EDMOND ABOUT

La
Reĝ'o De La Mont'o'j

el la 153^a mil'o de la franc'a el'don'o

kun permes'o traduk'is
Gast'o'n MOCH
Esperant'ist'a Akademi'an'o

kun 158 ilustr'aĵ'o'j de
Gustav'e DORÉ

Par'is
LIBRAIRIE HACHETTE & C^ie

79, BOULEVARD SAINT-GERMAIN, 79

1909

Tous droits réservés.

Vi est'as, sinjor'in'o, kiu aŭd'is unu'a tiu'n novel'o'n. Mi rakont'is ĝi'n al vi, antaŭ tri monat'o'j, tuj post vi'a edz'in'iĝ'o, kiam mi mem ne ankoraŭ sci'is ĝi'n perfekt'e. Vol'e, ne'vol'e, vi memor'os dum vi'a tut'a viv'o rakont'o'n, kies dat'o protekt'os ĝi'n kontraŭ forges'o. Post kvar'on'o da jar'cent'o, kiam la jun'a vir'in'o, kiu'n ni admir'as en vi, est'os laŭ'grad'e alt'iĝ'int'a ĝis la av'in'a rang'o, se la ĉio'n'konsum'ant'a temp'o ne est'os detru'int'a la paĝ'o'j'n de ĉi tiu mal'long'a libr'o, vi re'leg'os ĝi'n apud la kamen'o, kaj la aventur'o'j de mi'a mal'jun'a Palikaro memor'ig'os al vi la feliĉ'a'n temp'o'n, kiam vi hav'is du'dek jar'o'j'n, sen'nub'a'n est'ont'ec'o'n, sen'zorg'a'n nun'ec'o'n kaj si'n'don'a'j'n amik'o'j'n.

Edm About.

Kamp'o'dom'o Les Ternesy, 18 oktobr'o 1856.

Ĉe la re'ven'o mem el si'a stud'ad'o en la super'a arkeologi'a lern'ej'o, kiu'n Franc'uj'o posed'as en Ateno, Edmond About publik'ig'is la volum'o'n Nun'temp'a Grek'uj'o («La Grèce contemporaine», 1851), kiu lok'is tuj la du'dek'tri-jar'a'n aŭtor'o'n en la unu'a'n vic'o'n de la Franc'a'j literatur'ist'o'j.

Nun'temp'a Grek'uj'o est'as kurioz'a miks'aĵ'o de serioz'a observ'ad'o kun ŝerc'em'a satir'o; ĝi en'hav'as mult'o'n da ver'o, sed montr'as precip'e la tiam'a'j'n Grek'o'j'n kiel popol'o'n, kiu, ĵus el'ir'int'e el long'a sklav'ec'o, ne pov'as ankoraŭ est'i konsider'at'a kiel civiliz'it'a, kaj kies ĉef'a okup'o est'as ekspluat'i sen'hont'e la kult'o'n de Eŭrop'o al ĝi'a'j antikv'a'j pra'av'o'j. La sukces'o de tiu libr'o est'is not'ind'a ekster Grek'uj'o, sed, en tiu land'o mem, oni rimark'is precip'e ĝi'a'j'n malic'a'j'n kritik'o'j'n, kaj oni glor'is do mal'mult'e la aŭtor'o'n.

Kvin jar'o'j'n post'e, en 1856, aper'is La Reĝ'o de la Mont'o'j. Ĉi tie, About est'is las'int'a plen'a'n liber'ec'o'n al si'a petol'a fantazi'o, kaj prezent'is, ne kompens'ant'e ĝi'n per i'a'j serioz'a'j detal'o'j, la kvintesenc'o'n de la ŝerc'a ide'o, kiu tra'blov'as li'a'n unu'a'n volum'o'n.

Tiu'n foj'o'n, la Grek'o'j plen'e ek'koler'is. Kaj dum About traf'is ali'land'e sukces'o'n, kiu'n atest'as la ĝis'nun'a publik'ig'o de 153.000 ekzempler'o'j de la Franc'a el'don'o, ili konsider'is li'n kiel mal'bon'intenc'a'n kalumni'int'o'n, kiel publik'a'n mal'amik'o'n de ili'a naci'o. Ili ne vol'is rimark'i, ke li'a ironi'o, rekt'e de'ven'int'a de tiu de Voltaire, indulg'as al neni'u; ke, apud la oper'et-person'o'j, el kiu'j konsist'as la band'o de Haĝ'i-Stavros kaj la ĝendarm'ar'o de kapitan'o Perikles, li desegn'is kun egal'a bon'humor'o burlesk'a'n Angl'in'o'n, la ĉiam mal'sat'a'n, fier'eg'a'n, babil'em'a'n S^in'o'n Simons; naiv'eg'a'n German'o'n, Herman'n Schultz, kiu am'as tiel ard'e, ke li est'as konvink'it'a, ke li ne am'as; kaj mal'ŝat'ind'a'n Franc'o'n, Hippolyte Mérinay, ego'ist'a'n fals'a'n scienc'ul'o'n, kies antipati'a'j trajt'o'j montr'as, ke neni'a naci'a antaŭ'juĝ'o dikt'is la ŝerc'o'j'n de l’ aŭtor'o. Eĉ About ating'is tiu'n mir'ind'aĵ'o'n, ke, en la fin'o de l’ verk'o, Haĝ'i-Stavros far'iĝ'as simpati'a person'o: kiel ajn krim'o'kovr'it'a est'as la mal'jun'a rab'ist'o, oni ne pov'as leg'i sen emoci'o la scen'o'n en kiu, pro patr'a am'o, li kapitulac'as majest'e al John Harris. Sed neni'o help'is: la Grek'o'j furioz'is, kaj, en okaz'o de nov'a vojaĝ'o al Ateno, la aŭtor'o est'us akcept'it'a per ŝton'o'j.

Tio pruv'as nur, ke la tiam'a'j Grek'o'j ne est'is Esperant'ist'o'j. Se ili est'us praktik'int'a'j ni'a'n lingv'o'n kaj la intern'a'n ide'o'n de Esperant'o, ili est'us kompren'int'a'j, ke tiel talent'plen'a kaj klasik'em'a literatur'ist'o neniam forges'is si'a'n ŝuld'o'n al la popol'o, kiu iniciat'is la Eŭrop'a'n kultur'o'n; ke li hav'as plen'a'n admir'o'n al la hero'o'j, kiu'j, liber'ig'ant'e si'a'n patr'uj'o'n, montr'is si'n la ind'a'j id'o'j de Leon'id'as, Miltiad'o kaj Temistokl'o; kaj ke li'a ironi'o, ver'a tip'o de la Franc'a sprit'ec'o, dev'as est'i akcept'at'a tiel bon'vol'e, kiel la pli akr'a Brit'a «humor'o» aŭ la pli sen'kaŝ'a mok'o de la German'o'j; kaj fin'e, ili est'us akcept'int'a'j li'a'n verk'o'n per «Homera rid'eg'o»!

Mi, person'e, est'as special'e kaj egal'e dank'em'a al du tre mal'sam'a'j kategori'o'j de aŭtor'o'j: tiu'j, kiu'j instru'is mi'n pri iom da ver'o, kaj tiu'j ali'a'j, al kiu'j, post la serioz'a'j labor'o'j de l’ tag'o, mi ŝuld'as moment'o'n da san'a, ripoz'ig'a rid'o; kaj inter tiu'j last'a'j bon'far'int'o'j, About est'as unu el la ĉef'a'j. Mi kuraĝ'as esper'i, ke ni'a'j Grek'a'j sam'ide'an'o'j konsent'os kun mi, kaj indulg'os do al Edmond About kaj al li'a traduk'int'o.

Sed About ne est'is sol'e kulp'a: ali'a jun'ul'o, kiu merit'is post'e tut'mond'a'n fam'o'n, part'o'pren'is en tiu gaj'a atenc'o al la nov'e nask'iĝ'int'a kaj tro ofend'iĝ'em'a naci'o: nom'e, Gustav'e Doré, kvin jar'o'j'n pli jun'a ol About, kaj kies talent'o, ebl'e ne ankoraŭ plen'e matur'a, aŭ kelk'a'foj'e kontent'iĝ'int'a per iom facil'a'j sen'pretend'a'j skiz'o'j, est'as tamen jam tut'e re'kon'ebl'a en la ilustr'aĵ'o'j, kiu'j'n li desegn'is por La Reĝ'o de la Mont'o'j. Cert'e la leg'ant'o, vid'int'e inter ali'a'j la Nokt'a'n fest'o'n en la tend'ar'o (p. 93), la For'ir'o'n de la rab'ist'o'j (p. 123), Herman'n inter du rab'ist'o'j (p. 163) kaj la bon'a'n portret'o'n de About, kiu mal'ferm'as la seri'o'n, ĝoj'os, ke la el'don'ist'o prezent'is al la Esperant'ist'a publik'o Gustav'e Doré kun'e kun Edmond About: por li ankaŭ, li pet'os pardon'o'n de la modern'a'j Grek'o'j.

G. Moch.

I

S^ro Herman'n SCHULTZ

La 3^an de juli'o de ĉi tiu jar'o (1856), ĉirkaŭ la ses'a maten'e, mi est'is akv'um'ant'a mi'a'j'n petuni'o'j'n sen'pri'pens'e, kiam mi'n al'ir'is alt'a, blond'a, sen'barb'a jun'ul'o, kap'kovr'it'a de german'a ĉap'o, kaj ornam'it'a per or'aĵ'a'j okul'vitr'o'j. Vast'a palt'o el lasting-lan'aĵ'o flirt'is melankoli'e ĉirkaŭ li, sam'e, kiel vel'o laŭ'long'e de mast'o, kiam la vent'o ĉes'as blov'i. Li ne hav'is gant'o'j'n; li'a'j ŝu'o'j, el krud'a led'o, star'is sur potenc'a'j pland'o'j, tiel larĝ'a'j, ke trotuar'et'o'j ĉirkaŭ'is la pied'o'j'n. En li'a flank'a poŝ'o, apud la kor'o, grand'a pip'o el porcelan'o model'iĝ'is relief'e kaj desegn'is mal'preciz'e si'a'n profil'o'n sub la bril'a ŝtof'o. Mi eĉ ne hav'is la ide'o'n demand'i tiu'n ne'kon'at'o'n, ĉu li plen'um'is si'a'j'n stud'o'j'n en la German'a'j universitat'o'j; mi de'met'is mi'a'n verŝ'il'o'n, kaj salut'is li'n per bel'a: Gut'e'n Morgen.

«Sinjor'o, dir'is li al mi Franc'e, sed kun mal'bon'eg'a akcent'o, mi'a nom'o est'as Herman'n Schultz; mi ĵus pas'ig'is kelk'a'j'n monat'o'j'n en Grek'uj'o, kaj vi'a libr'o[1] vojaĝ'is ĉi'e'n kun mi.»

Tiu en'konduk'o en'penetr'ig'is mi'a'n kor'o'n de dolĉ'a ĝoj'o; la voĉ'o de la fremd'ul'o ŝajn'is al mi pli melodi'a ol la muzik'o de Mozart, kaj mi direkt'is al li'a'j or'aĵ'a'j okul'vitr'o'j rigard'o'n radi'ant'a'n pro dank'em'o. Vi ne pov'as imag'i, amik'a leg'ant'o, kiom ni am'as tiu'j'n, kiu'j far'is la pen'o'n deĉifr'i ni'a'n skrib'aĵ'aĉ'o'n. Se iam mi dezir'is est'i riĉ'a, tio est'is pro la dezir'o cert'ig'i rent'o'j'n al mi'a'j leg'int'o'j.

Mi pren'is li'n per la man'o, tiu'n bon'eg'a'n jun'ul'o'n. Mi sid'ig'is li'n sur la pli bon'a'n benk'o'n de la ĝarden'o, ĉar ni posed'as du. Li sci'ig'is al mi, ke li est'as botanik'ist'o kaj ke li ricev'is misi'o'n de la Hamburg'a Botanik'a Ĝarden'o. Dum li komplet'ig'is si'a'n herb'o'kolekt'o'n, li est'is observ'int'a kiel ebl'e plej atent'e la land'o'n, la best'o'j'n kaj la hom'o'j'n. Li'a'j naiv'a'j pri'parol'o'j, li'a'j mal'long'a'j sed ĝust'a'j opini'o'j memor'ig'is iom al mi la manier'o'n de la simpl'anim'a Herodot'o. Li esprim'is ili'n pez'e, sed kun naiv'ec'o, kiu al'trud'is la konfid'o'n; li apog'is si'a'j'n parol'o'j'n per la ton'o de hom'o profund'e konvink'it'a. Li pov'is don'i al mi nov'aĵ'o'j'n, se ne pri la tut'a urb'o Ateno, almenaŭ pri la ĉef'a'j person'o'j, kiu'j'n mi nom'is en mi'a libr'o. Dum la daŭr'o de la konversaci'o, li el'dir'is kelk'a'j'n ĝeneral'a'j'n ide'o'j'n, kiu'j ŝajn'is al mi des pli sagac'a'j, ke mi est'is prezent'int'a ili'n antaŭ'e. Post unu hor'o da inter'parol'o, ni est'is intim'a'j.

Mi ne sci'as, kiu el ni el'dir'is unu'a la vort'o'n rab'ad'o. La vojaĝ'int'o'j, kiu'j tra'kur'is Ital'uj'o'n, parol'as pri pentr'art'o; tiu'j, kiu'j vizit'is Angl'uj'o'n, parol'as pri industri'o: ĉiu land'o hav'as si'a'n special'aĵ'o'n.

«Mi'a kar'a sinjor'o, demand'is mi la kar'a'n ne'kon'at'o'n, ĉu vi renkont'is rab'ist'o'j'n? Ĉu est'as ver'e, kiel oni pretend'is, ke ekzist'as ankoraŭ rab'ist'o'j en Grek'uj'o?

—Ĝi est'as nur tro ver'a, respond'is li serioz'e. Mi viv'is dek kvin tag'o'j'n en la man'o'j de la terur'a Haĝ'i-Stavros, al'nom'at'a la Reĝ'o de la mont'o'j; mi pov'as do parol'i pri tio el spert'o. Se vi hav'as temp'o'n, kaj long'a rakont'o ne tim'ig'as vi'n, mi est'as pret'a por don'i al vi la detal'o'j'n de mi'a aventur'o. Vi far'os el ili tio'n, kio plaĉ'os al vi: roman'o'n, novel'o'n, aŭ pli ĝust'e (ĉar tio est'as histori'o) al'don'a'n ĉapitr'o'n por tiu libr'et'o, en kiu'n vi amas'ig'is tiom da tiel kurioz'a'j ver'aĵ'o'j.

—Vi est'as ver'e tro bon'a, dir'is mi al li, kaj mi'a'j orel'o'j est'as ambaŭ je vi'a dispon'o. Ni en'ir'u mi'a'n skrib'o'ĉambr'o'n. Tie est'os al ni mal'pli varm'e ol en la ĝarden'o, kaj tamen la parfum'o de la rezed'o'j kaj de la mosk'odor'a'j latir'o'j al'ven'os ĝis ni.»

Li sekv'is mi'n tre volont'e, kaj marŝ'ant'e kant'et'is en Grek'a lingv'o popol'a'n kant'o'n:

Li si'n instal'is sur sof'o'n, ark'e'fleks'is si'a'j'n krur'o'j'n sub si, kiel la Arab'a'j rakont'ist'o'j, de'met'is si'a'n palt'o'n por mal'varm'iĝ'i, ek'brul'ig'is si'a'n pip'o'n, kaj komenc'is rakont'i si'a'n histori'o'n. Mi sid'is ĉe mi'a skrib'o'tabl'o, kaj stenografi'is dum li'a dikt'ad'o.

Mi ĉiam est'is sen mal'fid'o, precip'e al tiu'j, kiu'j far'as al mi kompliment'o'j'n. Tamen, la afabl'a fremd'ul'o rakont'is al mi afer'o'j'n tiel mir'ig'a'j'n, ke mi demand'is mi'n divers'foj'e, ĉu li ne mok'as mi'n. Sed li'a parol'o est'is tiel firm'a, li'a'j blu'a'j okul'o'j send'is al mi rigard'o'n tiel diafan'a'n, ke mi'a'j skeptik'a'j ek'pens'o'j tuj mal'aper'is.

Li parol'is sen'halt'e ĝis du'on'o post tag'mez'o. Se li si'n inter'romp'is du aŭ tri'foj'e, ĝi est'is nur por re'brul'ig'i si'a'n pip'o'n. Li fum'is regul'e, per egal'a'j puŝ'o'j, kiel kamen'tub'o de vapor'maŝin'o. Ĉiu'foj'e kiam okaz'e mi lev'is la okul'o'j'n al li, mi vid'is li'n kviet'a kaj rid'et'ant'a mez'e de nub'o, kiel Zeŭso dum la kvin'a akt'o de Amfitrion'o.

Oni inform'is ni'n, ke la tag'manĝ'o est'as sur la tabl'o. Herman'n sid'iĝ'is kontraŭ mi, kaj la mal'fort'a'j suspekt'o'j, kiu'j tra'kur'is mi'a'n kap'o'n, mal'aper'is pro li'a apetit'o. Mi pri'pens'is, ke bon'a stomak'o akompan'as mal'oft'e mal'bon'a'n konscienc'o'n. La jun'a German'o montr'is si'n tro bon'a tabl'o'gast'o por est'i mal'fidel'a rakont'ant'o, kaj li'a en'glut'em'o garanti'is al mi li'a'n ver'em'o'n. Frap'it'e de tiu ide'o, mi konfes'is, prezent'ant'e al li frag'o'j'n, ke mi dub'is moment'e pri li'a bon'fid'o. Li respond'is al mi per anĝel'a rid'et'o.

Mi pas'ig'is la tag'o'n sol'a kun mi'a nov'a amik'o, kaj mi ne plend'is pri la long'ec'o de l’ temp'o. Je la kvin'a vesper'e, li esting'is si'a'n pip'o'n, sur'met'is si'a'n palt'o'n, kaj prem'is mi'a'n man'o'n dir'ant'e adiaŭ. Mi respond'is: «Ĝis re'vid'o!

—Ne, re'dir'is li sku'ant'e la kap'o'n: mi for'vojaĝ'os hodiaŭ per la vagon'ar'o de la sep'a, kaj mi ne kuraĝ'as esper'i, ke mi re'vid'os vi'n iam.

—Las'u al mi vi'a'n adres'o'n. Mi ne rezign'is ankoraŭ la plezur'o'n vojaĝ'i, kaj ebl'e mi tra'pas'os Hamburg'o'n.

—Bedaŭr'ind'e, mi mem ne sci'as, kie mi star'ig'os mi'a'n tend'o'n. German'uj'o est'as vast'a; ne est'as cert'e, ke mi rest'os Hamburgano.

—Sed, se mi publik'ig'os vi'a'n histori'o'n, konven'as ja almenaŭ, ke mi pov'u send'i ekzempler'o'n al vi!

—Ne ĝen'u vi'n tiel. Tuj kiam la libr'o est'os aper'int'a, oni pres'os fals'a'n el'don'o'n de ĝi en Leipzig, ĉe Wolfgang Gerhard, kaj mi leg'os ĝi'n. Adiaŭ.»

Post li'a for'ir'o, mi re'leg'is atent'e la rakont'o'n, kiu'n li dikt'is al mi; mi trov'is en ĝi kelk'a'j'n ne'ver'simil'a'j'n detal'o'j'n, sed neni'o'n formal'e kontraŭ'a'n al tio, kio'n mi est'is vid'int'a kaj aŭd'int'a dum mi'a rest'ad'o en Grek'uj'o.

Tamen, kiam mi est'is tuj send'ont'a la manuskript'o'n al la pres'ist'o, skrupul'o mi'n halt'ig'is: se kelk'a'j erar'o'j si'n en'ŝov'is en la rakont'o'n de Herman'n! ĉu, el'don'ant'e ĝi'n, mi ne est'as iu'grad'e respond'a? Se mi publik'ig'os sen kontrol'o la histori'o'n de la Reĝ'o de l’ mont'o'j, ĉu mi ne el'met'os mi'n al la patr'ec'a'j riproĉ'o'j de la Journal des Débats, al la kontraŭ'dir'o'j de la Atenaj gazet'ist'o'j, kaj al la mal'ĝentil'aĵ'o'j de la Spectateur de l’Orient? Tiu sagac'a gazet'o jam el'trov'is, ke mi est'as ĝib'ul'o; ĉu mi dev'as liver'i al ĝi okaz'o'n por mi'n nom'i blind'a?

En tiu'j hezit'o'j, mi decid'is far'i du kopi'o'j'n de l’ manuskript'o. Mi send'is unu al konfid'ind'a hom'o, Aten'an'a Grek'o, S^ro Patriot'is Pseftis. Mi pet'is li'n, ke li montr'u al mi, sen indulg'o kaj kun Grek'a sincer'ec'o, la erar'o'j'n de mi'a jun'a amik'o, kaj mi promes'is pres'ig'i li'a'n respond'o'n ĉe la fin'o de l’ volum'o.

Atend'ant'e, mi liver'as al la publik'a sci'em'o la tekst'o'n mem de la rakont'o de Herman'n. Mi ne ŝanĝ'os unu vort'o'n en ĝi, mi respekt'os eĉ ĝi'a'j'n plej kolos'a'j'n ne'ver'ŝajn'o'j'n. Se mi korekt'us la jun'a'n German'o'n, mi far'iĝ'us, pro tio, li'a kun'labor'int'o. Mi for'iĝ'as diskret'e; mi ced'as al li lok'o'n kaj parol'o'n; mi hav'as neni'a'n interes'o'n en la afer'o: Herman'n est'as, kiu parol'as al vi fum'ant'e si'a'n porcelan'a'n pip'o'n kaj rid'et'ant'e mal'antaŭ si'a'j or'aĵ'a'j okul'vitr'o'j.

II

FOTINI

Vi diven'as, per la aĝ'o de mi'a vest'o, ke mi ne hav'as dek mil frank'o'j'n da rent'o. Mi'a patr'o est'as gast'ej'ist'o, kiu'n ruin'ig'is la fer'voj'o'j. Li manĝ'as pan'o'n dum la bon'a'j jar'o'j, kaj ter'pom'o'j'n dum la mal'bon'a'j. Al'don'u, ke ni est'as ses frat'o'j, ĉiu'j bon'e dent-proviz'it'a'j. La tag'o'n, kiam mi ricev'is konkurs'e misi'o'n por la Botanik'a Ĝarden'o, oni fest'is en la famili'o. Ne nur mi'a for'ir'o pli'grand'ig'os la porci'o'n de ĉiu mi'a frat'o, sed ankaŭ mi ricev'os du'cent kvin'dek frank'o'j'n ĉiu'monat'e, plus kvin'cent frank'o'j'n da vojaĝ'pag'o. Tio est'is riĉ'aĵ'o. De tiu moment'o, oni perd'is la kutim'o'n, mi'n nom'i la doktor'o. Oni nom'is mi'n la bov'vend'ist'o, tiel riĉ'a mi ŝajn'is! Mi'a'j frat'o'j esper'is ja, ke mi far'iĝ'os profesor'o en la universitat'o, tuj post mi'a re'ven'o el Ateno. Mi'a patr'o hav'is ali'a'n ide'o'n: li esper'is, ke mi re'ven'os edz'iĝ'int'e. Kiel gast'ej'ist'o, li est'is ĉe'est'int'a kelk'a'j'n roman'o'j'n, kaj est'is konvink'it'a, ke bel'a'j'n aventur'o'j'n oni renkont'as nur vojaĝ'ant'e. Li cit'is, almenaŭ tri'foj'e ĉiu'semajn'e, la ge'edz'iĝ'o'n de princ'in'o Ipsof kaj leŭtenant'o Reynauld. La princ'in'o okup'is la loĝ'ej'o'n N^o 1^a, kun si'a'j du ĉambr'ist'in'o'j kaj si'a kurier'ist'o, kaj ŝi pag'is po du'dek gulden'o'j'n ĉiu'tag'e. La Franc'a leŭtenant'o en'nest'iĝ'is en N^o 17^a, sub la tegment'o, kaj pag'is po unu gulden'o kaj du'on'o, en'kalkul'ant'e la manĝ'o'n; kaj tamen, post unu monat'o da rest'ad'o en la hotel'o, li est'is for'vetur'int'a en kaleŝ'o kun la Rus'a sinjor'in'o. Nu, kial do princ'in'o for'konduk'us leŭtenant'o'n en si'a vetur'il'o, se ne por edz'in'iĝ'i je li? Mi'a bon'a patr'o, per si'a'j patr'a'j okul'o'j, vid'is mi'n pli bel'a kaj elegant'a ol leŭtenant'o'n Reynauld; li ne dub'is, ke mi renkont'os baldaŭ-nebaldaŭ la princ'in'o'n, kiu ni'n riĉ'ig'os. Se mi ne trov'os ŝi'n ĉe la manĝ'o'tabl'o, mi ŝi'n vid'os en la vagon'ar'o; se la fer'voj'o'j ne est'os favor'a'j al mi, rest'as ankoraŭ la vapor'ŝip'o'j. La vesper'o'n de mi'a for'ir'o, oni trink'is botel'o'n da mal'nov'a Rhejnvino, kaj la hazard'o vol'is, ke la last'a gut'o fal'u en mi'a'n glas'o'n. La bon'ul'o plor'is pro ĝoj'o: tio est'is cert'a antaŭ'sign'o, kaj neni'o pov'os mal'help'i, ke mi edz'iĝ'os dum la jar'o mem. Mi respekt'is li'a'j'n iluzi'o'j'n, kaj evit'is rimark'ig'i al li, ke la princ'in'o'j ne vojaĝ'as en tri'a klas'o. Pri la loĝ'ej'o, mi'a budĝet'o kondamn'is mi'n elekt'i modest'a'j'n gast'ej'o'j'n, kie la princ'in'o'j ne rest'ad'as. Kaj efektiv'e, mi el'ŝip'iĝ'is en Pire'o, ne skiz'int'e la plej mal'grand'a'n roman'o'n.

La okup'ad'a arme'o est'is pli'kar'ig'int'a ĉio'n en Ateno. La Hotel'o de Angl'uj'o, la Hotel'o de Orient'o, la Hotel'o de la Fremd'ul'o'j, est'is ne'al'ir'ebl'a'j. La kancelier'o de la Prus'a send'it'ar'o, al kiu mi est'is port'int'a rekomend'a'n leter'o'n, hav'is la afabl'ec'o'n serĉ'i loĝ'ej'o'n por mi. Li konduk'is mi'n al kuk'ist'o nom'at'a Kristodulo, ĉe l’ angul'o de strat'o Hermes kaj de plac'o de l’ Palac'o. Tie mi trov'is manĝ'o'n kaj loĝ'ej'o'n por cent frank'o'j ĉiu'monat'e. Kristodulo est'as mal'jun'a palikaro, orden'it'a per la Fer'a Kruc'o, pro memor'o al la milit'o de liber'ig'o. Li est'as leŭtenant'o en la falankso kaj ricev'as si'a'n milit-salajr'o'n mal'antaŭ si'a kas'tabl'o. Li sur'hav'as la naci'a'n kostum'o'n, la ruĝ'a'n ĉap'o'n kun blu'a kvast'o, la arĝent'brod'it'a'n jak'o'n, la blank'a'n fusten'jup'o'n kaj or'um'it'a'j'n gamaŝ'o'j'n, por vend'i glaci'aĵ'o'j'n kaj kuk'o'j'n. Li'a edz'in'o, Mar'ul'a, est'as dik'eg'a, kiel ĉiu'j Grek'in'o'j pli ol kvin'dek'jar'a'j. Ŝi'a edz'o aĉet'is ŝi'n, por ok'dek piastr'o'j, dum la plej furioz'a period'o de la milit'o, en epok'o kiam la vir'in'o'j est'is iom mult'e'kost'a'j. Ŝi nask'iĝ'is en la insul'o Hidr'a, sed si'n vest'as laŭ Atena mod'o: jak'o el nigr'a velur'o, hel'kolor'a jup'o, fulard'o plekt'it'a kun la har'o'j. Nek Kristodulo nek li'a edz'in'o sci'as unu vort'o'n da German'a lingv'o; sed ili'a fil'o Dimitri, kiu est'as publik'a komisi'ist'o, kaj kiu si'n vest'as franc'a'mod'e, kompren'as kaj parol'as iom'et'e ĉiu'j'n dialekt'o'j'n de Eŭrop'o. Ceter'e, mi ne bezon'is interpret'ist'o'n. Kvankam mi ne hav'as special'a'n kapabl'ec'o'n pri lingv'o'j, mi est'as sufiĉ'e disting'a poliglot'o, kaj mi parol'aĉ'as Grek'e, tiel flu'e, kiel Angl'e, Ital'e kaj Franc'e.

Mi'a'j ge'mastr'o'j est'is honest'ul'o'j; trov'iĝ'as pli ol tri tia'j en Ateno. Ili don'is al mi ĉambr'et'o'n blank'e pentr'it'a'n per kalk'o, tabl'o'n el blank'a lign'o, du pajl'o'plekt'it'a'j'n seĝ'o'j'n, bon'a'n mal'dik'eg'a'n matrac'o'n, kovr'il'o'n, kaj lit'tuk'o'j'n el koton'o. Lit'kadr'o est'as super'flu'aĵ'o, kiu'n la Grek'o'j rezign'as facil'anim'e, kaj ni viv'is laŭ Grek'a mor'o. Mi'a maten'manĝ'o konsist'is el tas'o da farun'aĵ'o, mi'a tag'manĝ'o el unu plad'o da viand'o kun mult'a'j oliv'o'j kaj el fiŝ'pekl'aĵ'o; vesper'e, mi ricev'is legom'o'j'n, miel'o'n kaj kuk'o'j'n. Konfit'aĵ'o'j trov'iĝ'is sufiĉ'e en la dom'o, kaj, de temp'o al temp'o, mi re'memor'ig'is al mi la patr'o'land'o'n, regal'ant'e mi'n per ŝaf'id'a femur'o kun konfit'aĵ'o. Mi ne bezon'as dir'i al vi, ke mi hav'is mi'a'n pip'o'n, kaj ke la Atena tabak'o est'as pli bon'a ol la vi'a. Kio precip'e util'is por mi'n al'klimat'ig'i en la dom'o'n de Kristodulo, est'as iu vin'o el Santorin, kiu'n li aĉet'is, mi ne sci'as kie. Mi ne est'as gust'um'ist'o, kaj la eduk'ad'o'n de mi'a palat'o, bedaŭr'ind'e, oni mal'zorg'is iom; tamen, mi kred'as mi'n rajt'ig'it'a dir'i, ke tiu vin'o est'us ŝat'at'a ĉe la tabl'o de reĝ'o: ĝi est'as flav'a kiel or'o, diafan'a kiel topaz'o, radi'ant'a kiel la sun'o, ĝoj'ig'a kiel la rid'et'o de infan'o. Mi kvazaŭ vid'as ĝi'n ankoraŭ en ĝi'a larĝ'ventr'a karaf'o, mez'e de la vaks'tol'o, kiu util'is al ni kiel tabl'o'tuk'o. Ĝi lum'ig'is la tabl'o'n, mi'a kar'a sinjor'o, kaj ni pov'is vesper'manĝ'i sen ali'a lum'o. Mi neniam trink'is mult'o'n da ĝi, ĉar ĝi est'as ebri'ig'a; kaj tamen, je la fin'o de l’ manĝ'o, mi recit'is vers'o'j'n el Anakreon'o, kaj mi ek'trov'is rest'aĵ'o'j'n de bel'ec'o sur la lun'form'a vizaĝ'o de la dik'a Mar'ul'a.

Mi manĝ'is en famili'o kun Kristodulo kaj li'a'j pensi'ul'o'j. Ni est'is kvar loĝ'ant'o'j kaj unu ekster'ul'o. La unu'a etaĝ'o divid'iĝ'is en kvar ĉambr'o'j, kies plej bon'a'n okup'is Franc'a arkeologi'ist'o, S^ro Hipolit'o Mérinay. Se ĉiu'j Franc'o'j simil'us al ĉi tiu, vi est'us iom mal'mult'e-valor'a naci'o. Li est'is mal'alt'a sinjor'o, hav'ant'a aĝ'o'n inter dek ok kaj kvar'dek kvin jar'o'j, tre ruĝ'har'a, tre dolĉ'a, tre babil'em'a, kaj kies varm'et'a'j kaj ŝvit'et'a'j man'o'j ne el'las'is li'a'n kun'parol'ant'o'n. Li'a'j du ĉef'a'j pasi'o'j est'is arkeologi'o kaj filantrop'ec'o: tial li est'is membr'o de divers'a'j scienc'ul'a'j societ'o'j kaj bon'far'a'j kun'frat'ar'o'j. Kvankam li est'is grand'a apostol'o de bon'farad'o, kaj li'a'j ge'patr'o'j est'is las'int'a'j al li bel'a'n rent'o'n, mi ne memor'as, ke iam mi vid'is li'n don'ant'a unu sold'o'n al almoz'ul'o. Pri li'a'j arkeologi'a'j kon'o'j, ĉio konjekt'ig'as mi'n, ke ili est'is pli grav'a'j ol li'a am'o al la hom'ar'o. Li est'is premi'it'a, de mi ne sci'as plu kiu provinc'a akademi'o, pro skrib'aĵ'o pri la prez'o de l’ paper'o en la temp'o de Orfe'o. Kuraĝ'ig'it'e de tiu unu'a sukces'o, li ven'is Grek'uj'o'n por kolekt'i la material'o'j'n por verk'o pli grav'a: la demand'o est'is ŝat'eg'ind'a, nom'e, determin'i, kiom da ole'o konsum'is la lamp'o de Demosten'o, dum li verk'is si'a'n du'a'n Kontraŭ'filip'a'n parol'o'n.

Mi'a'j du ceter'a'j najbar'o'j ne est'is tiel kler'a'j, cert'e ne, kaj zorg'is mal'mult'e pri la est'int'aĵ'o'j. Giacomo Fond'i est'is mal'riĉ'a Malt'an'o, ofic'ist'o en mi ne memor'as plu kiu konsul'ej'o; li ricev'is monat'a'n salajr'o'n da cent kvin'dek frank'o'j'n, por sigel'i leter'o'j'n. Mi imag'as, ke ia ajn ali'a ofic'o est'us taŭg'int'a pli bon'e por li. La natur'o, kiu hom'hav'ig'is la insul'o'n Malto por ke la ŝarĝ'o'port'ist'o'j neniam mank'u en Orient'o, est'is don'int'a al la plend'ind'a Fond'i la ŝultr'o'j'n, la brak'o'j'n kaj la man'o'j'n de iu Mil'on'o Krotonano: li est'is nask'iĝ'int'a por man'um'i baston'eg'o'n, ne pec'o'j'n de sigel'vaks'o. Tamen, li el'uz'is ĉiu'tag'e du aŭ tri da ili: la hom'o ne est'as estr'o de si'a destin'o. Tiu de'voj'ig'it'a insul'an'o re'en'ir'is si'a'n element'o'n nur je la hor'o de l’ manĝ'o; li help'is Mar'ul'a’n por prepar'i la manĝ'il'ar'o'n, kaj vi diven'as, sen mi'a dir'o, ke li al'port'is ĉiam la tabl'o'n per etend'it'a brak'o. Li manĝ'is sam'e, kiel hero'o de l’ Iliad'o, kaj mi forges'os neniam la krak'ad'o'n de li'a larĝ'a dent'ar'o, la pli'larĝ'iĝ'o'n de li'a'j naz'tru'o'j, la bril'o'n de li'a'j okul'o'j, la blank'ec'o'n de li'a'j tri'dek du dent'o'j, tim'eg'ind'a'j muel'ŝton'o'j, kies muel'ej'o li est'is. Mi dev'as konfes'i, ke li'a konversaci'o las'is al mi mal'mult'e da re'memor'o'j; oni trov'is facil'e la lim'o'j'n de li'a inteligent'o, sed oni kon'is neniam tiu'j'n de li'a apetit'o. Kristodulo gajn'is neni'o'n, gast'ig'ant'e li'n dum kvar jar'o'j, kvankam li postul'is de li pli'pag'o'n da dek frank'o'j ĉiu'monat'e, pro pli'manĝ'o. La ne'sat'ig'ebl'a Malt'an'o en'sorb'is, ĉiu'tag'e post la vesper'manĝ'o, grand'eg'a'n plad'o'n da avel'o'j, kiu'j'n li romp'is inter si'a'j fingr'o'j per simpl'a al'proksim'ig'o de la dik'a al la montr'a. Kristodulo, eks-hero'o, sed hom'o pozitiv'em'a, observ'is tiu'n praktik'o'n kun miks'it'a'j admir'o kaj tim'o; li trem'is por si'a desert'o, kaj tamen li est'is flat'at'a, vid'ant'e ĉe si'a tabl'o tiel mir'eg'ind'a'n nuks'romp'il'o'n. La vizaĝ'o de Giacomo est'us tut'e ĝust'lok'a en unu el tiu'j surpriz'skatol'o'j, kiu'j tiel tim'ig'as la infan'o'j'n. Li est'is pli blank'a ol negr'o; sed la diferenc'o est'is simpl'a nuanc'o. Li'a'j dens'a'j har'o'j fal'is ĝis la brov'o'j, kiel ĉap'o. Pro ver'e strang'a kontrast'o, tiu Caliban hav'is la plej bel'et'a'n pied'o'n, la plej mal'dik'a'n maleol'o'n, la plej bon'e desegn'it'a'n kaj elegant'a'n krur'o'n, kiu'j'n oni pov'us prezent'i kiel model'o'n al statu'ist'o, sed tiu'j detal'o'j impres'is ni'n mal'mult'e. Por iu ajn, kiu vid'is li'n manĝ'ant'a, li'a person'o komenc'iĝ'is ĉe la mez'o de la tabl'o; la ceter'o ne est'is kalkul'ind'a.

La jun'a'n William Lobster mi cit'as nur pro memor'o. Li est'is du'dek'jar'a anĝel'o, blond'a, roz'kolor'a, rond'vang'a, sed anĝel'o el Uson'o. La firm'o Lobster kaj fil'o'j, el Nov-Jork'o, est'is send'int'a li'n al Orient'o por stud'i la el'port'a'n negoc'o'n. Li labor'is dum la tag'o ĉe frat'o'j Philip; vesper'e, li leg'is Emerson; maten'e, je la radi'ant'a hor'o de la sun'lev'iĝ'o, li ir'is al la Dom'o de Sokrat'o, por paf'i per pistol'o.

La plej interes'ig'a person'o en ni'a koloni'o est'is, sen kontraŭ'dir'o, John Harris, frat'o de la patr'in'o de jun'a Lobster. La unu'a'n foj'o'n, kiam mi vesper'manĝ'is kun tiu strang'a individu'o, mi kompren'is Amerik'o'n. John nask'iĝ'is en Vandalia, ŝtat'o Illinois. Li spir'is nask'iĝ'ant'e tiu'n aer'o'n de l’ nov'a mond'o, tiel vigl'ig'a'n, tiel jun'a'n, tiel ŝauman, ke ĝi kap'turn'as kiel ĉampan'vin'o kaj oni ebri'iĝ'as spirant'e ĝi'n. Mi ne sci'as, ĉu la famili'o de Harris est'as riĉ'a, aŭ mal'e; ĉu ĝi send'is si'a'n fil'o'n al la kolegi'o, aŭ las'is li'n eduk'i si'n mem. La cert'o est'as, ke, est'ant'e du'dek-sep-jar'a, li fid'as nur si'n mem, atent'as nur si'n, mir'as neni'o'n, kred'as neni'o'n ne'ebl'a, retro'ir'as neniam, kred'as ĉio'n, esper'as ĉio'n, prov'as ĉio'n, venk'as ĉio'n, si'n re'lev'as se li fal'is, re'komenc'as se li mal'sukces'is, halt'as neniam, sen'kuraĝ'iĝ'as neniam, kaj ir'as rekt'e antaŭ'e'n, fajf'ant'e si'a'n kant'o'n. Li est'is ter'kultur'ist'o, instru'ist'o, jur'ist'o, ĵurnal'ist'o, or'serĉ'ist'o, industri'ist'o, negoc'ist'o; li leg'is ĉio'n, vid'is ĉio'n, praktik'is ĉio'n, kaj tra'vojaĝ'is pli ol du'on'o'n de la ter'glob'o. Kiam mi ek'kon'is li'n, li komand'is milit'a'n vapor'ŝip'o'n da ses'dek hom'o'j kaj kvar kanon'o'j, kiu rest'ad'is en Pire'o; li pri'trakt'is la Orient'a'n demand'o'n en la Revu'o de Boston; li far'is negoc'o'n kun firm'o de indig'o en Calcutta, kaj li trov'is la temp'o'n por ven'i, tri-kvar'foj'e en ĉiu semajn'o, vesper'manĝ'i kun si'a nev'o Lobster kaj ni.

Unu fakt'o, el mil, sufiĉ'os por pentr'i al vi la karakter'o'n de Harris. En 1853, li est'is asoci'an'o de firm'o en Filadelfio. Li'a nev'o, kiu est'is tiam dek'sep'jar'a, ir'as por vizit'i li'n, kaj trov'as li'n, sur la plac'o Washington, star'ant'a antaŭ brul'ant'a dom'o. William frap'as li'a'n ŝultr'o'n; li si'n turn'as.

«Est'as vi? li dir'as. Bon'tag'o'n, Bill; vi al'ven'as en mal'bon'a moment'o, infan'o mi'a. Jen brul'o, kiu mi'n sen'hav'ig'as. Mi hav'is kvar'dek mil dolar'o'j'n en la firm'o; ni ne sav'os unu alumet'o'n.

—Kio'n vi far'os? demand'is la jun'ul'o, konstern'eg'it'e.

—Kio'n mi far'os? Est'as la dek-unu'a, mi mal'sat'as, rest'as iom da or'o en mi'a veŝt'o'poŝ'o; mi regal'os vi'n tag'manĝ'e!»

Harris est'as unu el la plej bel'tali'a'j kaj elegant'a'j hom'o'j, kiu'j'n mi iam renkont'is. Li hav'as vir'a'n mien'o'n, alt'a'n frunt'o'n, klar'a'n kaj fier'a'n rigard'o'n. Tia'j Amerik'an'o'j est'as neniam mal'fortik'a'j nek kripl'a'j, kaj ĉu vi sci'as, kial? Pro tio, ke ili ne sufok'iĝ'as en la vind'o'tuk'o'j de mal'larĝ'a civiliz'ec'o. Li'a'j spirit'o kaj korp'o dis'volv'iĝ'as oportun'e: kiel lern'ej'o'n, ili hav'as la liber'a'n aer'o'n, kiel lern'ig'ant'o'n, la praktik'o'n, kiel nutr'ist'in'o'n, la liber'ec'o'n.

Mi neniam sukces'is tre ŝat'i S^ro'n Mérinay; mi observ'is Giacomo Fond'i kun la indeferenta vid'em'o, kiu'n oni hav'as en menaĝeri'o de ali'land'a'j best'o'j; jun'a Lobster inspir'is al mi mal'mult'e da interes'o; sed mi hav'is amik'ec'o'n al Harris. Li'a ne'kaŝ'em'a vizaĝ'o, li'a'j simpl'a'j manier'o'j, li'a ne sen'dolĉ'a krud'ec'o, li'a koler'em'a sed tamen kavalir'a karakter'o, la strang'ec'o'j de li'a humor'o, la ard'ec'o de li'a'j sent'o'j, ĉio tio mi'n al'tir'is des pli viv'e, ke mi est'as nek ard'a nek pasi'a. Ni ŝat'as ĉirkaŭ ni, kio'n ni ne trov'as en ni. Giacomo vest'is si'n blank'e, pro tio, ke li est'as nigr'a; mi am'eg'as la Uson'an'o'j'n, pro tio, ke mi est'as German'o.

La Grek'o'j'n mi kon'is tre mal'mult'e post kvar'monat'a rest'ad'o en Grek'uj'o. Neni'o est'as pli facil'a, ol viv'i en Ateno, ne ek'rilat'iĝ'ant'e kun la en'land'ul'o'j. Mi ne ir'is en la kaf'ej'o'j'n, mi leg'ad'is nek la Pandoron nek la Pallason, nek i'a'n ajn lok'a'n ĵurnal'o'n; mi ne vizit'ad'is la teatr'o'n, ĉar mi hav'as delikat'a'n aŭd'o'n, kaj fals'a not'o mi'n ofend'as pli kruel'e ol pugn'o'bat'o; mi viv'is dom'e kun mi'a'j ge'mastr'o'j, mi'a herb'o'kolekt'o kaj John Harris. Mi pov'is prezent'ig'i mi'n en la palac'o'n, dank’ al mi'a diplomati'a pasport'o kaj al mi'a oficial'a titol'o. Mi est'is port'int'a mi'a'n vizit'kart'o'n al la ceremoni'estr'o kaj al la ĉef'estr'in'o, kaj mi pov'is esper'i invit'o'n por la unu'a kort'eg'a bal'o. Mi rezerv'is por tiu cirkonstanc'o bel'a'n ruĝ'a'n vest'o'n, arĝent'e brod'it'a'n, kiu'n mi'a onkl'in'o Rosenthal al'port'is al mi, la tag'o'n antaŭ mi'a for'vetur'o. Ĝi est'is la uniform'o de ŝi'a mort'int'a edz'o, kiu est'is prepar'ist'o de natur'scienc'o en la Filomatika Institut'o en Minden. Mi'a bon'a onkl'in'o, vir'in'o tre saĝ'a, sci'is, ke uniform'o traf'as ĉiu'land'e bon'a'n akcept'o'n, precip'e kiam ĝi est'as ruĝ'a. Mi'a plej mal'jun'a frat'o rimark'ig'is, ke mi est'as pli alt'a ol mi'a onkl'o, kaj ke la manik'o'j de li'a frak'o ne ating'as plen'e la ekstrem'aĵ'o'j'n de mi'a'j brak'o'j; sed patr'et'o respond'is viv'ec'e, ke la arĝent'a brod'aĵ'o est'os admir'at'a de ĉiu'j, kaj ke la princ'in'o'j ne zorg'os pri tia'j detal'o'j.

Bedaŭr'ind'e, la kort'eg'o ne danc'is dum la tut'a sezon'o. La vintr'a'j'n plezur'o'j'n anstataŭ'is la flor'ad'o de la migdal-, persik- kaj citron-arb'o'j. Oni parol'is mal'preciz'e pri bal'o, okaz'ont'a la 15^an de maj'o; ĝi est'is urb'a fam'o, kred'ig'it'a de kelk'a'j du'on'oficial'a'j gazet'o'j, sed ne konfid'ind'a.

Mi'a'j stud'o'j progres'is sam'e, kiel mi'a'j plezur'o'j, paŝ'o post paŝ'o. Mi kon'is detal'e la Aten'an botanik'a'n ĝarden'o'n, kiu est'as nek tre bel'a, nek tre riĉ'a; ĝi est'as sak'o facil'e mal'plen'ig'ebl'a. La reĝ'a ĝarden'o prezent'is pli da rimed'o'j: inteligent'a Franc'o kolekt'is tie'n ĉiu'j'n veget'aĵ'a'j'n riĉ'aĵ'o'j'n de la land'o, de la insul'a'j palm'arb'o'j ĝis la saksifrag'o'j de l’ promontor'o Suniono. Mi pas'ig'is tie bon'a'j'n tag'o'j'n mez'e de la plant'aĵ'o'j de S^ro Bareaud. La ĝarden'o est'as publik'a nur je cert'a'j hor'o'j; sed mi parol'is Grek'e al la gard'o'star'ant'o'j, kaj pro am'o al la Grek'a oni las'is mi'n en'ir'i. S^ro Bareaud ne enu'is kun mi; li promen'ig'is mi'n ĉi'e'n, pro la plezur'o parol'i Franc'e. Kiam li for'est'is, mi al'ir'is alt'a'n, mal'dik'a'n ĝarden'ist'o'n kun skarlat'a'j har'o'j, kaj demand'is li'n German'e: util'as, est'i poliglot'o.

Mi herb'o'kolekt'is iom ĉiu'tag'e en la kamp'ar'o, sed neniam tiel mal'proksim'e, kiel mi est'us dezir'int'a: la rab'ist'o'j kamp'ad'is ĉirkaŭ Ateno. Mi ne est'as tim'em'a, kaj la daŭr'ig'o de ĉi tiu rakont'o ĝi'n pruv'os al vi, sed mi ŝat'as la viv'o'n. Ĝi est'as donac'o, kiu'n mi ricev'is de mi'a'j ge'patr'o'j; mi vol'as konserv'i ĝi'n kiel ebl'e plej long'e, kiel re'memor'o'n al mi'a patr'o kaj al mi'a patr'in'o. En april'o 1856, est'is danĝer'e el'ir'i el la urb'o; est'is eĉ ne'si'n'gard'em'e rest'ad'i en ĝi. Mi ne risk'is mi'n sur la dekliv'o'n de mont'o Likabeto, sen pens'o pri tiu plend'ind'a S^in'o Daraud, kiu est'is sen'ig'it'a tie en plen'a tag'mez'o. La mont'et'o'j Dafn'e re'memor'is al mi la kapt'it'ec'o'n de du Franc'a'j oficir'o'j. Sur la voj'o al Pire'o, mi pens'is ne'vol'e pri tiu rab'ist'ar'o, kiu promen'ad'is en ses fiakr'o'j, kvazaŭ edz'iĝ'o'fest'ant'o'j, kaj paf'ad'is al la pas'ant'o'j tra la pord'et'o'j. La voj'o al mont'o Penteliko memor'ig'is al mi la arest'o'n de la duk'in'o de Piacenza, aŭ la tut'e ĵus'a'n aventur'o'n de Harris kaj Lobster. Ili re'ven'is el promen'ad'o sur du Persaj ĉeval'o'j aparten'ant'a'j al Harris: ili fal'as en embusk'o'n. Du rab'ist'o'j, kun al'direkt'it'a pistol'o, halt'ig'as ili'n mez'e de pont'o. Ili rigard'as ĉirkaŭ si kaj vid'as mal'supr'e, en la valet'o, dek'du'o'n da sen'taŭg'ul'o'j, arm'it'a'j de l’ pied'o'j ĝis la kap'o, kiu'j gard'is kvin'dek aŭ ses'dek kapt'it'o'j'n. Kiu ajn est'is pas'int'a tie de'post la sun'lev'iĝ'o, est'is sen'ig'it'a, post'e ŝnur'lig'it'a, por ke neni'u kur'u alarm'i. Harris ne hav'is batal'il'o'n, nek li'a nev'o. Li dir'is Angl'e: «Ni ĵet'u ni'a'n mon'o'n; oni ne rezign'as la viv'o'n por cent dolar'o'j.» La rab'ist'o'j re'lev'as la mon'er'o'j'n ne el'las'ant'e la brid'o'n de la ĉeval'o'j; post'e, ili montr'as la valet'o'n, kaj sign'as, ke oni dev'as mal'supr'e'n'ir'i en ĝi'n. Tiu'foj'e Harris perd'as pacienc'o'n; mal'plaĉ'as al li, est'i lig'it'a; li ne est'as materi'o por branĉ'fask'o. Li ĵet'as rigard'o'n al jun'a Lobster, kaj en la sam'a moment'o du paralel'a'j pugn'o'bat'o'j ek'fal'as, kiel du kun'katen'it'a'j kugl'eg'o'j, sur la kap'o'j'n de ambaŭ rab'ist'o'j. La kontraŭ'ul'o de William rul'iĝ'as renvers'e, mal'ŝarg'ant'e si'a'n pistol'o'n; tiu de Harris, puŝ'it'e pli mal'dolĉ'e, trans'pas'as super la rand'mur'o kaj fal'as mez'e'n de si'a'j kamarad'o'j. Harris kaj Lobster est'is jam mal'proksim'e, sen'fel'ig'ant'e si'a'j'n ĉeval'o'j'n per la spron'o'j. La band'o lev'iĝ'as unu'mov'e kaj paf'as el ĉiu'j si'a'j batal'il'o'j. La ĉeval'o'j est'as mort'ig'at'a'j, la rajd'ant'o'j si'n liber'ig'as, kur'eg'as kaj inform'as la ĝendarm'ar'o'n, kiu ek'marŝ'is la post'morgaŭ'a'n tag'o'n fru'maten'e.

Ni'a bon'eg'a Kristodulo ek'sci'is kun ver'a ĉagren'o la mort'o'n de ambaŭ ĉeval'o'j; sed li ne trov'is unu mal'laŭd'a'n parol'o'n pri la mort'ig'int'o'j. «Kio'n vi vol'as? dir'is li kun ĉarm'a simpl'ec'o. Ĝi est'as ili'a meti'o.» Ĉiu'j Grek'o'j konsent'as iom'et'e kun ni'a mastr'o. Ne pro tio, ke la rab'ist'o'j indulg'as al si'a'j sam'land'ul'o'j kaj rezerv'as si'a'n sever'ec'o'n por la fremd'ul'o'j; sed Grek'o, kiu'n sen'ig'is li'a'j frat'o'j, pens'as kun iom da sub'met'iĝ'o, ke li'a mon'o ne el'ir'as el la famili'o. La loĝ'ant'ar'o sufer'as la ŝtel'ad'o'n de la rab'ist'o'j, sam'e kiel popol'an'in'o si'n las'as bat'i de ŝi'a edz'o, admir'ant'e, kiel bon'e li frap'as. La en'land'ul'a'j moral'ist'o'j plend'as pri la krim'o'j plen'um'it'a'j en la kamp'ar'o, kiel patr'o bedaŭr'as la mal'saĝ'aĵ'o'j'n de si'a fil'o. Oni riproĉ'as li'n laŭt'e, oni am'as li'n mal'laŭt'e; oni ĉagren'us, se li simil'us al la fil'o de l’ najbar'o, pri kiu kur'is neni'a mal'bon'a dir'o.

Tio est'as tiel ver'a, ke, je l’ epok'o de mi'a al'ven'o, Ateno hav'is kiel hero'o'n preciz'e la skurĝ'o'n de Atenlando. En la salon'o'j kaj en la kaf'ej'o'j, ĉe la barbir'o'j, kie amas'iĝ'as la vulgar'a popol'o, ĉe la farmaci'ist'o'j, kie kun'ven'as la burĝ'an'ar'o, sur la ŝlim'oz'a'j strat'o'j de l’ bazar'o, sur la polv'o'plen'a strat'kruc'iĝ'o «Bel'a Grek'uj'o», en la teatr'o, apud la dimanĉ'a koncert'o, kaj sur la voj'o al Patisja, oni parol'is nur pri la grand'a Haĝ'i-Stavros, oni ĵur'is nur per Haĝ'i-Stavros la ne'venk'ebl'a, Haĝ'i-Stavros la tim'ig'il'o al la ĝendarm'o'j, Haĝ'i-Stavros la Reĝ'o de l’ mont'o'j! Oni pov'us (Di'o mi'n pardon'u!) verk'i la litani'o'j'n de Haĝ'i-Stavros.

Iu'n dimanĉ'o'n, dum John Harris vesper'manĝ'is kun ni, mal'mult'e post li'a aventur'o, mi konduk'is la bon'a'n Kristodulon al la tem'o pri Haĝ'i-Stavros. Ni'a gast'o est'is iam rilat'int'a mult'e kun li, dum la milit'o de liber'ig'o, en epok'o, kiam la rab'ad'o ne est'is tiel pri'diskut'at'a, kiel hodiaŭ.

Li mal'plen'ig'is si'a'n glas'o'n da Santorina vin'o, ord'ig'is si'a'j'n griz'a'j'n lip'har'o'j'n, kaj komenc'is long'a'n rakont'o'n inter'romp'at'a'n de kelk'a'j sopir'o'j. Li sci'ig'is al ni, ke Stavros est'as fil'o de «pap'as», t. e. de pastr'o, el insul'o Tin'o. Li nask'iĝ'is, Di'o sci'as en kiu jar'o: la Grek'o'j de la bon'a epok'o ne sci'as si'a'n aĝ'o'n, ĉar viv'o'registr'ad'o est'as dekadenc'a invent'aĵ'o. Li'a patr'o, kiu li'n destin'is por la eklezi'o, lern'ig'is li'n leg'i. Ĉirkaŭ si'a du'dek'a jar'o, li vojaĝ'is al Jerusalemo, kaj al'don'is al si'a nom'o la titol'o'n Haĝ'i, kiu signif'as pilgrim'int'o'n. Haĝ'i-Stavros, re'ven'ant'e hejm'e'n, est'is kapt'it'a de mar'rab'ist'o. La venk'int'o trov'is li'n kapabl'a, kaj, el kapt'it'o, far'is li'n ŝip'ist'o. Tia'manier'e li komenc'is milit'ad'i kontraŭ la Turk'a'j ŝip'o'j, kaj ĝeneral'e kontraŭ ĉiu'j, kiu'j ne posed'as kanon'o'j'n. Post kelk'jar'a serv'ad'o, li trov'is, ke li labor'is sufiĉ'e por la ceter'a'j, kaj decid'is ek'negoc'i por si'a propr'a kont'o. Li hav'is nek ŝip'o'n, nek mon'o'n por aĉet'i unu; tio li'n dev'ig'is rab'ad'i sur'ter'e. La ribel'ad'o de la Grek'o'j kontraŭ Turk'uj'o ebl'ig'is al li fiŝ'kapt'i en mal'klar'a akv'o. Neniam li sci'is tut'e ĝust'e, ĉu li est'as rab'ist'o aŭ ribel'ant'o, kaj ĉu li komand'as ŝtel'ist'o'j'n aŭ parti'an'o'j'n. Li'a mal'am'o al la Turk'o'j ne blind'ig'is li'n sufiĉ'e, ke, preter'pas'ant'e Grek'a'n vilaĝ'o'n, li ne vizit'u kaj tra'esplor'u ĝi'n. Laŭ li, ĉiu ajn mon'er'o est'as pren'ind'a, ĉu ĝi de'ven'as de la amik'o'j aŭ de la mal'amik'o'j, de simpl'a ŝtel'o aŭ de la glor'a rab'ad'o. Dank’ al tiel sagac'a sen'parti'ec'o, li'a riĉ'ec'o kresk'is rapid'e. La paŝt'ist'o'j al'kur'is li'a'n standard'o'n, kiam oni sci'is, ke oni pov'as gajn'i mult'o'n kun li: li'a fam'o hav'ig'is al li arme'o'n. La regn'o'j protekt'ant'o'j al la ribel'int'o'j, ek'sci'is li'a'j'n hero'aĵ'o'j'n, ne li'a'j'n ŝpar'aĵ'o'j'n: en tiu temp'o, oni vid'is ĉio'n bel'a. Lord'o Byron dediĉ'is od'o'n al li, la Parizaj poet'o'j kaj retor'o'j li'n kompar'is al Epaminond'as kaj eĉ al Aristid'o. Aristokrat'in'o'j brod'is standard'o'n por li; oni send'is al li subvenci'o'j'n. Li ricev'is mon'o'n el Franc'uj'o, Angl'uj'o, Rus'uj'o; mi ne ĵur'us, ke li ne ricev'is el Turk'uj'o: li est'is ver'a Palikaro! Je la fin'o de l’ milit'o, li est'is sieĝ'at'a, kun la ceter'a'j estr'o'j, en la Atena Akropol'o. Li loĝ'is en la Propile'o'j, kun'e kun Margaritis kaj Ligandas, kaj ĉiu el ili konserv'is si'a'j'n trezor'o'j'n sub la kap'kusen'o de si'a lit'o. Dum bel'a somer'a nokt'o, la tegment'o fal'is tiel lert'e, ke ĝi prem'eg'is ĉiu'j'n, escept'e Haĝ'i-Stavros, kiu fum'is si'a'n nargile'o'n ekster'e. Li kolekt'is la hered'aĵ'o'n de si'a'j kun'batal'int'o'j, kaj ĉiu opini'is, ke li bon'e merit'is ĝi'n. Sed mal'feliĉ'o, kiu'n li ne antaŭ'vid'is, halt'ig'is la ir'ad'o'n de li'a'j sukces'o'j: la pac'o far'iĝ'is. Haĝ'i-Stavros, for'ir'int'e kamp'ar'e'n kun si'a mon'o, ĉe'est'is strang'a'n spektakl'o'n. La regn'o'j, kiu'j liber'ig'is Grek'uj'o'n, prov'is fond'i reĝ'o'land'o'n. Mal'bon'son'a'j vort'o'j zum'is ĉirkaŭ la har'oz'a'j orel'o'j de l’ mal'jun'a Palikaro: oni parol'is pri reg'ist'ar'o, arme'o, publik'a ord'o. Oni rid'ig'is li'n tre, inform'ant'e li'n, ke li'a'j bien'o'j est'as en'hav'at'a'j en sub'prefekt'a distrikt'o. Sed, kiam la fisk'a ofic'ist'o si'n prezent'is al li por en'kas'ig'i la ĉiu'jar'a'n impost'o'n, li far'iĝ'is serioz'a. Li ĵet'is la kolekt'ist'o'n tra la pord'o'n, ne forges'int'e liber'ig'i li'n de la tut'a mon'o, kio'n li hav'is kun si. La juĝ'ist'ar'o li'n ek'ĉikan'is; li re'for'ir'is al la mont'o'j. Ceter'e, li enu'is ja en tia dom'o. Li kompren'is, ĝis ia grad'o, ke oni pov'as posed'i tegment'o'n, sed kondiĉ'e ke oni dorm'u sur ĝi.

Li'a'j kun'batal'int'o'j est'is dis'iĝ'int'a'j en la tut'a reĝ'o'land'o. La regn'o est'is don'int'a al ili bien'o'j'n; ili kultur'ad'is mal'bon'humor'e, kaj manĝ'is sen apetit'o la mal'dolĉ'a'n pan'o'n de la labor'o. Kiam ili ek'sci'is, ke ili'a estr'o mal'pac'iĝ'is kun la leĝ'o'j, ili vend'is si'a'j'n kamp'o'j'n, kaj al'kur'is li'n. Sed li kontent'iĝ'is lu'ig'ant'e si'a'j'n bien'o'j'n farm'e: li hav'as administr'a'n kapabl'ec'o'n.

La pac'o kaj sen'okup'ec'o est'is mal'san'ig'int'a'j li'n. La aer'o de la mont'o'j re'vigl'ig'is li'n tiel bon'e, ke en 1840 li pens'is pri edz'iĝ'o. Li est'is cert'e pli ol kvin'dek'jar'a, sed por hom'o'j tiel hard'it'a'j, mal'jun'ec'o ne ekzist'as; eĉ la mort'o pri'pens'as almenaŭ du'foj'e, antaŭ ol ili'n atak'i. Li edz'iĝ'is je riĉ'a hered'ont'in'o, el unu el la plej bon'a'j famili'o'j de Lakonio, kaj far'iĝ'is tia'manier'e bo-parenc'o de la ĉef'a'j person'o'j de l’ reĝ'o'land'o. Li'a edz'in'o sekv'is li'n ĉi'e'n, don'is al li fil'in'o'n, en'febr'iĝ'is, kaj mort'is. Li eduk'is mem si'a'n infan'in'o'n, kun zorg'o'j kvazaŭ patr'in'a'j. Kiam li salt'ig'is la knab'in'o'n sur si'a'j genu'o'j, li'a'j kun'rab'ist'o'j dir'is al li rid'ant'e: «Al ci mank'as nur lakt'o».

La patr'a am'o don'is nov'a'n energi'o'n al li'a spirit'o. Por kolekt'i reĝ'in'a'n dot'o'n al si'a fil'in'o, li stud'is la mon'a'n demand'o'n, pri kiu li hav'is antaŭ'e tro primitiv'a'j'n ide'o'j'n. Anstataŭ amas'ig'i si'a'j'n mon'er'o'j'n en kofr'o'j'n, li procent'e-don'is ili'n. Li lern'is la artifik'o'j'n kaj el'turn'iĝ'o'j'n de la spekulaci'o; li observ'is la kurs'o'n de la publik'a'j bil'o'j en Grek'uj'o kaj ekster'land'e. Oni pretend'as eĉ, ke, frap'it'e de la util'o'j de la asoci'o, li hav'is la ide'o'n organiz'i la rab'ad'o'n per akci'o'j. Li far'is kelk'a'j'n vojaĝ'o'j'n tra Eŭrop'o, konduk'it'e de Grek'o el Marseille, kiu util'is al li kiel interpret'ist'o. Dum li'a rest'ad'o en Angl'uj'o, li ĉe'est'is balot'o'n en mi ne sci'as plu kiu «putr'a urb'et'o[2]» de Yorkshire: tiu bel'a spektakl'o inspir'is al li profund'a'j'n pri'pens'o'j'n pri la konstituci'a reg'ad'o kaj ĝi'a'j profit'o'j. Li re'ven'is, decid'int'e, ke li ekspluat'os la instituci'o'j'n de si'a patr'o'land'o, kaj ĉerp'os rent'o'n el ili. Li brul'ig'is mult'o'n da vilaĝ'o'j por util'i al la opozici'o: li detru'is kelk'a'j'n ali'a'j'n pro la interes'o de l’ konservativ'a parti'o. Kiam oni intenc'is renvers'i ministr'ar'o'n, oni bezon'is nur si'n turn'i al li: per ne'refut'ebl'a'j argument'o'j li pruv'is, ke la polic'o funkci'as mal'bon'e, kaj ke oni ating'os iom da sen'danĝer'ec'o nur ŝanĝ'ant'e la kabinet'o'n. Sed kompens'e li don'is energi'a'j'n lecion'o'j'n al la mal'amik'o'j de l’ ord'o, pun'ant'e ili'n en la manier'o mem, kiel ili pek'is. Li'a'j politik'a'j talent'o'j kon'ig'is li'n tiel bon'e, ke ĉiu'j parti'o'j hav'is alt'a'n estim'o'n al li. Li'a'j'n konsil'o'j'n, rilat'e al balot'o'j, oni sekv'is preskaŭ ĉiam; tia'manier'e, ke, kontraŭ'e al la princip'o'j de la reprezent'a reg'ad'o, laŭ kiu unu sol'a deput'it'o esprim'as la vol'o'n de mult'a'j hom'o'j, li est'is reprezent'at'a, li sol'a, de tri'dek'o da deput'it'o'j. Inteligent'a ministr'o, la famoza Rhalettis, ek'pens'is, ke hom'o, kiu tuŝ'as tiel oft'e la risort'o'j'n de la reg'ist'ar'o, ebl'e mal'ord'ig'os fin'e la maŝin'o'n. Li entrepren'is lig'i li'a'j'n man'o'j'n per or'a faden'o. Li don'is al li rendevu'o'n en Karvati, inter mont'o'j Himeto kaj Penteliko, en la kamp'ar'a dom'o de fremd'a konsul'o. Haĝ'i-Stavros ven'is, sen eskort'o kaj sen batal'il'o'j. La ministr'o kaj la rab'ist'o, kiu kon'is unu ali'a'n de long'e, tag'manĝ'is kun'e, kiel du mal'nov'a'j amik'o'j. Ĉe la desert'o, Rhalettis propon'is al li plen'a'n amnesti'o'n por li kaj li'a'j kun'ul'o'j, patent'o'n de divizi'a general'o, la titol'o'n senat'an'o kaj dek mil hektar'o'j'n da arb'ar'o tut'propr'aĵ'e. La Palikaro hezit'is iom da temp'o kaj fin'e respond'is per rifuz'o. «Ebl'e antaŭ du'dek jar'o'j mi est'us akcept'int'a, dir'is li, sed hodiaŭ mi est'as tro mal'jun'a. Mi ne pov'as, en mi'a aĝ'o, ŝanĝ'i mi'a'n viv'manier'o'n. La polv'o de Ateno ne est'as san'ig'a por mi; en la senat'o mi dorm'us, kaj, se ci don'us al mi soldat'o'j'n komand'ot'a'j'n, mi est'us kapabl'a mal'ŝarg'i mi'a'j'n pistol'o'j'n al li'a'j uniform'o'j, pro la fort'o de la kutim'ec'o. Re'ir'u do al ci'a'j afer'o'j, kaj las'u mi'n zorg'i pri la mi'a'j.»

Rhalettis ne konsider'is si'n kiel venk'it'a'n. Li prov'is klar'ig'i al la rab'ist'o la mal'nobl'ec'o'n de l’ meti'o, kiu'n li praktik'as. Haĝ'i-Stavros ek'rid'is, kaj dir'is al li kun afabl'a ĝentil'ec'o:

«Kamarad'o! la tag'o'n, kiam ni skrib'os ni'a'j pek'o'j'n, kiu el ni ambaŭ hav'os la pli long'a'n list'o'n?

—Pri'pens'u fin'e, al'don'is la ministr'o, ke ci ne pov'os evit'i ci'a'n destin'o'n; unu tag'o'n aŭ ali'a'n, ci pere'os per ne'natur'a mort'o.

—Allah Kerim! respond'is li Turk'e. Nek ci nek mi leg'is en la stel'o'j. Sed mi hav'as almenaŭ unu super'ec'o'n: nom'e, mi'a'j mal'amik'o'j sur'hav'as uniform'o'n, kaj mi re'kon'as ili'n el mal'proksim'e. Ci ne pov'as parol'i sam'e pri la ci'a'j. Adiaŭ, frat'o.»

Ses monat'o'j'n post'e, la ministr'o est'is mort'ig'at'a de si'a'j politik'a'j mal'amik'o'j; la rab'ist'o viv'as ankoraŭ.

Ni'a gast'o ne rakont'is al ni ĉiu'j'n alt'a'j'n ag'o'j'n de li'a hero'o: la tag'daŭr'o ne est'us sufiĉ'int'a. Li nur de'nombr'is la plej rimark'ind'a'j'n. Mi ne kred'as, ke en iu ajn land'o la koleg'o'j de Haĝ'i-Stavros far'is i'o'n pli art'ist'a'n ol la kapt'o de la Niebuhr. Ĝi est'as vapor'ŝip'o de la «Aŭstria Lloyd», kiu'n la Palikaro de'rab'is sur'ter'e, ĉirkaŭ la dek-unu'a maten'e. La Niebuhr ven'is el Konstantinoplo; ĝi las'is si'a'n ŝarĝ'o'n kaj la pasaĝer'o'j'n en Kalamaki, orient'e de Korinta istm'o. Kvar ĉar'eg'o'j kaj du omnibus'o'j ricev'is la pasaĝer'o'j'n kaj komerc'aĵ'o'j'n, por ili'n transport'i al la ali'a flank'o de l’ istm'o, al la haven'et'o Lutraki, kie ali'a ŝip'o atend'is ili'n. Ĝi atend'is long'a'temp'e. Haĝ'i-Stavros, dum hel'a tag'o, sur bel'a voj'o, en eben'a kaj sen'arb'a land'o, for'pren'is la komerc'aĵ'o'j'n, la pak'aĵ'o'j'n, la mon'o'n de la vojaĝ'ant'o'j, kaj la munici'o'j'n de la ĝendarm'o'j, kiu'j eskort'is la vetur'il'ar'o'n. «Ĝi est'is tag'o da du'cent mil frank'o'j!» dir'is al ni Kristodulo kun iom'et'o da envi'o.

Oni parol'is mult'e pri la kruel'aĵ'o'j de Haĝ'i-Stavros. Li'a amik'o Kristodulo pruv'is al ni, ke li ne far'as mal'bon'o'n por si'a plezur'o. Li est'as sobr'a hom'o, kiu si'n ebri'ig'as per neni'o, eĉ ne per sang'o. Se okaz'as, ke li varm'ig'as iom tro la pied'o'j'n de riĉ'a kamp'ar'an'o, ĝi est'as por sci'i, kie la avar'eg'ul'o kaŝ'is si'a'n mon'o'n. Ĝeneral'e, li ag'as dolĉ'e al la kapt'it'o'j, de kiu'j li esper'as ricev'i kompens'o'n. Dum la somer'o de 1854, li al'ven'is unu vesper'o'n, kun si'a band'o, ĉe riĉ'a'n komerc'ist'o'n de insul'o Eŭbe'o, S^ro'n Voidi. Li trov'is la famili'o'n kun'ven'int'a'n, plus mal'jun'a'n juĝ'ist'o'n de la tribunal'o de Kalcis, kiu lud'is kart'o'j'n kun la dom'mastr'o. Haĝ'i-Stavros propon'is al la magistrat'o, pri'lud'i kun li li'a'n liber'ec'o'n: li perd'is kaj pag'is bon'vol'e. Li for'konduk'is S^ro'n Voidi kaj li'a'j'n ge'fil'o'j'n; li las'is la edz'in'o'n, por ke ŝi pov'u zorg'i pri la re'aĉet'o. La tag'o'n de la for'pren'o, la komerc'ist'o sufer'is pro podagr'o, li'a fil'in'o hav'is febr'o'n, la knab'o est'is pal'a kaj ŝvel'a. Ili re'ven'is du monat'o'j'n post'e, ĉiu'j re'san'ig'it'a'j per la ekzerc'ad'o, la liber'a aer'o kaj la bon'a trakt'ad'o. Tut'a famili'o re'san'iĝ'is por kvin'dek mil frank'o'j: ĉu tio est'is tro kar'e pag'it'a?

«Mi konfes'as, al'don'is Kristodulo, ke ni'a amik'o est'as sen'kompat'a al kiu ne pag'as. Kiam kompens'o ne est'as pag'it'a je la fiks'it'a dat'o, li mort'ig'as si'a'j'n kapt'it'o'j'n kun komerc'ist'a akurat'ec'o: tia est'as li'a manier'o protest'i bil'o'j'n. Kia ajn est'as mi'a admir'o al li kaj la amik'ec'o, kiu lig'as ni'a'j'n famili'o'j'n, mi ne pardon'is ankoraŭ al li la mort'ig'o'n de la du knab'in'o'j el Mistra. Ili est'is dek'kvar-jar'a'j du'nask'it'in'o'j, tiel bel'a'j, kiel du marmor'a'j statu'et'o'j, fianĉ'in'iĝ'int'a'j je du jun'ul'o'j el Leondari. Ili tiel simil'is unu al ali'a, ke, vid'ant'e ili'n kun'e, oni kred'is, ke oni vid'as du'obl'e, kaj oni frot'is al si la okul'o'j'n. Iu'n maten'o'n, ili ir'is por vend'i kokon'o'j'n al la ŝpin'ej'o; ili port'is du'op'e grand'a'n korb'o'n, kaj kur'is mal'pez'e sur la voj'o, kiel du kolombin'o'j jung'it'a'j ĉe sam'a ĉar'o. Haĝ'i-Stavros for'pren'is ili'n sur la mont'o'n kaj skrib'is al ili'a patr'in'o, ke li re'don'os ili'n kontraŭ dek mil frank'o'j, pag'ot'a'j je la fin'o de l’ monat'o. La patr'in'o est'is riĉ'et'a vidv'in'o, posed'ant'a bel'a'j'n morus'arb'o'j'n, sed ne proviz'it'a per kontant'a mon'o, kiel ni ĉiu'j. Ŝi prunt'e'pren'is garanti'don'ant'e si'a'j'n bien'o'j'n, kio est'as neniam facil'a eĉ por du'dek pro cent'o. Ŝi bezon'is pli ol ses semajn'o'j'n por kun'ig'i la sum'o'n. Kiam ŝi fin'e hav'is la mon'o'n, ŝi met'is ĝi'n sur mul'o'n kaj pied'ir'is ĝis la tend'ar'o de Haĝ'i-Stavros. Sed al'ven'ant'e mont'o'n Tajgeton, ĉe la lok'o, kie oni trov'as sep font'o'j'n sub platan'o, la mul'o, kiu antaŭ'ir'is, ek'halt'is subit'e, kaj rifuz'is marŝ'i unu paŝ'o'n. Tiam la mal'feliĉ'a patr'in'o vid'is, sur la flank'o de l’ voj'o, si'a'j'n ambaŭ fil'in'o'j'n. Ili hav'is la kol'o'n tranĉ'it'a ĝis la ost'o, kaj tiu'j bel'a'j kap'o'j preskaŭ ne plu al'ten'iĝ'is al la korp'o. Ŝi pren'is ambaŭ plend'ind'ul'in'o'j'n, met'is ili'n mem sur la mul'o'n, kaj ili'n re'konduk'is al Mistra. Neniam ŝi pov'is plor'i: pro tio, ŝi frenez'iĝ'is kaj mort'is. Mi sci'as, ke Haĝ'i-Stavros bedaŭr'is si'a'n ag'o'n: li kred'is, ke la vidv'in'o est'as pli riĉ'a, kaj ke ŝi ne vol'as pag'i. Li est'is mort'ig'int'a la du infan'in'o'j'n por la ekzempl'o. Cert'e est'as, ke, de'post'e, li'a'j en'kas'ig'o'j far'iĝ'is ĉiam akurat'e, kaj ke neni'u kuraĝ'is plu li'n atend'ig'i.

—Brutt'a carogna! kri'is Giacomo frap'ant'e bat'o'n, kiu ŝancel'is la dom'o'n kiel ter'trem'o. Se iam li ven'os sub mi'a man'o, mi prezent'os al li kompens'mon'o'n da dek mil pugn'o'bat'o'j, kiu ebl'ig'os al li for'las'i la negoc'ad'o'n.

—Mi, dir'is jun'a Lobster kun si'a kviet'a rid'et'o, mi dezir'as nur renkont'i li'n je kvin'dek paŝ'o'j de mi'a revolver'o. Kaj vi, onkl'o John?»

Harris fajf'is inter la dent'o'j Amerik'a'n ari'et'o'n, akr'a'n kiel kling'o de ponard'et'o.

«Ĉu mi kred'os mi'a'j'n orel'o'j'n? al'don'is, per si'a flut'son'a voĉ'o S^ro Mérinay, harmoni'a mort'ul'o. Ĉu est'as ebl'e, ke tia'j terur'aĵ'o'j est'as plen'um'at'a'j en jar'cent'o kiel la ni'a! Mi sci'as ja, ke la Societ'o por la moral'ig'o de la krim'ul'o'j ne fond'is ankoraŭ fili'o'j'n en tiu ĉi reĝ'o'land'o; sed, atend'ant'e, ĉu vi ne hav'as ĝendarm'ar'o'n?

—Cert'e, respond'is Kristodulo: 50 oficir'o'j'n, 152 kaporal'o'j'n kaj 1250 ĝendarm'o'j'n, el kiu'j 150 rajd'ant'a'j. Ĝi est'as la plej bon'a trup'o de l’ reĝ'o'land'o, post tiu de Haĝ'i-Stavros.

—Kio mi'n mir'ig'as, mi dir'is mi'a'vic'e, est'as, ke la fil'in'o de l’ mal'jun'a sen'taŭg'ul'o las'is li'n ag'i.

—Ŝi ne est'as kun li.

—Ja, bon'e! Kie ŝi est'as?

—En eduk'ej'o.

—En Ateno?

—Vi demand'as mi'n tro mult'e; mi ne sci'as tiom. Kiel ajn est'as, kiu edz'iĝ'os kun ŝi, est'os traf'int'a bel'a'n parti'o'n.

—Jes, dir'is Harris. Oni cert'ig'as ankaŭ, ke la fil'in'o de Calcraft ne est'as mal'bon'a parti'o.

—Kiu est'as Calcraft?

—La Londona ekzekut'ist'o.»

Ĉe tiu'j vort'o'j, Dimitri, la fil'o de Kristodulo, ruĝ'iĝ'is ĝis la orel'o'j. «Pardon'u, sinjor'o, dir'is li al John Harris, ekzist'as grand'a diferenc'o inter ekzekut'ist'o kaj rab'ist'o. La ekzekut'ist'a meti'o est'as mal'nobl'eg'a; la rab'ist'a profesi'o est'as honor'at'a. La reg'ist'ar'o dev'as gard'i la Aten'an ekzekut'ist'o'n en la fortik'aĵ'o Palamedo; se ne, oni li'n mort'ig'us; dum neni'u dezir'as mal'bon'o'n al Haĝ'i-Stavros, kaj la plej honest'a'j person'o'j en la reĝ'o'land'o est'as fier'a'j prem'i li'a'n man'o'n.»

Harris mal'ferm'is la buŝ'o'n por respond'i, kiam ni aŭd'is la sonor'il'o'n de la butik'o. Ĝi est'is la serv'ist'in'o, kiu re'ven'is dom'e'n kun jun'ul'in'o de dek kvin aŭ dek ses jar'o'j, vest'it'a laŭ la last'a bild'o de la Ĵurnal'o de mod'o'j. Dimitri si'n lev'is dir'ant'e: «Ĝi est'as Fotini!

—Sinjor'o'j, dir'is la kuk'ist'o, ni parol'u pri io ali'a, mi pet'as. La rakont'o'j pri rab'ist'o'j ne est'as por la fraŭl'in'o'j.»

Kristodulo prezent'is Fotini al ni kiel la fil'in'o'n de unu el li'a'j kun'batal'int'o'j, kolonel'o Johano, ĉef'komand'ant'o en Naŭpli'o. Ŝi est'is do nom'at'a Fotini Johanidino, laŭ la mor'o de la land'o, kie, ĝust'a'dir'e, ne ekzist'as famili'nom'o'j.

La jun'a Aten'an'in'o est'is mal'bel'a, kiel la naŭ dek'on'o'j de la Atenaj fraŭl'in'o'j. Ŝi hav'is bel'et'a'j'n dent'o'j'n kaj bel'a'j'n har'o'j'n, sed neni'o'n pli'e. Ŝi'a dik'a tali'o ŝajn'is est'i ne'komfort'e en Pariza korset'o. Ŝi'a'j pied'o'j, rond'form'a'j kiel glad'il'o'j, sufer'is ver'ŝajn'e turment'eg'o'j'n: ili est'is kre'it'a'j por tren'iĝ'i en babuŝ'o'j, ne por prem'iĝ'i en bot'et'o'j de Meyer. Ŝi'a kap'o memor'ig'is tiel mal'mult'e pri la Grek'a tip'o, ke ĝi ver'e ne hav'is profil'o'n; ĝi est'is plat'a, kvazaŭ ne'si'n'gard'em'a nutr'ist'in'o est'us mal'lert'e sid'iĝ'int'a sur la vizaĝ'o'n de l’ infan'in'o. La tualet'o ne taŭg'as por ĉiu'j vir'in'o'j: ĝi preskaŭ ig'is rid'ind'a la plend'ind'a'n Fotini. Ŝi'a rob'o kun falbal'o'j, sub'ten'at'a de potenc'a krinolin'o, rimark'ig'is la mal'lert'ec'o'n de ŝi'a person'o kaj la ĝen'o'n de ŝi'a'j mov'o'j. La juvel'o'j el Parizo, per kiu'j ŝi est'is stel'sem'it'a, ŝajn'is est'i ek'kri'a'j punkt'o'j, destin'it'a'j por atent'ig'i pri la mal'perfekt'aĵ'o'j de ŝi'a korp'o. Vi est'us kred'int'a, ke ŝi est'as dik'a, mal'alt'a serv'ist'in'o, kiu si'n dimanĉ'e'vest'is per la vest'ar'o de si'a mastr'in'o.

Neni'u el ni mir'is, ke la fil'in'o de simpl'a kolonel'o est'as tiel mult'e'kost'e vest'it'a por pas'ig'i la dimanĉ'o'n en la dom'o de kuk'ist'o. Ni kon'is sufiĉ'e la land'o'n por sci'i, ke la tualet'em'o est'as la plej ne'kurac'ebl'a vund'o de la Grek'a societ'o. La vilaĝ'an'in'o'j tra'bor'ig'as arĝent'a'j'n mon'er'o'j'n, kun'kudr'as ili'n en form'o'n de kask'o, per kiu ili si'n kap'kovr'as en la fest'o'tag'o'j. Ili port'as si'a'n dot'o'n sur la kap'o. La urb'an'in'o'j el'spez'as tiu'n dot'o'n ĉe la komerc'ist'o'j, kaj port'as ĝi'n sur la tut'a korp'o.

Fotini loĝ'is en la Hetajrio. Tio est'as, vi sci'as, eduk'ej'o fond'it'a laŭ model'o de la Honor'a Legi'o[3], sed reg'at'a de leĝ'o'j pli larĝ'a'j kaj toler'em'a'j. Oni eduk'as tie ne nur la fil'in'o'j'n de la milit'ist'o'j, sed ankaŭ kelk'a'foj'e la hered'ont'in'o'j'n de la rab'ist'o'j.

La fil'in'o de kolonel'o Johano sci'is iom da Franc'a kaj da Angl'a; sed ŝi'a ĝen'iĝ'em'ec'o ne ebl'ig'is, ke ŝi bril'u en la konversaci'o. Mi ek'sci'is post'e, ke ŝi'a famili'o al'konfid'is al ni la rol'o'n, perfekt'ig'i ŝi'n pri la fremd'a'j lingv'o'j. Ŝi'a patr'o, aŭd'int'e, ke Kristodulo gast'ig'as honest'a'j'n kaj instru'it'a'j'n Eŭrop'an'o'j'n, est'is pet'int'a la kuk'ist'o'n, ke li el'ir'ig'u ŝi'n ĉiu'dimanĉ'e el la eduk'ej'o, util'ant'e al ŝi kiel zorg'ant'o. Tiu inter'konsent'o ŝajn'is plaĉ'i al Kristodulo, kaj precip'e al li'a fil'o Dimitri. La jun'a komisi'ist'o rigard'is avid'e la mal'graci'a'n eduk'at'in'o'n, kiu ne rimark'is ĝi'n.

Ni est'is projekt'int'a'j ir'i ĉiu'j kun'e al la publik'a koncert'o. Ĝi est'as bel'a spektakl'o, kiu'n la Aten'an'o'j don'as al si mem ĉiu'dimanĉ'e. La tut'a popol'o, en grand'a tualet'o, kun'ven'as en polv'o'kamp'o'n, por aŭd'i vals'o'j'n kaj kvadril'o'j'n lud'at'a'j'n de regiment'a muzik'ist'ar'o. La mal'riĉ'ul'o'j ir'as tie'n pied'e, la riĉ'ul'o'j vetur'e, la elegant'ul'o'j rajd'e. La kort'eg'o ne for'rest'us, eĉ por imperi'o. Post la last'a kvadril'o ĉiu re'ir'as dom'e'n, kun polv'o'kovr'it'a vest'o, kun kontent'a kor'o, kaj oni dir'as: «Ni amuz'iĝ'is bon'e».

Cert'e est'as, ke Fotini intenc'is si'n montr'i ĉe la koncert'o, kaj ŝi'a admir'ant'o Dimitri ne est'is mal'kontent'a, vid'ig'i si'n tie kun ŝi; ĉar li sur'hav'is nov'a'n redingot'o'n, kiu'n li est'is aĉet'int'a, konfekci'it'a'n, en la ten'ej'o de la Belle-Jardinière. Bedaŭr'ind'e la pluv'o ek'fal'is tiel dens'e, ke ni dev'is rest'i dom'e. Por pas'ig'i la temp'o'n, Mar'ul'a propon'is al ni, lud'i por bombon'o'j: ĝi est'as distr'aĵ'o laŭ'mod'a en la mez'klas'a'j rond'o'j. Ŝi pren'is glas'vaz'o'n en la butik'o, kaj don'is al ĉiu el ni man'plen'o'n da indiĝen'a'j bombon'o'j, kariofil'a'j, aniz'a'j, pipr'a'j, kaj cikori'a'j. Post tio, oni dis'don'is kart'o'j'n, kaj la unu'a, kiu sukces'is kolekt'i naŭ sam'kolor'a'j'n, ricev'is tri suker'aĵ'o'j'n de ĉiu el li'a'j kontraŭ'ul'o'j. La Malt'an'o Giacomo montr'is, per daŭr'a atent'o, ke li ne est'as indiferent'a pri la gajn'o. La hazard'o li'n favor'is: li ating'is riĉ'ec'o'n, kaj ni vid'is li'n en'glut'i sep aŭ ok man'plen'o'j'n da bombon'o'j, kiu'j est'is promen'int'a'j en la man'o'j de ĉiu'j kaj de S^ro Mérinay.

Interes'iĝ'ant'e mal'pli pri la lud'o, mi al'centr'ig'is mi'a'n atent'o'n al kurioz'a fenomen'o, kiu okaz'is mal'dekstr'e de mi. Dum la rigard'o'j de la jun'a Aten'an'o romp'iĝ'is unu post ali'a ĉe la indiferent'ec'o de Fotini, Harris, kiu ŝi'n ne rigard'is, al'tir'is ŝi'n per ne'vid'ebl'a fort'o. Li ten'is si'a'j'n kart'o'j'n kun mien'o sufiĉ'e ne'atent'a, osced'is de temp'o al temp'o kun Amerik'an'a naiv'ec'o, aŭ fajf'is Yankee Doodle, sen respekt'o al la ĉe'est'ant'o'j. Mi kred'as, ke la rakont'o de Kristodulo impres'is li'n, kaj ke li'a spirit'o trot'is sur la mont'ar'o, persekut'e al Haĝ'i-Stavros. Ĉiu'okaz'e, se li pens'is pri io, tio cert'e ne est'is la am'o. Ebl'e la fraŭl'in'o ankaŭ ne pens'is pri ĝi, ĉar preskaŭ ĉiu'j Grek'a'j vir'in'o'j hav'as en la fund'o de l’ kor'o bon'a'n pavim'o'n de indiferent'ec'o. Tamen ŝi rigard'is mi'a'n amik'o'n John, kiel alaŭd'o rigard'as la spegul'o'n. Ŝi ne kon'is li'n; ŝi sci'is neni'o'n pri li, nek li'a'n nom'o'n, nek li'a'n land'o'n, nek li'a'n riĉ'ec'o'n. Ŝi ne est'is aŭd'int'a li'n parol'ant'a'n, kaj eĉ se ŝi est'us aŭd'int'a li'n, ŝi cert'e ne est'is kapabl'a juĝ'i, ĉu li est'as sprit'a. Ŝi vid'is li'n tre bel'a, kaj tio sufiĉ'is. La antikv'a'j Grek'o'j ador'is la bel'ec'o'n; ĝi est'as la sol'a, el ili'a'j di'o'j, pri kiu neniam ekzist'is ateist'o'j. La hodiaŭ'a'j Grek'in'o'j, malgraŭ la dekadenc'o, sci'as ankoraŭ mal'konfuz'i Apollon’on de simi'o'vizaĝ'ul'o. Oni trov'as en la kolekt'o de S^ro Fauriel kant'et'o'n, kiu pov'as est'i traduk'at'a jen'e:

«Jun'ul'o'j, ĉu vi dezir'as sci'i, jun'ul'in'o'j, ĉu vi dezir'as inform'iĝ'i, kiel am'o ni'n en'ir'as? Ĝi en'ir'as tra la okul'o'j; de l’ okul'o'j, ĝi en'iĝ'as en la kor'o'n; kaj en la kor'o ĝi en'radik'iĝ'as.»

Cert'e, Fotini kon'is tiu'n kant'o'n; ĉar ŝi mal'ferm'is grand'a'j'n okul'o'j'n, por ke la am'o pov'u en'ir'i ne klin'iĝ'ant'e.

La pluv'o ne ĉes'is fal'i, nek Dimitri rigard'ad'i la jun'ul'in'o'n, nek la jun'ul'in'o konsider'ad'i Harris, nek Giacomo krak'manĝ'i bombon'o'j'n, nek S^ro Mérinay rakont'i ĉapitr'o'n de antikv'a histori'o al jun'a Lobster, kiu ne aŭskult'is. Je la ok'a, Mar'ul'a pret'ig'is la tabl'o'n por la vesper'manĝ'o. Fotini sid'is inter Dimitri kaj mi, kiu ne est'is atent'ind'a. Ŝi konversaci'is mal'mult'e kaj manĝ'is neni'o'n. Ĉe la desert'o, kiam la serv'ist'in'o parol'is pri ŝi'a re'konduk'o, ŝi far'is vid'ebl'a'n pen'o'n, kaj dir'is en mi'a'n orel'o'n:

«Ĉu S^ro Harris hav'as edz'in'o'n?»

Mi trov'is plezur'o'n embaras'i ŝi'n iom'et'e, kaj respond'is:

«Jes, fraŭl'in'o; li edz'iĝ'is kun la vidv'in'o de la doĝ'o'j de Venezia.

—Ĉu ebl'e! Kiu'n aĝ'o'n ŝi hav'as?

—Ŝi est'as tiel mal'jun'a, kiel la mond'o, kaj etern'a kiel ĝi.

—Ne mok'u mi'n; mi est'as simpl'a knab'in'o, kaj ne kompren'as vi'a'j'n Eŭrop'an'a'j'n ŝerc'o'j'n.

—Ali'vort'e, fraŭl'in'o, li edz'ig'is kun la mar'o; li est'as, kiu komand'as la Uson'a'n star'a'n ŝip'o'n the Fancy.»

Ŝi dank'is mi'n kun tia radi'ad'o pro ĝoj'o, ke ĝi mal'aper'ig'is ŝi'a'n mal'bel'ec'o'n, kaj mi trov'is ŝi'n bel'et'a dum almenaŭ unu sekund'o.

III

MARY-An'n

La stud'o'j dum mi'a jun'ec'o vast'ig'is en mi pasi'o'n, kiu fin'e super'is ĉiu'j'n ceter'a'j'n: ĝi est'as la dezir'o al la scienc'o, aŭ, se vi prefer'as ĝi'n nom'i ali'e, la sci'em'o. Ĝis la tag'o, kiam mi for'ir'is al Ateno, lern'i est'is mi'a sol'a plezur'o; ne'sci'i, mi'a sol'a ĉagren'o. La scienc'o'n mi am'is sam'e, kiel kar'ul'in'o'n, kaj neni'u, ĝis tiam, est'is konkur'int'a kun ĝi pri mi'a kor'o. Kompens'e, mi dev'as konfes'i, ke mi ne est'is kares'em'a, kaj ke poezi'o kaj Herman'n Schultz mal'oft'e tra'pas'is kun'e la sam'a'n pord'o'n. Mi promen'is en la mond'o, kiel en vast'a natur'scienc'a kolekt'o, kun grand'ig'vitr'o en la man'o. Mi observ'is la plezur'o'j'n kaj la sufer'o'j'n de l’ ali'a'j hom'o'j, kiel fakt'o'j'n, kiu'j merit'as stud'o'n, sed ne envi'o'n aŭ kompat'o'n. Mi ne envi'is feliĉ'a'j'n ge'edz'o'j'n, pli ol par'o'n da palm'arb'o'j kun'ig'it'a'j de l’ vent'o; mi hav'is preciz'e tiom da kompat'o al kor'o dis'ŝir'it'a de l’ am'o, kiom al gerani'o glaci'ig'it'a de l’ frost'o. Tiu, kiu dis'sekc'is viv'ant'a'j'n best'o'j'n, sent'as mal'fort'e la kri'o'j'n de la trem'et'ant'a karn'o. Mi est'us ĉe'est'int'a kun diletant'ec'o batal'o'n de gladiator'o'j.

La am'o de Fotini al Harris est'us kompat'ig'int'a i'a'n ajn ali'a'n hom'o'n, ol naturalist'o'n. La plend'ind'a kre'it'aĵ'o am'is blind'e-sen'pri'pens'e, laŭ la esprim'o de Henrik'o la Kvar'a; kaj est'is evident'e, ke ŝi am'as van'e. Ŝi est'is tro tim'em'a por mal'kovr'i si'a'n am'o'n, kaj John est'is tro mal'atent'a por ĝi'n diven'i. Eĉ se li est'us rimark'int'a i'o'n, kiel est'us esper'ebl'e, ke li interes'iĝ'os pri naiv'a mal'bel'ul'in'o el la bord'o'j de l’ Ilisso? Fotini pas'ig'is kvar ali'a'j'n tag'o'j'n kun li, la kvar dimanĉ'o'j'n de april'o. Ŝi rigard'is li'n, de l’ maten'o ĝis la vesper'o, per konsum'iĝ'a'j, mal'esper'a'j okul'o'j; sed ŝi trov'is neniam la kuraĝ'o'n mal'ferm'i la buŝ'o'n en li'a ĉe'est'o. Harris fajf'is kviet'e. Dimitri grumbl'is kiel jun'a dog'o, kaj mi observ'is rid'et'ant'e tiu'n strang'a'n mal'san'ec'o'n, kontraŭ kiu mi'a konstituci'o mi'n ĉiam antaŭ'gard'is.

Inter'temp'e, mi'a patr'o skrib'is al mi, ke la negoc'o ir'ad'as tre mal'bon'e, ke la vojaĝ'ant'o'j est'as mal'oft'a'j, ke la viv'o kost'as mult'e, ke ni'a'j kontraŭ'a'j najbar'o'j ĵus el'migr'is, kaj ke, se mi trov'is Rus'a'n princ'in'o'n, la plej bon'e est'us, ke mi edz'iĝ'u kun ŝi sen'prokrast'e. Mi respond'is, ke mi trov'is neniu'n por for'log'i, escept'e la fil'in'o'n de mal'riĉ'a Grek'a kolonel'o; ke ŝi en'am'iĝ'is serioz'e, sed al ali'a ol mi; ke, kun iom da lert'ec'o, mi pov'os ebl'e far'iĝ'i ŝi'a konfidenci'ul'o, sed neniam ŝi'a edz'o; ceter'e, mi'a san'o est'as bon'a, mi'a herb'o'kolekt'o bel'eg'a; mi'a'j esplor'o'j, ĝis nun en'lim'ig'it'a'j en la ĉirkaŭ'aĵ'o de Ateno, baldaŭ pov'os etend'iĝ'i pli mal'proksim'e'n; la sen'danĝer'ec'o re'nask'iĝ'as, la rab'ist'o'j est'as venk'it'a'j de la ĝendarm'ar'o, kaj ĉiu'j ĵurnal'o'j sci'ig'as la dis'ĵet'o'n de la band'o de Haĝ'i-Stavros; post unu monat'o, maksimum'e, mi pov'os re'vojaĝ'i al German'uj'o, kaj pet'i ofic'o'n, kiu hav'ig'os pan'o'n al mi'a famili'o.

Ni est'is leg'int'a'j, dimanĉ'o'n la 28^an de april'o, en la Atena Jar'cent'o, la grand'a'n mal'venk'o'n de la Reĝ'o de l’ mont'o'j. La oficial'a'j raport'o'j dir'is, ke du'dek el li'a'j vir'o'j est'as traf'it'a'j, li'a tend'ar'o brul'ig'it'a, li'a trup'o dis'ig'it'a, kaj ke la ĝendarm'ar'o li'n persekut'is ĝis Maraton'o.

Tiu'j nov'aĵ'o'j, tre agrabl'a'j al ĉiu'j fremd'ul'o'j, ŝajn'is don'i mal'pli da plezur'o al la Grek'o'j, kaj special'e al ni'a'j dom'ge'mastr'o'j. Kristodulo ne montr'is entuziasm'o'n de falanksa leŭtenant'o, kaj la fil'in'o de kolonel'o Johano plor'is preskaŭ, aŭskult'ant'e la mal'venk'o'n de l’ rab'ist'o. Harris, kiu est'is al'port'int'a la ĵurnal'o'n, ne kaŝ'is si'a'n ĝoj'o'n. Kaj, ĉar la kamp'ar'o re'far'iĝ'is tra'ir'ebl'a por mi, mi est'is kontent'eg'a. Jam la 30^an maten'e, mi ek'for'ir'is kun mi'a herb'uj'o kaj mi'a baston'o. Dimitri vek'is mi'n ĉirkaŭ la kvar'a. Li est'is tuj ir'ont'a demand'i pri la ordon'o'j de Angl'a famili'o, loĝ'ant'a de kelk'a'j tag'o'j en la Hotel'o de la Ali'land'ul'o'j.

Mi sekv'is strat'o'n Hermes ĝis la kruc'iĝ'o Bel'a Grek'uj'o, kaj en'ir'is strat'o'n Eol'o. Pas'ant'e antaŭ la plac'o de Kanon'o'j, mi salut'is la ne'grav'a'n artileri'o'n de l’ reĝ'o'land'o, kiu dorm'et'as sub ŝirm'ej'o sonĝ'ant'e pri la pren'o de Konstantinoplo, kaj mi al'ven'is per kvar paŝ'o'j al la promen'ej'o Patisja. La meli'o'j, kiu'j ĝi'n border'as ambaŭ'flank'e, ek'mal'ferm'et'is si'a'j'n odorozajn flor'o'j'n. La mal'pal'blu'a ĉiel'o blank'iĝ'is ne'sent'ebl'e inter mont'o'j Himeto kaj Penteliko. Antaŭ mi, ĉe la horizont'o, la supr'aĵ'o'j de mont'o Parnis star'is kiel breĉ'ig'it'a mur'o: ili est'is la cel'punkt'o de mi'a vojaĝ'o. Mi mal'supr'e'n'ir'is per mal'long'ig'ej'o ĝis la dom'o de graf'in'o Janto Teotoki, kie loĝ'as la Franc'a send'it'ar'o; mi laŭ'ir'is la ĝarden'o'j'n de princ'o Mikael'o Sutzo kaj la Akademi'o'n de Platon'o, kiu'n iu prezid'ant'o de l’ Areopag'o don'is loteri'e, antaŭ kelk'a'j jar'o'j, kaj mi en'ir'is la oliv'arb'ar'o'n. La maten'am'a'j turd'o'j kaj ili'a'j kuz'o'j la merl'o'j salt'et'is en la arĝent'a'j foli'aĵ'o'j kaj babil'ad'is ĝoj'e super mi'a kap'o. El'ir'ant'e el la arb'ar'et'o, mi tra'ir'is alt'a'j'n verd'a'j'n horde'o'j'n, kie la Atenlandaj ĉeval'o'j, mal'long'a'j kaj dik'trunk'a'j, kiel tiu'j de la mal'alt'relief'o'j de l’ Partenon'o, konsol'iĝ'is pri la sek'a furaĝ'o kaj la mal'laks'ig'a nutr'aĵ'o de l’ vintr'o. Band'o'j de turt'o'j for'flug'is ĉe mi'a al'proksim'iĝ'o, kaj la plum'tuf'a'j alaŭd'o'j supr'e'n'iĝ'is vertikal'e al la ĉiel'o, kiel raket'o'j de art'fajr'aĵ'o. De temp'o al temp'o, apati'a testud'o tra'ir'is la voj'o'n kun'tren'ant'e si'a'n dom'o'n. Mi kuŝ'ig'is ĝi'n zorg'e sur la dors'o'n, kaj mi daŭr'ig'is mi'a'n ir'o'n, las'ant'e al ĝi la honor'o'n el'ir'i el embaras'o. Post du'hor'a marŝ'ad'o, mi penetr'is en la dezert'o'n. Ĉiu'j post'sign'o'j de kultur'o mal'aper'is; sur la sen'akv'a ter'o, oni vid'is nur fask'o'j'n de mal'gras'a herb'o, bulb'o'j'n de ornitogal'o, aŭ long'a'j'n stip'o'j'n de sek'iĝ'int'a'j asfodel'o'j. La sun'o lev'iĝ'is kaj mi vid'is net'e la abi'o'j'n, kiu'j mult'op'e star'as sur la flank'o de mont'o Parnis. La voj'et'o, kiu'n mi est'is elekt'int'a, ne est'is tre bon'a gvid'ist'o, sed mi direkt'is mi'n al ar'o da dom'o'j dis'sem'it'a'j sur la post'a flank'o de l’ mont'o, kaj kiu'j ŝajn'is est'i la vilaĝ'o Kastia.

Per unu paŝ'eg'o mi trans'pas'is river'o'n Eleŭsina Kefizo, tre emoci'ant'e la plat'a'j'n testud'et'o'j'n, kiu'j salt'is en la akv'o'n, kiel simpl'a'j ran'o'j. Post cent paŝ'o'j, la voj'o perd'iĝ'is en larĝ'a kaj profund'a krut'a valet'o, kiu'n fos'is la pluv'o de du aŭ tri mil vintr'o'j. Mi konjekt'is, ne mal'prav'e, ke tiu valet'o est'as la voj'o. Mi est'is rimark'int'a, dum mi'a'j antaŭ'a'j ekskurs'o'j, ke la Grek'o'j rezign'as far'i voj'o'n, ĉiu'foj'e kiam la akv'o bon'vol'is pren'i la task'o'n sur si'n. En tiu land'o, kie la hom'o ĝen'as mal'mult'e la labor'ad'o'n de la natur'o, la torent'o'j est'as regn'a'j ŝose'o'j; la river'et'o'j, departement'a'j voj'o'j; la de'flu'il'o'j, inter'vilaĝ'a'j voj'et'o'j. La fulm'o'tondr'o'j plen'um'as la inĝenier'a'n ofic'o'n, kaj la pluv'o est'as voj'ofic'ist'o, kiu zorg'as sen kontrol'o pri la ĉef'a'j kaj flank'a'j komunik'ej'o'j. Mi en'ŝov'iĝ'is do en la valet'o'n, kaj daŭr'ig'is mi'a'n promen'ad'o'n inter du krut'a'j bord'o'j, kiu'j kaŝ'is por mi la eben'aĵ'o'n, la mont'o'n kaj mi'a'n cel'o'n. Sed la kapric'a voj'o de'turn'iĝ'is tiel oft'e, ke baldaŭ est'is mal'facil'e al mi sci'i, kie'n mi marŝ'as, kaj ĉu mi ne montr'as la dors'o'n al mont'o Parnis. La plej prudent'a decid'o est'us grimp'i sur unu aŭ ali'a'n bord'o'n kaj orient'i mi'n en la eben'aĵ'o; sed la dekliv'o'j est'is vertikal'a'j, mi est'is lac'a kaj mal'sat'a, kaj mi sent'is mi'n komfort'e en la ombr'o. Mi sid'iĝ'is sur plat'a'n marmor'ŝton'o'n, pren'is el mi'a herb'uj'o pec'o'n da pan'o, rost'it'a'n ŝaf'id'ŝultr'o'n, kaj botel'et'o'n da tiu vin'o, pri kiu vi sci'as. Mi pens'is: «Se mi est'as sur voj'o, iu pas'os ebl'e, kaj mi inform'iĝ'os.»

Efektiv'e, dum mi re'ferm'is mi'a'n tranĉ'il'o'n por mi'n kuŝ'ig'i en la ombr'aĵ'o kun tiu dolĉ'a kviet'ec'o, kiu sekv'as la tag'manĝ'o'n de la vojaĝ'ant'o'j kaj de la serpent'o'j, mi ek'aŭd'is paŝ'o'n de ĉeval'o. Mi met'is orel'o'n ter'e'n, kaj mi ek'kon'is, ke du aŭ tri rajd'ant'o'j al'ven'as post mi. Mi lig'is mi'a'n herb'uj'o'n sur mi'a'n dors'o'n, kaj mi'n prepar'is por ili'n sekv'i, se okaz'e ili si'n direkt'os al mont'o Parnis. Kvin minut'o'j'n post'e, aper'is du sinjor'in'o'j, rajd'ant'a'j sur lu'it'a'j ĉeval'o'j kaj vest'it'a'j kiel vojaĝ'ant'a'j Angl'in'o'j. Post ili marŝ'is pied'ir'ant'o, kiu'n mi facil'e re'kon'is: ĝi est'is Dimitri.

Vi, kiu iom tra'kur'is la mond'o'n, cert'e rimark'is, ke la vojaĝ'ant'o ĉiam ek'for'ir'as sen ia zorg'o pri la tualet'a'j van'aĵ'o'j; sed ke, se li okaz'e renkont'as sinjor'in'o'j'n, eĉ pli mal'jun'a'j'n ol la kolomb'o de Noaho, li subit'e for'las'as tiu'n indiferent'ec'o'n, kaj ĵet'as mal'trankvil'a'n rigard'o'n al si'a polv'oz'a vest'aĵ'o. Eĉ antaŭ ol percept'i la vizaĝ'o'n de la du rajd'ant'in'o'j mal'antaŭ ili'a'j vual'o'j el blu'a krep'o, mi est'is inspekt'int'a mi'a'n tut'a'n person'o'n, kiu mi'n sufiĉ'e kontent'ig'is. Mi sur'hav'is la vest'o'j'n, kiu'n vi vid'as, kaj kiu'j est'as ankoraŭ akcept'ebl'a'j, kvankam ili util'as al mi de'post preskaŭ du jar'o'j. Mi ŝanĝ'is nur mi'a'n kap'kovr'il'o'n: ĉap'o, eĉ tiel bel'a kaj bon'a, kiel ĉi tiu, ne protekt'as vojaĝ'ant'o'n kontraŭ la sun'frap'o'j. Mi hav'is larĝ'rand'a'n ĉapel'o'n el griz'a felt'o, sur kiu la polv'o ne far'iĝ'is rimark'ebl'a.

Mi for'pren'is ĝi'n ĝentil'e ĉe la preter'pas'o de la du sinjor'in'o'j, kiu'j ŝajn'is zorg'i mal'mult'e pri mi'a salut'o. Mi prezent'is la man'o'n al Dimitri, kaj li don'is al mi, per mal'mult'a'j vort'o'j, ĉiu'j'n inform'o'j'n, kiu'j'n mi dezir'is.

«Ĉu mi est'as sur la voj'o al Parnis?

—Jes, ni ir'as tie'n.

—Ĉu mi pov'as ir'i kun vi?

—Kial ne?

—Kiu'j est'as tiu'j sinjor'in'o'j?

—Angl'in'o'j. La milordo rest'is en la hotel'o.

—Kia'spec'a'j person'o'j?

—Hum! bankier'famili'o el Londono. La mal'jun'ul'in'o est'as S^in'o Simons, el la firm'o Barley kaj K^o; la milordo est'as ŝi'a frat'o; la fraŭl'in'o, ŝi'a fil'in'o.

—Bel'et'a?

—Laŭ la gust'o'j. Mi prefer'as Fotini.

—Ĉu ni ir'os ĝis la fortik'aĵ'o Fil'e?

—Jes. Ili dung'is mi'n por unu semajn'o, po dek frank'o'j kaj manĝ'o ĉiu'tag'e. Mi est'as, kiu organiz'os la promen'ad'o'j'n. Mi komenc'is per ĉi tiu, ĉar mi sci'is, ke mi renkont'os vi'n. Sed kio'n do ili hav'as?»

La mal'jun'a sinjor'in'o, ofend'it'a pro tio, ke mi prunt'e'pren'is ŝi'a'n serv'ist'o'n, est'is trot'ig'int'a si'a'n rajd'best'o'n sur ir'ej'o kie, de temp'o memor'ebl'a al ĉeval'o, neni'u iam trot'is. La ali'a best'o, ek'sent'ant'e super'em'o'n, prov'is ir'i sam'rapid'e, kaj se ni est'us inter'parol'int'a'j kelk'a'j'n minut'o'j'n plu'e, ni est'us post'las'it'a'j. Dimitri kur'is por re'ating'i la sinjor'in'o'j'n, kaj mi aŭd'is S^in'o'n Simons, dir'ant'a'n al li en Angl'a:

«Ne mal'proksim'iĝ'u. Mi est'as Angl'in'o, kaj vol'as est'i bon'e serv'at'a. Mi ne pag'as vi'n, por ke vi konversaci'u kun vi'a'j amik'o'j. Kiu est'as tiu Grek'o, kun kiu vi parol'as?

—Li est'as German'o, sinjor'in'o.

—Ha!... Kio'n li far'as?

—Li serĉ'as herb'o'j'n.

—Li est'as do apotek'ist'o?

—Ne, sinjor'in'o: li est'as scienc'ul'o.

—Ha!... Ĉu li sci'as Angl'o'lingv'o'n?

—Jes, sinjor'in'o, tre bon'e.

—Ha!...»

La tri «ha!» de la mal'jun'a sinjor'in'o est'is dir'at'a'j laŭ tri mal'sam'a'j ton'o'j, kiu'j'n mi est'us not'int'a kun plezur'o, se mi sci'us la muzik'o'n. Ili montr'is per bon'e sent'ebl'a'j nuanc'o'j la progres'o'j'n, kiu'j'n mi est'is far'int'a en la spirit'o de S^in'o Simons. Tamen, ŝi ne al'parol'is mi'n, kaj mi sekv'is la mal'grand'a'n karavan'o'n, je distanc'o da kelk'a'j paŝ'o'j. Dimitri ne kuraĝ'is plu parol'i kun mi: li marŝ'is antaŭ'e, kiel milit'kapt'it'o. Li pov'is far'i neni'o'n ali'a'n, ol ĵet'i al mi du aŭ tri rigard'o'j'n, kiu'j signif'is Franc'lingv'e: «Kiel arogant'a'j est'as tiu'j Angl'in'o'j!» Fraŭl'in'o Simons ne de'turn'is la kap'o'n, kaj mi ne est'is kapabl'a juĝ'i, per kio ŝi'a mal'bel'ec'o diferenc'as de tiu de Fotini. Kio'n mi pov'is vid'i sen mal'diskret'ec'o, est'as, ke ŝi est'as alt'a kaj mir'ind'e bel'korp'a. Ŝi'a'j ŝultr'o'j est'is larĝ'a'j, ŝi'a tali'o, rond'a kiel junk'o kaj fleks'ebl'a kiel kan'o. La mal'mult'o vid'ebl'a pri ŝi'a kol'o est'us pens'ig'int'a mi'n pri la cign'o'j de la Zoologi'a Ĝarden'o, eĉ se mi ne est'us naturalist'o.

Ŝi'a patr'in'o si'n de'turn'is por parol'i al ŝi, kaj mi rapid'is, pro la esper'o aŭd'i ŝi'a'n voĉ'o'n. Ĉu mi ne inform'is vi'n, ke mi est'as pasi'e sci'em'a? Mi al'ven'is ĝust'a'temp'e por percept'i la jen'a'n konversaci'o'n:

«Mary-An'n!

—Patr'in'et'o?

—Mi est'as mal'sat'a.

—Ĉu vi est'as?

—Mi est'as.

—Al mi, patr'in'et'o, est'as varm'e.

—Ĉu est'as?

—Est'as.»

Vi kred'as, ebl'e, ke tiu esenc'e Brit'a dialog'o mi'n ig'is rid'et'i? Tut'e ne, sinjor'o: mi est'is en'sorĉ'it'a. La voĉ'o de Mary-An'n est'is sekv'int'a mi ne sci'as kia'n voj'o'n, por penetr'i, mi ne sci'as kie'n; fakt'o est'as, ke, aŭskult'ant'e ĝi'n, mi sent'is kvazaŭ feliĉ'ig'a'n prem'dolor'o'n, kaj mi est'is tre agrabl'e sufok'it'a. En mi'a tut'a viv'o, mi ne est'is aŭd'int'a i'o'n pli freŝ'a'n, pli arĝent'a'n ol tiu'n voĉ'et'o'n. La son'o de pluv'o el or'o, fal'int'a sur la tegment'o'n de mi'a patr'o, est'us ŝajn'int'a mal'pli dolĉ'a al mi, ver'e. «Kia mal'feliĉ'o, pens'is mi, ke la plej melodi'a'j bird'o'j est'as nepr'e la plej mal'bel'a'j!» Kaj mi tim'is vid'i ŝi'a'n vizaĝ'o'n, kaj tamen mi mort'is pro dezir'o ĝi'n rigard'i, tiel potenc'e la sci'em'o mi'n reg'as.

Dimitri intenc'is hav'ig'i al la vojaĝ'ant'in'o'j tag'manĝ'o'n en la khan de Kalivia. Ĝi est'as gast'ej'o konstru'it'a per mal'bon'e kun'fiks'it'a'j tabul'o'j; sed oni trov'as tie, en ĉiu'j sezon'o'j, fel'sak'o'n da rezin'a vin'o, botel'o'n da rhaki, t. e. da aniz'likvor'o, brun'a'n pan'o'n, ov'o'j'n, kaj plen'a'n regiment'o'n da respekt'eg'ind'a'j kov'kok'in'o'j, kiu'j'n la mort'o ali'form'ig'as en kok'id'o'j'n, per metempsikoz'o. Bedaŭr'ind'e, la khan est'is dezert'a, kaj la pord'o ferm'it'a. Ek'sci'ant'e tio'n, S^in'o Simons riproĉ'is tre akr'e Dimitri, kaj dum ŝi de'turn'is si'n mal'antaŭ'e'n, ŝi vid'ig'is al mi vizaĝ'o'n tiel angul'oz'a'n, kiel est'as la kling'o de tranĉ'il'o el Sheffield, kaj du vic'o'j'n da dent'o'j simil'a'j'n al palis'ar'o'j. «Mi est'as Angl'in'o, dir'is ŝi, kaj mi pretend'as manĝ'i, kiam mi mal'sat'as.

—Sinjor'in'o, respond'is kompat'ind'e Dimitri, vi tag'manĝ'os post hor'du'on'o en la vilaĝ'o Kastia.»

Mi, kiu est'is tag'manĝ'int'a, far'is melankoli'a'j'n pri'pens'o'j'n pri la mal'bel'ec'o de S^in'o Simons, kaj murmur'is inter mi'a'j dent'o'j aforism'o'n el la latin'a gramatik'o de Fraugman: «Kia patr'in'o, tia fil'in'o: Qualis mater, tal'is fili'a».

De la gast'ej'o ĝis la vilaĝ'o, la voj'o est'as special'e mal'bon'eg'a. Ĝi est'as mal'larĝ'a dekliv'o, inter krut'eg'a rok'o kaj abism'o, kiu kaŭz'us kap'turn'iĝ'o'n eĉ al la ĉam'o'j. S^in'o Simons, antaŭ ol ek'sekv'i tiu'n diabl'a'n voj'et'o'n, kie la ĉeval'o'j trov'is apenaŭ spac'o'n por si'a'j kvar huf'o'j, demand'is, ĉu ne ekzist'as ali'a. «Mi est'as Angl'in'o, dir'is ŝi, kaj mi ne est'as kre'it'a por rul'iĝ'i en la profund'eg'aĵ'o'j'n.» Dimitri laŭd'is la voj'o'n; li cert'ig'is, ke ekzist'as ali'a'j, en la reĝ'o'land'o, cent'foj'e pli mal'bon'a'j. «Almenaŭ, re'dir'is la bon'a sinjor'in'o, ten'u la brid'o'n de mi'a ĉeval'o. Sed kio far'iĝ'os mi'a fil'in'o? Konduk'u la ĉeval'o'n de mi'a fil'in'o. Tamen, ne konven'as, ke mi romp'os mi'a'n kol'o'n. Ĉu vi ne pov'as ten'i ambaŭ ĉeval'o'j'n sam'temp'e? Tiu voj'et'o est'as mal'bon'eg'a, laŭ'ver'e. Mi akcept'as kred'i, ke ĝi taŭg'as sufiĉ'e por Grek'o'j, sed ĝi ne est'as far'it'a por Angl'in'o'j. Ĉu ne ver'e, sinjor'o?» al'don'is ŝi turn'ant'e si'n afabl'e al mi.

Mi est'is en'konduk'it'a. Regul'a aŭ ne, la prezent'o est'is far'it'a. Mi al'ven'is kun la patron'ad'o de person'o bon'e kon'it'a en la roman'o'j de la mez'epok'o, kaj kiu'n la poet'o'j de la dek-kvar'a jar'cent'o nom'is Danĝer'o. Mi klin'iĝ'is kun la tut'a elegant'ec'o, kiu'n la natur'o al'las'is al mi, kaj mi respond'is Angl'e:

«Sinjor'in'o, la voj'o ne est'as tiel mal'bon'a, kiel ĝi ŝajn'as al vi unu'a'vid'e. Vi'a'j ĉeval'o'j hav'as firm'a'n pied'o'n; mi kon'as ili'n, rajd'int'e sur ili. Fin'e, vi hav'as du gvid'ist'o'j'n, se vi bon'vol'as ĝi'n permes'i: Dimitri por vi, mi'n por la fraŭl'in'o.»

Ĵus dir'it'e, tuj far'it'e: ne atend'ant'e respond'o'n, mi ir'is rapid'e antaŭ'e'n, mi pren'is la brid'o'n de l’ ĉeval'o de Mary-An'n turn'ant'e mi'n al ŝi, kaj, ĉar ŝi'a blu'a vual'o ĵus de'flug'is mal'antaŭ'e'n, mi vid'is la plej ador'ind'a'n vizaĝ'o'n, kiu iam konfuz'eg'is la spirit'o'n de German'a naturalist'o.

Ĉarm'a Ĥin'a poet'o, la fam'a A-Ŝol[4], pretend'as, ke ĉiu hom'o hav'as en la kor'o ar'o'n de ov'o'j, el kiu'j ĉiu en'hav'as unu am'o'n. Por ili'n ŝel'romp'i, sufiĉ'as vir'in'a rigard'o. Mi est'as tro kler'a por ne'sci'i, ke tiu hipotez'o si'n apog'as sur neni'u firm'a baz'o, kaj ke ĝi formal'e kontraŭ'dir'as ĉiu'j'n fakt'o'j'n kon'ig'it'a'j'n de l’ anatomi'o. Tamen, mi dev'as konstat'i, ke la unu'a rigard'o de fraŭl'in'o Simons kaŭz'is al mi sent'ebl'a'n ŝancel'o'n en la region'o de l’ kor'o. Mi sent'is sku'o'n tut'e ne'kutim'a'n, kaj kiu tamen est'is neniel dolor'ig'a, kaj ŝajn'is al mi, ke io romp'iĝ'is en la ost'a kaĝ'o de mi'a brust'o, mal'supr'e de l’ ost'o nom'at'a sternum'o. En la sam'a moment'o, mi'a sang'o kur'is per fort'a'j ond'o'j, kaj mi'a'j tempi'a'j arteri'o'j bat'is tiel fort'e, ke mi pov'is komput'i ili'a'j'n puls'o'bat'o'j'n.

Kia'j'n okul'o'j'n ŝi hav'is, mi'a kar'a sinjor'o! Mi dezir'as, por vi'a trankvil'ec'o, ke vi neniam renkont'u simil'a'j'n. Ili ne est'is mir'ig'e grand'a'j, kaj ne uzurp'is i'o'n el la rest'o de l’ vizaĝ'o. Ili est'is nek blu'a'j nek nigr'a'j, sed el special'a kaj person'ec'a kolor'o. Ĝi est'is ard'a kaj velur'ŝajn'a brun'o, kiu trov'iĝ'as nur ĉe la Siberia granat'ŝton'o kaj ĉe kelk'a'j ĝarden'a'j flor'o'j. Mi montr'os al vi skabioz'o'n kaj alce'o'n, kiu'j memor'ig'as, ne tamen re'don'ant'e ĝi'n, la mir'ind'a'n nuanc'o'n de tiu'j okul'o'j. Se vi iam vizit'is forĝ'ej'o'j'n je nokt'o'mez'o, vi rimark'is ver'simil'e la strang'a'n lum'aĵ'o'n, kiu'n el'ĵet'as ŝtal'a plat'o, varm'ig'it'a ĝis brun'ruĝ'o: jen tut'e ĝust'e la kolor'o de ŝi'a'j rigard'o'j. Sed pri ili'a ĉarm'o, neni'a kompar'o pov'as ĝi'n esprim'i. La ĉarm'o est'as kapabl'ec'o rezerv'it'a al mal'mult'a'j individu'o'j el la best'a regn'o. La okul'o'j de Mary-An'n hav'is mi ne sci'as kio'n naiv'a'n kaj sprit'a'n, simpl'anim'a'n viv'ec'o'n, ĉampan'ŝaŭm'ad'o'n de jun'ec'o kaj san'ec'o, kaj ia'foj'e kor'tuŝ'a'n sopir'em'o'n. La tut'a vir'in'a scienc'o kaj la tut'a infan'a sen'kulp'ec'o est'is leg'ebl'a'j en ili, kvazaŭ en libr'o; sed tiu'n libr'o'n leg'ant'e long'a'temp'e, oni far'iĝ'us blind'a. Ŝi'a rigard'o brul'ig'is, tiel ver'e, kiel mi'a nom'o est'as Herman'n. Ĝi est'us kapabl'a matur'ig'i la persik'o'j'n de vi'a ĝarden'o.

Kiam mi pens'as, ke tiu stult'a Dimitri trov'is ŝi'n mal'pli bel'a, ol Fotini’n! Ver'e, am'o est'as mal'san'ec'o, kiu mir'ind'e idiot'ig'as si'a'j'n sufer'ant'o'j'n! Mi, kiu neniam sen'prudent'iĝ'is, kaj kiu pri'juĝ'as ĉio'n kun la saĝ'a indiferent'ec'o de naturalist'o, cert'ig'as al vi, ke la mond'o neniam vid'is vir'in'o'n kompar'ind'a'n al Mary-An'n. Mi dezir'us, ke mi pov'u montr'i al vi ŝi'a'n portret'o'n, tia'n, kia ĝi rest'is en mi'a memor'o. Vi vid'us, kiel long'a'j est'is ŝi'a'j okul'har'o'j, kia'n graci'a'n kurb'o'n desegn'is ŝi'a'j brov'o'j super ŝi'a'j okul'o'j, kiel et'a est'is ŝi'a buŝ'o, kiel la emajl'o de ŝi'a'j dent'o'j rid'is sub la sun'lum'o, kiel roz'kolor'a kaj diafan'a est'is ŝi'a orel'et'o. Mi stud'is ŝi'a'n bel'ec'o'n ĝis en la plej mal'grand'a'j detal'o'j, pro tio, ke mi hav'as analiz'em'a'n spirit'o'n kaj mi kutim'as observ'ad'i. Unu el la punkt'o'j, kiu'j plej frap'is mi'n, rilat'e al ŝi, est'as la mal'dik'ec'o kaj diafan'ec'o de ŝi'a haŭt'o; ŝi'a epiderm'o est'is pli delikat'a ol la velur'a membran'et'o, kiu kovr'as la bel'a'j'n frukt'o'j'n. La kolor'o'j de ŝi'a'j vang'o'j ŝajn'is far'it'a'j el tiu ne'palp'ebl'a pulvor'o, kiu pentr'as la flug'il'o'j'n de la papili'o'j. Se mi ne est'us doktor'o de natur'scienc'o'j, mi est'us tim'int'a, ke la tuŝ'et'o de ŝi'a vual'o for'pren'os la kaduk'a'n bril'o'n de ŝi'a bel'ec'o. Mi ne sci'as, ĉu vi ŝat'as la pal'a'j'n vir'in'o'j'n, kaj mi ne vol'us ofend'i vi'a'j'n ide'o'j'n, se okaz'e vi prefer'as tiu'n spec'o'n de elegant'ec'o de mort'ant'o, kiu est'is laŭ'mod'a dum kelk'a temp'o; sed, pro mi'a scienc'ul'ec'o, mi admir'as neni'o'n tiel, kiel la san'ec'o'n, tiu'n ĝoj'o'n de la viv'o. Se iam mi far'iĝ'os kurac'ist'o, mi est'os hom'o ŝat'eg'ind'a por la famili'o'j, ĉar mi cert'e neniam en'am'iĝ'os al unu el mi'a'j sufer'ul'in'o'j. Vid'i bel'et'a'n, san'a'n, viv'ant'a'n vizaĝ'o'n, est'as preskaŭ tiel agrabl'e al mi, kiel renkont'i bel'a'n fortik'a'n arb'et'o'n, kies flor'o'j mal'ferm'iĝ'as gaj'e sub la sun'radi'o'j, kaj kies foli'o'j'n neniam ek'mord'is la raŭp'o'j kaj la maj'skarab'o'j. Tial do, kiam mi vid'is unu'a'foj'e la vizaĝ'o'n de Mary-An'n, mi sent'is fort'a'n tent'o'n prem'i ŝi'a'n man'o'n kaj dir'i al ŝi: «Fraŭl'in'o, kiel dank'a mi est'as, ke vi fart'as tiel bon'e!»

Mi forges'is dir'i al vi, ke al ŝi'a'j trajt'o'j mank'is regul'ec'o, kaj ke ŝi ne hav'is profil'o'n de statu'o. Ebl'e Fidi'as est'us rifuz'int'a far'i ŝi'a'n bust'o'n; sed vi'a Pradier est'us pet'int'a sur ambaŭ genu'o'j, ke ŝi poz'u kelk'a'foj'e por li. Mi konfes'os, ne tim'ant'e detru'i vi'a'j'n iluzi'o'j'n, ke sur ŝi'a mal'dekstr'a vang'o trov'iĝ'is kav'et'o, kiu tut'e mank'is sur la dekstr'a, kio est'as kontraŭ ĉiu'j leĝ'o'j de la simetri'o. Sci'u, pli'e, ke ŝi'a naz'o est'is nek rekt'a, nek agl'ec'a, sed decid'e supr'e'n'rigard'ant'a, laŭ Franc'a tip'o. Sed, ke tiu form'o ig'is ŝi'n mal'pli bel'a, tio'n mi ne'us eĉ sur la eŝafod'o. Ŝi est'is tiel bel'a, kiel la Grek'a'j statu'o'j, sed ali'manier'e. La bel'ec'o ne est'as mezur'ebl'a laŭ ne'ŝanĝ'ebl'a tip'o, kvankam Platon'o tio'n asert'is en si'a'j alt'eg'a'j sen'senc'aĵ'o'j. Ĝi vari'as laŭ la epok'o'j, laŭ la popol'o'j, kaj laŭ la instru'it'ec'o de la spirit'o'j. Afrodit'o el Mil'o est'is, antaŭ du mil jar'o'j, la plej bel'a unulino en la Insul'ar'o; mi ne kred'as, ke en 1856 ŝi est'us la plej bel'et'a vir'in'o en Parizo. Konduk'u ŝi'n al kudr'ist'in'o, sur plac'o Vendôme, aŭ al mod'ist'in'o, sur strat'o de la Pac'o. En ĉiu'j salon'o'j, kie vi ŝi'n prezent'os, ŝi traf'os mal'pli da sukces'o ol sinjor'in'o Tiu aŭ Ali'a, kiu hav'as mal'pli korekt'a'j'n trajt'o'j'n kaj mal'pli rekt'a'n naz'o'n. Oni pov'is admir'i vir'in'o'n geometri'e bel'a'n, en la temp'o, kiam la vir'in'o est'is nur art'objekt'o destin'it'a por plaĉ'i al la okul'o'j, ne turn'ant'e si'n al la spirit'o, paradiz-bird'o, kies plum'ar'o'n oni rigard'ad'is ne pet'ant'e, ke ĝi kant'u iam. Bel'a Aten'an'in'o est'is tiel bon'e proporci'ig'it'a, tiel blank'a, tiel mal'varm'a, kiel kolon'o de templ'o. S^ro Mérinay montr'is al mi en iu libr'o, ke la Ion'a kolon'o est'as nur ali'form'ig'it'a vir'in'o. La portik'o de templ'o Erektejon, en Atena Akropol'o, star'as ankoraŭ sur kvar Aten'an'in'o'j el la jar'cent'o de Perikles. La nun'temp'a'j vir'in'o'j est'as flug'il'hav'a'j est'aĵ'et'o'j, mal'pez'a'j, mov'iĝ'em'a'j kaj precip'e pens'ant'a'j, kre'it'a'j, ne por port'i templ'o'j'n sur si'a'j kap'o'j, sed por vek'i la geni'o'n, gaj'ig'i la labor'o'n, vigl'ig'i la kuraĝ'o'n, kaj lum'ig'i la mond'o'n per la fajr'er'o'j de si'a spirit'o. Kio'n ni am'as en ili, kaj kio far'as ili'a'n bel'ec'o'n, ĝi ne est'as la cirkel'e desegn'it'a regul'ec'o de ili'a'j trajt'o'j, sed la viv'a kaj ŝanĝ'em'a esprim'o de sent'o'j pli delikat'a'j ol la ni'a'j; ĝi est'as la radi'ad'o de la pens'o ĉirkaŭ tiu mal'fort'a ŝel'o, kiu ne sufiĉ'as por ĝi'n en'ten'i; ĝi est'as la viv'eg'a mov'ad'o de vigl'a fizionomi'o. Mi ne est'as skulpt'ist'o, sed, se mi sci'us uz'i la model'il'o'n, kaj oni komisi'us mi'n far'i la alegori'a'n statu'o'n de ni'a epok'o, mi ĵur'as al vi, ke ĝi hav'us kav'et'o'n sur la mal'dekstr'a vang'o, kaj supr'e'n'rigard'ant'a'n naz'o'n.

Mi konduk'is Mary-An'n ĝis la vilaĝ'o Kastia. Tio, kio'n ŝi dir'is al mi dum la ir'o, kaj kio'n mi pov'is respond'i al ŝi, ne las'is pli da post'sign'o'j en mi'a spirit'o, ol la flug'ad'o de hirund'o las'as en la aer'o. Ŝi'a voĉ'o est'is tiel dolĉ'a aŭd'aĵ'o, ke ebl'e mi ne aŭskult'is, kio'n ŝi dir'is al mi. Mi est'is kiel en la oper'ej'o, kie la muzik'o oft'e mal'help'as, ke oni kompren'u la parol'o'j'n. Kaj tamen ĉiu'j cirkonstanc'o'j de tiu unu'a inter'vid'iĝ'o far'iĝ'is ne'for'ig'ebl'a'j el mi'a spirit'o. Se nur mi ferm'as la okul'o'j'n, mi kred'as, ke mi ĉe'est'as ankoraŭ. La april'a sun'o frap'et'is mi'a'n kap'o'n. Mal'super kaj super la voj'o, la mont'a'j rezin'arb'o'j dis'sem'is si'a'j'n aromat'o'j'n en la aer'o'n. La pin'o'j, la tuj'o'j kaj la terebentoj ŝajn'is brul'ig'i akr'a'n kaj kamp'ar'a'n arom'o'n sub la paŝ'o'j de Mary-An'n. Ŝi en'spir'is kun vid'ebl'a feliĉ'ec'o tiu'n bon'odor'a'n donac'o'n de la natur'o. Ŝi'a sprit'a naz'et'o trem'et'is mov'ant'e la flug'il'o'j'n; ŝi'a'j okul'o'j, ŝi'a'j bel'a'j okul'o'j kur'is de unu objekt'o al ali'a kun radi'a ĝoj'o. Vid'ant'e ŝi'n tiel bel'et'a, tiel viv'a kaj tiel feliĉ'a, vi est'us nom'int'a ŝi'n Driad'o el'ir'int'a el la arb'o'ŝel'o. El ĉi tie, mi vid'as ankoraŭ ŝi'a'n rajd'o'best'o'n: ĝi est'is Psari, blank'a ĉeval'o el la rajd'ej'o Zimmerman. Ŝi'a rajd'a rob'o est'is nigr'a; tiu de S^in'o Simons, kiu ferm'is al mi la horizont'o'n, est'is sufiĉ'e ne'ordinar'e botel'verd'a por atest'i pri la nedependenco de ŝi'a gust'o. S^in'o Simons hav'is nigr'a'n ĉapel'o'n, laŭ tiu absurd'a kaj mal'graci'a form'o, kiu'n la vir'o'j al'pren'is ĉiu'land'e; ŝi'a fil'in'o sur'hav'is la griz'a'n felt'ĉapel'o'n de la heroin'o'j de l’ Frond'o. Ambaŭ hav'is gant'o'j'n el ŝam'o. La man'o de Mary-An'n est'is iom grand'a, sed admir'ind'e bel'form'a. Mi, mi neniam pov'is uz'i gant'o'j'n. Ĉu vi?

La vilaĝ'o Kastia trov'iĝ'is dezert'a, sam'e kiel la khan en Kalivia. Dimitri neniel pov'is kompren'i tio'n. Ni de'salt'is ter'e'n apud la fontan'o, antaŭ la preĝ'ej'o. Ĉiu el ni ir'is por frap'i de pord'o al pord'o: ne unu loĝ'ant'o. Neni'u ĉe la pap'as, neni'u ĉe la vilaĝ'estr'o. La aŭtoritat'ul'o'j est'is for'ir'int'a'j, sekv'int'e la loĝ'ant'ar'o'n. Ĉiu'j dom'o'j de la komun'um'o konsist'as el kvar mur'o'j kaj tegment'o, kun du mal'ferm'aĵ'o'j, el kiu'j unu util'as kiel pord'o kaj la ali'a kiel fenestr'o. La plend'ind'a Dimitri pen'is por tra'puŝ'i du aŭ tri pord'o'j'n kaj kvin aŭ ses fenestr'o'klap'o'j'n, por konstat'i, ĉu la loĝ'ant'o'j ne dorm'as dom'e. Tiu'j mult'a'j dis'romp'o'j util'is nur por liber'ig'i mal'feliĉ'a'n kat'o'n, forges'it'a'n de si'a mastr'o, kaj kiu for'kur'is al la arb'ar'o'j kiel sag'o.

Tiu'foj'e, S^in'o Simons perd'is pacienc'o'n. «Mi est'as Angl'in'o, dir'is ŝi al Dimitri, kaj oni ne mok'as mi'n sen'pun'e. Mi plend'os ĉe la send'it'ar'o. Kio'n! mi dung'as vi'n por promen'o sur la mont'o'n, kaj vi ig'as mi'n vojaĝ'i sur abism'o'j! Mi ordon'as, ke vi al'port'u proviz'o'j'n, kaj vi el'met'as mi'n al mort'o pro mal'sat'o! Ni dev'is maten'manĝ'i en la khan, kaj la khan est'as for'las'it'a! Mi hav'as la pacienc'o'n vi'n sekv'i ne'manĝ'int'e, ĝis tiu abomen'a vilaĝ'o; kaj ĉiu'j vilaĝ'an'o'j for'ir'is! Ĉio tio ne est'as natur'a. Mi vojaĝ'is en Svis'uj'o; Svis'uj'o est'as mont'ar'a land'o, kaj tamen neni'o mank'is al mi en ĝi: mi ĉiam maten'manĝ'is tie je mi'a kutim'a hor'o, kaj mi manĝ'is trut'o'j'n, ĉu vi aŭd'as?»

Mary-An'n prov'is kviet'ig'i si'a'n patr'in'o'n, sed la bon'a sinjor'in'o ne hav'is plu orel'o'j'n. Dimitri klar'ig'is al ŝi, kiel li pov'is, ke preskaŭ ĉiu'j loĝ'ant'o'j de l’ vilaĝ'o est'as karb'o'far'ist'o'j, kaj ke ili'a profesi'o dis'ig'as ili'n oft'e sur la mont'ar'o. Ĉiu'okaz'e, oni perd'is ankoraŭ neniom da temp'o: ne est'as pli ol la ok'a, kaj oni est'as cert'a trov'i, post dek minut'o'j da marŝ'ad'o, loĝ'at'a'n dom'o'n kaj tut'pret'a'n maten'manĝ'o'n.

«Kiu'n dom'o'n? demand'is S^in'o Simons.

—La farm'dom'o'n de l’ monaĥ'ej'o. La monaĥ'o'j de mont'o Penteliko posed'as vast'a'j'n bien'o'j'n super Kastia. Tie, ili pri'zorg'as abel'o'j'n. La bon'a mal'jun'ul'o, kiu ekspluat'as la farm'ej'o'n, hav'as ĉiam vin'o'n, pan'o'n, miel'o'n kaj kok'in'o'j'n: li don'os al ni maten'manĝ'o'n.

—Li est'os el'ir'int'a kiel la ceter'a'j.

—Se li el'ir'is, li ne est'as mal'proksim'e. La temp'o de la abel'migr'o'j est'as baldaŭ'a, kaj li ne pov'as mal'proksim'iĝ'i de si'a'j abel'korb'o'j.

—Ir'u kaj vid'u; mi vojaĝ'is sufiĉ'e tiu'n maten'o'n. Mi ĵur'as, ke mi ne sur'ĉeval'iĝ'os de'nov'e, antaŭ ol est'i manĝ'int'a.

—Sinjor'in'o, vi ne bezon'os rajd'i, respond'is Dimitri, kun gvid'ist'a pacienc'o. Ni pov'as lig'i ni'a'j'n ĉeval'o'j'n ĉe la trink'ej'o, kaj ni al'ven'os pli rapid'e pied'e.»

Mary-An'n decid'ig'is si'a'n patr'in'o'n. Ŝi mort'is pro dezir'o, vid'i la bon'a'n mal'jun'ul'o'n kaj li'a'j'n flug'a'j'n best'ar'o'j'n. Dimitri fiks'is la ĉeval'o'j'n apud la fontan'o, met'ant'e grand'a'n pez'a'n ŝton'o'n sur ĉiu'n brid'o'n. S^in'o Simons kaj si'a fil'in'o re'lev'is si'a'j'n rajd'rob'o'j'n, kaj ni'a mal'mult'a an'ar'o en'ir'is krut'a'n voj'et'o'n, cert'e tre agrabl'a'n al la kapr'in'o'j de Kastia. La verd'a'j lacert'o'j, kiu'j si'n varm'ig'is sub la sun'o, re'tir'iĝ'is diskret'e ĉe ni'a al'proksim'iĝ'o, sed ĉiu est'is kaŭz'o de ver'a agl'o'blek'o de S^in'o Simons, kiu ne pov'is toler'i la ramp'a'j'n best'o'j'n. Post hor'kvar'on'o da vokal'kant'o'j, ŝi hav'is fin'e la ĝoj'o'n vid'i mal'ferm'it'a'n dom'o'n kaj hom'a'n vizaĝ'o'n. Ĝi est'is la farm'dom'o kaj la bon'a mal'jun'ul'o.

La farm'dom'o est'is mal'grand'a konstru'aĵ'o el ruĝ'a'j brik'o'j, kovr'it'a per kvin kupol'o'j tut'sam'e kiel vilaĝ'a moske'o. Vid'it'e el mal'proksim'e, ĝi ne est'is sen ia elegant'ec'o. Pur'a ekster'e, mal'pur'a intern'e, tia est'as la deviz'o de l’ orient'land'o'j. Ĉirkaŭ ĝi, ŝirm'at'a de timian'kovr'it'a mont'et'o, aper'is cent'o da abel'korb'o'j el pajl'o, simpl'e met'it'a'j ter'e'n kaj vic'ig'it'a'j rekt'a'lini'e, kvazaŭ tend'o'j en tend'ar'o. La estr'o de tiu imperi'o, la bon'a mal'jun'ul'o, est'is du'dek'kvin'jar'a jun'ul'et'o, rond'a kaj gaj'et'a. Ĉiu'j Grek'a'j monaĥ'o'j est'as ornam'it'a'j per la honor'ig'a titol'o «bon'a mal'jun'ul'o», tut'e egal'e, kia est'as ili'a aĝ'o. Li est'is vest'it'a kiel kamp'ar'an'o, sed li'a ĉap'o est'is nigr'a, anstataŭ ruĝ'a: per tiu sign'o Dimitri li'n ek'kon'is.

La hom'et'o, vid'ant'e ni'n al'kur'ant'a'j'n, lev'is la brak'o'j'n ĉiel'e'n, kaj montr'is profund'a'n mir'eg'o'n. «Jen ver'a strang'ul'o, dir'is S^in'o Simons; pro kio do li mir'as tiom? Ŝajn'us, ke li neniam vid'is Angl'in'o'j'n!»

Dimitri, kiu kur'is antaŭ'e, kis'is la man'o'n de la monaĥ'o, kaj dir'is al li, kun kurioz'a miks'o de respekt'o kaj sen'ĝen'ec'o:

«Ben'u mi'n, mi'a patr'o. Tord'u la kol'o'n al du kok'in'o'j, oni ci'n pag'os bon'e.

—Mal'feliĉ'ul'o'j! dir'is la monaĥ'o, por kio'n far'i vi ven'as ĉi tie'n?

—Por maten'manĝ'i.

—Ĉu do ci ne vid'is, ke la khan mal'supr'e, est'as for'las'it'a?

—Mi vid'is ĝi'n tiel bon'e, ke mi trov'is ĝi'a'n pord'o'n ŝlos'it'a.

—Kaj ke la vilaĝ'o est'as dezert'a?

—Se mi est'us renkont'int'a hom'o'j'n en ĝi, mi ne est'us grimp'int'a ĉi tie'n.

—Ci inter'konsent'is do kun ili?

—Ili? Kiu'j?

—La rab'ist'o'j.

—Est'as rab'ist'o'j sur mont'o Parnis?

—De'post antaŭ'hieraŭ.

—Kie ili est'as?

—Ĉie!»

Dimitri si'n turn'is rapid'e al ni, dir'ant'e: «Ni ne hav'as unu minut'o'n por perd'i. La rab'ist'o'j est'as sur la mont'o. Ni kur'u al ni'a'j ĉeval'o'j. Iom da kuraĝ'o, sinjor'in'o'j; kaj rapid'eg'e, mi pet'as.

—Nu, tio est'as tro'a, ek'kri'is S^in'o Simons: ne maten'manĝ'int'e!

—Sinjor'in'o, vi'a maten'manĝ'o pov'us kost'i tro kar'e al vi. Ni rapid'u, pro am'o al Di'o!

—Sed ĝi est'as do konspir'o! Vi ĵur'is, ke vi ig'os mi'n mort'i pro mal'san'o! Jen la rab'ist'o'j, nun! Kvazaŭ ekzist'us rab'ist'o'j! Mi ne kred'as la ekzist'o'n de rab'ist'o'j. Ĉiu'j ĵurnal'o'j inform'as, ke ne ekzist'as plu iu'j! Ceter'e, mi est'as Angl'in'o, kaj se iu tuŝ'us har'o'n sur mi'a kap'o!....»

Mary-An'n est'is mult'e mal'pli trankvil'a. Ŝi apog'is si'n sur mi'a'n brak'o'n kaj demand'is mi'n, ĉu mi kred'as, ke ni est'as en danĝer'o de mort'o.

«De mort'o? Ne. De ŝtel'o? Jes.

—Ne'grav'e! daŭr'ig'is S^in'o Simons. Oni ĉio'n ŝtel'u, kio'n mi hav'as sur mi, kaj oni prezent'u al mi maten'manĝ'o'n!»

Mi ek'sci'is post'e, ke la plend'ind'ul'in'o sufer'is pro iom mal'oft'a mal'san'o, kiu'n la popol'o nom'as lup'a mal'sat'o, kaj kiu'n ni, scienc'ul'o'j, nom'as latin'e inexplebilis fames, t. e. mal'sat'eg'o. Kiam ŝi ek'mal'sat'is, ŝi est'us don'int'a si'a'n riĉ'aĵ'o'n por plad'o da lent'o'j.

Dimitri kaj Mary-An'n ek'kapt'is ŝi'n, ĉiu ĉe unu man'o, kaj ŝi'n for'tir'is ĝis la voj'et'o, per kiu ni est'is ven'int'a'j. La monaĥ'et'o sekv'is ŝi'n gest'ad'ant'e, kaj mi sent'is fort'a'n tent'o'n, ŝi'n pel'i el mal'antaŭ'e; sed mal'long'a sibl'o, klar'a kaj trud'a, ni'n halt'ig'is ĉiu'j'n star'e.

«St! St!»

Mi lev'is la okul'o'j'n. Du arb'et'aĵ'o'j el lentisk'o'j kaj arbut'arb'o'j si'n prem'is dekstr'e kaj mal'dekstr'e de l’ voj'et'o. El ĉiu arb'et'tuf'o el'ir'is tri aŭ kvar paf'il'tub'o'j. Voĉ'o kri'is Grek'e: «Sid'iĝ'u ter'e'n.» Tiu ag'o est'is des pli facil'a al mi, ke mi'a'j sub'genu'o'j fleks'iĝ'is sub mi. Sed mi konsol'iĝ'is pens'ant'e, ke Ajaks'o, Agamemnon'o kaj Aĥil'o la ard'a, en sam'a situaci'o, ne est'us mal'akcept'int'a'j la seĝ'o'n, kiu'n oni propon'is al mi.

La paf'il'tub'o'j mal'lev'iĝ'is al ni. Mi kred'is, ke mi vid'as ili'n pli'long'iĝ'ant'a'j sen'lim'e, kaj ke ili'a'j ekstrem'aĵ'o'j kun'ven'as ĉirkaŭ ni'a'j kap'o'j. Ne imag'u, ke la tim'o konfuz'is mi'a'n vid'o'n; sed mi est'is neniam rimark'int'a tiel sent'ebl'e la mal'esper'ig'a'n long'ec'o'n de la Grek'a'j paf'il'o'j. La tut'a batal'il'ar'o al'ven'is baldaŭ en la voj'o'n, kaj ĉiu paf'il'o vid'ig'is si'a'n ŝtip'o'n kaj si'a'n posed'ant'o'n.

La sol'a mal'simil'ec'o inter la diabl'o'j kaj la rab'ist'o'j est'as, ke la diabl'o'j ne est'as tiel nigr'a'j, kiel oni dir'as, dum la rab'ist'o'j est'as pli kot'kovr'it'a'j, ol oni konjekt'as. La ok sen'taŭg'ul'o'j, kiu'j form'is rond'o'n ĉirkaŭ ni, est'is tiel mal'pur'a'j, ke mi est'us dezir'int'a don'i al ili mi'a'n mon'o'n per fajr'o'pren'il'o. Oni diven'is, per iom da pens'o, ke ili'a'j ĉap'o'j est'is iam ruĝ'a'j; sed eĉ lesiv'o ne est'us kapabl'a re'trov'i la original'a'n kolor'o'n de ili'a'j vest'o'j. Ĉiu'j ŝton'eg'o'j de l’ reĝ'o'land'o est'is las'int'a'j i'o'n de si'a kolor'o sur ili'a'j fusten'jup'o'j, kaj ili'a'j jak'o'j konserv'is specimen'o'j'n de la divers'a'j ter'o'j, sur kiu'j ili ripoz'is. Ili'a'j man'o'j, vizaĝ'o'j, kaj eĉ ili'a'j lip'har'o'j est'is ruĝ'e'brun'a'j, sam'e kiel la ter'aĵ'o, kiu ili'n port'as. Ĉiu best'o kolor'iĝ'as laŭ si'a loĝ'ej'o kaj si'a'j kutim'o'j: la Groenland'a'j vulp'o'j est'as neĝ'kolor'a'j; la leon'o'j, dezert'kolor'a'j; la perdrik'o'j, sulk'kolor'a'j; la Grek'a'j rab'ist'o'j, reĝ'land'voj'kolor'a'j.

La estr'o de la band'et'o, kiu ni'n kapt'is, diferenc'is per neni'a vid'ebl'a sign'o. Tamen, ebl'e, li'a'j vizaĝ'o, man'o'j kaj vest'o est'is pli polv'oz'a'j ol tiu'j de li'a'j kamarad'o'j. Li klin'iĝ'is al ni, el la supr'o de si'a alt'a korp'o, kaj esplor'is ni'n tiel proksim'e, ke mi sent'is la ek'tuŝ'o'n de li'a'j lip'har'o'j. Vi est'us kompar'int'a li'n kun tigr'o flar'ant'a si'a'n kapt'aĵ'o'n, antaŭ ol ĝi'n prov'gust'um'i. Kontent'ig'int'e si'a'n sci'em'o'n, li dir'is al Dimitri: «Mal'plen'ig'u ci'a'j'n poŝ'o'j'n!»

Dimitri ne ig'is li'n ripet'i. Li ĵet'is antaŭ si tranĉ'il'o'n, tabak'sak'o'n kaj tri Meksikajn piastr'o'j'n, kiu'j far'is mon'sum'o'n da 16 frank'o'j ĉirkaŭ'e.

«Ĉu ĝi est'as ĉio? demand'is la rab'ist'o.

—Jes, frat'o.

—Ci est'as la serv'ist'o?

—Jes, frat'o.

—Re'pren'u unu piastr'o'n. Ci ne dev'as re'ir'i en la urb'o'n sen mon'o.»

Dimitri marĉand'is: «Ci pov'us ja las'i du al mi, dir'is li. Mi hav'as du ĉeval'o'j'n mal'supr'e; ili est'as lu'it'a'j el la rajd'ej'o; mi dev'os pag'i la tag'daŭr'o'n.

—Ci klar'ig'os al Zimmerman, ke ni pren'is ci'a'n mon'o'n.

—Kaj se li vol'os tamen est'i pag'at'a?

—Respond'u al li, ke li est'as tro feliĉ'a, re'vid'ant'e si'a'j'n ĉeval'o'j'n.

—Li sci'as ja, ke vi ne pren'as la ĉeval'o'j'n. Kio'n vi far'us el ili sur la mont'o?

—Sufiĉ'e! Dir'u al mi, kiu est'as tiu alt'a mal'dik'ul'o, kiu sid'as apud ci?»

Mi respond'is mem: «Honest'a German'o, kies kapt'ebl'aĵ'o ne riĉ'ig'os vi'n.

—Ci parol'as bon'e la Grek'a'n. Mal'plen'ig'u ci'a'j'n poŝ'o'j'n!»

Mi de'met'is sur la voj'o'n du'dek'o'n da frank'o'j, mi'a'n tabak'o'n, mi'a'n pip'o'n kaj mi'a'n naz'tuk'o'n.

«Kio est'as tio? demand'is la inkvizici'estr'o.

—Naz'tuk'o.

—Por kio'n far'i?

—Por pur'ig'i mi'a'n naz'o'n.

—Kial ci dir'is al mi, ke ci est'as mal'riĉ'a? Nur la milordoj naz'pur'ig'as per tuk'o'j. Pren'u la uj'o'n, kiu pend'as mal'antaŭ ci'a dors'o. Bon'e! Mal'ferm'u ĝi'n.»

Mi'a herb'uj'o en'hav'is kelk'a'j'n veget'aĵ'o'j'n, unu libr'o'n, unu tranĉ'il'o'n, pak'et'o'n de arsenik'o, kaj la rest'o'j'n de mi'a maten'manĝ'o, kiu flam'ig'is dezir'eg'a'n rigard'o'n en la okul'o'j de S^in'o Simons. Mi kuraĝ'is prezent'i ili'n al ŝi, antaŭ ol mi'a pak'aĵ'o trans'propr'iĝ'os. Ŝi akcept'is manĝ'em'e, kaj komenc'is en'glut'eg'i la pan'o'n kaj la viand'o'n. Je mi'a grand'a mir'o, tio skandal'is ni'a'j'n rab'ist'o'j'n, kiu'j murmur'is inter si la vort'o'n skism'ul'a! La monaĥ'o far'is dek'du'o'du'on'o'n da kruc'o'sign'o'j laŭ la rit'o de la Grek'a Eklezi'o.

«Ci hav'as sen'dub'e poŝ'horloĝ'o'n, dir'is al mi la rab'ist'o; met'u ĝi'n kun la ceter'o.»

Mi liver'is mi'a'n arĝent'a'n horloĝ'o'n, hered'a'n juvel'o'n, kiu pez'is kvar unc'o'j'n. La krim'ul'o'j pas'ig'is ĝi'n de man'o al man'o, kaj trov'is ĝi'n tre bel'a. Mi esper'is, ke la admir'o, kiu pli'bon'ig'as la hom'o'n, inklin'os ili'n re'don'i i'o'n al mi, kaj mi pet'is la estr'o'n, ke li las'u al mi mi'a'n herb'uj'o'n el fer'lad'o. Li silent'ig'is mi'n mal'dolĉ'e. «Almenaŭ, dir'is mi al li, re'don'u al mi du piastr'o'j'n por re'ir'i al la urb'o!» Li respond'is kun sarkasm'a rid'o: «Ci ne bezon'os ili'n.»

La vic'o de S^in'o Simons est'is al'ven'int'a. Antaŭ ol met'i la man'o'n en si'a'n poŝ'o'n, ŝi al'parol'is ni'a'j'n venk'int'o'j'n en si'a patr'a lingv'o.

La Angl'a est'as unu el la mal'mult'a'j idiom'o'j, kiu'j'n oni pov'as parol'i per manĝ'o'plen'a buŝ'o. «Pri'pens'u bon'e, kio'n vi tuj far'os, dir'is ŝi kun minac'a ton'o. Mi est'as Angl'in'o, kaj la Brit'a'j regn'an'o'j est'as ne'tuŝ'ebl'a'j en ĉiu'j land'o'j de l’ mond'o. Kio'n vi pren'os de mi, tio al vi util'os mal'mult'e kaj kost'os kar'e. Angl'uj'o mi'n venĝ'os, kaj vi est'os ĉiu'j pend'ig'it'a'j, almenaŭ! Se nun vi vol'as mi'a'n mon'o'n, vi bezon'as nur ĝi'n dir'i; sed ĝi brul'ig'os al vi la fingr'o'j'n: ĝi est'as Brit'a mon'o!

—Kio'n ŝi dir'as?» demand'is la orator'o de la band'o.

Dimitri respond'is: «Ŝi dir'as, ke ŝi est'as Angl'in'o.

—Des pli bon'e! Ĉiu'j Angl'o'j est'as riĉ'a'j. Dir'u al ŝi, ke ŝi far'u sam'e, kiel vi.»

La kompat'ind'a sinjor'in'o mal'plen'ig'is sur la sabl'o'n si'a'n mon'uj'o'n, kiu en'hav'is dek du sterling'a'j'n funt'o'j'n. Ĉar ŝi'a horloĝ'o ne est'is vid'ebl'a, kaj oni ne ŝajn'is est'i esplor'ont'a ni'a'j'n vest'o'j'n, ŝi konserv'is ĝi'n. La indulg'o de la venk'int'o'j las'is al ŝi la naz'tuk'o'n.

Mary-An'n ĵet'is si'a'n horloĝ'o'n, kun tut'a kolekt'o da amulet'o'j kontraŭ mal'bon'ŝanc'a'j rigard'o'j. Ŝi ĵet'is antaŭ si, per mov'o graci'e ribel'a, sak'o'n el grajn'o'led'o, kiu'n ŝi port'is ŝultr'o'zon'e. La rab'ist'o mal'ferm'is ĝi'n tiel rapid'em'e, kiel dogan'ist'o. Li el'pren'is el ĝi mal'grand'a'n Angl'a'n neces'uj'o'n, botel'et'o'n da Angl'a sal'o, skatol'o'n da Angl'a'j ment'pastel'o'j kaj iom pli ol cent frank'o'j el Angl'a mon'o.

«Nun, dir'is la bel'a sen'pacienc'ul'in'o, vi pov'as las'i ni'n for'ir'i: ni hav'as plu neni'o'n vi'a'n.»

Oni kompren'ig'is al ŝi, per minac'a gest'o, ke la kun'sid'o ne est'as ankoraŭ fin'it'a. La band'estr'o kaŭr'iĝ'is antaŭ ni'a'j rab'aĵ'o'j, vok'is la bon'a'n mal'jun'ul'o'n, komput'is la mon'o'n dum li'a ĉe'est'o, kaj don'is al li kvar'dek kvin frank'o'j'n. S^in'o Simons ek'tuŝ'is mi'a'n kubut'o'n: «Vi vid'as, dir'is ŝi al mi, la monaĥ'o kaj Dimitri liver'is ni'n: oni divid'as kun ili.

—Ne, sinjor'in'o, respond'is mi tuj. Dimitri ricev'is nur almoz'o'n el tio, kio'n oni ŝtel'is de li. Ĉie oni ag'as sam'e. Apud la bord'o'j de l’ Rhejno, kiam vojaĝ'ant'o ruin'iĝ'is ĉe la rulet'o, la lud'mastr'o don'as al li mon'o'n por re'ir'i hejm'e'n.

—Sed la monaĥ'o?

—Li kolekt'is la dek'on'impost'o'n el la akir'aĵ'o'j, laŭ mal'nov'eg'a kutim'o. Ne riproĉ'u li'n pri tio, sed kontraŭ'e est'u dank'a al li, ke li intenc'is sav'i ni'n, dum li'a monaĥ'ej'o hav'as profit'o'n el ni'a kapt'it'ec'o.»

Tiu'n diskut'o'n inter'romp'is la adiaŭ'o'j de Dimitri. Oni ĵus re'don'is al li la liber'ec'o'n. «Atend'u mi'n, dir'is ni al li, ni for'ir'os kun'e.» Li sku'is mal'gaj'e la kap'o'n, kaj respond'is al mi Angl'e, por ke la sinjor'in'o'j kompren'u:

«Vi est'as mal'liber'a'j por kelk'a'j tag'o'j, kaj vi ne re'vid'os Atenon antaŭ ol est'i pag'int'a'j re'aĉet'o'n. Mi tuj inform'os la milordon. Ĉu la sinjor'in'o'j hav'as komisi'o'j'n por don'i al mi por li?

—Dir'u al li, kri'is S^in'o Simons, ke li kur'u al la ambasador'o, ke li ir'u post'e al Pire'o vizit'i la admiral'o'n, ke li plend'u ĉe la «Foreign-Office», ke li skrib'u al lord'o Palmerston! Oni for'tir'u ni'n el ĉi tie per la fort'o de la batal'il'o'j aŭ per la aŭtoritat'o de la politik'o; sed mi ne permes'as, ke oni el'spez'u unu penc'o'n por mi'a liber'ig'o.

—Mi, dir'is mi sen tiom da koler'o, pet'as ci'n, ke ci dir'u al mi'a'j amik'o'j, en kia'j man'o'j ci las'is mi'n. Se kelk'a'j cent'o'j da frank'o'j est'as neces'a'j por re'aĉet'i naturalist'a'n mal'moŝt'o'n, ili trov'os ili'n facil'e. Tiu'j ĉef'voj'a'j sinjor'o'j ne pov'as taks'i mi'n tre kar'e. Al mi ven'as dezir'o demand'i ili'n, dum ci est'as ankoraŭ ĉi tie, kiom mi valor'as, laŭ la plej rabat'a prez'o.

—Ne util'e, kar'a sinjor'o Herman'n; ne ili est'as, kiu'j determin'os la prez'o'n de vi'a re'aĉet'o.

—Nu, kiu do?

—Ili'a estr'o, Haĝ'i-Stavros.»

Iv

Haĝ'i-STAVROS

Dimitri re'mal'supr'e'n'ir'is al Ateno; la monaĥ'o re'supr'e'n'ir'is al si'a'j abel'o'j; ni'a'j nov'a'j estr'o'j puŝ'is ni'n en voj'et'o'n, kiu konduk'is al la tend'ar'o de ili'a reĝ'o. S^in'o Simons montr'is si'a'n ne'de'pend'em'o'n, rifuz'ant'e met'i unu pied'o'n antaŭ la ali'a'n. La rab'ist'o'j minac'is, ke ili port'os ŝi'n en si'a'j brak'o'j; ŝi deklar'is, ke ŝi ne toler'os est'i port'at'a. Sed ŝi'a fil'in'o kviet'ig'is ŝi'n per la esper'o, ke ŝi trov'os pret'a'n tabl'o'n kaj maten'manĝ'os kun Haĝ'i-Stavros. Mary-An'n est'is pli mir'ig'it'a ol tim'ig'it'a. La sub'a'j rab'ist'o'j, kiu'j ni'n arest'is, est'is montr'int'a'j i'a'n ĝentil'ec'o'n; ili en'esplor'is la poŝ'o'j'n de neni'u, kaj ne ek'tuŝ'is la kapt'it'in'o'j'n. Anstataŭ ni'n sen'ig'i, ili est'is pet'int'a'j, ke ni sen'ig'u ni'n mem; ili ne est'is rimark'int'a'j, ke la sinjor'in'o'j sur'hav'is orel'ring'o'j'n kaj eĉ ne invit'is ili'n, ke ili de'met'u si'a'j'n gant'o'j'n. Ni ne rilat'is do kun voj'kaper'ist'o'j, kiel la Hispan'a'j aŭ Ital'a'j, kiu'j de'tranĉ'as fingr'o'n por akir'i ring'o'n, kaj for'tir'as la orel'lob'o'n por pren'i perl'o'n aŭ diamant'o'n. Ĉiu'j mal'feliĉ'o'j, kiu'j ni'n minac'is, konsist'is do el pag'ot'a kompens'o: kaj eĉ est'is ver'simil'e, ke ni est'os liber'ig'it'a'j sen'pag'e. Kiel ni supoz'us, ke Haĝ'i-Stavros konserv'os ni'n sen'pun'e, je kvin mejl'o'j de la ĉef'urb'o, de la kort'eg'o, de la Grek'a arme'o, de unu batalion'o de Ŝi'a Brit'a Reĝ'a Moŝt'o kaj de Angl'a star'a ŝip'o? Tiel rezon'is Mary-An'n. Sed mi pens'is ne'vol'e pri la histori'o de la knab'in'o'j el Mistra, kaj mi sent'is mi'n en'penetr'it'a de mal'gaj'ec'o. Mi tim'is, ke S^in'o Simons, per si'a Brit'a obstin'ec'o, el'met'os si'a'n fil'in'o'n al iu grand'a danĝer'o, kaj mi firm'e intenc'is, klar'ig'i al ŝi la situaci'o'n. Ni marŝ'is unu post ali'a en mal'larĝ'a voj'et'o, apart'ig'it'a'j per ni'a'j sovaĝ'a'j kun'vojaĝ'ant'o'j. La ir'o ŝajn'is al mi sen'fin'a, kaj mi demand'is pli ol dek'foj'e, ĉu ni ne al'ven'os baldaŭ. La pejzaĝ'o est'is mal'bel'eg'a: la nud'a ŝton'eg'o el'las'is el si'a'j fend'o'j apenaŭ tuf'et'o'n da verd'a kverk'o aŭ da dorn'a timian'o, kiu al'kroĉ'iĝ'is ĉe ni'a'j krur'o'j. La venk'int'a'j rab'ist'o'j montr'is neniu'n ĝoj'o'n, kaj ili'a triumf'a marŝ'o simil'is funebr'a'n promen'o'n. Ili fum'is silent'e cigared'o'j'n tiel dik'a'j'n, kiel fingr'o. Neni'u inter'parol'is kun si'a najbar'o: nur unu, de temp'o al temp'o, psalm'o'kant'is spec'o'n de naz'o'son'a ari'o. Tiu popol'o est'as mal'gaj'eg'a, kiel ruin'o.

Ĉirkaŭ la dek-unu'a, terur'a boj'ad'o kon'ig'is al ni la proksim'ec'o'n de la tend'ar'o. Dek aŭ dek du grand'eg'a'j hund'o'j, sam'alt'a'j kiel bov'id'o'j, si'n ĵet'is al ni, montr'ant'e ĉiu'j'n si'a'j'n dent'o'j'n. Ni'a'j protekt'ant'o'j akcept'is ili'n per ŝton'ĵet'ad'o, kaj post hor'kvar'on'o da mal'amik'aĵ'o'j, la pac'o far'iĝ'is. Tiu'j mal'gast'am'a'j monstr'o'j est'as la antaŭ-gard'o'star'ant'o'j de la Reĝ'o de l’ mont'o'j. Ili antaŭ'flar'as la ĝendarm'ar'o'n, kiel la hund'o'j de kontraband'ist'o'j antaŭ'flar'as la dogan'ist'o'j'n. Sed tio ne sufiĉ'as al ili: tiel grand'a est'as ili'a fervor'o, ke de temp'o al temp'o ili dis'pec'ig'as ne'ofend'em'a'n paŝt'ist'o'n, el'voj'ir'int'a'n vojaĝ'ant'o'n, aŭ eĉ kun'ul'o'n de Haĝ'i-Stavros. La Reĝ'o ili'n nutr'as, kiel iam la sultan'o'j konserv'is si'a'j'n Janiĉar'o'j'n, kun la konstant'a tim'o, est'i en'glut'at'a.

La tend'ar'o de l’ Reĝ'o est'is plat'aĵ'o da sep- aŭ ok-cent kvadrat'a'j metr'o'j. Mi van'e serĉ'is sur ĝi la tend'o'j'n de ni'a'j venk'int'o'j. La rab'ist'o'j ne est'as sibarit'o'j, kaj ili dorm'as sub la ĉiel'o je la 30^a de april'o. Mi vid'is nek amas'ig'it'a'j'n kapt'aĵ'o'j'n nek kuŝ'ant'a'j'n trezor'o'j'n, nek i'o'n ajn el tio, kio'n oni esper'as trov'i en la ĉef'sid'ej'o de band'o de ŝtel'ist'o'j. Haĝ'i-Stavros pren'as sur si'n, vend'ig'i la akir'aĵ'o'n; ĉiu vir'o ricev'as si'a'n pag'o'n per mon'o, kaj uz'as ĝi'n laŭ si'a kapric'o. Unu'j part'o'pren'as en negoc'o, ali'a'j pren'as hipotek'o'n el dom'o'j en Ateno, ali'a'j aĉet'as bien'o'j'n en si'a'j vilaĝ'o'j, neni'u mal'ŝpar'eg'as la produkt'o'j'n de la ŝtel'ad'o. Ni'a al'ven'o inter'romp'is la maten'manĝ'o'n de du'dek kvin aŭ tri'dek vir'o'j, kiu'j al'kur'is al ni kun si'a pan'o kaj fromaĝ'o. La estr'o nutr'as si'a'j'n soldat'o'j'n: oni dis'don'as al ili ĉiu'tag'e porci'o'n da pan'o, ole'o, vin'o, fromaĝ'o, kaviar'o, piment'o, mal'dolĉ'a'j oliv'o'j, kaj viand'o kiam la religi'o permes'as. La delikat'ul'o'j, kiu'j vol'as manĝ'i malv'o'j'n aŭ ali'a'j'n herb'aĵ'o'j'n, est'as liber'a'j rikolt'i frand'aĵ'o'j'n sur la mont'ar'o. La rab'ist'o'j, sam'e kiel la ceter'a'j popol'a'j klas'o'j, far'as mal'oft'e fajr'o'n okaz'e de la manĝ'o'j; ili manĝ'as la viand'o'j'n mal'varm'a'j kaj la legom'o'j'n ne'kuir'it'a'j. Mi rimark'is, ke ĉiu'j, kiu'j si'n inter'prem'is ĉirkaŭ ni, obe'is religi'e la leĝ'o'n de abstinenc'o. Est'is la tag'o antaŭ la Ĉiel'ir'o, kaj tiu'j honest'ul'o'j, el kiu'j la plej sen'kulp'a hav'is almenaŭ unu hom'mort'ig'o'n sur la konscienc'o, ne est'us konsent'int'a'j pez'ig'i femur'o'n de kok'id'o sur si'a'n stomak'o'n. Arest'i du Angl'in'o'j'n per al'direkt'it'a'j paf'il'o'j, ŝajn'is al ili sen'signif'a kulp'et'o; S^in'o Simons est'is pek'int'a mult'e pli grav'e, manĝ'ant'e ŝaf'id'o'n je la merkred'o antaŭ Ĉiel'ir'o.

Ni'a'j eskort'int'o'j kontent'ig'is sufiĉ'eg'e la sci'em'o'n de ili'a'j kamarad'o'j. Oni prem'eg'is ili'n per demand'o'j, kaj ili respond'is pri ĉio. Ili el'met'is si'a'n kapt'aĵ'o'n, kaj mi'a arĝent'a horloĝ'o traf'is de'nov'e sukces'o'n, kiu flat'is mi'a'n mem'estim'o'n. La or'a'n horloĝ'et'o'n de Mary-An'n oni rimark'is mal'pli. En tiu unu'a inter'vid'iĝ'o, la publik'a konsider'o fal'is sur mi'a'n temp'mezur'il'o'n, kaj part'o de ĝi re'salt'is al mi. Laŭ tiu'j simpl'anim'ul'o'j, la posed'ant'o de tiel grav'a objekt'o ne pov'is est'i mal'pli ol milordo.

La sci'em'o de la rab'ist'o'j est'is ted'a, sed ne mal'ĝentil'a. Neni'u el ili ŝajn'is est'i ag'ont'a kontraŭ ni kiel soldat'o en kapt'it'a urb'o. Ili sci'is, ke ni est'as en ili'a'j man'o'j, kaj ke ili inter'ŝanĝ'os ni'n pli-mal'pli baldaŭ por cert'a nombr'o da or'mon'er'o'j; sed al ili ne ven'is la ide'o, si'n apog'i sur tia'n cirkonstanc'o'n por brut'e ag'i kontraŭ ni aŭ ni'n ofend'i. La saĝ'o, tiu ne'detru'ebl'a geni'o de la Grek'a popol'o, vid'ig'is ni'n al ili kiel la reprezent'ant'o'j'n de ras'o mal'sam'a kaj, ĝis ia grad'o, super'a. La venk'int'a barbar'ec'o esprim'is sekret'e respekt'o'n al la venk'it'a civiliz'ec'o. Kelk'a'j el ili vid'is unu'a'foj'e Eŭrop'a'j'n vest'o'j'n. Ĉi tiu'j rond'ir'is ĉirkaŭ ni, kiel la loĝ'ant'o'j de la nov'a mond'o ĉirkaŭ la kun'ul'o'j de Kristofor'o Kolomb'o. Ili palp'et'is kaŝ'it'e la ŝtof'o'n de mi'a palt'o, por ek'sci'i el kia teks'aĵ'o ĝi est'as. Ili est'us dezir'int'a'j for'pren'i ĉiu'j'n mi'a'j'n vest'aĵ'o'j'n, por ili'n ekzamen'i detal'e. Ebl'e, eĉ, ili est'us konsent'int'a'j mi'n dis'romp'i en du aŭ tri pec'o'j'n, por stud'i la intern'a'n struktur'o'n de milordo; sed mi est'as cert'a, ke ili ne est'us far'int'a'j ĝi'n, forges'ant'e esprim'i bedaŭr'o'n kaj pet'i mi'a'n pardon'o'n al ili'a grand'a sen'ĝen'ec'o.

S^in'o Simons perd'is baldaŭ pacienc'o'n; al ŝi mal'plaĉ'is est'i ekzamen'at'a, el tiel proksim'e, de tiu'j fromaĝ'manĝ'ul'o'j, kiu'j ne propon'is al ŝi maten'manĝ'o'n. Ne ĉiu hom'o ŝat'as prezent'i si'n spektakl'e. La rol'o de viv'ant'a kurioz'aĵ'o ted'eg'is la bon'a'n sinjor'in'o'n, kvankam ŝi est'us kapabl'a ĝi'n lud'i en ĉiu'j land'o'j de l’ ter'glob'o. Mary-An'n, si'a'flank'e, fal'is pro lac'ec'o. Ses'hor'a marŝ'o, mal'sat'o, emoci'o, surpriz'o, est'is facil'e sen'fort'ig'int'a'j tiu'n delikat'a'n natur'o'n. Imag'u jun'a'n fraŭl'in'o'n eduk'it'a'n en vat'o, kutim'ant'a'n marŝ'i sur la tapiŝ'o'j de la salon'o'j aŭ sur la herb'o'bed'o'j de la plej bel'a'j park'o'j. Ŝi'a'j bot'et'o'j est'is jam ŝir'it'a'j de la mal'glat'aĵ'o'j de l’ voj'o, kaj la arb'et'ar'o'j est'is franĝ'ig'int'a'j la mal'supr'o'n de si'a rob'o. La antaŭ'a'n tag'o'n, ŝi est'is trink'int'a te'o'n en la salon'o'j de la Brit'a send'it'ar'o, tra'rigard'ant'e la admir'ind'a'j'n album'o'j'n de S^ro Wyse: ŝi vid'is si'n subit'e transport'it'a mez'e'n de terur'a pejzaĝ'o kaj de band'aĉ'o de sovaĝ'ul'o'j, kaj ŝi ne hav'is la konsol'o'n pens'i: «Ĝi est'as sonĝ'o»; ĉar ŝi nek kuŝ'is nek sid'is, sed star'is, kun grand'a sufer'o ĉe ŝi'a'j pied'et'o'j.

Nov'a trup'o al'ven'is, kiu ig'is ni'a'n situaci'o'n ne'toler'ebl'a. Ĝi ne est'is trup'o de rab'ist'o'j, sed io mult'e pli mal'bon'a. La Grek'o'j port'as sur si plen'a'n menaĝeri'o'n de rapid'mov'a'j, kapric'em'a'j, ne'kapt'ebl'a'j best'et'o'j, kiu'j far'as societ'o'n al ili dum tag'o kaj nokt'o, okup'as ili'n eĉ en la dorm'o, kaj, per si'a'j salt'o'j kaj pik'vund'o'j, pli'rapid'ig'as la mov'ad'o'n de la humor'o'j kaj la ir'ad'o'n de l’ sang'o. La rab'ist'a'j pul'o'j, el kiu'j mi pov'as montr'i al vi kelk'a'j'n specimen'o'j'n en mi'a entomologi'a kolekt'o, est'as pli fortik'a'j, fort'a'j, kaj vigl'a'j, ol la urb'an'a'j: la liber'a aer'o hav'as ja tiel potenc'a'n efik'o'n! Sed mi rimark'is baldaŭ, ke ili ne est'as kontent'a'j pri si'a sort'o, kaj ke ili trov'as pli da regal'o sur la mal'dik'a haŭt'o de jun'a German'o, ol sur la tan'it'a led'o de si'a'j mastr'o'j. Arm'it'a migr'ant'ar'o si'n direkt'is al mi'a'j krur'o'j. Mi sent'is, komenc'e, viv'a'n juk'ad'o'n ĉirkaŭ la maleol'o'j: ĝi est'is la milit'proklam'o. Du minut'o'j'n post'e, antaŭ'gvardi'a divizi'o si'n ĵet'is sur mi'a'n dekstr'a'n tibi'karn'o'n. Mi al'met'is rapid'e la man'o'n tie'n. Sed, per help'o de tiu fals'atak'o, la mal'amik'o antaŭ'e'n'ir'is per du'obl'a'j etap'o'j al mi'a mal'dekstr'a flank'aĵ'o, kaj okup'is pozici'o'n sur la alt'aĵ'o'j de l’ genu'o. Mi est'is super'it'a, kaj iu ajn kontraŭ'star'o far'iĝ'is ne'util'a. Se mi est'us sol'a, en izol'it'a angul'o, mi est'us prov'int'a kun iom da sukces'o la ĉikan'milit'o'n. Sed la bel'a Mary-An'n star'is antaŭ mi, tiel ruĝ'a, kiel ĉeriz'o, kaj kred'ebl'e ankaŭ turment'at'a de iu sekret'a mal'amik'o. Mi kuraĝ'is nek plend'i nek mi'n defend'i; mi toler'is hero'e mi'a'j'n dolor'o'j'n, ne lev'ant'e la okul'o'j'n al fraŭl'in'o Simons; kaj mi sufer'is por ŝi martir'ec'o'n, pri kiu ŝi est'os neniam dank'a al mi. Fin'e, perd'int'e pacienc'o'n kaj decid'it'e evit'i per fug'o la supr'e'n'flu'ant'a'n ond'eg'o'n de la invad'o, mi pet'is, ke oni konduk'u mi'n al la Reĝ'o. Tiu parol'o memor'ig'is al ni'a'j gvid'ant'o'j ili'a'n dev'o'n. Ili demand'is, kie est'as Haĝ'i-Stavros. Oni respond'is, ke li labor'as en si'a'j ofic'ej'o'j.

«Fin'e, dir'is S^in'o Simons, mi pov'os do sid'iĝ'i en apog'seĝ'o'n.».

Ŝi pren'is mi'a'n brak'o'n, prezent'is la si'a'n al si'a fil'in'o, kaj marŝ'is per ne'ŝancel'iĝ'a paŝ'o al la direkt'o, kie'n la amas'o ni'n konduk'is. La ofic'ej'o'j ne est'is mal'proksim'e de la tend'ar'o, kaj ni ating'is ili'n en mal'pli ol kvin minut'o'j.

La ofic'ej'o'j de l’ Reĝ'o simil'is al ofic'ej'o'j sam'e, kiel la tend'ar'o de la ŝtel'ist'o'j simil'is al tend'ar'o. Tie oni vid'is nek tabl'o'j'n, nek seĝ'o'j'n, nek ia'spec'a'n mebl'ar'o'n. Haĝ'i-Stavros sid'is laŭ tajlor'a mod'o sur kvadrat'a tapiŝ'o, en la ombr'o de abi'o. Kvar sekretari'o'j kaj du serv'ist'o'j grup'iĝ'is ĉirkaŭ li. Dek'ses- aŭ dek'ok-jar'a jun'ul'o si'n okup'is, sen'ĉes'e plen'ig'ant'e, ek'brul'ig'ant'e kaj pur'ig'ant'e la ĉibuk'o'n de l’ estr'o. Li port'is ĉe la zon'um'o tabak'sak'o'n, brod'it'a'n per or'o kaj perl'o'j, kaj arĝent'a'n pren'il'o'n util'ant'a'n por pren'i la karb'er'o'j'n. Ali'a serv'ist'o pas'ig'is la tag'o'n prepar'ant'e la tas'o'j'n da kaf'o, la glas'o'j'n da akv'o, kaj la suker'aĵ'o'j'n, destin'it'a'j'n por re'freŝ'ig'i la reĝ'a'n buŝ'o'n. La sekretari'o'j, sid'ant'e sur la nud'a rok'o, skrib'is sur si'a'j genu'o'j per al'tranĉ'it'a'j kan'o'j. Ĉiu el ili hav'is apud la man'o long'a'n kupr'a'n skatol'o'n, kiu en'hav'is kan'o'j'n, tranĉ'il'et'o'n kaj ink'uj'o'n. Kelk'a'j cilindr'a'j uj'o'j el fer'lad'o util'is kiel arkiv'ten'ej'o. La paper'o ne est'is land'o'de'ven'a, pro bon'a motiv'o. Ĉiu foli'o port'is la nom'o'n Bath en grand'a'j liter'o'j.

La Reĝ'o est'is bel'a mal'jun'ul'o, en mir'ind'e vigl'a stat'o, rekt'a, mal'dik'a, elast'a kiel risort'o, pur'a kaj bril'a kiel nov'a sabr'o. Li'a'j long'a'j blank'a'j lip'har'o'j pend'is sub la menton'o kiel du marmor'a'j stalaktit'o'j. La ceter'o de l’ vizaĝ'o est'is zorg'e raz'it'a, la krani'o est'is nud'a ĝis la okcipit'o, kie long'a lig'aĵ'o el blank'a'j har'o'j volv'iĝ'is sub la ĉap'o. La esprim'o de li'a'j trajt'o'j ŝajn'is al mi kviet'a kaj pri'pens'em'a. Par'o da hel'blu'a'j okul'et'o'j kaj kvadrat'a menton'o kon'ig'is ne'ŝancel'ebl'a'n vol'ec'o'n. La vizaĝ'o est'is long'a, kaj la aranĝ'o de la sulk'o'j pli'long'ig'is ĝi'n ankoraŭ. Ĉiu'j fald'o'j de la frunt'o romp'iĝ'is ĉe la mez'o kaj ŝajn'is si'n direkt'i al la inter'sekc'o de la brov'o'j; du larĝ'a'j kaj profund'a'j sulk'o'j mal'supr'e'n'iĝ'is perpendikular'e al la lip'a'j komisur'o'j, kvazaŭ la pez'o de la lip'barb'o est'us kun'tir'int'a la vizaĝ'a'j'n muskol'o'j'n. Mi vid'is mult'a'j'n dek'sep'jar'ul'o'j'n; eĉ mi dis'sekc'is unu, kiu est'us ating'int'a la cent'jar'ec'o'n, se la poŝt'vetur'il'o el Osnabruck ne est'us pas'int'a sur li; sed mi ne memor'as, ke mi iam vid'is mal'jun'ec'o'n pli vigl'a'n kaj fortik'a'n, ol tiu'n de Haĝ'i-Stavros.

Li sur'hav'is vest'o'n laŭ mod'o de Tin'o kaj de ĉiu'j insul'o'j de l’ Insul'ar'o. Li'a ruĝ'a ĉap'o form'is mal'supr'e larĝ'a'n fald'o'n ĉirkaŭ la frunt'o. Li hav'is la jak'o'n el nigr'a drap'o, pasament'it'a'n per nigr'a silk'o, la grand'eg'a'n blu'a'n pantalon'o'n, kiu postul'as pli ol du'dek metr'o'j'n da katun'o, kaj la grand'a'j'n bot'o'j'n el Rus'a led'o, fleks'ebl'a kaj fortik'a. La sol'a riĉ'aĵ'o de li'a kostum'o est'is zon'um'o brod'it'a per or'o kaj gem'o'j, kiu valor'is ebl'e du aŭ tri mil frank'o'j'n. Ĝi en'prem'is en si'a'j fald'o'j mon'sak'o'n el brod'it'a kaŝmir'o, ponard'o'n el Damasko en arĝent'a ing'o, long'a'n pistol'o'n ornam'it'a'n per or'o kaj ruben'o'j, kaj la kun'konven'a'n ŝarg'verg'et'o'n.

Sen'mov'a mez'e de si'a'j ofic'ist'o'j, Haĝ'i-Stavros mov'is nur la ekstrem'aĵ'o'n de la fingr'o'j kaj de la lip'o'j: la lip'o'j'n, por dikt'i si'a'n korespond'ad'o'n, kaj la fingr'o'j'n, por komput'i la er'o'j'n de si'a rozari'o. Ĉi tiu est'is unu el tiu'j bel'a'j rozari'o'j el lakt'o'kolor'a sukcen'o, kiu'j ne util'as por preĝ'i, sed por amuz'i la majest'a'n sen'okup'ec'o'n de la Turk'o'j.

Li lev'is la kap'o'n, kiam ni al'proksim'iĝ'is, diven'is per unu ek'rigard'o la akcident'o'n, kiu ni'n al'konduk'is, kaj dir'is al ni kun serioz'ec'o neniel ironi'a: «Vi est'as bon'ven'a'j. Sid'iĝ'u.

—Sinjor'o, ek'kri'is S^in'o Simons, mi est'as Angl'in'o, kaj...»

Li inter'romp'is la parol'o'n klak'ig'ant'e si'a'n lang'o'n ĉe la makzel'a'j dent'o'j, bel'eg'a'j dent'o'j, laŭ'ver'e. «Post moment'o, dir'is li, nun mi est'as okup'at'a.» Li sci'is nur la Grek'a'n, kaj S^in'o Simons nur la Angl'a'n; sed la fizionomo de l’ Reĝ'o parol'is tiel, ke la bon'a sinjor'in'o kompren'is facil'e sen help'o de interpret'ist'o.

Ni sid'iĝ'is en la polv'o'n. Dek kvin aŭ du'dek rab'ist'o'j kaŭr'is ĉirkaŭ ni, kaj la Reĝ'o, kiu ne hav'is kaŝ'ot'a'j'n sekret'o'j'n, dikt'is trankvil'e si'a'j'n famili'a'j'n kaj afer'a'j'n leter'o'j'n. La estr'o de tiu trup'o, kiu est'is arest'int'a ni'n, ven'is por don'i al li sci'ig'o'n en la orel'o'n. Li respond'is kun arogant'a ton'o: «Kia grav'ec'o? eĉ se la milordo kompren'us? Mi far'as neni'o'n mal'bon'a'n, kaj ĉiu pov'as mi'n aŭd'i. Ci ir'u sid'iĝ'i.—Ci, Spir'o, skrib'u: ĝi est'as por mi'a fil'in'o.»

Li pur'ig'is tre lert'e si'a'n naz'o'n per la fingr'o'j, kaj dikt'is per bas'a kaj dolĉ'a voĉ'o:

«Mi'a'j kar'a'j okul'o'j (mi'a kar'a infan'in'o), la eduk'ej'estr'in'o skrib'is al mi, ke ci'a fart'o re'firm'iĝ'is, kaj ke tiu mal'bon'a kataro for'ir'is kun'e kun la vintr'a'j tag'o'j. Sed oni ne est'as sam'e kontent'a pri ci'a diligent'ec'o, kaj oni plend'as, ke ci ne stud'as plu tre, de'post la komenc'o de april'o. S^in'o Mavros dir'as, ke ci far'iĝ'as ne'atent'a, kaj oni vid'as ci'n kubut'apog'int'a sur ci'a libr'o, rigard'ant'a supr'e'n, kvazaŭ ci pens'us pri io ali'a. Mi ne sci'as tro dir'i al ci, ke ci dev'as labor'i diligent'e. Sekv'u la ekzempl'o'j'n de mi'a tut'a viv'o. Se mi est'us ripoz'int'a, kiel tiom da ali'a'j hom'o'j, mi ne est'us ating'int'a la rang'o'n, kiu'n mi okup'as en la societ'o. Mi vol'as, ke ci est'u ind'a de mi, kaj tial mi far'as ja tiel grand'a'j'n ofer'o'j'n por ci'a eduk'ad'o. Ci sci'as, ĉu mi iam rifuz'is al ci la instru'ist'o'j'n aŭ la libr'o'j'n, kiu'j'n ci pet'is de mi; sed neces'e est'as, ke mi'a mon'o produkt'u. La verk'ar'o de Walter Scott al'ven'is Pire'o'n, sam'e kiel la Robinson kaj ĉiu'j Angl'a'j libr'o'j, kiu'j'n ci esprim'is la dezir'o'n leg'i: send'u por ili al la dogan'o ni'a'j'n amik'o'j'n el la strat'o Hermes. Sam'okaz'e ci ricev'os la brak'ring'o'n, kiu'n ci pet'is, kaj tiu'n maŝin'o'n el ŝtal'o por ŝvel'ig'i la jup'o'j'n de ci'a'j rob'o'j. Se ci'a fortepian'o el Vieno ne est'as bon'a, kiel ci dir'as, kaj ci absolut'e bezon'as instrument'o'n de Pleyel, ci ricev'os ĝi'n. Mi vizit'os unu aŭ du vilaĝ'o'j'n post la vend'o de la rikolt'aĵ'o'j, kaj la diabl'o est'os ver'e ruz'a, se mi ne trov'os tie la mon'o'n por bel'a fortepian'o. Mi opini'as, konsent'e kun ci, ke ci bezon'as sci'i la muzik'o'n; sed, kio'n ci dev'as lern'i antaŭ ĉio, est'as la fremd'a'j lingv'o'j. Uz'u ci'a'j'n dimanĉ'o'j'n laŭ la manier'o, kiu'n mi dir'is al ci, kaj profit'u la komplez'o'n de ni'a'j amik'o'j. Ci dev'as far'iĝ'i kapabl'a parol'i Franc'e, Angl'e, kaj precip'e German'e. Ĉar ci ne est'as ja destin'it'a por viv'i en tiu rid'ind'a land'et'o, kaj mi prefer'us vid'i ci'n mort'int'a, ol edz'in'o de Grek'o. Fil'in'o de reĝ'o, ci pov'as edz'in'iĝ'i nur kun princ'o. Mi ne parol'as pri kontraband'a princ'o kiel ĉiu'j ni'a'j Fanaranoj, kiu'j fanfaron'as, ke ili de'ven'as de la imperi'estr'o'j de Orient'o, kaj kiu'j'n mi ne akcept'us kiel serv'ist'o'j'n, sed pri reg'ant'a kaj kron'it'a princ'o. Oni trov'as tre taŭg'a'j'n en German'uj'o, kaj mi'a riĉ'ec'o kapabl'ig'as mi'n, elekt'i unu por ci. Se la German'o'j pov'is ven'i por reĝ'i en Grek'uj'o, mi ne vid'as kial ci ne ir'us por reĝ'i ci'a'vic'e en German'uj'o. Rapid'u do el'lern'i ili'a'n lingv'o'n, kaj dir'u al mi en ci'a proksim'a leter'o, ke ci far'is progres'o'j'n. Kaj nun, infan'in'o mi'a, mi kis'as ci'n tre am'em'e, kaj mi send'as al ci, kun ci'a kvar'on'jar'a rent'o, mi'a'j'n patr'a'j'n ben'o'j'n.»

S^in'o Simons klin'iĝ'is al mi kaj dir'is en mi'a'n orel'o'n:

«Ĉu ni'a'n verdikt'o'n li dikt'is al si'a'j rab'ist'o'j?»

Mi respond'is: «Ne, sinjor'in'o. Li skrib'as al si'a fil'in'o.

—Pri ni'a kapt'o?

—Pri fortepian'o, krinolin'o kaj Walter Scott.

—Tio pov'as daŭr'i long'e. Ĉu li invit'os ni'n por maten'manĝ'i?

—Jen li'a serv'ist'o jam al'port'as al ni re'freŝ'ig'il'o'j'n.»

La kafeĝi de l’ Reĝ'o star'is antaŭ ni kun tri tas'o'j da kaf'o, skatol'o da rahat-lok'um kaj pot'o da konfit'aĵ'o. S^in'o Simons kaj ŝi'a fil'in'o for'ĵet'is la kaf'o'n naŭz'e, ĉar ĝi est'is far'it'a laŭ Turk'a manier'o, kaj tiel dens'a, kiel kaĉ'o. Mi mal'plen'ig'is mi'a'n tas'o'n kiel ver'a Orient'a frand'em'ul'o. La konfit'aĵ'o, kiu est'is ŝorbet'o el roz'o'j, est'is nur mez'e'bon'e ŝat'at'a, ĉar ni dev'is manĝ'i ĝi'n tri'op'e per unu nur'a kuler'o. La delikat'ul'o'j est'as mal'feliĉ'a'j en tiu land'o de simpl'anim'ec'o. Sed la rahat-lok'um, tranĉ'it'a en pec'o'j, est'is bon'gust'a al la palat'o de la sinjor'in'o'j sen tro'a ofend'o al ili'a'j kutim'o'j. Ili pren'is man'plen'e tiu'n gelat'o'n de parfum'a amel'o, kaj mal'plen'ig'is al skatol'o'n ĝis'fund'e, dum la Reĝ'o dikt'is la jen'a'n leter'o'n:

S^ro'j Barley kaj K^o, 31 Cavendish-square, en Londono.

«Mi vid'is per vi'a estim'at'a de la 5^a de april'o kaj per la kur'ant'a kont'o, kiu ĝi'n akompan'as, ke mi hav'as nun'temp'e 22.750 sterling'a'j'n funt'o'j'n en mi'a kredit'o. Vi bon'vol'os procent'e'don'i tiu'n kapital'o'n, du'on'e por Angl'a tri pro cent'o, kaj du'on'e por akci'o'j de la Bank'o do Mov'ebl'aĵ'o'j, antaŭ la de'tranĉ'o de la kupon'o. Vend'u mi'a'j'n akci'o'j'n de la reĝ'a Bank'o de Brit'uj'o: mi ne konfid'as plu tiom al tiu bil'o. Pren'u por mi, inter'ŝanĝ'e, Londonajn Omnibus'o'j'n. Se vi pov'os ricev'i 15.000 funt'o'j'n kontraŭ mi'a dom'o sur la strat'o Strand (ĝi valor'is tiom en 1852), vi aĉet'os por mi egal'a'n sum'o'n da Mal'nov'a-Mont'o. Send'u al frat'o'j Rhalli 100 gine'o'j'n (2645 frank'o'j'n): ĝi est'as mi'a mon'ofer'o por la Grek'a lern'ej'o en Liver'po'ol. Mi medit'is serioz'e pri la propon'o, per kies prezent'o vi honor'is mi'n, kaj post matur'a'j pri'pens'o'j, mi decid'is persist'i en mi'a kondut'regul'o, kaj negoc'i ekskluziv'e kontant'e. La aĝiot'a'j kontrakt'o'j hav'as hazard'a'n karakter'o'n, kiu dev'as inspir'i mal'fid'o'n al ĉiu bon'a famili'patr'o. Mi sci'as ja, ke vi el'met'us mi'a'j'n kapital'o'j'n nur kun la si'n'gard'em'o, kiu karakteriz'is ĉiam vi'a'n firm'o'n; sed, eĉ se la profit'o'j, pri kiu'j vi parol'as al mi, est'us cert'a'j, mi dev'as konfes'i, ke kun ia antipati'o mi las'us al mi'a'j hered'ont'o'j riĉ'aĵ'o'n pli'grand'ig'it'a'n per la lud'o.

«Akcept'u, k.t.p.

«Haĝ'i-Stavros, bien'posed'ant'o.»

«Ĉu la tem'o est'as pri ni? dir'is Mary-An'n al mi.

—Ne ankoraŭ, fraŭl'in'o. Li'a Reĝ'a Moŝt'o laŭ'lini'ig'as cifer'o'j'n.

—Cifer'o'j'n ĉi tie? Mi kred'is, ke oni cifer'as nur en ni'a dom'o.

—Ĉu vi'a sinjor'o patr'o ne est'as asoci'an'o de bank'a firm'o?

—Jes; de la firm'o Barley kaj K^o.

—Ĉu ekzist'as du sam'nom'a'j bankier'o'j en Londono?

—Ne, laŭ mi'a sci'o.

—Ĉu vi aŭd'is, ke la firm'o Barley negoc'as kun Orient'o?

—Ja kun la tut'a mond'o!

—Kaj vi loĝ'as sur plac'o Cavendish?

—Ne, tie est'as nur la ofic'ej'o'j. Ni'a dom'o est'as sur Piccadilly.

—Dank'o'n, fraŭl'in'o. Permes'u, ke mi aŭskult'u la daŭr'ig'o'n. Tiu mal'jun'ul'o hav'as plej interes'a'n korespond'ad'o'n.»

La Reĝ'o dikt'is sen'inter'romp'e long'a'n raport'o'n al la akci'ul'o'j de si'a band'o. Tiu kurioz'a dokument'o est'is adres'at'a al S^ro Georg'o Micrommati, adjutant'oficir'o, en la Reĝ'a Palac'o, por ke li leg'u ĝi'n ĉe ili'a ĝeneral'a kun'ven'o.

Raport'o pri la ag'ad'o de la Naci'a Kompani'o de la Reĝ'o de l’ mont'o'j.

Bilanc'jar'o 1855-56.

«Reĝ'a Tend'ar'o, 30 april'o 1856.

«Sinjor'o'j,

«La administr'ant'o, kiu'n vi honor'is per vi'a konfid'o, prezent'as hodiaŭ al vi'a aprob'o, por la dek-kvar'a foj'o, la resum'o'n de si'a'j labor'o'j de l’ jar'o. De la tag'o, kiam la fond'a akt'o de ni'a societ'o est'is sub'sign'it'a en la ofic'ej'o de magistr'o Cappas, reĝ'a notari'o en Ateno, neniam ni'a entrepren'o renkont'is pli da bar'il'o'j, neniam la ir'ad'o de ni'a'j labor'o'j est'is ĝen'at'a de pli da grav'a'j mal'facil'aĵ'o'j. Dum ĉe'est'o de fremd'a garnizon'o, sub la okul'o'j de du arme'o'j, se ne mal'amik'a'j, almenaŭ mal'bon'vol'a'j, ni dev'is konserv'i la regul'a'n funkci'ad'o'n de esenc'e naci'a instituci'o. En Pire'o, milit'ist'a okup'ad'o, ĉe la Turk'a land'lim'o, observ'ad'o, kies sever'ec'o est'as sen'antaŭ'a en la histori'o, en'ferm'is ni'a'n ag'ad'o'n en mal'larĝ'a rond'o, kaj trud'is ne'trans'ir'ebl'a'j'n lim'o'j'n al ni'a fervor'o. Pli'e, en tiu mal'vast'ig'it'a zon'o, ni'a'j rimed'o'j est'is mal'pli'grand'ig'it'a'j de la ĝeneral'a sen'ec'o, la mon'a mal'mult'ec'o, la ne'sufiĉ'ec'o de la rikolt'o'j. La oliv'arb'o'j ne plen'um'is si'a'j'n promes'o'j'n, la produkt'o de la gren'o'j est'is ne'alt'a, kaj la vin'ber'arb'o ne est'as ankoraŭ liber'ig'it'a de la ojdi'o. En tiu'j cirkonstanc'o'j, est'is ja mal'facil'e profit'i la toler'em'o'n de la aŭtoritat'o'j kaj la dolĉ'ec'o'n de patr'ec'a reg'ist'ar'o. Ni'a entrepren'o est'as tiel intim'e lig'it'a kun la interes'o'j de la land'o, ke ĝi pov'as flor'i nur dum la ĝeneral'a prosper'ec'o, kaj ĝi sufer'as la re'bat'o'n de ĉiu'j publik'a'j mal'feliĉ'eg'o'j; ĉar al tiu, kiu posed'as neni'o'n, oni pov'as pren'i neni'o'n, aŭ mal'mult'o'n.

«La fremd'a'j vojaĝ'ant'o'j, kies vid'em'o est'as tiel util'a al la reĝ'o'land'o kaj al ni, est'is tre mal'mult'a'j. La Angl'a'j turist'o'j, kiu'j konsist'ig'is iam grav'a'n branĉ'o'n de ni'a'j profit'o'j, mank'is tut'e. Du jun'a'j Amerik'an'o'j, arest'it'e sur la Pentelika voj'o, fripon'is al ni si'a'n re'aĉet'pag'o'n. Spirit'o de mal'konfid'o, sub'ten'at'a de kelk'a'j Franc'a'j kaj Angl'a'j gazet'o'j, mal'proksim'ig'as de ni la person'o'j'n, kies kapt'o est'us al ni la plej util'a.

«Kaj tamen, sinjor'o'j, tia est'as la viv'pov'o de ni'a instituci'o, ke ĝi kontraŭ'star'is al tiu pere'ig'a kriz'o, pli bon'e ol ter'kultur'ad'o, industri'o kaj komerc'o. Vi'a'j kapital'o'j, al'kon'fid'it'a'j al mi, profit'is ne tiom, kiom mi dezir'is, sed mult'e pli, ol iu ajn pov'is esper'i. Mi ne dir'os i'o'n plu; mi las'as la parol'o'n al la cifer'o'j. La aritmetik'o est'as pli elokvent'a ol Demosten'o!

«La societ'a kapital'o, unu'e en'lim'ig'it'a en la modest'a valor'o da 50.000 frank'o'j, pli'alt'iĝ'is ĝis 120.000 per tri inter'sekv'a'j el'vend'ad'o'j de akci'o'j po 500 fr.

«Ni'a'j mal'net'a'j en'spez'o'j, de la 1^a de maj'o 1855 ĝis la 30^a de april'o 1856, ating'as 261.482 frank'o'j'n.

«Ni'a'j el'spez'o'j divid'iĝ'as kiel sekv'as:

Dek'on'impost'o pag'it'a al la preĝ'ej'o'j kaj monaĥ'ej'o'j	26.148
Procent'o al la kapital'o, laŭ leĝ'a proporci'o da 10 p. 100	12.000
Transport'ot'e	38.148
Transport'it'e	38.148
Pag'o kaj nutr'ad'o al 80 vir'o'j, po 650 fr.	52.000
Material'o, batal'il'o'j, k. t. p.	7.056
Ripar'o de la voj'o al Tebo, kiu far'iĝ'is ne'tra'ir'ebl'a, kaj sur kiu oni ne renkont'is plu vojaĝ'ant'o'j'n por arest'i	2.540
Kost'o de observ'ad'o sur la ĉef'voj'o'j	5.835
Skrib'il'ar'a'j el'spez'o'j	3
Subvenci'o'j al kelk'a'j ĵurnal'ist'o'j	11.900
Kuraĝ'ig'o al divers'a'j administraci'a'j kaj juĝ'ist'ar'a'j ofic'ist'o'j	18.000
Sum'e	135.482
Se oni for'pren'as tiu'n mon'sum'o'n el la brut'a sum'o de ni'a'j en'spez'o'j, oni trov'as net'a'n profit'o'n da	126.000
Konform'e al la fond'a regul'ar'o, tiu rest'aĵ'o est'as divid'it'a jen'e:
Rezerv'a kapital'o, depon'it'a en la Bank'o de Ateno	6.000
Tri'on'o al'skrib'it'a al la administr'ant'o	40.000
Partigote inter la akci'ul'o'j	80.000
T. e., por ĉiu akci'o, po fr. 333,33.

«Al'don'u al tiu'j 333 fr. 33 c., procent'o'n da 50 frank'o'j kaj la 25 frank'o'j'n de la rezerv'a kapital'o, kaj vi ricev'as sum'o'n da fr. 408,33 por ĉiu akci'o. Vi'a mon'o produkt'as do preskaŭ 82 p. 100.

«Tia'j est'as, sinjor'o'j, la rezult'o'j de la last'a bilanc'jar'o. Pri'juĝ'u nun la est'ont'ec'o'n, kiu ni'n atend'as, en la tag'o, kiam la fremd'a okup'o ĉes'os pez'i sur ni'a land'o kaj sur ni'a ag'ad'o!»

La Reĝ'o dikt'is tiu'n raport'o'n ne konsult'ant'e not'o'j'n, ne hezit'ant'e pri unu cifer'o, kaj ne serĉ'ant'e unu esprim'o'n. Mi est'us neniam kred'int'a, ke mal'jun'ul'o en li'a aĝ'o pov'as hav'i tiel preciz'a'n memor'o'n. Li sur'met'is si'a'n sigel'o'n: tia est'as li'a manier'o sub'sign'i. Li leg'as flu'e; sed li trov'is neniam la temp'o'n por lern'i la skrib'art'o'n. Sam'e est'is, oni raport'as, pri Karolo la Grand'a kaj Alfred'o la Grand'a.

Dum la regn'a'j sub'sekretari'o'j kopi'is li'a'n hodiaŭ'a'n korespond'ad'o'n, por ĝi'n depon'i en la arkiv'o'j'n, li don'is aŭdienc'o'n al tiu'j el la sub'ul'a'j oficir'o'j, kiu'j re'ven'is dum tiu tag'o kun si'a'j taĉment'o'j. Ĉiu el ili sid'iĝ'is antaŭ li'n, salut'is li'n apog'ant'e la man'o'n ĉe la kor'o'n, kaj prezent'is si'a'n raport'o'n per mal'mult'a'j vort'o'j, kun respekt'a lakon'ec'o. Mi ĵur'as al vi, ke Sankt'a Ludovik'o, sub si'a kverk'o, ne inspir'is pli profund'a'n respekt'eg'o'n al la loĝ'ant'o'j de Vincennes.

La unu'a, kiu si'n prezent'is, est'is mal'alt'a, mal'bon'mien'a hom'o; ver'a vizaĝ'o por krim'tribunal'o. Li est'is insul'an'o el Korfu, persekut'it'a pro kelk'a'j dom'brul'ig'o'j; oni est'is bon'e akcept'int'a li'n, kaj pro si'a'j talent'o'j li est'is rang'alt'iĝ'int'a. Sed li'a estr'o kaj li'a'j soldat'o'j ŝat'is li'n mal'mult'e. Oni suspekt'is, ke li konserv'as por si part'o'n de l’ akir'aĵ'o. Kaj la Reĝ'o est'is ja ne'fleks'ebl'a pri honest'ec'o. Kiam li surpriz'is kulp'int'o'n, li el'pel'is li'n hont'ig'e, dir'ant'e kun prem'eg'ant'a ironi'o: «Ir'u, kaj far'iĝ'u juĝ'ist'o!»

Haĝ'i-Stavros demand'is la Korfu'an'o'n: «Kio'n ci far'is?

—Mi ir'is, kun mi'a'j dek kvin vir'o'j, al la valet'o de la Hirund'o'j, sur la voj'o al Tebo. Mi renkont'is taĉment'o'n de lini'o: du'dek kvin vir'o'j'n.

—Kie est'as ili'a'j paf'il'o'j?

—Mi las'is ili'n al la soldat'o'j. Nur perkut'paf'il'o'j, kiu'j ne pov'as util'i al ni, pro mank'o de kapsul'o'j.

—Prav'e. Post'e?

—Ĝi est'is foir'a tag'o: mi arest'is la re'ven'ant'o'j'n.

—Kiom?

—Cent kvar'dek du person'o'j'n.

—Kaj ci al'port'as?...

—Mil ses frank'o'j'n, kvar'dek tri centim'o'j'n.

—Po sep frank'o'j por kap'o! Ĝi est'as mal'mult'e.

—Ĝi est'as mult'e. Kamp'ar'an'o'j!

—Ili ne est'is do vend'int'a'j si'a'j'n produkt'o'j'n?

—Unu'j est'is vend'int'a'j, ali'a'j aĉet'int'a'j.»

La Korfu'an'o mal'ferm'is pez'a'n sak'o'n, kiu'n li port'is sub la brak'o; li ŝut'is ĝi'a'n en'hav'o'n antaŭ la sekretari'o'j'n, kiu'j komenc'is komput'i la sum'o'n. La en'spez'o konsist'is el tri'dek aŭ kvar'dek Meksik'land'a'j piastr'o'j, kelk'a'j plen'man'o'j da Aŭstriaj du'dek-krejcer'o'j, kaj grand'eg'a kvant'o da kupr'a'j mon'er'o'j. Kelk'a'j ĉif'it'a'j paper'o'j vag'ad'is mez'e de la mon'o. Ili est'is dek'frank'a'j bank'bilet'o'j.

«Ci ne hav'as juvel'o'j'n? demand'is la reĝ'o.

—Ne.

—Ne ĉe'est'is do vir'in'o'j?

—Mi trov'is neni'o'n al'port'ind'a'n.

—Kio'n mi vid'as ĉe ci'a fingr'o?

—Ring'o'n.

—Or'a'n?

—Aŭ kupr'a'n; mi ne sci'as.

—De kie ĝi ven'as?

—Mi aĉet'is ĝi'n antaŭ du monat'o'j.

—Se ci est'us aĉet'int'a ĝi'n, ci sci'us, ĉu ĝi est'as el kupr'o aŭ or'o. Don'u ĝi'n!»

La Korfu'an'o sen'ig'is si'n mal'volont'e. La ring'o est'is tuj en'kas'ig'at'a en kest'et'o'n plen'a'n de juvel'o'j.

«Mi pardon'as al ci, dir'is la Reĝ'o, pro ci'a mal'bon'a eduk'it'ec'o. La hom'o'j el ci'a land'o sen'honor'ig'as la ŝtel'ad'o'n, miks'ant'e al ĝi la fripon'ec'o'n. Se mi hav'us nur Ioni'an'o'j'n en mi'a trup'o, mi est'us dev'ig'it'a met'ig'i turn'kruc'o'j'n sur la voj'o'j, kiel ĉe la pord'o'j de la Londona Ekspozici'o, por komput'i la vojaĝ'ant'o'j'n kaj en'spez'i la mon'o'n. Nun ali'a!»

La sekv'ant'a est'is dik'a bon'fart'a jun'ul'o, kun plej am'ind'a fizionomi'o. Li'a'j rond'a'j okul'o'j, sam'surfac'a'j kun la frunt'o, signif'is sen'artifik'ec'o'n kaj anim'o'simpl'ec'o'n. Li'a'j du'on'e mal'ferm'it'a'j lip'o'j montr'is, tra si'a rid'et'o, du vic'o'j'n da bel'eg'a'j dent'o'j; li ĉarm'is mi'n unu'a'vid'e, kaj mi pens'is, ke, erar'e al'iĝ'int'a al mal'bon'a societ'o, li cert'e re'ir'os, pli-mal'pli baldaŭ, sur la bon'a'n voj'o'n. Mi'a vizaĝ'o plaĉ'is ankaŭ al li, ĉar li salut'is mi'n tre ĝentil'e antaŭ ol sid'iĝ'i antaŭ la Reĝ'o'n.

Haĝ'i-Stavros dir'is al li: «Kio'n ci far'is, mi'a Vasili?

—Mi al'ven'is hieraŭ kun mi'a'j ses vir'o'j en Pigadia, la vilaĝ'o'n de senat'an'o Zimbelis.

—Bon'e.

—Zimbelis for'est'is, kiel ĉiam; sed li'a'j parenc'o'j, farm'ist'o'j kaj lu'int'o'j est'is ĉiu'j dom'e, kaj en'lit'e.

—Bon'e.

—Mi en'ir'is en la khan; mi vek'is la khanĝi; mi aĉet'is de li du'dek kvin fask'o'j'n da pajl'o, kaj, pro pag'o, mi mort'ig'is li'n.

—Bon'e.

—Ni port'is la pajl'o'n ĉe la pied'o'n de la dom'o'j, kiu'j est'as ĉiu'j el tabul'o'j aŭ el salik'aĵ'o, kaj ni fajr'ig'is, en sep lok'o'j sam'temp'e. La alumet'o'j est'is bon'a'j: la vent'o ven'is de l’ nord'o, ĉio ek'flam'iĝ'is.

—Bon'e.

—Ni re'tir'iĝ'is sen'bru'e al la put'o'j. La tut'a vilaĝ'o vek'iĝ'is sam'temp'e, kri'ant'e. La vir'o'j ven'is kun si'a'j sitel'o'j el led'o por ĉerp'i akv'o'n. Ni dron'ig'is kvar el ili, kiu'j'n ni ne kon'is; la ceter'a'j for'kur'is.

—Bon'e.

—Ni re'ir'is al la vilaĝ'o. En ĝi rest'is nur infan'o, forges'it'a de si'a'j ge'patr'o'j, kaj kri'ant'a kiel jun'a korv'o, kiu fal'is el la nest'o. Mi ĵet'is ĝi'n en brul'ant'a'n dom'o'n, kaj ĝi dir'is plu neni'o'n.

—Bon'e.

—Tiam ni pren'is brul'aĵ'o'j'n, kaj ni ek'flam'ig'is la oliv'arb'o'j'n. La afer'o sukces'is bon'e. Ni ek'for'ir'is al la tend'ar'o; ni vesper'manĝ'is kaj dorm'is je voj'mez'o, kaj ni re'ven'is je la naŭ'a, ĉiu'j san'a'j, sen unu brul'vund'o.

—Bon'e. Senat'an'o Zambelis ne dir'os plu parol'ad'o'n kontraŭ ni. Nun ali'a!»

Vasili for'ir'is salut'ant'e mi'n tiel ĝentil'e, kiel antaŭ'e; sed tiu'foj'e mi ne respond'is al li'a salut'o.

Li'n anstataŭ'ig'is tuj la grand'a diabl'o, kiu ni'n kapt'is. Pro strang'a kapric'o de la hazard'o, la ĉef'a aŭtor'o de la dram'o, en kiu mi est'is lud'ont'a rol'o'n, hav'is nom'o'n Sofokl'is. En la moment'o, kiam li komenc'is si'a'n raport'o'n, mi sent'is i'o'n mal'varm'a'n, kiu flu'as en mi'a'j vejn'o'j. Mi pet'eg'is S^in'o'n Simons, ke ŝi ne risk'u unu sen'pri'pens'a'n parol'o'n. Ŝi respond'is, ke ŝi est'as Angl'in'o, kaj ke ŝi sci'as, kia'manier'e kondut'i. La Reĝ'o pet'is, ke ni silent'u kaj las'u la parol'o'n al la orator'o.

Ĉi tiu, por komenc'i, el'met'is ter'e'n la propr'aĵ'o'j'n, kiu'j'n li for'pren'is de ni; post'e, li pren'is el si'a zon'um'o kvar'dek Aŭstriajn dukat'o'j'n, kiu'j konsist'ig'is sum'o'n da kvar'cent sep'dek frank'o'j, laŭ la kurs'o de fr. 11,75.

«La dukat'o'j, dir'is li, ven'as el la vilaĝ'o Kastia; la ceter'o'n don'is al mi la ge'milord'o'j. Ci est'is ordon'int'a, ke mi esplor'u la ĉirkaŭ'aĵ'o'n; mi vizit'is unu'e la vilaĝ'o'n.

—Mal'prav'e, respond'is la Reĝ'o. La loĝ'ant'o'j de Kastia est'as ni'a'j najbar'o'j, ci dev'is ili'n las'i. Kiel ni viv'os en sen'danĝer'ec'o, se ni kre'os al ni mal'amik'o'j'n tut'e apud ni? Ceter'e, ili est'as bon'ul'o'j, kiu'j pov'as help'i ni'n okaz'e.

—Ho! mi pren'is neni'o'n de la karb'o'far'ist'o'j! Ili mal'aper'is en la arb'ar'o'j'n, ne las'ant'e al mi la temp'o'n, ili'n al'parol'i. Sed la vilaĝ'estr'o sufer'is pro podagr'o; mi trov'is li'n dom'e.

—Kio'n ci dir'is al li?

—Mi pet'is mon'o'n de li; li pretend'is, ke li ne hav'as. Mi en'ferm'is li'n en sak'o'n kun li'a kat'o; kaj mi ne sci'as, kio'n la kat'o far'is al li, sed li ek'kri'is, ke li'a trezor'o kuŝ'as post la dom'o, sub grand'a ŝton'o. Tie mi trov'is la dukat'o'j'n.

—Ci est'is mal'prav'a. La vilaĝ'estr'o ekscit'os la tut'a'n loĝ'ant'ar'o'n kontraŭ ni.

—Ho! ne. For'las'ant'e li'n, mi forges'is mal'ferm'i la sak'o'n, kaj la kat'o ver'simil'e manĝ'is al li la okul'o'j'n.

—Nu do, bon'eg'e!... Sed aŭd'u mi'n ĉiu'j bon'e: mi ne vol'as, ke oni mal'trankvil'ig'u ni'a'j'n najbar'o'j'n. Ci for'ir'u.»

Ni'a demand'ad'o est'is komenc'iĝ'ont'a. Haĝ'i-Stavros, anstataŭ vok'i ni'n al si, lev'iĝ'is mal'rapid'e kaj ven'is sid'iĝ'i ter'e'n apud ni'n. Tiu montr'o de respekt'o ŝajn'is al ni bon'aŭgur'a. S^in'o Simons si'n prepar'is por li'n al'parol'i bel'manier'e. Mi, antaŭ'vid'ant'e nur tro bon'e, kio'n ŝi pov'os dir'i, kaj kon'ant'e la mal'moder'ec'o'n de ŝi'a lang'o, propon'is al la Reĝ'o mi'a'j'n interpret'ist'a'j'n serv'o'j'n. Li dank'is mi'n mal'varm'e, kaj vok'is la Korfu'an'o'n, kiu sci'is la Angl'a'n.

«Sinjor'in'o, dir'is la Reĝ'o al S^in'o Simons, vi ŝajn'as koler'a. Ĉu vi hav'as motiv'o'n por plend'i pri la vir'o'j, kiu'j konduk'is vi'n ĉi tie'n?

—Ĝi est'as abomen'aĵ'o! dir'is ŝi. Vi'a'j sen'taŭg'ul'o'j mi'n arest'is, ĵet'is en la polv'o'n, sen'ig'is, lac'eg'ig'is kaj mal'sat'eg'ig'is.

—Vol'u akcept'i mi'a'j'n pardon'pet'o'j'n. Mi est'as dev'ig'it'a labor'ig'i vir'o'j'n ne'eduk'it'a'j'n. Kred'u, sinjor'in'o, ke ili ne ag'is tiel pro mi'a'j ordon'o'j. Vi est'as Angl'in'o?

—Angl'in'o el Londono!

—Mi vojaĝ'is Londonon; mi kon'as kaj ŝat'as la Angl'o'j'n. Mi sci'as, ke ili hav'as bon'a'n apetit'o'n, kaj vi pov'is rimark'i, ke mi rapid'is prezent'ig'i al vi re'freŝ'ig'il'o'j'n. Mi sci'as, ke la sinjor'in'o'j el vi'a land'o ne kur'as volont'e sur la ŝton'eg'o'j, kaj mi bedaŭr'as, ke oni ne las'is vi'n marŝ'i laŭ vi'a paŝ'o. Mi sci'as, ke la person'o'j el vi'a naci'o kun'port'as, vojaĝ'ant'e, nur la objekt'o'j'n, kiu'j'n ili bezon'as, kaj mi ne pardon'os al Sofokl'is, ke li sen'ig'is vi'n, precip'e se vi est'as alt'rang'a person'o.

—Mi aparten'as al la plej bon'a societ'o en Londono.

—Bon'vol'u re'pren'i la mon'o'n, kiu est'as vi'a. Vi est'as riĉ'a?

—Cert'e.

—Ĉu tiu neces'uj'o ne est'as el vi'a'j pak'aĵ'o'j?

—Ĝi aparten'as al mi'a fil'in'o.

—Re'pren'u ankaŭ tio'n, kio est'as posed'aĵ'o de vi'a fil'in'a Moŝt'o. Vi est'as tre riĉ'a?

—Tre riĉ'a.

—Ĉu tiu'j objekt'o'j ne aparten'as al vi'a fil'a Moŝt'o?

—La sinjor'o ne est'as mi'a fil'o; li est'as German'o. Ĉar mi est'as ja Angl'in'o, kiel mi pov'us hav'i German'a'n fil'o'n?

—Prav'eg'e. Ĉu ebl'e vi hav'as du'dek mil frank'o'j'n da rent'o?

—Pli'mult'e.

—Unu tapiŝ'o'n al la sinjor'in'o'j! Ĉu vi est'as do riĉ'a po tri'dek mil frank'o'j da rent'o?

—Ni hav'as pli.

—Sofokl'is est'as mal'delikat'ul'o, kiu'n mi pun'os. Logoteto, dir'u, ke oni prepar'u la tag'manĝ'o'n de la sinjor'in'o'j. Ĉu est'as ebl'e, sinjor'in'o, ke vi est'as milion'ul'in'o?

—Mi est'as.

—Ho! mi hont'as pri la manier'o, kiel oni ag'is kontraŭ vi. Sen'dub'e vi hav'as alt'rang'a'j'n kon'at'o'j'n en Ateno?

—Mi kon'as la Brit'a'n send'it'o'n, kaj se vi est'us kuraĝ'int'a...

—Ho! sinjor'in'o!... Ĉu vi kon'as ankaŭ komerc'ist'o'j'n, bankier'o'j'n?

—Mi'a frat'o, kiu est'as en Ateno, kon'as kelk'a'j'n bankier'o'j'n en la urb'o.

—Tio rav'as mi'n. Sofokl'is, ven'u ĉi tie'n! Pet'u pardon'o'n de la sinjor'in'a'j Moŝt'o'j.»

Sofokl'is murmur'is inter si'a'j dent'o'j kelk'a'j'n pardon'pet'a'j'n parol'o'j'n. La Reĝ'o daŭr'ig'is:

«La sinjor'in'o'j est'as disting'a'j Angl'in'o'j; ili posed'as pli ol unu milion'o'n; ili est'as akcept'at'a'j en la Brit'a send'it'ej'o; ili'a frat'o, kiu est'as en Ateno, kon'as ĉiu'j'n bankier'o'j'n en la urb'o.

—Bon'e do!» ek'kri'is S^in'o Simons. La Reĝ'o daŭr'ig'is:

«Ci dev'is ag'i kontraŭ la sinjor'in'o'j kun la tut'a respekt'o ŝuld'at'a al ili'a riĉ'ec'o...

—Bon'e! dir'is S^in'o Simons.

—Ili'n konduk'i ĉi tie'n dolĉ'e....

—Por kio'n far'i? murmur'is Mary-An'n.

—Kaj ci'n de'ten'i de tuŝ'o al ili'a pak'aĵ'o. Kiam oni hav'as la honor'o'n, renkont'i sur la mont'o'j du sinjor'in'o'j'n tiel alt'rang'a'j'n, kiel est'as ili'a'j Moŝt'o'j, oni salut'as ili'n respekt'e, al'konduk'as ili'n ĝentil'e al la tend'ar'o, oni gard'as ili'n kun zorg'o, kaj oni prezent'as al ili ĉiu'j'n afer'o'j'n neces'a'j'n por la viv'o, ĝis kiam ili'a frat'o aŭ ili'a ambasador'o send'os al ni re'aĉet'mon'o'n da cent mil frank'o'j.»

Plend'ind'a S^in'o Simons! kar'a Mary-An'n! Nek unu, nek la ali'a atend'is tiu'n konklud'o'n. Sed mi'n ĝi ne mir'ig'is. Mi sci'is, kun kia ruz'a sen'taŭg'ul'o ni trakt'as. Mi pren'is mal'tim'e la parol'o'n! kaj mi dir'is rekt'e al li: «Ci pov'as konserv'i ĉio'n, kio'n ci'a'j vir'o'j for'ŝtel'is de mi, ĉar ĝi est'as ĉio, kio'n ci ricev'os de mi. Mi est'as mal'riĉ'a, mi'a'j ge'patr'o'j posed'as neni'o'n, mi'a'j frat'o'j hav'as oft'e nur pan'o'n por manĝ'i, mi kon'as nek bankier'o'j'n nek ambasador'o'j'n, kaj se ci nutr'os mi'n pro la esper'o de re'aĉet'o, ci perd'os ci'a'j'n el'spez'o'j'n, mi ĵur'as ĝi'n!»

Murmur'o de ne'kred'em'o lev'iĝ'is en la aŭd'ant'ar'o, sed la Reĝ'o ŝajn'is kred'i mi'n laŭ'parol'e.

«Se est'as tiel, dir'is li al mi, mi ne far'os la mal'lert'aĵ'o'n, konserv'i vi'n ĉi tie malgraŭ vi. Mi prefer'as re'send'i vi'n al la urb'o. La sinjor'in'o al'konfid'os al vi leter'o'n por si'a frat'a Moŝt'o, kaj vi for'ir'os jam hodiaŭ. Se tamen vi bezon'us rest'i unu tag'o'n aŭ du sur la mont'ar'o, mi volont'e gast'ig'us vi'n; ĉar mi supoz'as, ke vi ne ven'is ĉi tie'n, kun tiu grand'a skatol'o, nur por rigard'i la pejzaĝ'o'n.»

Tiu mal'long'a parol'o kviet'ig'is mi'n not'ind'e. Mi promen'ig'is, ĉirkaŭ mi, rigard'o'n de kontent'ec'o. La Reĝ'o, li'a'j sekretari'o'j kaj li'a'j soldat'o'j ek'ŝajn'is al mi mult'e mal'pli tim'ig'a'j; la najbar'a'j ŝton'eg'o'j ek'vid'iĝ'is al mi pli pentr'ind'a'j, konsider'at'e per la okul'o'j de gast'o, ne de mal'liber'ul'o. Mi'a dezir'o, re'vid'i Atenon, mal'pli'grand'iĝ'is subit'e, kaj mi kutim'iĝ'is al la ide'o, pas'ig'i du aŭ tri tag'o'j'n sur la mont'o. Mi sent'is, ke mi'a'j konsil'o'j ne est'os ne'util'a'j al la patr'in'o de Mary-An'n. La bon'a sinjor'in'o est'is en stat'o de ekscit'ec'o, kiu pov'os ŝi'n pere'ig'i. Se okaz'e ŝi obstin'us rifuz'i la re'aĉet'o'n! Antaŭ ol Angl'uj'o send'os help'o'n, ŝi hav'os temp'o'n por al'tir'i mal'feliĉ'o'n al cert'a ĉarm'a kap'o. Mi ne pov'is for'ir'i, ne rakont'int'e al ŝi, por ŝi'a instru'o, la histori'o'n de la knab'in'o'j el Mistra. Kio'n mi dir'os plu'e? Vi kon'as mi'a'n pasi'o'n al la botanik'o. La flor'ar'o de mont'o Parnis est'as ja tre al'log'a, je la fin'o de april'o. Oni trov'as tie kvin aŭ ses veget'aĵ'o'j'n tiel mal'oft'a'j'n kiel fam'a'j'n. Unu precip'e: la boryana variabilis, kiu'n ek'trov'is kaj bapt'is S^ro Bory de Saint-Vincent. Ĉu mi dev'is las'i tia'n mank'o'n en mi'a herb'o'kolekt'o, kaj prezent'i mi'n en la Hamburg'a'n Muzeumon, sen la boryana variabilis?

Mi respond'is al la Reĝ'o: «Mi akcept'as ci'a'n gast'ig'o'n, sed sub unu kondiĉ'o.

—Kiu?

—Ci re'don'os al mi mi'a'n skatol'o'n.

—Nu, est'u; sed ankaŭ sub unu kondiĉ'o.

—Ni vid'u?

—Vi dir'os al mi, por kio ĝi util'as al vi.

—Tre volont'e! Ĝi util'as por lok'i en ĝi'n la veget'aĵ'o'j'n, kiu'j'n mi kolekt'as.

—Kaj kial vi kolekt'as veget'aĵ'o'j'n? Por ili'n vend'i?

—Fi do! Mi ne est'as komerc'ist'o; mi est'as scienc'ul'o.»

Li prezent'is al mi la man'o'n, dir'ant'e kun vid'ebl'a ĝoj'o: «Mi est'as rav'it'a de tio. La scienc'o est'as bel'a afer'o. Ni'a'j pra'av'o'j est'is kler'a'j; ni'a'j id'o'j ebl'e est'os tia'j. Sed al ni, la temp'o mank'is. Ĉu la scienc'ul'o'j est'as tre ŝat'at'a'j en vi'a land'o?

—Tre'eg'e.

—Oni don'as al ili bon'a'j'n situaci'o'j'n?

—Kelk'a'foj'e.

—Oni pag'as ili'n bon'e?

—Iom.

—Oni sur'met'as ruband'et'o'j'n sur ili'a'j'n brust'o'j'n?

—De temp'o al temp'o.

—Ĉu est'as ver'e, ke la urb'o'j inter'disput'as, kiu ili'n posed'os?

—Ĝi est'as ver'a en German'uj'o.

—Kaj ke oni konsider'as ili'a'n mort'o'n kiel publik'a'n mal'feliĉ'eg'o'n.

—Cert'e.

—Mi ĝoj'as pro vi'a dir'o. Do, vi ne hav'as motiv'o'n por plend'i pri vi'a'j sam'land'an'o'j?

—Tut'e kontraŭ'e! Ili'a donac'em'o est'as, kiu ebl'ig'is al mi, ven'i en Grek'uj'o'n.

—Vi vojaĝ'as per ili'a el'spez'o?

—Jam ses monat'o'j'n.

—Vi est'as do tre instru'it'a?

—Mi est'as doktor'o.

—Ĉu ekzist'as super'a rang'o en la scienc'o?

—Ne.

—Kiom da doktor'o'j trov'iĝ'as en vi'a urb'o?

—Mi ne sci'as preciz'e, sed ne ekzist'as tiom da doktor'o'j en Hamburg'o, kiom da general'o'j en Ateno.

—Hoho! mi ne sen'ig'os vi'a'n urb'o'n je hom'o tiel ne'ordinar'a. Vi re'ir'os Hamburg'o'n, sinjor'o doktor'o. Kio'n oni dir'us tie, se oni ek'sci'us, ke vi est'as mal'liber'a sur ni'a'j mont'o'j?

—Oni dir'us, ke ĝi est'as mal'feliĉ'o.

—Nu! Pli'vol'e ol perd'i tia'n hom'o'n, kia vi est'as, la urb'o Hamburg'o far'os ja ofer'o'n da dek kvin mil frank'o'j. Re'pren'u vi'a'n uj'o'n, kur'u, serĉ'u, herb'o'kolekt'u, kaj daŭr'ig'u vi'a'j'n stud'o'j'n. Kial vi ne re'met'as ĉi tiu'n mon'o'n en vi'a'n poŝ'o'n? Ĝi est'as vi'a, kaj mi ŝat'as tro la scienc'ul'o'j'n por ili'n sen'ig'i. Sed vi'a land'o est'as sufiĉ'e riĉ'a por pag'i si'a'n glor'o'n. Feliĉ'a jun'ul'o! Vi ek'kon'as hodiaŭ, kiom la doktor'a titol'o al'don'as al vi'a person'a valor'o! Mi ne est'us pet'int'a unu centim'o'n por re'aĉet'o, se vi est'us ignor'ant'o kiel mi.»

La Reĝ'o aŭskult'is nek mi'a'j'n kontraŭ'parol'o'j'n, nek la interjekci'o'j'n de S^in'o Simons. Li ferm'is la kun'sid'o'n, kaj montr'is al ni per la fingr'o ni'a'n manĝ'o'ĉambr'o'n. S^in'o Simons mal'supr'e'n'ir'is tie'n, proklam'ant'e, ke ŝi en'glut'os la manĝ'o'n, sed pag'os neniam la kalkul'o'n. Mary-An'n ŝajn'is tre sen'kuraĝ'ig'it'a; sed tia est'as la ŝanĝ'em'o de la jun'ec'o, ke ŝi ek'laŭt'ig'is ĝoj'a'n kri'o'n, vid'ant'e la plaĉ'a'n lok'o'n, kie ni'a manĝ'o est'is aranĝ'it'a. Ĝi est'is nest'et'o el verd'aĵ'o, en'kadr'ig'it'a en la griz'a ŝton'eg'o. Mal'dik'a kaj dens'a herb'o konsist'ig'is la tapiŝ'o'n; kelk'a'j dens'ej'o'j el ligustr'o'j kaj laŭr'arb'o'j util'is kiel tapet'o'j, kaŝ'ant'e la krut'eg'a'j'n mur'o'j'n. Bel'a blu'a volb'o etend'iĝ'is super ni'a'j kap'o'j: du long'kol'a'j vultur'o'j, kiu'j ŝveb'is en la aer'o, ŝajn'is est'i al'pend'ig'it'a'j por plezur'ig'i la vid'o'n. En angul'o de la ĉambr'o, font'o tiel diafan'a, kiel diamant'o, ŝvel'iĝ'is silent'e en si'a kamp'a kalik'o, verŝ'iĝ'is super la rand'o'j kaj rul'iĝ'is, kvazaŭ arĝent'a bed'o, sur la glit'a dekliv'o de l’ mont'o. Tiu'flank'e, la vid'o etend'iĝ'is sen'fin'e ĝis la frunt'aĵ'o de mont'o Penteliko, la vast'a blank'a palac'o, kiu super'as Atenon, la mal'lum'a'j oliv'arb'ar'o'j, la polv'oz'a eben'aĵ'o, la grizatra dors'o de mont'o Himeto, rond'ig'it'a kiel spin'o de mal'jun'ul'o, kaj tiu admir'ind'a Saronika golf'o, tiel blu'a, ke ĝi ŝajn'as kvazaŭ dis'ŝir'aĵ'o fal'int'a el la ĉiel'o.

Cert'e, la spirit'o de S^in'o Simons ne est'is admir'em'a, kaj tamen ŝi konfes'is, ke la lu'prez'o de tia vid'aĵ'o est'us alt'a en Londono aŭ Parizo.

La tabl'o est'is aranĝ'it'a kun hero'a simpl'ec'o. Brun'a pan'o, kuir'it'a en kamp'ar'a forn'o, fum'is sur la herb'o'tapiŝ'o, kaj impres'is la flar'o'n per si'a pik'ant'a odor'o. Kaze'ig'it'a lakt'o trem'et'is en grand'a lign'a tas'eg'o. Dik'a'j oliv'o'j kaj verd'a'j piment'o'j amas'iĝ'is sur mal'bon'e eben'ig'it'a'j tabul'et'o'j. Lanug'a vin'sak'o rond'ig'is si'a'n larĝ'a'n ventr'o'n apud naiv'e ĉiz'it'a pokal'o el ruĝ'a kupr'o. Fromaĝ'o el ŝaf'in'a lakt'o kuŝ'is sur la tuk'o, kiu est'is prem'int'a ĝi'n, kaj kies stamp'o'n ĝi konserv'is. Kvin aŭ ses al'log'a'j laktuk'o'j prezent'is al ni bel'a'n salat'o'n, sed sen ia ajn spic'o. La Reĝ'o est'is met'int'a je ni'a dispon'o si'a'n milit'ir'a'n manĝ'il'ar'o'n, konsist'ant'a'n el kuler'o'j skulpt'it'a'j per tranĉ'il'o, kaj ni hav'is, kiel al'don'a'n luks'aĵ'o'n, la fork'o'n de ni'a'j kvin fingr'o'j. La toler'em'o de ni'a'j gast'ig'ant'o'j ne ir'is ĝis prezent'i viand'o'n al ni, sed, kompens'e, la or'kolor'a tabak'o el Almiros promes'is al mi admir'ind'a'n digest'ad'o'n.

Reĝ'a oficir'o est'is komisi'it'a ni'n serv'i kaj aŭskult'i. Ĝi est'is tiu abomen'a Korfu'an'o, la vir'o kun la or'a ring'o, kiu sci'is la Angl'a'n. Li dis'tranĉ'is la pan'o'n per si'a ponard'o, kaj dis'don'is al ni ĉiu'j'n nutr'aĵ'o'j'n per plen'a'j man'o'j, pet'ant'e, ke ni ŝpar'u neni'o'n. S^in'o Simons, ne inter'romp'ant'e si'a'n manĝ'ad'o'n, far'is al li kelk'a'j'n arogant'a'j'n demand'o'j'n. «Sinjor'o, dir'is ŝi, ĉu vi'a estr'o kred'is serioz'e, ke ni pag'os al li cent mil frank'o'j'n por re'aĉet'o?

—Li est'as cert'a pri tio, sinjor'in'o.

—Li ne kon'as do la Angl'a'n naci'o'n.

—Li kon'as ĝi'n bon'e, sinjor'in'o, kaj mi ankaŭ. En Korfu, mi inter'rilat'is kun kelk'a'j disting'a'j Angl'o'j: juĝ'ist'o'j![5]

—Mi gratul'as vi'n pri tio; sed dir'u al tiu Stavros, ke li proviz'iĝ'u per pacienc'o, ĉar li atend'os long'e la cent mil frank'o'j'n, kiu'j'n li promes'is mem al si.

—Li komisi'is mi'n, dir'i al vi, ke li atend'os ili'n ĝis la 15^a de maj'o, je tag'mez'o preciz'e.

—Kaj se ni ne est'os pag'int'a'j, la 15^an de maj'o, je tag'mez'o?

—Li hav'os la mal'plezur'o'n sen'kap'ig'i vi'n, kaj ankaŭ la fraŭl'in'o'n.»

Mary-An'n las'is fal'i la pan'o'n, kiu'n ŝi est'is lev'ant'a al si'a buŝ'o. «Don'u al mi iom da vin'o por trink'i,» dir'is ŝi. La rab'ist'o prezent'is al ŝi la plen'a'n pokal'o'n; sed ĵus tremp'int'e la lip'o'j'n en ĝi'n, ŝi el'las'is kri'o'n de naŭz'o kaj de tim'o. La kompat'ind'a knab'in'o imag'is, ke la vin'o est'as venen'a. Mi trankvil'ig'is ŝi'n, mal'plen'ig'ant'e la pokal'o'n per unu sol'a en'glut'o. «Tim'u neni'o'n, dir'is mi al ŝi: la rezin'o'n vi gust'um'is.

—Kiu'n rezin'o'n?

—La vin'o ne konserv'iĝ'us en la fel'sak'o'j, se oni ne al'don'us al ĝi cert'a'n doz'o'n da rezin'o, kiu mal'help'as, ke ĝi difekt'iĝ'u. Tiu miks'aĵ'o ne ig'as ĝi'n tre agrabl'a, sed vi vid'as, ke ĝi est'as sen'danĝer'e trink'ebl'a.»

Malgraŭ mi'a ekzempl'o, Mary-An'n kaj ŝi'a patr'in'o pet'is akv'o'n. La rab'ist'o kur'is al la font'o kaj re'ven'is per tri paŝ'o'j. «Vi kompren'as, sinjor'in'o'j, dir'is li rid'et'ant'e, ke la Reĝ'o ne far'us la mal'lert'aĵ'o'n, venen'i person'o'j'n tiel kar'a'j'n, kiel vi est'as.» Li al'don'is, turn'ant'e si'n al mi: «Pri vi, sinjor'o doktor'o, mi ricev'is ordon'o'n sci'ig'i al vi, ke vi hav'as tri'dek tag'o'j'n por plen'um'i vi'a'j'n stud'o'j'n kaj pag'i la mon'sum'o'n. Mi don'os al vi, kaj al la sinjor'in'o'j, komplet'a'n skrib'il'ar'o'n.

—Dank'o'n, dir'is S^in'o Simons. Ni pens'os pri tio post ok tag'o'j, se ni ne est'os liber'ig'it'a'j.

—Kiu do vi'n liber'ig'os, sinjor'in'o?

—Angl'uj'o!

—Ĝi kuŝ'as mal'proksim'e.

—Aŭ la ĝendarm'ar'o.

—Tiu'n feliĉ'o'n mi dezir'as al vi. Atend'ant'e, ĉu vi bezon'as i'o'n, kio'n mi pov'as don'i al vi?

—Mi vol'as unu'e dorm'o'ĉambr'o'n.

—Ni hav'as, proksim'e de ĉi tie, grot'o'j'n, kiu'j'n oni nom'as la Stal'o'j. Ili est'us mal'komfort'a'j por vi; oni met'is ŝaf'o'j'n en ili dum la vintr'o, kaj la odor'o rest'is. Mi send'os por du tend'o'j ĉe la paŝt'ist'o'j, kiu'j loĝ'as mal'supr'e, kaj vi kamp'ad'os ĉi tie... ĝis la al'ven'o de la ĝendarm'o'j.

—Mi vol'as ĉambr'ist'in'o'n.

—Neni'o est'as pli facil'a. Ni'a'j vir'o'j mal'supr'e'n'ir'os en la eben'aĵ'o'n, kaj kapt'os la unu'a'n vilaĝ'an'in'o'n, kiu pas'os..., se nur la ĝendarm'ar'o permes'os.

—Mi bezon'as vest'o'j'n, tol'aĵ'o'n, tualet-tuk'o'j'n, sap'o'n, spegul'o'n, komb'il'o'j'n, parfum'o'j'n, kanvas-stabl'o'n, kaj...

—Vi postul'as mult'o'n, sinjor'in'o, kaj por ĉio'n hav'ig'i al vi, ni dev'os kapt'i Atenon. Sed oni far'os kiel ebl'e plej bon'e. Konfid'u al mi, kaj ne tro konfid'u al la ĝendarm'o'j.

—Di'o kompat'u ni'n!» dir'is Mary-An'n.

Fort'a eĥ'o respond'is: Kirie Eleison! Ĝi est'is la bon'a mal'jun'ul'o, kiu ven'is por vizit'i ni'n, kaj kant'is marŝ'ant'e por konserv'i regul'a'n spir'ad'o'n. Li salut'is ni'n, de'met'is vaz'o'n plen'a'n de miel'o sur la herb'o'n, kaj sid'iĝ'is apud ni'n. «Pren'u kaj manĝ'u, dir'is li: mi'a'j abel'o'j prezent'as al vi la desert'o'n.»

Mi prem'is li'a'n man'o'n; S^in'o Simons kaj ŝi'a fil'in'o si'n de'turn'is kun abomen'o. Ili persist'is konsider'i li'n kiel kun'kulp'ul'o'n de la rab'ist'o'j. La simpl'anim'a hom'et'o ne est'is tiel malic'a. Li sci'is nur kant'i si'a'j'n preĝ'o'j'n, vart'i si'a'j'n best'et'o'j'n, vend'i si'a'n rikolt'aĵ'o'n, en'kas'ig'i la en'spez'o'j'n de la monaĥ'ej'o kaj viv'i en pac'o kun ĉiu'j. Li'a inteligent'o est'is mal'vast'a, li'a sci'o neni'a, li'a kondut'o sen'kulp'a kiel tiu de bon'e munt'it'a maŝin'o. Mi ne kred'as, ke li sci'is mal'konfuz'i klar'e la bon'o'n de la mal'bon'o, kaj ke li vid'is grand'a'n diferenc'o'n inter ŝtel'ist'o kaj honest'ul'o. Li'a saĝ'o konsist'is manĝ'i kvar manĝ'o'j'n ĉiu'tag'e, kaj trink'i vin'o'n tiel si'n'gard'em'e, kiel fiŝ'o trink'as akv'o'n. Li est'is, ceter'e, unu el la plej bon'a'j monaĥ'o'j el si'a kun'frat'ar'o.

Mi honor'is la donac'o'n al'port'it'a'n de li. Tiu kvazaŭ sovaĝ'a miel'o simil'is al tiu, kiu'n vi manĝ'as en Franc'uj'o, kiel viand'o de kapreol'o simil'as al tiu de ŝaf'id'o. Ŝajn'is, kvazaŭ la abel'o'j est'us distil'int'a'j en ne'vid'ebl'a aparat'o ĉiu'j'n parfum'o'j'n de la mont'o. Mi forges'is, manĝ'ant'e mi'a'n miel'pan'o'n, ke mi hav'as nur unu monat'o'n por trov'i dek kvin mil frank'o'j'n aŭ mort'i.

La monaĥ'o, si'a'vic'e, pet'is de ni la permes'o'n, si'n re'freŝ'ig'i iom'et'e, kaj ne atend'int'e respond'o'n, li pren'is la pokal'o'n, kaj ĝi'n plen'ig'is. Li trink'is inter'sekv'e por la san'o de ĉiu el ni. Kvin aŭ ses rab'ist'o'j, al'tir'it'a'j de la vid'em'o, en'ŝov'iĝ'is en la ĉambr'o'n. Li al'parol'is ili'n per ili'a'j nom'o'j, kaj trink'is por ĉiu el ili, pro just'ec'em'o. Mi mal'ben'is baldaŭ li'a'n vizit'o'n. Unu hor'o post li'a al'ven'o, du'on'o de la band'o sid'is laŭ'rond'e ĉirkaŭ ni'a tabl'o. Pro la for'est'o de l’ Reĝ'o, kiu ripoz'is en si'a skrib'ej'o, la rab'ist'o'j ven'is, unu post ali'a, kon'at'iĝ'i pli bon'e kun ni. Unu propon'is al ni si'a'j'n serv'o'j'n, la ali'a al'port'is i'o'n al ni, ali'a en'iĝ'is sen pretekst'o kaj sen ĝen'o, kiel hom'o, kiu sent'as si'n dom'e. La plej sen'ceremoni'a'j pet'is mi'n amik'e, ke mi rakont'u al ili ni'a'n histori'o'n; la plej tim'em'a'j star'is post si'a'j kamarad'o'j kaj puŝ'is ili'n laŭ'grad'e ĝis ni. Kelk'a'j, sat'iĝ'int'e de ni'a aspekt'o, kuŝ'iĝ'is sur la herb'o'n kaj ronk'is ne'kok'et'e apud Mary-An'n. Kaj la pul'o'j grimp'is sen'ĉes'e, kaj la ĉe'est'o de ili'a'j antaŭ'a'j mastr'o'j ig'is ili'n tiel mal'tim'em'a'j, ke mi surpriz'is du aŭ tri sur la dors'o de mi'a man'o. Ne'ebl'e disput'i al ili la paŝt'o'rajt'o'n: mi ne est'is plu hom'o, sed komun'um'a paŝt'ej'o. Tiu'moment'e, mi est'us volont'e don'int'a la tri plej bel'a'j'n veget'aĵ'o'j'n de mi'a herb'ar'o kontraŭ hor'kvar'on'o da sol'ec'o. S^in'o Simons kaj ŝi'a fil'in'o est'is tro diskret'a'j por sci'ig'i al mi si'a'j'n impres'o'j'n, sed ili pruv'is, per kelk'a'j ne'vol'a'j ek'salt'o'j, ke ni pens'as tut'e ident'e. Eĉ mi ek'vid'is inter ili mal'esper'a'n rigard'o'n, kiu signif'as klar'e: la ĝendarm'o'j liber'ig'os ni'n de la rab'ist'o'j, sed kiu for'pren'os de ni la pul'o'j'n? Tiu mut'a plend'o vek'is kavalir'a'n sent'o'n en mi'a kor'o. Mi sufer'is kun sub'met'iĝ'o, sed vid'i la turment'o'n de Mary-An'n, tio super'is mi'a'j'n fort'o'j'n. Mi star'iĝ'is decid'em'e kaj dir'is al ni'a'j ĝen'ant'o'j:

«For'ir'u vi ĉiu'j! La Reĝ'o loĝ'ig'is ni'n ĉi tie'n, por ke ni viv'u trankvil'e ĝis la al'ven'o de ni'a re'aĉet'pag'o. La lu'prez'o est'as sufiĉ'e alt'a, por ke ni rajt'u rest'i sol'a'j. Ĉu vi ne hont'as amas'iĝ'i ĉirkaŭ tabl'o, kiel parazit'a'j hund'o'j? Vi hav'as neni'o'n por far'i ĉi tie. Ni ne bezon'as vi'n; ni bezon'as, ke vi ne ĉe'est'u. Ĉu vi kred'as, ke ni pov'as for'kur'i? Tra kie? Tra la akv'o'fal'o? Aŭ tra la skrib'ej'o de l’ Reĝ'o? Las'u ni'n do trankvil'a'j. Korfu'an'o, for'pel'u ili'n ekster'e'n, kaj mi help'os ci'n, se ci vol'os!»

Mi al'don'is la ag'o'n al la parol'o. Mi puŝ'is la mal'rapid'ant'o'j'n, mi vek'is la dorm'ant'o'j'n, mi sku'is la monaĥ'o'n, mi al'trud'is al la Korfu'an'o, ke li help'u mi'n, kaj baldaŭ la rab'ist'a brut'ar'o, arm'it'a per ponard'o'j kaj pistol'o'j, ced'is al ni la lok'o'n kun ŝaf'ec'a obe'em'o, kvankam barakt'ant'e, marŝ'ant'e per mal'grand'a'j paŝ'o'j, kontraŭ'star'ant'e per la ŝultr'o'j kaj re'turn'ant'e la kap'o'n, laŭ la manier'o de la lern'ant'o'j, kiu'j'n oni pel'as al la stud'o'ĉambr'o, kiam sonor'is la fin'o de la lud'o'temp'o.

Fin'e ni rest'is sol'a'j, kun la Korfu'an'o. Mi dir'is al S^in'o Simons: «Sinjor'in'o, nun ni est'as dom'e. Ĉu plaĉ'as al vi, ke ni du'part'ig'u la loĝ'ej'o'n? Mi bezon'as nur angul'et'o'n por star'ig'i mi'a'n tend'o'n. Mal'antaŭ tiu'j arb'o'j, mi est'os ne tro mal'bon'e, kaj al vi aparten'os la tut'a ceter'o. Vi hav'os la font'o'n apud vi, kaj tiu proksim'ec'o ne ĝen'os vi'n, ĉar la akv'o de'fal'as ja kaskad'e sur la dekliv'o'n de l’ mont'o».

Mi'a propon'o est'is akcept'at'a iom mal'bon'vol'e. La sinjor'in'o'j est'us dezir'int'a'j konserv'i ĉio'n por si kaj send'i mi'n dorm'i inter la rab'ist'o'j. Ver'e est'as, ke la Brit'a cant ricev'us kontent'ig'o'n per tiu dis'iĝ'o, sed mi est'us perd'int'a la vid'o'n al Mary-An'n. Kaj ceter'e, mi est'is tut'e decid'int'a, dorm'i mal'proksim'e de la pul'o'j. La Korfu'an'o apog'is mi'a'n propon'o'n, kiu facil'ig'is al li la observ'ad'o'n. Li hav'is ordon'o'n, gard'i ni'n nokt'e kaj tag'e. Oni inter'konsent'is, ke li dorm'os apud mi'a tend'o. Mi postul'is, ke distanc'o da ses Angl'a'j fut'o'j ni'n apart'ig'u.

Post konklud'o de l’ traktat'o, mi instal'is mi'n en angul'o por ek'ĉas'i mi'a'n intim'a'n ĉas'aĵ'o'n. Sed mi est'is ĵus blov'int'a la unu'a'n halal'i, kiam la vid'em'ul'o'j re'aper'is ĉe la horizont'o, sub la pretekst'o, al'port'i al ni la tend'o'j'n. S^in'o Simons aŭd'ig'is laŭt'a'j'n kri'eg'o'j'n, vid'ant'e, ke ŝi'a dom'o konsist'as el simpl'a tend'o el mal'delikat'a felt'a ŝtof'o, fald'it'a laŭ'mez'e, fiks'it'a ter'e ĉe la ekstrem'aĵ'o'j, kaj mal'ferm'it'a al la vent'o ambaŭ'flank'e. La Korfu'an'o ĵur'is, ke ni est'os loĝ'ig'it'a'j kiel princ'o'j, escept'e en okaz'o de pluv'o aŭ de fort'a vent'o. La tut'a trup'o komenc'is plant'i la palis'et'o'j'n, star'ig'i ni'a'j'n lit'o'j'n kaj al'port'i la kovr'il'o'j'n. Ĉiu lit'o konsist'is el tapiŝ'o, kovr'it'a per dik'a mantel'o el kapr'in'felt'o. Je la ses'a, la Reĝ'o ven'is kontrol'i person'e, ĉu io mank'as al ni. S^in'o Simons, pli furioz'a ol iam, respond'is, ke ĉio mank'as al ŝi. Mi postul'is formal'e la el'pel'o'n de ĉiu'j ne'util'a'j vizit'ant'o'j. La Reĝ'o star'ig'is sever'a'n regul'ar'o'n, kiu'n oni obe'is neniam. Disciplin'o est'as Franc'a vort'o tre mal'facil'e traduk'ebl'a en la Grek'a'n.

La Reĝ'o kaj li'a'j reg'at'o'j for'ir'is je la sep'a, kaj oni al'port'is al ni vesper'manĝ'o'n. Kvar torĉ'o'j el rezin'a lign'o lum'ig'is la tabl'o'n. Ili'a ruĝ'a kaj fumoza lum'o kolor'ig'is strang'e la iom pal'iĝ'int'a'n vizaĝ'o'n de F^in'o Simons. Ŝi'a'j okul'o'j ŝajn'is esting'iĝ'i kaj re'fajr'iĝ'i en la fund'o de la orbit'o'j, kiel la eklips'a'j lum'tur'o'j. Ŝi'a voĉ'o, romp'it'a pro lac'ec'o, re'pren'is intermit'e strang'a'n fort'o'n. Dum mi aŭskult'is ŝi'n, mi'a spirit'o vag'ad'is en la super'natur'a mond'o, kaj al mi si'n prezent'is re'memor'o'j, mi ne sci'as kia'j, de ĥimer'a'j rakont'o'j. Najtingal'o ek'kant'is, kaj al mi ŝajn'is, kvazaŭ ĝi'a arĝent'son'a kant'o flirt'ad'as ĉe la lip'o'j de Mary-An'n. Sed la tag'o est'is romp'int'a ni'a'j'n fort'o'j'n, kaj mi mem, kiu don'is al vi bril'a'j'n pruv'o'j'n pri mi'a apetit'o, ek'kon'is baldaŭ, ke mi mal'sat'as nur pri dorm'o. Mi dezir'is bon'vesper'o'n al la sinjor'in'o'j, kaj for'iĝ'is sub mi'a'n tend'o'n. Tie, mi forges'is tuj najtingal'o'n, danĝer'o'n, re'aĉet'o'n, pik'vund'o'j'n; mi ferm'is la okul'o'j'n por du'obl'a ŝlos'o, kaj ek'dorm'is.

Terur'a paf'ad'o vek'is mi'n subit'e. Mi lev'iĝ'is tiel rapid'e, ke mi'a kap'o ek'tuŝ'eg'is unu el la palis'o'j de mi'a tend'o. En la sam'a moment'o, mi aŭd'is du vir'in'a'j'n voĉ'o'j'n, kiu'j kri'as: «Ni est'as sav'it'a'j! La ĝendarm'o'j!» Mi vid'is du aŭ tri fantom'o'j'n, kiu'j kur'is konfuz'e tra la nokt'o. Pro ĝoj'o, pro emoci'o, mi kis'is la unu'a'n ombr'o'n, kiu pas'is apud mi: ĝi est'is la Korfu'an'o.

«Halt'u! kri'is li; kie'n vi kur'as, vol'u dir'i?

—Hund'o ŝtel'ist'o, respond'is mi viŝ'ant'e mi'a'n buŝ'o'n, mi ir'as por vid'i, ĉu la ĝendarm'o'j est'os baldaŭ paf'mort'ig'int'a'j la last'a'n el ci'a'j kamarad'o'j».

S^in'o Simons kaj ŝi'a fil'in'o, gvid'it'e de mi'a voĉ'o, al'ven'is apud ni'n. La Korfu'an'o dir'is:

«La ĝendarm'o'j ne vojaĝ'as hodiaŭ. Est'as la Ĉiel'ir'o kaj la 1^a de maj'o: du'obl'a fest'o. La bru'o, kiu'n vi aŭd'is, est'as la signal'o por la ĝoj'ad'o'j. Est'as pli ol nokt'o'mez'o; ĝis morgaŭ je la sam'a hor'o, ni'a'j kun'ul'o'j trink'os vin'o'n, manĝ'os viand'o'n, danc'os la romaikon kaj brul'ig'os pulv'o'n. Se vi vol'us rigard'i tiu'n bel'a'n spektakl'o'n, vi far'us plezur'o'n al mi. Mi gard'us vi'n pli agrabl'e apud la rost'aĵ'o, ol ĉe la font'o.

—Vi mensog'as! dir'is S^in'o Simons. Ĝi est'as la ĝendarm'o'j!

—Ni ir'u por vid'i», al'don'is Mary-An'n.

Mi sekv'is ili'n. La bru'eg'o est'is tia, ke ĉiu prov'o por dorm'i est'us perd'it'a pen'o. Ni'a gvid'ant'o konduk'is ni'n tra la skrib'ej'o de l’ Reĝ'o, kaj ni vid'is la tend'ar'o'n de la ŝtel'ist'o'j, lum'ig'it'a'n kvazaŭ pro dom'brul'o. Tut'a'j pin'o'j flam'is, de lok'o al lok'o. Kvin aŭ ses grup'o'j, sid'ant'a'j ĉirkaŭ la fajr'o, rost'is ŝaf'id'o'j'n tra'pik'it'a'j'n de baston'o'j. Mez'e de l’ amas'o, vic'o de danc'ant'o'j serpent'ir'is mal'rapid'e kun akompan'o de terur'a muzik'o. Paf'o'j est'is de'las'at'a'j al ĉiu'j direkt'o'j. Unu ven'is al ni, kaj mi aŭd'is kugl'o'n sibl'ant'a'n je kelk'a'j col'o'j de mi'a orel'o. Mi pet'is la sinjor'in'o'j'n, ke ili rapid'u, esperant'e, ke apud la Reĝ'o ni est'os pli mal'proksim'e de la danĝer'o. La Reĝ'o, sid'ant'e sur si'a etern'a tapiŝ'o, prezid'is solen'e la amuz'iĝ'o'n de si'a popol'o. Ĉirkaŭ li, la vin'sak'o'j mal'plen'iĝ'is kiel simpl'a'j botel'o'j; la ŝaf'id'o'j'n oni dis'tranĉ'is kiel perdrik'o'j'n; ĉiu kun'manĝ'ant'o pren'is femur'o'n aŭ ŝultr'o'n, kaj for'port'is ĝi'n per plen'a man'o. La orkestr'o konsist'is el surd'a tambur'et'o kaj kri'em'a flaĝolet'o: la tambur'et'o est'is surd'iĝ'int'a pro oft'a aŭd'ad'o al la flaĝolet'o. La danc'ant'o'j est'is for'met'int'a'j si'a'j'n ŝu'o'j'n por est'i pli facil'mov'a'j. Ili agit'iĝ'is sur'lok'e kaj krak'ig'is si'a'j'n ost'o'j'n laŭ'takt'e, aŭ proksim'um'e. De temp'o al temp'o, unu for'las'is la bal'o'n, en'glut'is pokal'o'n da vin'o, de'mord'is i'o'n el pec'o da viand'o, el'las'is paf'o'n, kaj re'ir'is al la danc'o. Ĉiu'j, escept'e la Reĝ'o, trink'is, manĝ'is, kri'eg'is, salt'is: mi ne vid'is eĉ unu rid'ant'a.

Haĝ'i-Stavros pardon'pet'is ĝentil'e, ke oni vek'is ni'n.

«Ne mi est'as kulp'a, dir'is li, sed la kutim'o. Se la 1^a de maj'o pas'us sen paf'o'j, tiu'j bon'ul'o'j ne kred'us, ke la printemp'o re'ven'is. Mi hav'as ĉi tie nur simpl'anim'a'j'n hom'o'j'n, eduk'it'a'j'n en la kamp'ar'o kaj kor'e lig'it'a'j al la mal'nov'a'j mor'o'j de la land'o. Mi eduk'as ili'n, kiel ebl'e plej bon'e mi pov'as, sed mi mort'os antaŭ ol est'i civiliz'int'a ili'n. La hom'o'j'n oni ne pov'as re'fand'i en unu tag'o, kiel manĝ'il'o'j'n el arĝent'o. Mi mem, tia, kia'n vi mi'n vid'as, mi trov'is iam plezur'o'n en tiu'j mal'delikat'a'j amuz'o'j; mi trink'is kaj danc'is tut'sam'e, kiel iu ali'a. Mi ne kon'is la Eŭrop'a'n civiliz'ec'o'n: kial do mi tiel mal'fru'e komenc'is vojaĝ'i? Mi don'us mult'o'n por est'i jun'a kaj hav'i nur kvin'dek jar'o'j'n. Mi hav'as re'form'em'a'j'n ide'o'j'n, kiu'j est'os neniam plen'um'at'a'j, ĉar kiel Aleksandro, mi vid'as mi'n sen hered'ont'o ind'a je mi. Mi rev'as pri nov'a organiz'o de rab'ad'o, sen mal'ord'o, sen agit'ad'o, sen bru'o. Sed mi ne est'as help'at'a. Mi dev'us hav'i preciz'a'n list'o'n de ĉiu'j loĝ'ant'o'j de la reĝ'o'land'o, kun la proksim'um'a etat'o de ili'a'j mov'ebl'a'j kaj ne'mov'ebl'a'j posed'aĵ'o'j. Pri la fremd'ul'o'j, kiu'j el'ŝip'iĝ'as en Grek'uj'o'n, agent'o instal'it'a en ĉiu haven'urb'o kon'ig'us al mi ili'a'j'n nom'o'j'n kaj vojaĝ'plan'o'n, kaj, laŭ'ebl'e, ili'a'n riĉ'ec'o'n. Tia'manier'e, mi sci'us, kiom ĉiu pov'as don'i al mi; mi ne hav'us plu la risk'o'n, pet'i tro mal'mult'e. Mi star'ig'us, sur ĉiu'n voj'o'n, gvardi'o'n da pur'a'j, bon'e eduk'it'a'j kaj bel'e vest'it'a'j ofic'ist'o'j; por kio util'as do, tim'ig'i per mal'agrabl'a ekster'aĵ'o kaj mal'afabl'a mien'o? En Franc'uj'o kaj en Angl'uj'o mi vid'is ŝtel'ist'o'j'n elegant'a'j'n, eĉ super'mezur'e elegant'a'j'n: ĉu pro tio ili mal'pli prosper'ig'is si'a'n negoc'o'n?

«De ĉiu'j mi'a'j sub'ul'o'j mi postul'us ĉarm'a'j'n manier'o'j'n, precip'e de la ofic'ist'o'j en la fak'o de arest'ad'o'j. Por disting'a'j kapt'it'o'j, kiel vi, mi hav'us komfort'a'j'n loĝ'ej'o'j'n en san'ig'a aer'o, kun ĝarden'o'j. Kaj ne kred'u, ke tio kost'us pli kar'e al ili: tut'e kontraŭ'e! Se ĉiu'j, kiu'j vojaĝ'as en la reĝ'land'o, al'ven'us sen'mank'e en mi'a'j'n man'o'j'n, mi pov'us taks'i ĉiu'n pas'ant'o'n po sen'signif'a mon'sum'o. Ĉiu indiĝen'o kaj ĉiu ali'land'ul'o don'u al mi nur unu kvar'on'o'n pro cent'o el si'a posed'aĵ'o; mi profit'os pro ili'a mult'ec'o. Tiam, la rab'ad'o est'os nur simpl'a impost'o de cirkul'ad'o; impost'o just'a, ĉar ĝi est'os proporci'a; impost'o normal'a, ĉar ĝi est'is ĉiam kolekt'at'a, de'post la hero'a'j temp'o'j. Ni pli'simpl'ig'os ĝi'n, se bezon'e, per jar'abon'o'j. Kontraŭ sum'o, pag'it'a unu'foj'e en la jar'o, la indiĝen'o'j ricev'os pas'permes'o'n, kaj la ali'land'ul'o'j, stamp'o'n sur si'a'n pasport'o'n. Vi kontraŭ'parol'os, ke, laŭ la konstituci'o, neni'u impost'o pov'as est'i star'ig'at'a sen voĉ'don'o de ambaŭ ĉambr'o'j. Ha! sinjor'o, se mi hav'us la temp'o'n! Mi aĉet'us la tut'a'n senat'o'n; mi balot'us deput'it'a'n ĉambr'o'n tut'e mi'a'n! La leĝ'o est'us tuj akcept'it'a: se bezon'e, oni kre'us ministr'ej'o'n de la ĉef'voj'o'j. Tio kost'us al mi du aŭ tri milion'o'j'n pro fond'a'j el'spez'o'j: sed en kvar jar'o'j mi re'trov'us mi'a'n antaŭ'pag'o'n..., kaj pli'e mi zorg'us sen'pag'e pri la konserv'o de la voj'o'j!»

Li sopir'is solen'e, kaj daŭr'ig'is: «Vi vid'as, kun kia konfid'o mi rakont'as al vi mi'a'j'n afer'o'j'n. Ĝi est'as mal'nov'a kutim'o, kiu'n mi for'las'os neniam. Mi viv'is ĉiam ne nur en la liber'a aer'o, sed en la hel'a tag'lum'o. Ni'a profesi'o est'us mal'honor'ig'a, se oni praktik'us ĝi'n kaŝ'it'e. Mi ne kaŝ'as mi'n, ĉar mi tim'as neniu'n. Kiam vi leg'os en la ĵurnal'o'j, ke oni mi'n serĉ'as, dir'u decid'em'e, ke tio est'as parlament'a fikci'o: oni sci'as ĉiam, kie mi est'as. Mi tim'as nek la ministr'o'j'n, nek la arme'o'n, nek la tribunal'o'j'n. Ĉiu'j ministr'o'j sci'as, ke per unu gest'o mi pov'as ŝanĝ'i la kabinet'o'n. La arme'o star'as por mi: ĝi liver'as al mi la rekrut'o'j'n, kiu'j'n mi bezon'as. Soldat'o'j'n mi prunt'e'pren'as de ĝi, oficir'o'j'n mi re'don'as. Pri la sinjor'o'j juĝ'ist'o'j, ili kon'as mi'a'j'n sent'o'j'n al ili. Ili'n mi ne estim'as, sed plend'as. Mal'riĉ'a'j kaj mal'bon'e pag'at'a'j,—oni ne pov'as postul'i, ke ili est'u honest'a'j. Mi nutr'ad'as kelk'a'j'n el ili, mi vest'ad'as kelk'a'j'n ali'a'j'n; mi pend'ig'is tre mal'mult'a'j'n en mi'a viv'o: mi est'as do bon'far'int'o al la juĝ'ist'ar'o.»

Per majest'a gest'o li montr'is al mi la ĉiel'o'n, la mar'o'n kaj la land'o'n: «Ĉio tio, dir'is li, est'as mi'a. Kiu ajn spir'as en la reĝ'land'o, obe'as mi'n pro tim'o, amik'ec'o aŭ admir'o. Mi plor'ig'is mult'a'j'n okul'o'j'n, kaj tamen ne ekzist'as unu patr'in'o, kiu ne vol'us hav'i fil'o'n simil'a'n al Haĝ'i-Stavros. Tag'o ven'os, kiam la doktor'o'j de vi'a spec'o skrib'os mi'a'n histori'o'n, kaj la insul'o'j de l’ Insul'ar'o inter'disput'os pri la honor'o est'i vid'int'a mi'a'n nask'iĝ'o'n. Mi'a portret'o est'os en la dom'et'o'j, kun'e kun la sankt'a'j bild'o'j, kiu'j'n oni aĉet'as sur mont'o At'os. En tiu temp'o, la id'o'j de mi'a fil'in'o, eĉ se ili est'os reg'ant'a'j princ'o'j, parol'os fier'eg'e pri si'a pra'av'o, la Reĝ'o de la mont'o'j!»

Ebl'e vi rid'os pri mi'a German'a simpl'ec'o; sed parol'o tiel strang'a kor'tuŝ'is mi'n profund'e. Mi admir'is kontraŭ'vol'e tiu'n grand'ec'o'n en la krim'o. Mi ne est'is, ĝis tiam, renkont'int'a majest'a'n kanajl'o'n. Tiu diabl'a hom'o, kiu est'is sen'kap'ig'ont'a mi'n je la fin'o de l’ monat'o, inspir'is al mi kvazaŭ respekt'o'n. Li'a grand'a marmor'a vizaĝ'o, seren'a mez'e de l’ orgi'o, ŝajn'is al mi kiel la ne'fleks'ebl'a ekster'aĵ'o de la fatal'o. Mi ne pov'is de'ten'i mi'n de la respond'o: «Jes, vi est'as ver'e Reĝ'o.»

Li respond'is rid'et'ant'e:

«Efektiv'e, ĉar mi hav'as ja flat'ant'o'j'n, eĉ inter mi'a'j mal'amik'o'j. Ne protest'u! Mi sci'as leg'i sur la vizaĝ'o'j, kaj vi rigard'is mi'n tiu'maten'e kiel hom'o'n, kiu'n oni dezir'as vid'i pend'ig'it'a.

—Ĉar vi pet'as sincer'ec'o'n de mi, mi konfes'as, ke mi sent'is ek'mov'o'n al koler'o. Vi pet'is de mi super'mezur'a'n re'aĉet'mon'o'n. Pren'i cent mil frank'o'j'n de tiu'j sinjor'in'o'j, kiu'j ili'n posed'as, est'as afer'o natur'a kaj aparten'ant'a al vi'a meti'o; sed ke vi postul'as dek kvin mil frank'o'j'n de mi, kiu hav'as neni'o'n, pri tio mi neniam konsent'os.

—Tamen, neni'o est'as pli simpl'a. Ĉiu'j ali'land'ul'o'j, kiu'j ven'as en ni'a'n land'o'n, est'as riĉ'a'j, ĉar la vojaĝ'o est'as mult'e'kost'a. Vi pretend'as, ke vi ne vojaĝ'as per propr'a el'spez'o; mi vol'as vi'n kred'i. Sed tiu'j, kiu'j send'is vi'n ĉi tie'n, don'as al vi almenaŭ tri aŭ kvar mil frank'o'j'n ĉiu'jar'e. Se ili far'as tiu'n el'spez'o'n, ili hav'as si'a'j'n motiv'o'j'n, ĉar oni far'as neni'o'n pro neni'o. Vi figur'as do, laŭ ili, kapital'o'n da ses'dek ĝis ok'dek mil frank'o'j. Do, se ili re'aĉet'os vi'n por dek kvin mil, ili hav'os profit'o'n.

—Sed la instituci'o, kiu mi'n pag'as, ne hav'as kapital'o'n; ĝi hav'as nur jar'en'spez'o'j'n. La budĝet'o de la Botanik'a Ĝarden'o est'as fiks'it'a ĉiu'jar'e de la Senat'o; ĝi'a'j rimed'o'j est'as mal'grand'a'j; neniam oni antaŭ'vid'is tia'n okaz'o'n; mi ne sci'as, kiel klar'ig'i al vi... vi ne pov'as kompren'i....

—Kaj eĉ se mi kompren'us, inter'romp'is li kun fier'eg'a ton'o, ĉu vi kred'as, ke mi tio'n re'pren'us, kio'n mi dir'is? Mi'a'j parol'o'j est'as leĝ'o'j; se mi vol'as, ke oni respekt'u ili'n, mi ne dev'as ili'n mal'obe'i mem.

—Mi hav'as la rajt'o'n est'i mal'just'a; mi ne hav'as la rajt'o'n est'i ced'em'a. Mi'a'j mal'just'aĵ'o'j mal'util'as nur al la ceter'a'j; unu ced'o mi'n perd'us. Se oni sci'us mi'n fleks'ebl'a, mi'a'j kapt'it'o'j serĉ'us preĝ'o'j'n por mi'n venk'i anstataŭ serĉ'i mon'o'n por mi'n pag'i. Mi ne est'as unu el vi'a'j Eŭrop'a'j rab'ist'o'j, kiu'j miks'as rigor'ec'o'n kun grand'anim'ec'o, teori'o'n kun ne'si'n'gard'em'o, sen'kaŭz'a'n kruel'ec'o'n kun ne'pardon'ebl'a kor'tuŝ'iĝ'o, por fin'iĝ'i mal'prudent'e sur la eŝafod'o. Mi dir'is publik'e, ke mi hav'os dek kvin mil frank'o'j'n aŭ vi'a'n kap'o'n. Far'u, kio'n vi pov'os; sed, laŭ unu aŭ ali'a manier'o, mi est'os pag'at'a. Aŭskult'u: en 1854, mi kondamn'is du knab'in'o'j'n, sam'aĝ'a'j'n kiel mi'a kar'a Fotini. Ili direkt'is plor'ant'e la brak'o'j'n al mi, kaj ili'a'j kri'o'j sang'ad'ig'is mi'a'n patr'a'n kor'o'n. Vasili, kiu mort'ig'is ili'n, mal'sukces'is pli ol unu foj'o'n: li'a man'o trem'is. Kaj tamen mi rest'is ne'fleks'ebl'a, ĉar la re'aĉet'o ne est'is pag'it'a. Ĉu vi kred'as, ke post tio mi pardon'os al vi? Por kio util'is al mi, ke mi mort'ig'is ili'n, la kompat'ind'a'j'n kre'it'aĵ'o'j'n, se oni ek'sci'us, ke mi for'send'is vi'n sen'pag'e?»

Mi klin'is la kap'o'n, ne trov'ant'e unu vort'o'n por respond'i. Mi est'is mil'foj'e prav'a; sed mi sci'is kontraŭ'met'i neni'o'n al la sen'kompat'a logik'o de la mal'jun'a turment'ist'o. Li for'tir'is mi'n el mi'a pri'pens'o'j per amik'a man'frap'o sur la ŝultr'o'n: «Kuraĝ'o'n, dir'is li al mi. Mi vid'is la mort'o'n el pli proksim'e ol vi, kaj mi fart'as kiel kverk'o. Dum la milit'o de Liber'ig'o, Ibrahim mort'paf'ig'is mi'n de sep Egiptoj. Ses kugl'o'j perd'iĝ'is; la sep'a tuŝ'is mi'a'n frunt'o'n ne penetr'ant'e. Kiam la Turk'o'j ven'is por re'lev'i mi'a'n kadavr'o'n, mi est'is mal'aper'int'a en la fum'o. Vi viv'os ebl'e pli long'e, ol vi kred'as. Skrib'u al ĉiu'j vi'a'j Hamburg'a'j amik'o'j. Vi ricev'is eduk'o'n: doktor'o dev'as hav'i amik'o'j'n por pli ol dek kvin mil frank'o'j. Mi'a'flank'e, mi dezir'us ĝi'n. Mi ne mal'am'as vi'n; neniam vi mal'util'is al mi; vi'a mort'o kaŭz'us al mi neniu'n plezur'o'n, kaj est'as agrabl'e al mi, konfid'i, ke vi trov'os la rimed'o'j'n por pag'i per mon'o. Atend'ant'e, ir'u ripoz'i kun la sinjor'in'o'j. Mi'a'j vir'o'j trink'is iom'et'e tro, kaj ili rigard'as la Angl'in'o'j'n per okul'o'j, kiu'j promes'as neni'o'n bon'a'n. Tiu'j plend'ind'ul'o'j est'as kondamn'it'a'j je sever'mor'a viv'o, kaj ili ne est'as sep'dek'jar'a'j, kiel mi. En ordinar'a temp'o, mi kviet'ig'as ili'n per lac'ig'o; sed post unu hor'o, se la fraŭl'in'o rest'us ĉi tie, mi respond'us pri neni'o.»

Efektiv'e, minac'a rond'o form'iĝ'is ĉirkaŭ Mary-An'n, kiu konsider'is tiu'j'n strang'a'j'n vizaĝ'o'j'n kun naiv'a vid'em'o. La rab'ist'o'j, kaŭr'ant'e antaŭ ŝi, inter'parol'is laŭt'e unu en la orel'o'n de ali'a, kaj laŭd'is ŝi'n per termin'o'j, kiu'j'n ŝi feliĉ'e ne kompren'is. La Korfu'an'o, kiu est'is re'kapt'int'a la perd'it'a'n temp'o'n, prezent'is al ŝi pokal'o'n da vin'o, kiu'n ŝi for'puŝ'is fier'e, kaj kiu respruĉis sur la ĉe'est'ant'ar'o'n. Kvin aŭ ses drink'ul'o'j, pli ekscit'it'a'j ol la ceter'a'j, puŝ'is unu ali'a'n, barakt'is, inter'ŝanĝ'is fort'a'j'n pugn'o'frap'o'j'n, kvazaŭ por si'n flam'ig'i kaj kuraĝ'ig'i al ali'a'j hero'aĵ'o'j. Mi far'is sign'o'n al S^in'o Simons: ŝi lev'iĝ'is kun si'a fil'in'o. Sed en la moment'o, kiam mi prezent'is la brak'o'n al Mary-An'n, Vasili, ruĝ'a pro vin'o, antaŭ'e'n'ir'is ŝancel'iĝ'ant'e, kaj far'is la gest'o'n, ŝi'n pren'i ĉe la tali'o. Ĉe tiu vid'o, mi ne sci'as kia koler'vapor'o en'iĝ'is mi'a'n cerb'o'n. Mi salt'is sur la kanajl'o'n, kaj far'is al li kravat'o'n el mi'a'j dek fingr'o'j. Li met'is la man'o'n ĉe si'a'n zon'um'o'n, kaj serĉ'is palp'et'ant'e la ten'il'o'n de ponard'o; sed antaŭ ol li trov'os i'o'n, mi vid'is li'n for'tir'it'a el mi'a'j man'o'j kaj ĵet'it'a dek paŝ'o'j'n mal'antaŭ'e'n, de la grand'a potenc'a man'o de l’ mal'jun'a Reĝ'o. Murmur'o bru'is en la profund'aĵ'o de la ĉe'est'ant'ar'o. Haĝ'i-Stavros pli'laŭt'ig'is si'a'n voĉ'o'n super la bru'o kaj kri'is: «Silent'u! Montr'u, ke vi est'as Grek'o'j, ne Albanianoj!» Li daŭr'ig'is mal'laŭt'e: «Ni, marŝ'u rapid'e; Korfu'an'o, ne for'las'u mi'n; sinjor'o German'o, dir'u al la sinjor'in'o'j, ke mi dorm'os antaŭ la pord'o de ili'a ĉambr'o.»

Li for'ir'is kun ni, antaŭ'ir'at'a de si'a ĉibuĝi, kiu li'n for'las'is nek tag'e nek nokt'e. Du aŭ tri ebri'ul'o'j komenc'is, li'n sekv'i: li for'puŝ'is ili'n mal'dolĉ'e. Ni ne est'is je cent paŝ'o'j de l’ amas'o, kiam kugl'o pas'is sibl'ant'e mez'e de ni. La mal'jun'a Palikaro eĉ ne bon'trov'is de'turn'i la kap'o'n. Li rigard'is mi'n rid'et'ant'e kaj dir'is mez'voĉ'e: «Ni dev'as indulg'i; est'as la tag'o do Ĉiel'ir'o.» Sur'voj'e, mi profit'is la sen'atent'ec'o'n de la Korfu'an'o, kiu fal'et'is ĉiu'paŝ'e, por pet'i de S^in'o Simons apart'a'n inter'parol'o'n. «Mi hav'as, dir'is mi, grav'a'n sekret'o'n por sci'ig'i al vi. Permes'u, ke mi ŝov'u mi'n ĝis vi'a tend'o, dum ni'a observ'ant'o dorm'os kiel Noaho.»

Mi ne sci'as, ĉu tiu Bibli'a kompar'o ŝajn'is al ŝi mal'respekt'em'a; sed ŝi sek'e respond'is, ke, laŭ si'a sci'o, ŝi ne hav'as sekret'o'j'n por divid'i kun mi. Mi insist'is; ŝi persist'is. Mi dir'is, ke mi trov'is la rimed'o'n por sav'i ni'n ĉiu'j'n sen'pag'e. Ŝi direkt'is al mi mal'konfid'a'n rigard'o'n, konsult'is si'a'n fil'in'o'n, kaj fin'e konsent'is. Haĝ'i-Stavros facil'ig'is ni'a'n rendevu'o'n, gard'ant'e la Korfu'an'o'n apud si. Li port'ig'is si'a'n tapiŝ'o'n sur la supr'aĵ'o'n de la kamp'a ŝtup'ar'o, kiu konduk'is al ni'a kamp'ad'ej'o, de'met'is si'a'j'n batal'il'o'j'n apud si'a man'o, kuŝ'ig'is la ĉibuĝi je si'a dekstr'a flank'o kaj la Korfu'an'o'n je la mal'dekstr'a, kaj dezir'is al ni or'a'j'n sonĝ'o'j'n.

Mi rest'is si'n'gard'em'e sub mi'a tend'o ĝis la moment'o, kiam tri mal'konfuz'a'j ronk'ad'o'j cert'ig'is al mi, ke ni'a'j gard'ant'o'j dorm'as. La bru'o de la fest'o esting'iĝ'is not'ind'e. Nur du aŭ tri mal'fru'ant'a'j paf'il'o'j inter'romp'is de temp'o al temp'o la nokt'a'n silent'o'n. Ni'a najbar'o la najtingal'o daŭr'ig'is trankvil'e si'a'n komenc'it'a'n kant'o'n. Mi ramp'is laŭ'long'e de la arb'o'j ĝis la tend'o de S^in'o Simons. La patr'in'o kaj la fil'in'o atend'is mi'n sur la mal'sek'a herb'o: la Angl'a'j mor'o'j mal'permes'is al mi la en'ir'o'n en ili'a'n dorm'o'ĉambr'o'n.

«Parol'u, sinjor'o, dir'is al mi S^in'o Simons; sed rapid'u. Vi sci'as, kiom ni bezon'as ripoz'o'n.»

Mi respond'is sen'tim'e: «Sinjor'in'o, tio, kio'n mi hav'as por dir'i al vi, valor'as ja unu hor'o'n da dorm'o. Ĉu vi vol'as est'i liber'a'j post tri tag'o'j?

—Sed, sinjor'o, tia'j ni est'os morgaŭ: se ne, Angl'uj'o ne est'us plu Angl'uj'o! Mi konjekt'as, ke Dimitri inform'is mi'a'n frat'o'n ĉirkaŭ la kvin'a; mi'a frat'o vid'is ni'a'n send'it'o'n je la hor'o de l’ vesper'manĝ'o; oni don'is la ordon'o'j'n antaŭ la nokt'o; la ĝendarm'o'j ek'ir'is, kio'n ajn dir'is la Korfu'an'o, kaj ni est'os liber'ig'it'a'j morgaŭ antaŭ ni'a maten'manĝ'o.

—Ni ne tromp'u ni'n per iluzi'o'j; urĝ'as. Mi ne konfid'as al la ĝendarm'ar'o; ni'a'j venk'int'o'j parol'as pri ĝi tro mal'serioz'e, por ĝi'n tim'i. Mi ĉiam aŭd'is, ke, en ĉi tiu land'o, ĉas'ant'o kaj ĉas'aĵ'o, ĝendarm'o kaj rab'ist'o inter'konsent'as tre bon'e. Mi supoz'as, al'las'ebl'e, ke oni send'os kelk'a'j'n vir'o'j'n al ni'a help'o: Haĝ'i-Stavros vid'os ili'n ven'ant'a'j'n, kaj konduk'os ni'n, per kaŝ'it'a'j voj'o'j, en ali'a'n rifuĝ'ej'o'n. Li kon'as la land'o'n detal'e; ĉiu'j ŝton'eg'o'j est'as li'a'j kun'kulp'ul'o'j, ĉiu'j arb'et'aĵ'o'j li'a'j kun'lig'an'o'j, ĉiu'j valet'o'j li'a'j ŝtel'kaŝ'ist'o'j. Mont'o Parnis star'as por li kontraŭ ni; li est'as la Reĝ'o de la mont'o'j!

—Brav'e, sinjor'o! Haĝ'i-Stavros est'as Di'o, kaj vi est'as li'a profet'o. Li est'us kor'tuŝ'it'a, se li aŭd'us, kun kia admir'o vi parol'as pri li. Mi est'is jam diven'int'a, ke vi est'as el li'a'j amik'o'j, vid'ant'e kiel li man'frap'is vi'a'n ŝultr'o'n kaj parol'is al vi konfidenci'e. Ĉu ĝi ne est'as li, kiu sugest'is al vi la plan'o'n de fug'o, kiu'n vi nun propon'as al ni?

—Jes, sinjor'in'o, li est'as; aŭ pli ĝust'e, ĝi est'as li'a korespond'ad'o. Tiu'maten'e, dum li dikt'is si'a'j'n leter'o'j'n, mi trov'is la sen'mank'a'n rimed'o'n por liber'ig'i ni'n sen'pag'e. Vol'u skrib'i al sinjor'o vi'a frat'o, ke li kolekt'u sum'o'n da cent dek kvin mil frank'o'j, cent por vi'a re'aĉet'o, dek kvin por la mi'a, kaj li send'u ili'n ĉi tie'n, kiel ebl'e plej baldaŭ, per konfid'ind'a hom'o, per Dimitri.

—Per vi'a amik'o Dimitri, al vi'a amik'o la Reĝ'o de la mont'o'j? Bel'a'n dank'o'n, mi'a kar'a sinjor'o! Tia est'as la pag'o, kontraŭ kiu ni est'os liber'ig'at'a'j sen'pag'e!

—Jes, sinjor'in'o. Dimitri ne est'as mi'a amik'o, kaj Haĝ'i-Stavros sen'kap'ig'us mi'n sen ia skrupul'o. Sed mi daŭr'ig'as: inter'ŝanĝ'e kun la mon'o, vi postul'os, ke la Reĝ'o sub'skrib'u al vi ricev'atest'o'n.

—Tio est'os por ni util'a bilet'o!

—Kun tiu bilet'o, vi re'pren'os vi'a'j'n cent dek kvin mil frank'o'j'n, ne perd'ant'e unu centim'o'n, kaj vi tuj vid'os, kia'manier'e.

—Bon'a'n nokt'o'n, sinjor'o. Ne far'u la pen'o'n, parol'i plu'e. De la moment'o, kiam ni el'ŝip'iĝ'is en tiu'n feliĉ'ig'a'n land'o'n, ĉiu'j ni'n fripon'is. La dogan'ist'o'j de Pire'o ni'n fripon'is; la vetur'ig'ist'o, kiu ni'n konduk'is Atenon, ni'n fripon'is; ni'a gast'ig'ist'o ni'n fripon'is; ni'a publik'a serv'ist'o, kiu ne est'as vi'a amik'o, ĵet'is ni'n en la man'o'j'n de la ŝtel'ist'o'j; ni renkont'is respekt'ind'a'n monaĥ'o'n, kiu divid'is ni'a'j'n propr'aĵ'o'j'n kun la ŝtel'ist'o'j; ĉiu'j tiu'j sinjor'o'j, kiu'j trink'as ĉi supr'e, est'as ŝtel'ist'o'j; tiu'j, kiu'j dorm'as apud ni'a pord'o por ni'n protekt'i, est'as ŝtel'ist'o'j; vi est'as la sol'a honest'ul'o, kiu'n ni renkont'is en Grek'uj'o, kaj vi'a'j konsil'o'j est'as la plej bon'a'j en la mond'o; sed bon'a'n nokt'o'n, sinjor'o; bon'a'n nokt'o'n!

—Je l’ nom'o de la ĉiel'o, sinjor'in'o!... Mi ne pled'os por mi; pens'u pri mi, kio'n vi vol'os. Sed las'u mi'n nur dir'i al vi, kia'manier'e vi re'pren'os vi'a'n mon'o'n.

—Kiel do vi vol'as, ke mi ĝi'n re'pren'u, se la tut'a ĝendarm'ar'o de la reĝ'land'o ne est'as kapabl'a re'pren'i ni'n mem? Ĉu Haĝ'i-Stavros ne est'as ja la Reĝ'o de la mont'o'j? Ĉu li ne kon'as plu kaŝ'it'a'j'n voj'o'j'n? Ĉu la valet'o'j, la arb'et'ar'o'j, la ŝton'eg'o'j ne est'as plu li'a'j ŝtel'kaŝ'ist'o'j kaj li'a'j kun'kulp'ul'o'j? Bon'a'n nokt'o'n, sinjor'o; mi don'os atest'o'n pri vi'a fervor'o; mi dir'os al la rab'ist'o'j, ke vi plen'um'is ili'a'n komisi'o'n; sed, unu foj'o'n por ĉiu'j, bon'a'n nokt'o'n!»

La bon'a sinjor'in'o puŝ'is mi'n ĉe la ŝultr'o'j, kri'ant'e bon'a'n nokt'o'n tiel akr'a'ton'e, ke mi trem'is, ke ŝi vek'os ni'a'j'n gard'ant'o'j'n, kaj mi rifuĝ'is mal'gaj'e sub mi'a'n tend'o'n. Kia tag'o, sinjor'o! Mi entrepren'is resum'i ĉiu'j'n okaz'aĵ'o'j'n, kiu'j hajl'is sur mi'a'n kap'o'n de'post la hor'o, kiam mi for'ir'is el Ateno por serĉ'ad'i la boryana variabilis. La renkont'o'n kun la Angl'in'o'j, la bel'a'j'n okul'o'j'n de Mary-An'n, la paf'il'o'j'n de la rab'ist'o'j, la hund'o'j'n, la pul'o'j'n, Haĝ'i-Stavros, dek kvin mil frank'o'j'n pag'ot'a'j'n, mi'a'n viv'o'n kontraŭ tiu prez'o, la orgi'o'n de la Ĉiel'ir'a tag'o, la kugl'o'j'n sibl'ant'a'j'n apud mi'a'j orel'o'j, la ebri'a'n vizaĝ'o'n de Vasili, kaj, por plen'fin'i la fest'o'n, la mal'just'aĵ'o'j'n de S^in'o Simons! Post tiom da mal'feliĉ'o'j, mi bezon'is ankoraŭ est'i konsider'at'a mem kiel ŝtel'ist'o! La dorm'o, kiu konsol'as pri ĉio, ne al'port'is help'o'n al mi. Mi est'is lac'eg'ig'it'a de la far'iĝ'o'j, kaj la fort'o mank'is al mi por dorm'o. La tag'o lev'iĝ'is dum mi'a'j dolor'a'j medit'o'j. Mi sekv'is per mal'vigl'a okul'o la sun'o'n, kiu supr'e'n'ir'is super la horizont'o. Konfuz'a'j bru'o'j post'ven'is iom post iom la silent'o'n de la nokt'o. Mi ne hav'is la kuraĝ'o'n rigard'i mi'a'n horloĝ'o'n pri la hor'o, aŭ de'turn'i la kap'o'n por vid'i, kio okaz'as ĉirkaŭ mi. Ĉiu'j mi'a'j sent'o'j est'is mal'akr'ig'it'a'j pro lac'ec'o kaj sen'kuraĝ'iĝ'o. Mi kred'as, ke se oni est'us rul'int'a mi'n mal'supr'e'n de la mont'o, mi ne est'us dis'etend'int'a la brak'o'j'n por mi'n halt'ig'i. En tiu neni'iĝ'o de mi'a'j kapabl'ec'o'j, mi hav'is vizi'o'n, kiu de'ven'is sam'temp'e de rev'o kaj de halucin'o, ĉar mi est'is nek mal'dorm'ant'a nek dorm'ant'a kaj mi'a'j okul'o'j est'is nek ferm'it'a'j nek mal'ferm'it'a'j. Ŝajn'is al mi, ke oni est'as en'ter'ig'int'a mi'n viv'ant'a'n; ke mi'a tend'o el nigr'a felt'a ŝtof'o est'as flor'ornam'it'a katafalk'o, kaj ke oni kant'as super mi'a kap'o la preĝ'o'j'n por la mort'int'o'j. La tim'o mi'n kapt'is; mi vol'is kri'i; la parol'o halt'is en mi'a gorĝ'o aŭ est'is super'at'a de la voĉ'o de la kant'ist'o'j. Mi aŭd'is sufiĉ'e klar'e la vers'et'o'j'n kaj la respond'o'j'n por ek'kon'i, ke mi'a funebr'a ceremoni'o est'as far'at'a en Grek'a lingv'o. Mi far'is fort'a'n pen'o'n por mov'i mi'a'n dekstr'a'n brak'o'n: ĝi est'is el plomb'o. Mi etend'is la mal'dekstr'a'n: ĝi ced'is facil'e, ek'tuŝ'is la tend'o'n, kaj fal'ig'is i'o'n, kio simil'as al buked'o. Mi frot'as mi'a'j'n okul'o'j'n, mi sid'iĝ'as, mi ekzamen'as tiu'j'n flor'o'j'n, kiu'j fal'is el la ĉiel'o, kaj mi ek'kon'as en la amas'o bel'eg'a'n ekzempler'o'n de la boryana variabilis. Ĝi mem! Mi tuŝ'is ĝi'a'j'n lob'hav'a'j'n foli'o'j'n, ĝi'a'n gamosepalan kalik'o'n, ĝi'a'n korol'o'n konsist'ant'a'n el kvin oblikv'a'j petal'o'j kun'ig'it'a'j ĉe la baz'o de stamen'a filament'o, ĝi'a'j'n dek stamen'o'j'n, ĝi'a'n kvin'loĝi'a'n ovari'o'n: mi ten'is en la man'o la reĝ'in'o'n de la malv'ac'o'j! Sed pro kiu hazard'o ĝi trov'iĝ'is en la fund'o de mi'a tomb'o? Kaj kiel mi send'os ĝi'n, el tiel mal'proksim'e, al la Hamburg'a Botanik'a Ĝarden'o? En tiu moment'o, viv'a dolor'o atent'ig'is mi'n pri mi'a dekstr'a brak'o. Ŝajn'is, kvazaŭ ĝi est'us kapt'aĵ'o de mult'eg'o da ne'vid'ebl'a'j best'et'o'j. Mi sku'is ĝi'n per la mal'dekstr'a man'o, kaj iom post iom ĝi re'ating'is si'a'n normal'a'n stat'o'n. Ĝi est'is port'int'a mi'a'n kap'o'n dum kelk'a'j hor'o'j, kaj rigid'iĝ'int'a pro la prem'ad'o. Mi viv'is do, ĉar la dolor'o est'as ja unu el la privilegi'o'j de la viv'o! Sed, tiu'okaz'e, kio'n signif'is tiu funebr'a kant'o, kiu zum'is obstin'e en mi'a'j orel'o'j? Mi lev'iĝ'is. Ni'a loĝ'ej'o est'is en la sam'a stat'o, kiel je la antaŭ'vesper'o. S^in'o Simons kaj Mary-An'n dorm'is profund'e. Grand'a buked'o, sam'a kiel la mi'a, pend'is ĉe la supr'aĵ'o de ili'a tend'o. Mi memor'is fin'e, ke la Grek'o'j kutim'as ornam'i ĉiu'j'n dom'o'j'n per flor'o'j dum la nokt'o al la 1^a de maj'o. Tiu'j buked'o'j kaj la boryana variabilis de'ven'is do de la donac'em'o de la Reĝ'o.

La funebr'a kant'o daŭr'is mi'n persekut'i. Mi supr'e'n'ir'is la ŝtup'ar'o'n, kiu konduk'as al la skrib'ej'o de Haĝ'i-Stavros, kaj mi ek'vid'is spektakl'o'n pli kurioz'a'n ol ĉio'n, kio mi'n mir'ig'is la antaŭ'tag'o'n. Altar'o est'is star'ig'it'a sub la reĝ'a abi'o. La monaĥ'o, vest'it'a per bel'eg'a'j ornam'o'j, pri'kant'is la Di'serv'o'n kun impon'a ind'ec'o. Ni'a'j drink'ul'o'j de la pas'int'a nokt'o, unu'j star'ant'e, ali'a'j sur'genu'e en la polv'o, ĉiu'j religi'e sen'ĉap'iĝ'int'e, est'is metamorfoz'it'a'j en sankt'ul'et'o'j'n: unu kis'is pi'e bild'o'n pentr'it'a'n sur lign'o'tabul'et'o, ali'a sign'ad'is si'n kruc'e, sen'inter'romp'e kaj kvazaŭ pro pag'it'a task'o; la plej fervor'a'j ĵet'is la frunt'o'n ter'e'n kaj bala'is la polv'o'n per si'a'j har'o'j. La jun'a ĉibuĝi de l’ Reĝ'o cirkaŭiris tra la vic'o'j port'ant'e plet'o'n kaj dir'ant'e: «Don'u almoz'o'n! kiu donac'as al la Eklezi'o, tiu prunt'as al Di'o.» Kaj la centim'o'j pluv'is antaŭ li, kaj la hajl'o'bru'o de kupr'o fal'ant'a sur kupr'o'n akompan'is la voĉ'o'n de l’ pastr'o kaj la kant'o'j'n de la ĉe'est'ant'o'j. Kiam mi al'ven'is ĉe la kun'sid'ant'a'j'n preĝ'ant'o'j'n, ĉiu el ili salut'is mi'n kun diskret'a afabl'ec'o, kiu memor'ig'is la unu'a'j'n epok'o'j'n de la Eklezi'o, Haĝ'i-Stavros, kiu star'is apud la altar'o, far'is lok'o'n al mi ĉe si'a flank'o. Li ten'is grand'a'n libr'o'n en la man'o, kaj imag'u, kiel mi mir'is vid'ant'e, ke li psalm'o'kant'as alt'a'voĉ'e la leg'ot'aĵ'o'j'n. La rab'ist'o dir'is la mes'o'n! Li est'is ricev'int'a dum si'a jun'ec'o la du'a'n el la minor'a'j orden'o'j, li est'is anagnosto, t. e. lektor'o. Kun unu pli'a grad'o, li est'us de'sorĉ'ist'o kaj hav'us la pov'o'n for'pel'i la demon'o'j'n! Cert'e, sinjor'o, mi ne est'as unu el tiu'j vojaĝ'ant'o'j, kiu'j mir'as pri ĉio, kaj mi praktik'as sufiĉ'e energi'e la deviz'o'n nil admirari, sed mi rest'is tut'e mir'ig'it'a kaj sufok'iĝ'int'a, ĉe tiu strang'a ceremoni'o. Vid'ant'e la genu'fleks'o'j'n, aŭd'ant'e la preĝ'o'j'n, oni pov'is supoz'i, ke la ag'ant'o'j est'as kulp'a'j nur pro iom da idol'ador'ad'o. Ili'a fid'o ŝajn'is viv'a, kaj ili'a konvink'o, profund'a; sed mi, vid'int'e ili'n labor'ant'a'j'n, kaj sci'ant'e kiel mal'mult'e krist'an'a'j ili est'as tia'okaz'e, ne pov'is mal'help'i mi'n, mem'demand'i: «Kiu'n oni tromp'as ĉi tie?»

La Di'serv'o daŭr'is ĝis kelk'a'j minut'o'j post tag'mez'o. Unu hor'o'n post'e, la altar'o est'is mal'aper'int'a, la rab'ist'o'j drink'is de'nov'e, kaj la «bon'a mal'jun'ul'o» konkur'is kun ili.

Haĝ'i-Stavros vok'is mi'n apart'e'n, kaj demand'is mi'n, ĉu mi skrib'is. Mi promes'is, ke mi far'os ĝi'n tuj, kaj li don'ig'is al mi kan'o'j'n, ink'o'n kaj paper'o'n. Mi skrib'is al John Harris, al Kristodulo, kaj al mi'a patr'o. Mi pet'eg'is Kristodulon, ke li si'n inter'met'u ĉe si'a mal'jun'a kamarad'o, kaj dir'u al li, kiel ne'kapabl'a mi est'as, trov'i dek kvin mil frank'o'j'n. Mi rekomend'is mi'n al la kuraĝ'o kaj invent'em'o de Harris, kiu ne est'is hom'o, kiu las'as amik'o'n en embaras'o. «Se iu pov'as mi'n sav'i, skrib'is mi al li, ĝi est'as vi. Mi ne sci'as, kiel vi far'os, sed mi esper'as en vi per mi'a tut'a anim'o: vi est'as tiel grand'a frenez'ul'o! Mi ne esper'as, ke vi trov'os dek kvin mil frank'o'j'n por mi'n re'aĉet'i: est'us neces'e, ili'n prunt'e'pren'i de S^ro Mérinay, kiu ne kutim'as prunt'i. Ceter'e, vi est'as tro Amerik'an'a por akcept'i tia'n negoc'o'n. Ag'u, kiel plaĉ'os al vi; ek'brul'ig'u la reĝ'land'o'n; mi aprob'as ĉio'n antaŭ'e; sed ne perd'u temp'o'n. Mi sent'as, ke mi'a kap'o est'as sen'fort'a, kaj ke la prudent'o pov'us mi'n for'las'i antaŭ la fin'o de l’ monat'o.»

Al mi'a mal'feliĉ'a patr'o, mi gard'is mi'n dir'i, kia est'as mi'a situaci'o. Por kio util'us, mort'ig'i li'a'n kor'o'n, montr'ant'e al li danĝer'o'j'n, de kiu'j li ne pov'as liber'ig'i mi'n? Mi skrib'is al li, kiel mi kutim'is far'i je la unu'a de ĉiu monat'o, ke mi fart'as bon'e, kaj ke mi dezir'as, ke mi'a leter'o trov'u la famili'o'n san'a. Mi al'don'is, ke mi vojaĝ'as sur'mont'e, ke mi trov'is la boryana variabilis kaj jun'a'n Angl'in'o'n pli bel'a'n kaj pli riĉ'a'n ol tiu princ'in'o Ipsof, kiu memor'ig'is al ni tia'n roman'o'n. Mi ne sukces'is ankoraŭ inspir'i am'o'n al ŝi, pro mank'o de favor'a'j cirkonstanc'o'j, sed ebl'e mi trov'os baldaŭ okaz'o'n por far'i al ŝi iu'n grand'a'n serv'o'n, aŭ montr'i mi'n al ŝi en la ne'kontraŭ'star'ebl'a kostum'o de mi'a onkl'o Rosenthaler. «Tamen, al'don'is mi kun sent'o de ne'venk'ebl'a mal'gaj'ec'o, kiu sci'as, ĉu mi ne mort'os fraŭl'o? En tia okaz'o, la rol'o de Frantz aŭ de Johano-Nikolao est'us, riĉ'ig'i la famili'o'n. Mi'a san'o est'as pli bon'a ol iam, kaj mi'a'j fort'o'j ne est'as ankoraŭ difekt'it'a'j; sed Grek'uj'o est'as perfid'a land'o, kiu facil'e fal'ig'as eĉ la plej fortik'a'n hom'o'n. Se mi est'us destin'it'a por neniam re'vid'i German'uj'o'n kaj pere'i ĉi tie, pro ia ne'antaŭ'vid'it'a bat'o, je la fin'o de mi'a vojaĝ'o kaj de mi'a'j labor'o'j, kred'u bon'e, kar'a kaj bon'eg'a patr'o, ke mi'a last'a bedaŭr'o est'us mort'i mal'proksim'e de mi'a famili'o, kaj ke mi'a last'a pens'o al'flug'us vi'n.»

Haĝ'i-Stavros ek'ven'is en la moment'o, kiam mi for'viŝ'is larm'o'n, kaj mi kred'as, ke tiu sign'o de mal'fort'ec'o mal'util'is al mi en li'a spirit'o.

«Nu, jun'ul'o, dir'is li al mi, kuraĝ'o'n! Ne est'as ankoraŭ la moment'o, plor'i pri vi mem. Kio'n, diabl'e! ŝajn'as, kvazaŭ vi est'us sekv'ant'a vi'a'n en'ter'ig'ir'o'n! La Angl'a sinjor'in'o ĵus skrib'is leter'o'n da ok paĝ'o'j, kaj ŝi ne las'is unu larm'o'n fal'i en la ink'uj'o'n. Ir'u kaj far'u al ŝi societ'o'n; ŝi bezon'as distr'aĵ'o'n. Ha! se vi est'us hom'o de mi'a hard'ec'o! Mi ĵur'as al vi, ke en vi'a aĝ'o kaj en vi'a lok'o, mi ne est'us rest'int'a long'e mal'liber'a. Mi'a re'aĉet'o est'us pag'it'a antaŭ du tag'o'j, kaj mi sci'as bon'e, kiu est'us don'int'a la mon'o'n. Vi ne hav'as edz'in'o'n?

—Ne.

—Nu? Ĉu vi ne kompren'as? Re'ir'u al vi'a loĝ'ej'o, kaj est'u am'ind'a! Mi liver'is al vi bel'a'n okaz'o'n por riĉ'iĝ'i. Se vi ne profit'os ĝi'n, vi est'os mal'lert'ul'o, kaj se vi ne kalkul'os mi'n inter vi'a'j bon'far'int'o'j, vi est'os mal'dank'ul'o!»

Mi traf'is Mary-An'n kaj ŝi'a'n patr'in'o'n sid'ant'a'j apud la font'o. Atend'ant'e la promes'it'a'n ĉambr'ist'in'o'n, ili labor'is mem por mal'long'ig'i si'a'j'n rajd'rob'o'j'n. La rab'ist'o'j est'is liver'int'a'j al ili faden'o'n, aŭ pli ĝust'a'dir'e ŝnur'et'o'n, kaj kudr'il'o'j'n taŭg'a'j'n por kudr'i vel'tol'o'n. De temp'o al temp'o, ili inter'romp'is si'a'n labor'o'n por direkt'i rigard'o'n al la dom'o'j de Ateno. Est'is ĉagren'ig'e, vid'i la urb'o'n tiel proksim'a, kaj pov'i al'ir'i ĝi'n nur kontraŭ el'spez'o da cent mil frank'o'j! Mi demand'is ili'n, kiel ili dorm'is. La sek'ec'o de ili'a respond'o pruv'is al mi, ke ili tre volont'e rezign'us mi'a'n konversaci'o'n. En tiu moment'o mi rimark'is por la unu'a foj'o la har'o'j'n de Mary-An'n; ŝi est'is sen ĉapel'o, kaj, plen'e lav'int'e si'n ĉe la river'et'o, ŝi las'is si'a'n har'ar'o'n sek'iĝ'i sub la sun'o. Mi est'us neniam kred'int'a, ke unu sol'a vir'in'o pov'as hav'i tia'n kvant'eg'o'n da silk'a'j bukl'o'j. Ŝi'a'j long'a'j kast'an'kolor'a'j har'o'j fal'is laŭ'long'e de la vang'o'j kaj mal'antaŭ la ŝultr'o'j. Sed ili ne pend'is mal'sprit'e kiel tiu'j de ĉiu ajn vir'in'o, kiu ĵus el'ir'is el la ban'o. Ili kurb'iĝ'is en dens'a'j ond'o'j, kiel la surfac'o de lag'et'o, kiu'n friz'as la vent'o. La lum'o, glit'ant'e, tra tiu viv'ant'a arb'ar'o, kolor'is ĝi'n per dolĉ'a kaj velur'a bril'o; ŝi'a vizaĝ'o, tiel en'kadr'ig'it'a, simil'is per ĉiu'j trajt'o'j al musk'a roz'o. Mi dir'is al vi, sinjor'o, ke mi est'is neniam am'int'a vir'in'o'n, kaj cert'e, mi ne est'us elekt'int'a, kiel unu'a'n am'at'in'o'n, fraŭl'in'o'n, kiu mi'n konsider'as kiel ŝtel'ist'o'n. Sed mi pov'as konfes'i, ne kontraŭ'dir'ant'e mi'n, ke mi est'us vol'int'a ofer'i mi'a'n viv'o'n por sav'i tiu'j'n bel'a'j'n har'o'j'n el la man'o'j de Haĝ'i-Stavros. Mi el'pens'is subit'e plan'o'n de risk'a, sed ne ne'ebl'a fug'o.

Ni'a loĝ'ej'o hav'is du el'ir'ej'o'j'n: ĝi komunik'is kun la skrib'ej'o de l’ Reĝ'o kaj kun la abism'o. For'ir'i tra la skrib'ej'o de Haĝ'i-Stavros, est'is absurd'e: ni dev'us post'e tra'ir'i la tend'ar'o'n de la rab'ist'o'j kaj la du'a'n defend'a'n lini'o'n, kiu'n gard'as la hund'o'j. Rest'is la abism'o. Klin'iĝ'ant'e super ĝi, mi rimark'is, ke la ŝton'eg'o, preskaŭ vertikal'a, prezent'as sufiĉ'e da kav'aĵ'o'j, da herb'o'tuf'o'j, da arb'et'o'j kaj da ĉiu'spec'a'j mal'eben'aĵ'o'j, por ke oni pov'u mal'grimp'i, ne frakas'iĝ'ant'e. Kio ig'is la for'ir'o'n danĝer'a tiu'flank'e, est'is la kaskad'o. La river'et'o, kiu el'ir'is el ni'a ĉambr'o, kovr'is la dekliv'o'n de l’ mont'o per terur'e glit'ig'a akv'ar'o. Ceter'e, est'is mal'facil'e konserv'i si'a'n kviet'ec'o'n kaj mal'supr'e'n'ir'i ekvilibr'e kun tia duŝ'o sur la kap'o.

Sed ĉu ne ekzist'is rimed'o por de'turn'i la torent'o'n? Ebl'e. Esplor'ant'e pli zorg'e ni'a'n loĝ'ej'o'n, mi rimark'is, ke, sen ia dub'o, la akv'o rest'ad'is en ĝi, antaŭ ol ni loĝ'is tie. Ni'a ĉambr'o est'is nur sen'akv'ig'it'a lag'et'o. Mi sub'lev'is part'o'n de la tapiŝ'o, kiu kresk'as sub ni'a'j pied'o'j, kaj trov'is dik'a'n sediment'o'n, kiu'n las'is la akv'o de la font'o. Iam, ĉu pro tio, ke la ter'trem'o'j, tiel oft'a'j sur la mont'o'j, romp'is ie la dig'o'n, aŭ tial ke ŝton'vejn'o, pli mol'a ol la ceter'a'j, tra'las'is la flu'o'n, la tut'a fluid'a amas'o ĵet'is si'n ekster'e'n. Por ferm'i tiu'n kluz'o'n, mal'ferm'it'a'n de mult'a'j jar'o'j, kaj mal'liber'ig'i la akv'o'n en ĝi'a'n antaŭ'a'n kuŝ'ej'o'n, ni ne bezon'os du hor'o'j'n da labor'o. Unu hor'o, maksimum'e, sufiĉ'os por ke la mal'sek'a ŝton'eg'o el'gut'ig'u: la nokt'a vent'et'o baldaŭ sek'ig'os la voj'o'n. Ni'a for'iĝ'o, tiel prepar'it'e, ne postul'os pli ol du'dek kvin minut'o'j. Al'ven'int'e ĉe la pied'o'n de la mont'o, ni hav'os Atenon antaŭ ni, la stel'o'j ni'n gvid'os; la voj'o'j est'as mal'bon'eg'a'j, sed ni ne risk'os renkont'i unu rab'ist'o'n sur ili. Kiam la Reĝ'o ven'os, maten'e, vizit'i ni'n por ek'sci'i, kiel ni pas'ig'is la nokt'o'n, li vid'os, ke ni pas'ig'is ĝi'n kur'ant'e; kaj ĉar oni instru'iĝ'as en ĉiu aĝ'o, li ek'sci'os per propr'a el'spez'o, ke oni dev'as konfid'i nur al si mem, kaj ke kaskad'o ne taŭg'as kiel gard'ist'o de kapt'it'o'j.

Tiu projekt'o ŝajn'is al mi tiel admir'ind'a, ke mi tuj kon'ig'is ĝi'n al tiu, kiu ĝi'n inspir'is. Mary-An'n kaj S^in'o Simons aŭskult'is mi'n, komenc'e, kiel si'n'gard'em'a'j konspir'ant'o'j aŭskult'as instig'a'n polic'agent'o'n. Tamen, la jun'a Angl'in'o mezur'is sen'trem'e la profund'ec'o'n de la val'o: «Oni pov'us mal'supr'e'n'ir'i, dir'is ŝi. Ne sol'a, sed kun help'o de fortik'a brak'o. Ĉu vi est'as fort'a, sinjor'o?»

Mi respond'is, ne'sci'ant'e kial: «Mi est'us tia, se vi konfid'us al mi». Tiu'j parol'o'j, al kiu'j mi lig'is neniu'n special'a'n senc'o'n, en'hav'is ver'ŝajn'e i'a'n mal'sprit'aĵ'o'n, ĉar ŝi ruĝ'iĝ'is de'turn'ant'e la kap'o'n. «Sinjor'o, daŭr'ig'is ŝi, pov'as est'i, ke ni juĝ'is vi'n ne'just'e: la mal'feliĉ'o mal'dolĉ'ig'as. Mi kred'us volont'e, ke vi est'as honest'a jun'ul'o.»

Ŝi est'us pov'int'a trov'i i'o'n pli afabl'a'n por dir'i; sed ŝi ŝov'is al mi tiu'n kvazaŭ-kompliment'o'n per tiel dolĉ'a voĉ'o kaj kun tiel penetr'a rigard'o, ke mi est'is tuŝ'at'a ĝis en la fund'o de l’ anim'o. Tiel ver'e est'as, sinjor'o, ke la ari'o akcept'ig'as la kant'o'n!

Ŝi prezent'is al mi si'a'n ĉarm'a'n man'o'n, kaj mi etend'is jam mi'a'j'n kvin fingr'o'j'n por ĝi'n pren'i, kiam ŝi ali'pens'is subit'e kaj dir'is, frap'ant'e si'a'n frunt'o'n: «Kie vi trov'os material'o'j'n por dig'o?

—Sub ni'a'j pied'o'j: la herb'aĵ'o'n!

—La akv'o ĝi'n for'port'os.

—Ne antaŭ du hor'o'j. Post ni, la super'akv'eg'o!

—Bon'e, dir'is ŝi.» Tiu'n foj'o'n, ŝi liver'is al mi ŝi'a'n man'o'n, kaj mi al'proksim'ig'is ĝi'n al mi'a'j lip'o'j. Sed tiu kapric'em'a man'o for'iĝ'is subit'e. «Ni est'as gard'at'a'j nokt'e kaj tag'e: ĉu vi pri'pens'is tio'n?» Mi ne pri'pens'is ĝi'n eĉ unu moment'o'n, sed mi est'is jam tro antaŭ'e'n'ir'int'a por retro'ir'i pro la kontraŭ'aĵ'o'j. Mi respond'is kun decid'em'o, kiu mir'ig'is mi'n mem: «La Korfu'an'o? Mi sci'as, kio'n far'i. Mi lig'os li'n ĉe arb'o'trunk'o'n.

—Li kri'os.

—Mi li'n mort'ig'os.

—Per kia'j batal'il'o'j?

—Mi ŝtel'os kelk'a'j'n.» Ŝtel'i, mort'ig'i, ĉio tio ŝajn'is natur'a al mi, de l’ moment'o, kiam mi kvazaŭ kis'is ŝi'a'n man'o'n. Pri'juĝ'u, sinjor'o, je kio mi est'us kapabl'a, se iam mi en'am'iĝ'us!

S^in'o Simons aŭskult'is mi'n kun iom da bon'vol'o; kaj ŝajn'is al mi, ke ŝi aprob'as mi'n per rigard'o kaj gest'o. «Kar'a sinjor'o, dir'is ŝi al mi, vi'a du'a ide'o est'as pli bon'a ol la unu'a; jes, tre'eg'e pli bon'a. Mi est'us neniam konsent'int'a pag'i re'aĉet'o'n, eĉ kun la cert'ec'o, ke mi re'en'spez'os ĝi'n. Mi pet'as, re'dir'u do al mi, kio'n vi intenc'as far'i por ni'n sav'i.»

—Mi respond'as pri ĉio, sinjor'in'o. Mi hav'ig'os al mi ponard'o'n jam hodiaŭ. Tiu'n nokt'o'n, ni'a'j rab'ist'o'j kuŝ'iĝ'os fru'e, kaj ili dorm'os profund'e. Mi lev'iĝ'os je la dek'a, mi prem'lig'os ni'a'n gard'ist'o'n, mi buŝ'o'ŝtop'os li'n, kaj, se neces'e, li'n mort'ig'os. Tio ne est'os krim'mort'ig'o, sed ekzekut'o: li merit'is du'dek mort'o'j'n, ne unu. Je la du'on'o post la dek'a, mi for'lev'os kvin'dek kvadrat'a'j'n fut'o'j'n da herb'aĵ'o, vi port'os ĝi'n al la river'et'o, mi konstru'os la dig'o'n: sum'e, unu hor'o kaj du'on'o. Est'os nokt'o'mez'o. Ni labor'os por pli'fort'ig'i ni'a'n konstru'aĵ'o'n, dum la vent'o sek'ig'os al ni la voj'o'n. La unu'a sonor'as; mi pren'as la fraŭl'in'o'n sub mi'a'n mal'dekstr'a'n brak'o'n; ni glit'as kun'e ĝis tiu fend'o, ni sub'ten'as ni'n per tiu'j du herb'o'tuf'o'j, ni ating'as tiu'n sovaĝ'a'n fig'arb'o'n, ni ripoz'as ĉe tiu verd'a kverk'o, ni ramp'as laŭ'long'e de tiu el'star'aĵ'o ĝis la grup'o de ruĝ'a'j rok'o'j, ni salt'as en la val'o'n, kaj ni est'as liber'a'j!

—Bon'e! Kaj mi?»

Tiu mi fal'is sur mi'a'n entuziasm'o'n kiel sitel'o da glaci'a akv'o. Oni ne ek'pens'as pri ĉio, kaj mi est'is forges'int'a la sav'o'n de S^in'o Simons. Re'ir'i por ŝi'n serĉ'i, tio ne est'is imag'ebl'a. La supr'e'n'ir'o est'is ne'ebl'a sen ŝtup'et'ar'o'j. La bon'a sinjor'in'o rimark'is mi'a'n konfuz'ec'o'n. Ŝi dir'is al mi, kun pli da kompat'o ol da ofend'it'ec'o: «Mi'a mal'feliĉ'a sinjor'o, vi vid'as, ke al la roman'em'a'j projekt'o'j mank'as ĉiam io. Permes'u al mi, rest'i ĉe mi'a unu'a ide'o, kaj atend'i la ĝendarm'ar'o'n. Mi est'as Angl'in'o, kaj kutim'iĝ'is de long'e konfid'i al la leĝ'o. Ceter'e, mi kon'as la Aten'an'a'j'n ĝendarm'o'j'n; mi vid'is ili'n parad'ant'a'j'n sur la plac'o de l’ Palac'o. Ili est'as bel'a'j hom'o'j, kaj sufiĉ'e pur'a'j rilat'e al ili'a Grek'ec'o. Ili hav'as long'a'j'n lip'har'o'j'n kaj perkut'paf'il'o'j'n. Kio'n ajn vi pens'as, ili est'as, kiu'j ni'n for'tir'os de ĉi tie.»

La Korfu'an'o al'ven'is ĝust'a'temp'e, por ke mi ne bezon'u respond'i. Li al'konduk'is la ĉambr'ist'in'o'n de la sinjor'in'o'j. Ĝi est'is Albanianino sufiĉ'e bel'a, malgraŭ ŝi'a stump'a naz'o. Du rab'ist'o'j, kiu'j vag'is sur la mont'o, est'is kapt'int'a'j si'n tut'e dimanĉ'e'vest'it'a'n, inter ŝi'a patr'in'o kaj ŝi'a fianĉ'o. Ŝi aŭd'ig'is kri'o'j'n kapabl'a'j'n tra'fend'i marmor'o'n, sed oni konsol'is ŝi'n per la promes'o, ke oni liber'ig'os ŝi'n kun pag'o antaŭ du semajn'o'j. Ŝi sub'met'iĝ'is brav'ul'in'e, kaj ĝoj'is preskaŭ pri mal'feliĉ'o, kiu pli'grand'ig'os ŝi'a'n dot'o'n. Feliĉ'a land'o, kie la vund'o'j de la kor'o est'as kurac'ebl'a'j per kvin-frank'a'j mon'er'o'j! Tiu serv'ist'in'o filozof'o ne util'is tre al S^in'o Simons: el ĉiu'j labor'o'j de si'a seks'o, ŝi sci'is nur la plug'art'o'n. Kaj al mi, ŝi ig'is la viv'o'n ne'toler'ebl'a, pro ŝi'a kutim'o, maĉet'i ajl'a'n bulb'o'n pro frand'em'o kaj koket'ec'o, kiel la Hamburg'a'j sinjor'in'o'j si'n amuz'as per manĝ'et'ad'o de bombon'o'j.

La tag'o fin'iĝ'is sen ali'a okaz'aĵ'o. La post'a tag'o ŝajn'is al ni ĉiu'j ne'toler'ebl'e long'a. La Korfu'an'o ne mal'proksim'iĝ'is de ni je unu fut'o. Mary-An'n kaj li'a patr'in'o serĉ'is la ĝendarm'o'j'n sur la horizont'o, kaj vid'is neniu'n. Mi, kutim'ant'e ag'em'a'n viv'o'n, konsum'iĝ'is pro sen'okup'ec'o. Al mi est'is permes'it'e kur'i sur la mont'o kaj herb'o'kolekt'i, bon'e gard'at'e; sed io, mi ne sci'as kio, rest'ig'is mi'n apud la sinjor'in'o'j. Dum la nokt'o, mi dorm'is mal'bon'e; mi'a projekt'o pri fug'o tra'kur'is obstin'e mi'a'n kap'o'n. Mi est'is rimark'int'a la lok'o'n, kie'n la Korfu'an'o met'as si'a'n ponard'o'n antaŭ ol kuŝ'iĝ'i; sed mi est'us kred'int'a, ke mi fid'romp'as, se mi for'iĝ'us sen Mary-An'n.

Sabat'o'n maten'e, ne'kutim'a bru'o al'tir'is mi'n al la reĝ'a skrib'ej'o. Mi'a tualet'o daŭr'is mal'long'e: mi dorm'is ja vest'it'e.

Haĝ'i-Stavros, star'ant'e mez'e de si'a trup'o, prezid'is tumult'a'n milit'konsil'iĝ'o'n. Ĉiu'j rab'ist'o'j est'is en milit'a kostum'o, arm'it'a'j de la pied'o'j ĝis la kap'o. Dek aŭ dek du kest'eg'o'j, kiu'j'n mi ne est'is vid'int'a antaŭ'e, kuŝ'is sur port'il'o'j. Mi diven'is, ke ili en'hav'as la pak'aĵ'o'j'n, kaj ke ni'a'j kapt'int'o'j si'n prepar'as por for'ir'i. La Korfu'an'o, Vasili kaj Sofokl'is konsil'iĝ'is laŭt'eg'e kaj parol'is ĉiu'j sam'temp'e. Oni aŭd'is, mal'proksim'e, la antaŭ'a'j'n gard'o'star'ant'o'j'n, kiu'j boj'as. Estafeto en ĉifon'aĵ'o'j kur'is al la Reĝ'o, kri'ant'e: «La ĝendarm'o'j!»

V

La Ĝendarm'o'j

La Reĝ'o ne ŝajn'is tre emoci'it'a. Tamen, li'a'j brov'o'j montr'iĝ'is pli kun'tir'it'a'j ol kutim'e, kaj la sulk'o'j de li'a'j frunt'o form'is akut'a'n angul'o'n inter ambaŭ okul'o'j. Li demand'is la ĵus al'ven'int'o'n:

«Tra kie ili supr'e'n'ven'as?

—Tra Kastia.

—Kiom da kompani'o'j?

—Unu.

—Kiu?

—Mi ne sci'as.

—Ni atend'u.»

Du'a kurier'o al'ven'is rapid'eg'e por alarm'i. Haĝ'i-Stavros kri'is al li el tiel mal'proksim'e, kiel li pov'is li'n ek'vid'i: «Ĉu ĝi est'as la kompani'o de Perikles?»

La rab'ist'o respond'is: «Mi ne pov'as dir'i: mi ne sci'as leg'i la cifer'o'j'n.» Paf'o ek'son'is mal'proksim'e. «Silent'u!» dir'is la Reĝ'o pren'ant'e si'a'n poŝ'horloĝ'o'n. La ĉe'est'ant'o'j silent'is religi'e. Kvar paf'o'j inter'sekv'is de minut'o al minut'o. La last'a'n sekv'is eksplod'bru'o tiel fort'a, ke ĝi simil'is al plen'a salv'o. Haĝ'i-Stavros re'met'is rid'et'ant'e si'a'n horloĝ'o'n en la poŝ'o'n.

«Bon'e, dir'is li; re'port'u la pak'aĵ'o'j'n en la ten'ej'o'n, kaj don'u al ni vin'o'n el Egino; ĝi est'as la kompani'o de Perikles.»

Li ek'vid'is mi'n en mi'a angul'o, preciz'e kiam li est'is fin'ant'a si'a'n fraz'o'n. Li vok'is mi'n mok'em'e:

«Ven'u, sinjor'o German'o, vi ne est'as tro'a. Est'as bon'e lev'iĝ'i fru'maten'e: oni vid'as kurioz'a'j'n afer'o'j'n. Ĉu vi'a soif'o ankaŭ vek'iĝ'is? Vi trink'os glas'o'n da Egina vin'o kun ni'a'j brav'a'j ĝendarm'o'j.»

Kvin minut'o'j'n post'e, oni al'port'is tri grand'a'j'n vin'sak'o'j'n, pren'it'a'j'n el iu sekret'a konserv'ej'o. Mal'fru'iĝ'int'a gard'o'star'int'o ven'is por dir'i al la Reĝ'o:

«Bon'a nov'aĵ'o! La ĝendarm'o'j de Perikles!»

Kelk'a'j rab'ist'o'j rapid'is renkont'e'n al la trup'o. La Korfu'an'o, lert'a orator'o, kur'is al'parol'ad'i la kapitan'o'n. Baldaŭ oni aŭd'is la tambur'o'n; la blu'a standard'o ek'aper'is, kaj ses'dek bon'e arm'it'a'j ĝendarm'o'j parad'marŝ'is du'vic'e ĝis la skrib'ej'o de Haĝ'i-Stavros. Mi re'kon'is S^ro'n Perikles, ĉar mi est'is admir'int'a li'n sur la promen'ej'o Patisja. Li est'is jun'a tri'dek'kvin-jar'a oficir'o, brun'a, koket'a, ŝat'at'a de la sinjor'in'o'j, bel'a vals'am'ant'o ĉe la kort'eg'o, kaj port'ant'a graci'e la fer'lad'a'j'n epolet'o'j'n. Li re'met'is si'a'n sabr'o'n en la ing'o'n, kur'is al la Reĝ'o de la mont'o'j, kaj kis'is li'n ĉe la buŝ'o, dir'ant'e: «Bon'tag'o'n, bapt'o'patr'o!

—Bon'tag'o'n, knab'o, respond'is la Reĝ'o kares'ant'e li'a'n vang'o'n per la dors'o de la man'o. Ci fart'is ĉiam bon'e?

—Dank'o'n. Kaj vi?

—Kiel ci vid'as. Kaj la famili'o?

—Mi'a onkl'o la episkop'o sufer'as pro febr'o.

—Al'konduk'u li'n al mi ĉi tie'n; mi re'san'ig'os li'n. Ĉu la polic'a prefekt'o fart'as pli bon'e?

—Iom; li send'as al ci mult'a'j'n kompliment'o'j'n; la ministr'o ankaŭ.

—Kio nov'a?

—Bal'o en la palac'o, la ven'ont'a'n 15-an. Ĝi est'as decid'it'a: La Jar'cent'o ĝi'n sci'ig'is.

—Ci danc'as do ĉiam? Kaj kio ĉe la bors'o?

—Ĝeneral'a mal'kar'iĝ'o.

—Brav'e! Ĉu ci hav'as leter'o'j'n por mi?

—Jes; jen ili est'as. Fotini ne est'is pret'a. Ŝi skrib'os al ci per la poŝt'o.

—Glas'o'n da vin'o.... Je ci'a san'o, infan'o!

—Di'o ci'n ben'u, bapt'o'patr'o! Kiu est'as tiu Frank'o, kiu ni'n aŭskult'as?

—Neni'o: ne'grav'a German'o. Ĉu ci sci'as i'o'n por konsil'i al ni?

—La ĝeneral'a pag'ist'o send'as du'dek mil frank'o'j'n al Arg'os. La mon'o pas'os morgaŭ tra la Scironaj ŝton'eg'o'j.

—Mi est'os tie. Ĉu mi bezon'os mult'a'j'n vir'o'j'n?

—Jes: la kas'o hav'as eskort'o'n da du kompani'o'j.

—Bon'a'j aŭ mal'bon'a'j?

—Mal'bon'eg'a'j. Hom'o'j kapabl'a'j kontraŭ'star'i ĝis mort'o.

—Mi kun'pren'os mi'a'n tut'a'n person'ar'o'n. Dum mi'a for'est'o, ci gard'os ni'a'j'n kapt'it'o'j'n.

—Kun plezur'o. Sed sci'u, oni ricev'is la plej sever'a'j'n ordon'o'j'n. Ci'a'j Angl'in'o'j skrib'is al si'a ambasador'o. Ili vok'as la tut'a'n arme'o'n por help'o.

—Kaj mi est'as, kiu don'is al ili la paper'o'n! Oni konfid'u do al la hom'o'j!

—Mi dev'os verk'i mi'a'n raport'o'n en rilat'o kun tio. Mi rakont'os furioz'a'n batal'o'n.

—Ni redakt'os ĝi'n kun'e.

—Jes. Tiu'n foj'o'n, bapt'o'patr'o, mi est'os, kiu venk'is.

—Ne!

—Jes do! Mi vol'as ricev'i orden'o'n.

—Ci ricev'os ĝi'n ali'foj'e. Kia ne'sat'ig'ebl'a hom'o! Mi far'is ci'n kapitan'o antaŭ mal'pli ol unu jar'o!

—Sed kompren'u do, kar'a bapt'o'patr'o, ke mal'venk'o util'os al ci. Kiam oni sci'os, ke ci'a band'o est'as dis'ig'it'a, la konfid'o re'nask'iĝ'os, la vojaĝ'ant'o'j ven'os, kaj ci far'os or'a'n profit'o'n.

—Jes, sed se mi est'os venk'it'a, la bors'o supr'e'n'iĝ'os, kaj mi spekulaci'as mal'kar'iĝ'o'n.

—Tio est'as ali'a afer'o! Almenaŭ, las'u mi'n buĉ'i dek-du'o'n da ci'a'j vir'o'j!

—Est'u! Tio mal'util'os al neni'u. Mi'a'flank'e, mi bezon'as mort'ig'i dek el la ci'a'j.

—Kiel? Oni vid'os ja, kiam ni re'ven'os, ke la kompani'o est'as komplet'a.

—Tut'e ne. Ci las'os ili'n ĉi tie; mi bezon'as rekrut'o'j'n.

—Tiu'okaz'e, mi rekomend'as al ci la jun'a'n Spir'o, mi'a'n adjutant-serĝent'o'n. Li stud'is en la lern'ej'o de «Evelpidoj», li est'as instru'it'a kaj inteligent'a. La plend'id'ul'o ricev'as nur sep'dek ok frank'o'j'n ĉiu'monat'e, kaj li'a'j ge'patr'o'j ne est'as feliĉ'a'j. Se li rest'os en la arme'o, li ne far'iĝ'os sub'leŭtenant'o antaŭ kvin aŭ ses jar'o'j; la oficir'ar'o est'as tro mult'nombr'a. Sed li disting'ig'u si'n en ci'a trup'o: oni propon'os al li sub'aĉet'o'n, kaj li hav'os si'a'n promoci'o'n antaŭ ses monat'o'j.

—Mi hav'as neni'o'n kontraŭ jun'a Spir'o! Ĉu li sci'as la Franc'a'n?

—Sufiĉ'e.

—Ebl'e mi gard'os li'n. Se li taŭg'os, mi don'os al li procent'o'n en la entrepren'o; li far'iĝ'os akci'ul'o.—Ci port'os ni'a'n tiu'jar'a'n raport'o'n al ĝi'a adres'o. Mi don'as 82 pro cent'o.

—Brav'e! mi'a'j ok akci'o'j est'os produkt'int'a'j al mi pli ol mi'a kapitan'a salajr'o. Ha! bapt'o'patr'o, kia meti'o est'as la mi'a!

—Kio'n ci vol'as? Ci est'us rab'ist'o, sen la ide'o'j de ci'a patr'in'o. Ŝi pretend'is ĉiam, ke la inklin'o mank'as al ci. Je ci'a san'o! Je la vi'a, sinjor'o German'o! Mi prezent'as al vi mi'a'n bapt'o'fil'o'n, kapitan'o'n Perikles, ĉarm'a'n jun'ul'o'n, kiu sci'as kelk'a'j'n lingv'o'j'n, kaj kiu bon'vol'os anstataŭ'i mi'n apud vi dum mi'a for'est'o. Mi'a kar'a Perikles, mi prezent'as al ci sinjor'o'n, kiu est'as doktor'o kaj valor'as dek kvin mil frank'o'j'n. Ĉu ci pov'as kred'i, ke tiu grand'a doktor'o, kiel ajn doktor'o li est'as, ne ankoraŭ sci'is pag'ig'i si'a'n re'aĉet'o'n de ni'a'j Angl'in'o'j! La mond'o degener'as, infan'o: ĝi est'is pli perfekt'a en mi'a temp'o.»

Tiel parol'int'e, li lev'iĝ'is vigl'e, kaj kur'is don'i kelk'a'j'n ordon'o'j'n pri la for'ir'o. Ĉu pro plezur'o ek'milit'ir'i, aŭ pro ĝoj'o kaŭz'it'a de la vizit'o de li'a bapt'o'fil'o, li ŝajn'is tut'e re'jun'iĝ'int'a; li hav'is du'dek jar'o'j'n mal'pli'e, li rid'is, li ŝerc'is, li sku'is si'a'n reĝ'a'n majest'ec'o'n. Mi est'us neniam kred'int'a, ke la sol'a okaz'aĵ'o kapabl'a gaj'ig'i rab'ist'o'n, est'as la al'ven'o de la ĝendarm'ar'o. Sofokl'is, Vasili, la Korfu'an'o kaj la ceter'a'j estr'o'j dis'kon'ig'is en la tend'ar'o'n la vol'o'j'n de la Reĝ'o. Ĉiu est'is baldaŭ pret'a por for'ir'i, dank’ al la tiu'maten'a alerto. La jun'a adjutant-serĝent'o Spir'o kaj la naŭ vir'o'j elekt'it'a'j inter la ĝendarm'o'j inter'ŝanĝ'is si'a'j'n uniform'o'j'n kontraŭ la pentr'ind'a rab'ist'a vest'ar'o. Ĝi est'is ver'a ĵongl'o: la milit'ministr'o, se li est'us ĉe'est'int'a, sent'us de l’ ali'form'iĝ'o nur aer'puŝ'o'n. La nov'a'j rab'ist'o'j montr'is neni'a'n bedaŭr'o'n al si'a antaŭ'a meti'o. Nur tiu'j murmur'is, kiu'j rest'is sub la standard'o. Du aŭ tri veteran'o'j dir'is laŭt'e, ke oni favor'as tro per «elekt'o», ne en'kalkul'ant'e sufiĉ'e la «seniorecon». Kelk'a'j grumbl'ul'o'j[6] fanfaron'is pri si'a'j hero'aĵ'o'j kaj pretend'is, ke ili pas'ig'is jam unu serv'o'temp'o'n en la rab'ist'ar'o. La kapitan'o trankvil'ig'is ili'n kiel ebl'e plej bon'e, promes'ant'e, ke ili'a vic'o ven'os.

Haĝ'i-Stavros, antaŭ ol for'ir'i, don'is ĉiu'j'n ŝlos'il'o'j'n al si'a anstataŭ'ont'o. Li montr'is al li la vin'o'grot'o'n, la farun'kavern'o'n, la ŝton'fend'o'n por fromaĝ'o, kaj la arb'o'trunk'o'n, en kiu'n oni en'ferm'as la kaf'o'n. Li kon'ig'is al li ĉiu'j'n antaŭ'zorg'o'j'n, kiu'j pov'as mal'help'i ni'a'n for'kur'o'n kaj konserv'ig'i tiel alt'valor'a'n kapital'o'n. La bel'a Perikles respond'is rid'et'ant'e: «Kio'n ci tim'as? Mi est'as akci'ul'o.»

Je la sep'a maten'e, la Reĝ'o ek'ir'is kaj li'a'j reg'at'o'j marŝ'is unu post ali'a mal'antaŭ li. La tut'a band'o mal'proksim'iĝ'is nord'e'n, montr'ant'e la dors'o'n al la Scironaj ŝton'eg'o'j. Ĝi re'ven'is, per voj'o iom long'a sed oportun'a, ĝis la fund'o de la val'o, kiu pas'is sub ni'a loĝ'ej'o. La rab'ist'o'j kant'is alt'a'voĉ'e, vad'ant'e en la akv'o de la kaskad'o. Ili'a milit'a marŝ'o est'is kvar'vers'a kant'o, jun'ec'a verk'o de Haĝ'i-Stavros:

Vi cert'e kon'as ĝi'n; la Atenaj knab'o'j kant'as neni'o'n ali'a'n, ir'ant'e al la katekism'o.

S^in'o Simons, kiu dorm'is apud si'a fil'in'o kaj sonĝ'is pri ĝendarm'o'j, kiel ĉiam, vek'iĝ'is subit'e kaj kur'is al la fenestr'o, t. e. al la kaskad'o. Ŝi hav'is kruel'a'n el'rev'iĝ'o'n vid'ant'e mal'amik'o'j'n, tie, kie ŝi esper'is sav'ant'o'j'n. Ŝi re'kon'is la Reĝ'o'n, la Korfu'an'o'n, kaj mult'a'j'n ali'a'j'n. Kio ŝi'n mir'ig'is ankoraŭ pli, est'is la mult'ec'o de la part'o'pren'ant'o'j en tiu maten'a milit'ir'o. Ŝi komput'is ĝis ses'dek vir'o'j, kiu'j sekv'as Haĝ'i-Stavros. «Ses'dek! pens'is ŝi: nur du'dek rest'as do por ni'n gard'i!» La ide'o de fug'o, kiu'n ŝi mal'akcept'is antaŭ-hieraŭ, re'ven'is kun iom da aŭtoritat'ec'o en ŝi'a'n spirit'o'n. Mez'e de si'a'j pri'pens'o'j, ŝi vid'is ne'atend'it'a'n post-gvardi'o'n, kiu pas'as. Dek ses, dek sep, dek ok, dek naŭ, du'dek vir'o'j! Rest'as do plu neni'u en la tend'ar'o! Ni est'as liber'a'j! «Mary-An'n!» ek'kri'is ŝi. La vic'ir'o ĉiam daŭr'ad'is. La band'o konsist'is el ok'dek rab'ist'o'j; naŭ'dek for'ir'is! Dek'du'o da hund'o'j post'marŝ'is; sed ŝi ne far'is la pen'o'n, ili'n komput'i.

Mary-An'n lev'iĝ'is ĉe la kri'o de si'a patr'in'o, kaj rapid'is el la tend'o.

«Liber'a'j! kri'is S^in'o Simons. Ĉiu'j for'ir'is. Kio'n mi dir'as? ĉiu'j! For'ir'is pli da ili, ol ekzist'is. Ni kur'u, fil'in'o!»

Ili kur'is al la ŝtup'ar'o kaj vid'is la reĝ'a'n tend'ar'o'n, okup'it'a'n de la ĝendarm'o'j. La Grek'a standard'o flirt'is triumf'e ĉe la pint'o de l’ abi'o. La lok'o'n de Haĝ'i-Stavros okup'is S^ro Perikles. S^in'o Simons flug'is en li'a'j'n brak'o'j'n kun tia fervor'o, ke li mal'facil'e sukces'is evit'i ŝi'a'n kis'o'n.

«Anĝel'o de Di'o, dir'is ŝi al li, la rab'ist'o'j for'ir'is!»

La kapitan'o respond'is en Angl'a: «Jes, sinjor'in'o.

—Vi for'kur'ig'is ili'n?

—Est'as ver'e, sinjor'in'o, ke, sen ni, ili est'us ankoraŭ ĉi tie.

—Bon'eg'a jun'ul'o! La batal'o est'is cert'e terur'a!

—Ne tro: batal'o sen larm'o'j. Mi bezon'is nur dir'i unu parol'o'n.

—Kaj ni est'as liber'a'j!

—Sen'dub'e.

—Ni pov'as re'ir'i Atenon!

—Kiam plaĉ'os al ni.

—Nu, ni for'ir'u!

—Ne'ebl'e, tiu'moment'e.

—Kio'n ni far'as ĉi tie?

—Ni'a'n dev'o'n de venk'int'o'j: ni gard'as la batal'kamp'o'n!

—Mary-An'n, prem'u la man'o'n de la sinjor'o.»

La jun'a Angl'in'o obe'is.

«Sinjor'o, daŭr'ig'is S^in'o Simons, Di'o vi'n send'is. Ni est'is perd'int'a'j ĉiu'n esper'o'n. Ni'a sol'a defend'ant'o est'is jun'a German'o el mez'a rang'o, scienc'ul'o, kiu kolekt'as herb'o'j'n kaj vol'is ni'n sav'i tra la plej absurd'a'j voj'o'j. Fin'e, vi al'ven'is! Mi est'is cert'a, ke la ĝendarm'ar'o ni'n liber'ig'os. Ĉu ne, Mary-An'n?

—Jes, patr'in'et'o.

—Sci'u, sinjor'o, ke tiu'j rab'ist'o'j est'as la last'a'j el la hom'o'j. Por komenc'i, ili pren'is ĉio'n, kio'n ni kun'port'is.

—Ĉio'n? demand'is la kapitan'o.

—Ĉio'n, escept'e mi'a'n horloĝ'o'n, kiu'n mi est'is si'n'gard'e kaŝ'int'a.

—Vi est'is prav'a, sinjor'in'o. Kaj ĉu ili konserv'is, kio'n ili pren'is de vi?

—Ne, ili re'don'is al ni tri'cent frank'o'j'n, arĝent'a'n neces'uj'o'n, kaj la horloĝ'o'n de mi'a fil'in'o.

—Tiu'j objekt'o'j est'as do ankoraŭ en vi'a'j man'o'j?

—Ja cert'e.

—Ĉu oni pren'is vi'a'j'n fingr'o- kaj orel-ring'o'j'n?

—Ne, sinjor'o kapitan'o.

—Hav'u la komplez'o'n, ili'n don'i al mi.

—Kio'n don'i al vi?

—Vi'a'j'n fingr'o- kaj orel-ring'o'j'n, arĝent'a'n neces'uj'o'n, du horloĝ'o'j'n kaj mon'sum'o'n da tri'cent frank'o'j.»

S^in'o Simons protest'is viv'e: «Kiel! sinjor'o, vi vol'as re'pren'i de mi, kio'n re'don'is la rab'ist'o'j?»

La kapitan'o respond'is ind'ec'e: «Sinjor'in'o, mi far'as mi'a'n dev'o'n.

—Vi'a dev'o est'as, ni'n sen'ig'i!

—Mi'a dev'o est'as, kolekt'i ĉiu'j'n konvink'ig'a'j'n objekt'o'j'n, neces'a'j'n por la proces'o de Haĝ'i-Stavros.

—Li est'os do juĝ'at'a?

—Tuj kiam ni est'os kapt'int'a'j li'n.

—Al mi ŝajn'as, ke ni'a'j juvel'o'j kaj ni'a mon'o util'os por neni'o, kaj ke vi hav'as sufiĉ'e da pruv'o'j por ig'i li'n pend'ig'it'a. Unu'e, li kapt'is du Angl'in'o'j'n: kio'n oni bezon'as pli'e?

—Est'as neces'e, sinjor'in'o, obe'i la kutim'o'j'n de la juĝ'ad'o.

—Sed, kar'a sinjor'o, inter la objekt'o'j, kiu'j'n vi pet'as de mi, est'as kelk'a'j, kiu'j'n mi ŝat'eg'as.

—Des pli fort'a motiv'o, sinjor'in'o, por ili'n al'konfid'i al mi.

—Sed se mi ne hav'os pli horloĝ'o'n, mi sci'os neniam....

—Sinjor'in'o, mi est'os ĉiam feliĉ'a, dir'i al vi, kiom'a hor'o est'as.»

Mary-An'n si'a'vic'e rimark'ig'is, ke ŝi mal'volont'e de'met'us si'a'j'n orel'ring'o'j'n.

«Fraŭl'in'o, respond'is la ĝentil'a kapitan'o, vi est'as sufiĉ'e bel'a por ne bezon'i ornam'aĵ'o'j'n. Vi rest'os pli facil'e sen juvel'o'j, ol vi'a'j juvel'o'j sen vi.

—Vi est'as tro afabl'a, sinjor'o, sed mi'a arĝent'a neces'uj'o est'as neces'eg'a objekt'o. La vort'o neces'uj'o montr'as ja objekt'o'n, kiu'n oni ne pov'as for'las'i.

—Vi est'as mil'foj'e prav'a, fraŭl'in'o. Tial do mi pet'eg'as, ke vi ne insist'u pri tiu punkt'o. Ne du'obl'ig'u la bedaŭr'o'n, kiu'n mi jam sent'as sen'ig'ant'e laŭ'leĝ'e du tiel disting'a'j'n person'o'j'n. Ho ve! fraŭl'in'o, ni milit'ist'o'j est'as la sklav'o'j de la ordon'ar'o, la instrument'o'j de la leĝ'o, la hom'o'j de la dev'o. Bon'vol'u akcept'i mi'a'n brak'o'n: mi hav'os la honor'o'n konduk'i vi'n al vi'a tend'o. Tie, ni far'os la inventar'o'n, kun vi'a afabl'a permes'o.»

Mi ne est'is preter'las'int'a unu vort'o'n de tiu dialog'o, kaj de'ten'is mi'n ĝis la fin'o; sed kiam mi vid'is, ke tiu fripon'a ĝendarm'o prezent'as si'a'n brak'o'n al Mary-An'n por ŝi'n sen'ig'i ĝentil'e, mi ek'bol'is, kaj marŝ'is rekt'e al li, por dir'i al li li'a'j'n ver'aĵ'o'j'n. Ver'simil'e, li leg'is sur mi'a'j okul'o'j la komenc'o'n de mi'a parol'o, ĉar li ĵet'is minac'a'n rigard'o'n al mi, for'las'is la sinjor'in'o'j'n ĉe la ŝtup'ar'o al ili'a ĉambr'o, met'is gard'o'star'ant'o'n antaŭ la pord'o'n, kaj re'ven'is al mi dir'ant'e:

«Nun, ni parol'u!»

Li for'tir'is mi'n, ne al'don'ant'e unu vort'o'n, ĝis la fund'o de la reĝ'a skrib'ej'o. Tie, li star'ig'is si'n kontraŭ mi'n, rigard'is mi'n inter mi'a'j okul'o'j, kaj dir'is:

«Sinjor'o, vi kompren'as la Angl'a'n?»

Mi konfes'is mi'a'n sci'o'n. Li daŭr'ig'is:

«Vi sci'as ankaŭ la Grek'a'n?

—Jes, sinjor'o.

—Tiu'okaz'e, vi est'as tro kler'a. Ĉu est'as kompren'ebl'e, ke mi'a bapt'o'patr'o tut'e trankvil'e rakont'as ni'a'j'n afer'o'j'n antaŭ vi? Akcept'ebl'e, tamen, pri la li'a'j: li ne bezon'as si'n kaŝ'i. Li est'as reĝ'o, li de'pend'as nur de si'a sabr'o. Sed mi, diabl'e! met'u vi'n en mi'a'n lok'o'n. Mi'a situaci'o est'as delikat'a, kaj mi dev'as atent'i mult'a'j'n cirkonstanc'o'j'n. Mi ne est'as riĉ'a, mi posed'as nur mi'a'n salajr'o'n, la estim'o'n de mi'a'j estr'o'j, kaj la amik'ec'o'n de la rab'ist'o'j. La mal'diskret'ec'o de unu vojaĝ'ant'o pov'as perd'ig'i al mi du tri'on'o'j'n de mi'a posed'aĵ'o.

—Kaj vi esper'as, ke mi silent'os pri vi'a'j mal'nobl'aĵ'o'j!

—Kiam mi esper'as i'o'n, sinjor'o, mi'a konfid'o est'as ver'e mal'oft'e tromp'at'a. Mi ne sci'as, ĉu vi for'las'os viv'ant'a tiu'j'n mont'o'j'n, kaj ĉu vi'a re'aĉet'o est'os iam pag'it'a. Se mi'a bapt'o'patr'o sen'kap'ig'os vi'n, mi est'os trankvil'a, vi ne babil'os. Se kontraŭ'e, vi re'pas'os tra Ateno! mi konsil'as al vi amik'e, silent'u pri tio, kio'n vi vid'is. Imit'u la diskret'ec'o'n de la mort'int'a sinjor'in'o duk'in'o de Piacenza, kiu est'is arest'it'a de Bibiĥi, kaj mort'is post dek jar'o'j ne rakont'int'e al iu la detal'o'j'n de si'a aventur'o. Ĉu vi kon'as proverb'o'n, kiu dir'as: «La lang'o sen'kap'ig'as»? Pri'medit'u ĝi'n serioz'e, kaj ne risk'u la danĝer'o'n, konstat'i ĝi'a'n ĝust'ec'o'n.

—La minac'o....

—Mi ne minac'as, sinjor'o. Mi est'as hom'o tro bon'e eduk'it'a por ir'i ĝis minac'o: mi avert'as vi'n. Se vi babil'us, ne est'as mi, kiu venĝ'us mi'n. Sed ĉiu'j soldat'o'j de mi'a kompani'o hav'as fervor'eg'o'n al si'a kapitan'o. Ili defend'as mi'a'j'n interes'o'j'n pli varm'e ol mi mem, kaj ili est'us sen'kompat'a'j, je mi'a grand'a bedaŭr'o, al la ne'sin'gard'em'ul'o, kiu est'us kaŭz'int'a al mi i'a'n mal'agrabl'aĵ'o'n.

—Kio'n vi tim'as, se vi hav'as tiom da kun'kulp'ant'o'j?

—Mi tim'as neni'o'n de la Grek'o'j, kaj en ordinar'a temp'o mi insist'us mal'pli fort'e pri mi'a'j konsil'o'j! Laŭ'ver'e, inter ni'a'j estr'o'j trov'iĝ'as kelk'a'j frenez'ul'o'j, kiu'j pretend'as, ke oni dev'as ag'i sam'e kontraŭ la rab'ist'o'j, kiel kontraŭ la Turk'o'j; sed mi trov'us ankaŭ konvink'it'a'j'n defend'ant'o'j'n, se la demand'o est'us pri'diskut'ot'a en famili'a rond'o. La mal'bon'o est'as, ke la diplomat'o'j pov'us ebl'e si'n inter'met'i, kaj ke la ĉe'est'o de fremd'a arme'o mal'util'us ver'simil'e al la sukces'o de mi'a afer'o. Se, pro vi'a kulp'o, mal'feliĉ'o mi'n traf'us, vid'u, sinjor'o, al kio vi est'us el'met'at'a! Oni ne pov'as far'i kvar paŝ'o'j'n en la reĝ'land'o, ne renkont'ant'e ĝendarm'o'n. La voj'o de Ateno al Pire'o est'as sub la observ'o de tiu'j koler'ul'o'j, kaj akcident'o okaz'as facil'e.

—Bon'e, sinjor'o; mi pri'pens'os tio'n.

—Vi promes'as al mi la sekret'ec'o'n?

—Vi hav'as neni'o'n por pet'i de mi, kaj mi hav'as neni'o'n por promes'i al vi. Vi inform'as mi'n pri la danĝer'ec'o de la mal'diskret'aĵ'o'j. Mi not'as ĝi'n, kaj ĝi'n memor'os.

—Kiam vi est'os en German'uj'o, vi pov'os ĉio'n rakont'i, kio plaĉ'os al vi. Parol'u, skrib'u, pres'ig'u; tut'e egal'e. La verk'o'j, kiu'j'n oni publik'ig'as kontraŭ ni, mal'util'as al neni'u, escept'e ebl'e al si'a'j aŭtor'o'j. Vi est'as liber'a, prov'i la entrepren'o'n. Se vi pentr'os fidel'e, kio'n vi vid'is, la bon'a'j Eŭrop'an'o'j akuz'os vi'n pri kalumni'o al glor'a kaj sub'prem'it'a popol'o. Ni'a'j amik'o'j—kaj ni hav'as mult'a'j'n inter la ses'dek-jar'a'j hom'o'j—nom'os vi'n ne'serioz'a, kapric'em'a kaj eĉ mal'dank'em'a. Oni re'memor'ig'os al vi, ke vi est'is gast'o de Haĝ'i-Stavros kaj de mi; oni riproĉ'os vi'n pri mank'o al la sankt'a'j leĝ'o'j de la gast'am'o. Sed la plej amuz'a, en la tut'a afer'o, est'as, ke oni ne kred'os vi'n. La publik'o konfid'as nur al ver'ŝajn'a'j mensog'o'j. Prov'u do konvink'i la strat'vag'ant'o'j'n de Parizo, Londono aŭ Berlino, ke vi vid'is ĝendarm'ar'a'n kapitan'o'n, kiu kis'as estr'o'n de rab'ist'o'j! Kompani'o'n de elekt'it'a trup'o, kiu gard'o'star'as ĉirkaŭ la kapt'it'o'j de Haĝ'i-Stavros por don'i al li temp'o'n por ŝtel'i la kas'o'n de l’ arme'o! La plej alt'a'j'n ofic'ist'o'j'n de l’ regn'o, kiu'j fond'as akci'a'n kompani'o'n por rab'ad'i la vojaĝ'ant'o'j'n! Vi pov'us tiel bon'e rakont'i al ili, ke la mus'o'j de Atenlando kontrakt'is inter'lig'o'n kun la kat'o'j, kaj ke ni'a'j ŝaf'id'o'j pren'as si'a'n nutr'aĵ'o'n el la buŝ'o de la lup'o'j! Ĉu vi sci'as, kio protekt'as ni'n kontraŭ la mal'kontent'ec'o de Eŭrop'o? La ne'ver'ŝajn'o de ni'a civiliz'ec'o. Feliĉ'e por la reĝ'land'o, ĉio ver'a, kio'n oni skrib'os kontraŭ ni, est'os ĉiam tro fort'a por traf'i kred'o'n. Mi pov'as cit'i al vi mal'long'a'n libr'o'n, kiu ne est'as laŭd'em'a por ni, kvankam ĝi est'as ĝust'a de l’ komenc'o ĝis la fin'o[7]. Oni leg'is ĝi'n preskaŭ ĉie; en Parizo oni trov'is ĝi'n kurioz'a, sed mi sci'as nur unu urb'o'n, kie ĝi ŝajn'is ver'a: Ateno! Mi ne mal'permes'as, ke vi al'don'u al ĝi du'a'n volum'o'n, sed atend'u ĝis vi est'os for'ir'int'a; se ne, trov'iĝ'os ebl'e gut'o da sang'o sur la last'a paĝ'o.

—Sed, respond'is mi, se mal'diskret'aĵ'o okaz'os antaŭ mi'a for'vetur'o, kiel vi sci'os, ke ĝi ven'is de mi?

—Vi sol'a kon'as mi'a'n sekret'o'n. La Angl'in'o'j est'as konvink'it'a'j, ke mi liber'ig'as ili'n de Haĝ'i-Stavros. Mi pren'as sur mi'n, daŭr'ig'i ili'a'n erar'o'n ĝis la re'ven'o de l’ Reĝ'o. Tio postul'os nur du tag'o'j'n, maksimum'e tri. Ni est'as je distanc'o da kvar'dek «nov'stadi'o'j» de la Scironaj ŝton'eg'o'j; mi'a'j amik'o'j ating'os ili'n tiu'nokt'e. Ili far'os si'a'n afer'o'n morgaŭ vesper'e, kaj, venk'it'e aŭ venk'int'e, ili est'os ĉi tie lund'o'n maten'e. Oni sci'os konvink'i la kapt'it'in'o'j'n, ke la rab'ist'o'j ni'n surpriz'is. Dum la for'est'o de mi'a bapt'o'patr'o, mi protekt'os vi'n kontraŭ vi mem, gard'ant'e vi'n mal'proksim'e de la sinjor'in'o'j. Mi prunt'e'pren'as vi'a'n tend'o'n. Vi cert'e vid'as, sinjor'o, ke mi hav'as la haŭt'o'n pli delikat'a, ol tiu bon'a Haĝ'i-Stavros, kaj ke mi ne pov'as el'met'i mi'a'n vizaĝ'kolor'o'n al la mal'konstant'ec'o de l’ aer'o. Kio'n oni dir'us, la 15^an, ĉe la kort'eg'a bal'o, se oni vid'us mi'n brun'ig'it'a kvazaŭ kamp'ar'an'o. Ceter'e, mi dev'as far'i societ'o'n al tiu'j kompat'ind'a'j ĉagren'ant'in'o'j: ĝi est'as mi'a dev'o de liber'ig'ant'o. Vi'a'flank'e, vi dorm'os ĉi tie, mez'e de mi'a'j soldat'o'j. Permes'u, ke mi don'u ordon'o'n, kiu vi'n koncern'as. Janni! kaporal'o Janni! Mi al'konfid'as al ci, gard'i la sinjor'o'n. Met'u ĉirkaŭ li kvar gard'o'star'ant'o'j'n, kiu'j observ'os li'n nokt'e kaj tag'e, kaj akompan'os li'n ĉi'e'n, port'ant'e paf'il'o'n. Ĝi anstataŭ'ig'os ili'n je ĉiu du'a hor'o. Marŝ'u!»

Li salut'is mi'n kun iom ironi'a ĝentil'ec'o, kaj mal'supr'e'n'ir'is kant'et'ant'e la ŝtup'ar'o'n al S^in'o Simons. La gard'o'star'ant'o salut'is li'n per paf'il'port'o.

De tiu moment'o komenc'iĝ'is por mi turment'ad'o, pri kiu la hom'a spirit'o ne pov'as koncept'i ide'o'n. Ĉiu sci'as aŭ diven'as, kio mal'liber'ej'o pov'as est'i; sed prov'u imag'i viv'ant'a'n kaj migr'ant'a'n karcer'o'n, kies kvar mur'o'j ir'as kaj re'ven'as, mal'proksim'iĝ'as kaj re'proksim'iĝ'as, turn'iĝ'as kaj re'turn'iĝ'as, frot'as si'a'j'n man'o'j'n, ung'o'skrap'as si'n, naz'pur'ig'as, si'n sku'as, agit'iĝ'as, kaj fiks'as obstin'e ok grand'a'j'n nigr'a'j'n okul'o'j'n al la kapt'it'o! Mi prov'is promen'i: mi'a ok'pied'a karcer'o regul'ig'is si'a'n paŝ'o'n laŭ la mi'a. Mi ir'is ĝis la lim'o de la tend'ar'o: la du soldat'o'j, kiu'j mi'n antaŭ'ir'is, halt'is subit'e, kaj mi al'frap'iĝ'is per la naz'o al ili'a'j uniform'o'j. Tiu akcident'o klar'ig'is al mi sur'skrib'o'n, kiu'n mi oft'e vid'is, ne kompren'ant'e ĝi'n, apud la fortik'aĵ'a'j urb'o'j: Lim'o de la garnizon'o. Mi re'ven'is: mi'a'j kvar mur'o'j aks'turn'iĝ'is, kiel scen'ej'a dekoraci'o dum vid'ebl'a ŝanĝ'o. Fin'e, ted'it'e de tiu ir'manier'o, mi sid'iĝ'is. Mi'a karcer'o ek'marŝ'is ĉirkaŭ mi: mi simil'is al ebri'a hom'o, kiu vid'as si'a'n dom'o'n rond'ir'ant'a. Mi ferm'is la okul'o'j'n; la ritm'a bru'o de la milit'ist'a paŝ'o lac'ig'is baldaŭ mi'a'n timpan'o'n. «Almenaŭ, se tiu'j kvar milit'ist'o'j bon'vol'us konversaci'i kun mi! Mi al'parol'os ili'n en Grek'a: tio est'as de'log'rimed'o, kiu ĉiam sukces'is al mi kontraŭ la gard'o'star'ant'o'j.» Mi prov'is, sed van'e. La mur'o'j hav'is ebl'e orel'o'j'n, sed uz'i la voĉ'o'n est'is mal'permes'it'a al ili: oni ne parol'as dum arm'it'a deĵor'o! Mi prov'is la sub'aĉet'o'n. Mi pren'is el mi'a poŝ'o la mon'o'n, kiu'n Haĝ'i-Stavros re'don'is al mi kaj la kapitan'o forges'is pren'i. Mi dis'don'is ĝi'n al la kvar kardinal'punkt'o'j de mi'a loĝ'ej'o. La mal'lum'a'j kaj mal'bon'humor'a'j mur'o'j ek'montr'is rid'a'n fizionomi'o'n, kaj mi'a karcer'o ek'lum'iĝ'is kiel pro sun'a radi'o. Sed, kvin minut'o'j'n post'e, la kaporal'o ven'is por anstataŭ'ig'i la gard'o'star'ant'o'j'n: preciz'e de du hor'o'j mi est'is mal'liber'a! La tag'o ŝajn'is al mi long'a; la nokt'o, sen'fin'a. La kapitan'o est'is al'juĝ'int'a al si mi'a'n kuŝ'ej'o'n sam'temp'e kun mi'a loĝ'ej'o, kaj la rok'o, kiu util'is al mi kiel lit'o, ne hav'is la mol'ec'o'n de plum'o. Pluv'et'o, tiel penetr'em'a kiel acid'o, kompren'ig'is al mi, ke la tegment'o'j est'as bel'a el'pens'aĵ'o, kaj ke la tegment'ist'o'j far'as ver'a'j'n serv'o'j'n al la societ'o. Se, de temp'o al temp'o, mi sukces'is ek'dorm'i, mi est'is preskaŭ tuj vek'at'a de kaporal'o Janni, kiu don'is la signal'dir'o'n. Fin'e, ĉu mi dir'os tio'n al vi? mal'dorm'ant'e kaj dorm'ant'e, mi kred'is, ke mi vid'as Mary-An'n kaj ŝi'a'n respekt'ind'a'n patr'in'o'n, kiu'j prem'as la man'o'n de si'a liber'ig'int'o. Ha! sinjor'o, kiel mi komenc'is pardon'i la bon'a'n mal'jun'a'n Reĝ'o'n de la mont'o'j! Kiel mi for'pren'is la mal'ben'o'j'n, kiu'j'n mi est'is ĵet'int'a al li! Kiel mi bedaŭr'is li'a'n dolĉ'a'n kaj patr'ec'a'n reg'ad'o'n! Kiel mi sopir'is por li'a re'ven'o! Kiel varm'e mi rekomend'is li'n en mi'a'j preĝ'o'j! «Mi'a Di'o, dir'is mi fervor'e, don'u la venk'o'n al vi'a serv'ant'o Haĝ'i-Stavros! Fal'ig'u antaŭ li ĉiu'j'n soldat'o'j'n de l’ reĝ'land'o! Met'u en li'a'j'n man'o'j'n la kas'o'n kaj eĉ la last'a'n mon'er'o'n de tiu infer'a arme'o! Kaj re'send'u al ni la rab'ist'o'j'n, por ke ni est'u liber'ig'it'a'j de la ĝendarm'o'j!»

Kiam mi est'is fin'ant'a tiu'n preĝ'o'n, fort'a paf'ar'o aŭd'iĝ'is en la tend'ar'o. Tiu surpriz'o re'nov'iĝ'is kelk'a'foj'e dum la daŭr'o de la tag'o kaj de la post'a nokt'o. Ĝi est'is ankoraŭ artifik'o de S^ro Perikles. Por erar'ig'i pli bon'e S^in'o'n Simons kaj konvink'i ŝi'n, ke li defend'as ŝi'n kontraŭ arme'o de rab'ist'o'j, li ordon'is, de temp'o al temp'o, paf'ekzerc'o'n.

Okaz'is preskaŭ, ke tiu fantazi'o kost'is kar'e al li. Kiam la rab'ist'o'j al'ven'is ĉe la tend'ar'o'n, je lund'o fru'maten'e, ili kred'is, ke ili trov'as antaŭ si ver'a'j'n mal'amik'o'j'n, kaj respond'is per kelk'a'j kugl'o'j, kiu'j, bedaŭr'ind'e, traf'is neniu'n.

Mi est'is neniam vid'int'a venk'eg'it'a'n arme'o'n, kiam mi ĉe'est'is la re'ven'o'n de la Reĝ'o de l’ mont'o'j. Tiu spektakl'o hav'is do por mi la plen'a'n ĉarm'o'n de unu'a prezent'o. La Ĉiel'o est'is mal'bon'e plen'um'int'a mi'a'j'n preĝ'o'j'n. La Grek'a'j soldat'o'j est'is defend'int'a'j si'n kun tia fervor'o, ke la batal'o daŭr'is ĝis la nokt'o. Ord'ig'it'a'j kvadrat'e ĉirkaŭ la du mul'o'j, kiu'j port'is la kas'o'n, ili respond'is komenc'e per regul'a paf'ad'o al la paf'ist'o'j de Haĝ'i-Stavros. La mal'jun'a Palikaro, kompren'ant'e, ke li ne sukces'os fal'ig'i, unu post ali'a, cent-du'dek hom'o'j'n, kiu'j ne ced'as, est'is atak'int'a la trup'o'n per blank'batal'il'o'j. Li'a'j kun'ul'o'j cert'ig'is al ni, ke li far'is hero'aĵ'o'j'n, kaj la sang'o, kiu li'n kovr'is, montr'is, ke li el'met'is si'n person'e. Sed la bajonet'o hav'is la last'a'n vort'o'n. La trup'o mort'ig'is dek kvar rab'ist'o'j'n, inter kiu'j unu hund'o'n. Kugl'o halt'ig'is la rang'alt'iĝ'o'n de la jun'a Spir'o, tiu oficir'o de tiel bel'a est'ont'ec'o! Mi vid'is al'ven'i ses'dek'o'n da hom'o'j lac'ig'it'a'j, polv'oz'a'j, sang'o'kovr'it'a'j, kontuz'it'a'j kaj vund'it'a'j. Sofokl'is hav'is kugl'o'n en la ŝultr'o: oni port'is li'n. La Korfu'an'o kaj kelk'a'j ali'a'j post'rest'is, unu ĉe la paŝt'ist'o'j, ali'a en vilaĝ'o, ali'a sur la nud'a ŝton'o, rand'e de voj'o.

La tut'a band'o est'is mal'gaj'eg'a kaj sen'kuraĝ'ig'it'a. Sofokl'is kri'eg'is pro dolor'o. Mi aŭd'is kelk'a'j'n murmur'o'j'n pri la ne'si'n'gard'em'o de la Reĝ'o, kiu danĝer'ig'is la viv'o'n de si'a'j kun'ul'o'j por sen'signif'a mon'sum'o, anstataŭ sen'ig'i trankvil'e la riĉ'a'j'n kaj kviet'em'a'j'n vojaĝ'ant'o'j'n.

La plej bon'fart'a, la plej fortik'a, la plej kontent'a, la plej vigl'a el la trup'o est'is la Reĝ'o. Oni leg'is sur li'a vizaĝ'o la fier'a'n kontent'ec'o'n pri la plen'um'it'a dev'o. Li re'kon'is mi'n tuj mez'e de mi'a kvar'o, kaj prezent'is kor'e la man'o'n al mi. «Kar'a kapt'it'o, dir'is li, vi vid'as reĝ'o'n en ver'e mal'bon'a stat'o. Tiu'j hund'ec'a'j soldat'o'j ne vol'is de'las'i la kas'o'n. Ĝi est'is ili'a mon'o: ili ne est'us ofer'int'a'j si'a'n viv'o'n por la propr'aĵ'o de ali'ul'o'j. Mi'a promen'ad'o al la Scironaj ŝton'eg'o'j en'kas'ig'is neni'o'n al mi, kaj mi el'spez'is dek kvar batal'ant'o'j'n, krom kelk'a'j vund'it'o'j, kiu'j ne re'san'iĝ'os. Sed ne'grav'e: mi batal'is bon'e. Tiu'j sen'taŭg'ul'o'j est'is pli mult'a'j ol ni, kaj ili hav'is bajonet'o'j'n. Se ne...! Nu, tiu tag'o mi'n re'jun'ig'is. Mi pruv'is al mi mem, ke mi hav'as ankoraŭ sang'o'n en la vejn'o'j.»

Kaj li kant'et'is la unu'a'n vers'o'n de si'a prefer'at'a kant'o: «Nigr'okul'a Klepto....» Li daŭr'ig'is: «Per Zeŭs! (kiel dir'is lord'o Byron), mi ne vol'us, por ali'a'j du'dek mil frank'o'j, est'i rest'int'a dom'e de'post sabat'o. Oni met'os ankoraŭ tio'n en mi'a'n histori'o'n. Oni rakont'os ke, pli ol sep'dek-jar'a, mi ĵet'is mi'n kun terur'a'j sabr'o'bat'o'j mez'e'n de la bajonet'o'j, ke mi tra'fend'is propr'a'man'e tri aŭ kvar soldat'o'j'n, kaj ke mi marŝ'is dek mejl'o'j'n en la mont'ar'o por re'ven'i ĉi tie'n trink'i mi'a'n kaf'o'n. Kafedji, infan'o mi'a, far'u ci'a'n dev'o'n: mi far'is la mi'a'n. Sed kie, diabl'e! est'as Perikles?»

La bel'a kapitan'o ripoz'is ankoraŭ sub si'a tend'o. Janni kur'is por li'n ven'ig'i, kaj al'konduk'is li'n tut'e dorm'ant'a'n, kun mal'friz'it'a lip'barb'o, kaj kun kap'o zorg'e en'volv'it'a en naz'tuk'o. Laŭ mi'a spert'o, neni'o est'as tiel kapabl'a vek'i iu'n, kiel glas'o da mal'varm'a akv'o aŭ mal'bon'a nov'aĵ'o. Kiam S^ro Perikles ek'sci'is, ke jun'a Spir'o kaj du ali'a'j ĝendarm'o'j kuŝ'as sur la batal'ej'o, mi vid'is bel'a'n mal'esper'o'n. Li for'tir'is si'a'n fulard'o'n, kaj se ne est'us la am'em'a respekt'o, kiu'n li hav'is al si'a person'o, li est'us de'ŝir'int'a si'a'j'n har'o'j'n.

«Mi est'as perd'iĝ'int'a hom'o, ek'kri'is li. Kiel mi klar'ig'os ili'a'n ĉe'est'o'n inter vi? Kaj krom'e, en rab'ist'a kostum'o! Oni cert'e re'kon'is ili'n: la ali'a'j konserv'is la batal'kamp'o'n! Ĉu mi dir'os, ke ili trans'kur'is por en'ir'i vi'a'j'n vic'o'j'n? Aŭ, ke vi kapt'is ili'n? Oni demand'os, kial mi silent'is pri tio. Mi atend'is ci'n por redakt'i mi'a'n grand'a'n raport'o'n. Mi skrib'is hieraŭ vesper'e, ke mi prem'sekv'as ci'n sur mont'o Parnis, kaj ke ĉiu'j mi'a'j soldat'o'j est'as admir'ind'a'j. Sankt'a Virg'ul'in'o! mi ne kuraĝ'os montr'i mi'n, dimanĉ'o'n, ĉe Patisja! Kio'n oni dir'os, la 15^an, en la kort'eg'a bal'o? La tut'a diplomat'ar'o si'n okup'os pri mi. Oni kun'vok'os la juĝ'ant'ar'o'n. Ĉu mi est'os eĉ invit'it'a?

—Al la juĝ'ant'ar'o? demand'is la rab'ist'o.

—Ne; al la bal'o de l’ kort'eg'o!

—Kia danc'am'ant'o!

—Di'o mi'a! Di'o mi'a! kiu sci'as, kio'n oni far'os? Se la tem'o est'us nur pri tiu'j Angl'in'o'j, mi ne pri'zorg'us. Angl'in'o'j! Ekzist'as sufiĉ'e da ili. Sed prunt'e'don'i mi'a'j'n soldat'o'j'n por atak'i la kas'o'n de l’ arme'o! Send'i Spiro’n kontraŭ la trup'o'n de lini'o! Oni montr'os mi'n per la fingr'o; mi ne danc'os plu.».

Kiu frot'is si'a'j'n man'o'j'n dum tiu monolog'o? La fil'o de mi'a patr'o, inter si'a'j kvar soldat'o'j.

Haĝ'i-Stavros, trankvil'e sid'ant'a, trink'et'is si'a'n kaf'o'n per mal'grand'a'j glut'o'j. Li dir'is al si'a bapt'o'fil'o: «Kia embaras'o! Rest'u kun ni. Mi promes'as al ci minimum'a'n salajr'o'n da dek mil frank'o'j ĉiu'jar'e, kaj mi dung'os ci'a'j'n soldat'o'j'n. Ni re'venĝ'os kun'e.»

Tiu propon'o est'is al'log'a. Du tag'o'j'n antaŭ'e, ĝi est'as ricev'int'a, en voĉ'don'o, mult'a'j'n voĉ'o'j'n. Kaj tamen ĝi ŝajn'is plaĉ'i mal'mult'e al la ĝendarm'o'j, kaj tut'e ne al la kapitan'o. La soldat'o'j silent'is; ili rigard'is si'a'j'n eks-kamarad'o'j'n; ili konsider'is la vund'o'n de Sofokl'is, ili pens'is pri la hieraŭ'a'j mort'int'o'j, kaj ili pli'long'ig'is la naz'o'n en la direkt'o al Ateno, kvazaŭ por flar'i el pli proksim'e la bon'eg'a'n odor'o'n de la kazern'o.

Si'a'flank'e, Perikles respond'is kun vid'ebl'a embaras'o:

«Mi dank'as ci'n, sed mi bezon'as pri'pens'i. Mi kutim'as viv'i en la urb'o, mi'a temperament'o est'as mal'fort'a; la vintr'o'j, kred'ebl'e, est'as mal'dolĉ'a'j sur la mont'o'j; jam mi mal'varm'um'is. Mi'a for'est'o est'us rimark'at'a en ĉiu'j kun'ven'o'j; oni ŝat'as mi'n tre en Ateno; oni propon'is oft'e al mi bel'a'j'n par'iĝ'o'j'n. Ceter'e, la danĝer'o ne est'as ebl'e tiel grand'a, kiel ni kred'as. Kiu sci'as, ĉu oni re'kon'is la tri mal'lert'ul'o'j'n? Ĉu la inform'o pri la okaz'int'aĵ'o al'ven'os antaŭ ni? Mi ir'os unu'e al la ministr'ej'o; mi vol'as flar'i la aer'o'n de la ofic'ej'o'j. Neni'u ven'os por mi'n kontraŭ'dir'i, ĉar la du kompani'o'j daŭr'ig'as si'a'n marŝ'ad'o'n al Arg'os.... Decid'e, mi bezon'as ir'i tie'n; mi dev'as ag'i person'e. Fleg'u ci'a'j'n vund'it'o'j'n.... Adiaŭ!»

Li far'is sign'o'n al si'a tambur'ist'o.

Haĝ'i-Stavros lev'iĝ'is, star'iĝ'is antaŭ mi'n kun si'a bapt'o'fil'o, kiu'n li super'is je la tut'a kap'o, kaj dir'is al mi: «Sinjor'o, jen hodiaŭ'a Grek'o; mi est'as Grek'o de l’ est'int'a temp'o. Kaj la jun'ul'o'j pretend'as, ke ni est'as en progres'ad'o!»

Tambur'ad'o ek'son'is, kaj la mur'o'j de mi'a karcer'o dis'iĝ'is, kiel la rempar'o'j de Jeriĥ'o. Du minut'o'j'n post'e, mi est'is antaŭ la tend'o de Mary-An'n. La patr'in'o kaj la fil'in'o vek'iĝ'is subit'e. S^in'o Simons ek'vid'is mi'n unu'a, kaj kri'is al mi:

«Nu! ni for'ir'as?

—Ho ve! sinjor'in'o, ni ne ankoraŭ ating'is tio'n!

—Kio'n do ni ating'is? La kapitan'o don'is al ni si'a'n honor'ul'a'n parol'o'n por tiu maten'o.

—Kia vi trov'is li'n, la kapitan'o'n?

—Ĝentil'a, elegant'a, ĉarm'a! Iom tro sklav'o de la disciplin'o; tio est'as ver'e li'a sol'a difekt'o.

—Kanajl'o kaj fripon'o, mal'kuraĝ'ul'o kaj fanfaron'ul'o, mensog'ant'o kaj ŝtel'ist'o! jen li'a'j ver'a'j nom'o'j, sinjor'in'o, kaj mi pruv'os ĝi'n al vi.

—He, sinjor'o! kio'n far'is al vi la ĝendarm'ar'o?

—Kio'n ĝi far'is al mi, sinjor'in'o? Bon'vol'u ven'i kun mi, nur ĝis la supr'o de l’ ŝtup'ar'o.»

S^in'o Simons al'ven'is ĝust'a'temp'e por vid'i la soldat'o'j'n parad'marŝ'ant'a'j'n kun tambur'ist'o antaŭ'e, la rab'ist'o'j'n instal'it'a'j'n anstataŭ ili, kaj la kapitan'o'n kaj la Reĝ'o'n, buŝ'o ĉe buŝ'o, inter'ŝanĝ'ant'a'j'n la adiaŭ'a'n kis'o'n. La surpriz'o est'is tro fort'a. Mi ne est'is sufiĉ'e indulg'int'a la bon'a'n sinjor'in'o'n, kaj mi ricev'is pun'o'n, ĉar ŝi sven'is laŭ'long'e, ĝis romp'i mi'a'j'n brak'o'j'n. Mi port'is ŝi'n al la font'o; Mary-An'n frap'is en ŝi'a'j'n man'o'j'n; mi ĵet'is plen'man'o'n da akv'o sur ŝi'a'n vizaĝ'o'n. Sed mi kred'as, ke nur la furioz'ec'o re'konsci'ig'is ŝi'n.

«Kia kanajl'o! kri'is ŝi.

—Li sen'ig'is vi'n, ĉu ne? Li ŝtel'is vi'a'j'n horloĝ'o'j'n, vi'a'n mon'o'n?

—Mi ne bedaŭr'as mi'a'j'n juvel'o'j'n; li konserv'u ili'n! Sed mi don'us dek mil frank'o'j'n por re'pren'i la man'prem'o'j'n, kiu'j'n mi don'is al li. Mi est'as Angl'in'o, kaj mi ne prem'as la man'o'n de ĉiu hom'o!» Tiu bedaŭr'o de S^in'o Simons el'tir'is el mi fort'a'n sopir'o'n. Ŝi daŭr'ig'is ankoraŭ pli viv'e, kaj fal'ig'is sur mi'n la pez'o'n de si'a koler'o. «Vi est'as la kulp'int'o, dir'is ŝi. Ĉu vi ne pov'is avert'i mi'n? Vi dev'is dir'i al mi, ke la rab'ist'o'j est'as, kompar'e, sankt'ul'et'o'j!

—Sed, sinjor'in'o, mi antaŭ'dir'is al vi, ke vi ne dev'as konfid'i al la ĝendarm'o'j.

—Vi dir'is ĝi'n al mi; sed vi dir'is ĝi'n sen'energi'e, pez'e, flegm'e. Ĉu mi pov'is kred'i vi'n? Ĉu mi pov'is diven'i, ke tiu hom'o util'as al Haĝ'i-Stavros kiel gard'ist'o? Ke li halt'ig'as ni'n ĉi tie por las'i al la rab'ist'o'j la temp'o'n por re'ven'i? Ke li tim'ig'as ni'n per imag'a'j danĝer'o'j? Ke li dir'as si'n sieĝ'at'a, por est'i admir'at'a de ni? Ke li ŝajn'ig'as nokt'a'j'n atak'o'j'n por kred'ig'i al ni, ke li ni'n defend'as? Nun mi diven'as ĉio'n, sed dir'u, ĉu vi sci'ig'is i'o'n!

—He! sinjor'in'o, mi dir'is, kio'n mi sci'as, kaj far'is, kio'n mi pov'as!

—Sed, German'o, kiu vi est'as! en vi'a lok'o, Angl'o est'us ofer'int'a si'a'n viv'o'n por mi, kaj mi est'us don'int'a al li la man'o'n de mi'a fil'in'o!»

La sovaĝ'a'j papav'o'j est'as ver'e ruĝ'a'j, sed mi far'iĝ'is pli ruĝ'a, aŭd'ant'e la ek'kri'o'n de S^in'o Simons. Mi sent'is mi'n tiel konfuz'it'a, ke mi kuraĝ'is nek lev'i la okul'o'j'n, nek respond'i, nek demand'i la kar'a'n sinjor'in'o'n, kio'n ŝi intenc'as dir'i per tiu'j vort'o'j. Ĉar kio do decid'ig'is person'o'n tiel rigid'a'n, parol'i tia'manier'e en ĉe'est'o de si'a fil'in'o kaj de mi? Tra kiu pord'o tiu ide'o pri edz'ig'o en'ir'is ŝi'a'n spirit'o'n? Ĉu ver'e S^in'o Simons est'is kapabl'a al'juĝ'i si'a'n fil'in'o'n, kiel taŭg'a'n rekompenc'o'n, al la unu'a al'ven'int'a sav'int'o? Tio ne est'is ver'ŝajn'a. Ĉu pli ĝust'e ĝi ne est'is kruel'a ironi'o pri mi'a'j plej sekret'a'j pens'o'j?

Kiam mi esplor'is mi'a'n konscienc'o'n, mi konstat'is kun prav'ig'it'a fier'ec'o la sen'kulp'a'n sen'pasi'ec'o'n de ĉiu'j mi'a'j sent'o'j. Mi al'skrib'is al mi tiu'n just'ec'o'n, ke la fajr'o de la pasi'o'j ne pli'alt'ig'is po unu grad'o la temperatur'o'n de mi'a kor'o. En ĉiu moment'o de la tag'o, mi ekzerc'ad'is pens'i pri Mary-An'n, por sond'i mi'n mem. Mi konstru'ad'is en la aer'o kastel'o'j'n, kies mastr'in'o ŝi est'is. Mi fabrik'is roman'o'j'n, en kiu'j ŝi est'is la heroin'o, kaj mi la hero'o. Mi supoz'is laŭ'kapric'e la plej absurd'a'j'n cirkonstanc'o'j'n. Mi imag'is far'iĝ'o'j'n tiel ne'ver'ŝajn'a'j'n, kiel la histori'o de princ'in'o Ipsof kaj leŭtenant'o Reynauld. Mi ir'is ĝis prezent'i al mi la bel'et'a'n Angl'in'o'n, sid'ant'a dekstr'e de mi en poŝt'kaleŝ'o, kaj cirkaŭmetanta si'a'n bel'a'n brak'o'n al mi'a long'a kol'o. Ĉiu'j tiu'j flat'a'j supoz'o'j, kiu'j est'us profund'e agit'int'a'j anim'o'n mal'pli filozof'em'a'n ol la mi'a'n, ne inter'romp'is mi'a'n seren'ec'o'n. Mi ne sent'is la altern'ad'o'j'n de tim'o kaj esper'o, kiu'j est'as la karakteriz'a'j simptom'o'j de l’ am'o. Neniam, absolut'e neniam mi ek'sent'is tiu'j'n grand'a'j'n konvulsi'o'j'n de l’ kor'o, pri kiu'j parol'as la roman'o'j. Sekv'e, mi ne am'is Mary-An'n, mi est'is ne'riproĉ'ebl'a hom'o, kaj mi rajt'is marŝ'i kun lev'it'a kap'o. Sed S^in'o Simons, kiu ne est'is leg'int'a en mi'a pens'o, est'is ja kapabl'a erar'i pri la natur'o de mi'a si'n'don'em'o. Kiu sci'as, ĉu ŝi ne suspekt'as mi'n pri am'o al ŝi'a fil'in'o, ĉu ŝi ne interpret'as laŭ mal'bon'a senc'o mi'a'n konfuz'ec'o'n kaj mi'a'n tim'em'o'n, ĉu ŝi ne el'las'is tiu'n vort'o'n edz'ig'o, por ke mi mal'kovr'u mi'n ne'vol'e? Mi'a fier'ec'o ribel'is kontraŭ suspekt'o tiel mal'just'a, kaj mi respond'is al ŝi per firm'a voĉ'o, ne tamen rigard'ant'e ŝi'n vizaĝ'e'n:

«Sinjor'in'o, se mi hav'us la feliĉ'o'n, for'tir'i vi'n de ĉi tie, mi ĵur'as al vi, ke ĝi ne est'us por edz'iĝ'i kun vi'a fraŭl'in'o fil'in'o.

—Kaj kial do? dir'is ŝi per ofend'it'a ton'o. Ĉu mi'a fil'in'o ne merit'as, ke oni edz'iĝ'u kun ŝi? Mi trov'as vi'n strang'a, laŭ'ver'e! Ĉu ŝi ne est'as sufiĉ'e bel'et'a? aŭ sufiĉ'e riĉ'a? aŭ el sufiĉ'e bon'a famili'o? Ĉu mi eduk'is ŝi'n mal'bon'e? Kaj ĉu vi sci'as i'o'n por kritik'i pri ŝi? Edz'iĝ'i kun F^in'o Simons, mi'a sinjor'et'o! tio est'as bel'a rev'o; kaj ĝi kontent'ig'us eĉ la plej postul'em'a'n hom'o'n.

—Ho ve! sinjor'in'o, respond'is mi, vi kompren'is mi'n ver'e mal'bon'e. Mi konfes'as, ke la fraŭl'in'o est'as perfekt'a, kaj sen ŝi'a ĉe'est'o, kiu ig'as mi'n tim'em'a, mi dir'us al vi, kia'n pasi'a'n admir'o'n ŝi inspir'is al mi tuj de la unu'a tag'o. Preciz'e pro tio mi ne arog'as pens'i, ke iu ajn hazard'o pov'os pli'alt'ig'i mi'n ĝis ŝi.»

Mi esper'is, ke mi'a humil'ec'o kompat'ig'os tiu'n fulm'o'frap'a'n patr'in'o'n. Sed ŝi'a koler'o ne mal'alt'iĝ'is po ton'du'on'o:

«Kial? daŭr'ig'is ŝi. Kial vi ne merit'as mi'a'n fil'in'o'n? Respond'u do!

—Sed, sinjor'in'o, mi est'as mal'riĉ'a kaj sen situaci'o.

—Kia grav'a afer'o! Sen situaci'o! Vi hav'us situaci'o'n, sinjor'o, se vi edz'iĝ'us kun mi'a fil'in'o. Est'i mi'a bo'fil'o, ĉu do tio ne est'as situaci'o? Vi est'as mal'riĉ'a! Ĉu iam ni pet'is mon'o'n de vi? Ĉu ni ne hav'as sufiĉ'e por ni, kaj por mult'a'j ali'a'j? Ceter'e, ĉu la hom'o, kiu ni'n for'tir'os de ĉi tie, ne far'os al ni donac'o'n da cent'mil frank'o'j? Tio est'as mal'mult'o, mi konfes'as, sed ĝi est'as io. Ĉu vi dir'os, ke cent'mil frank'o'j est'as mal'ŝat'ind'a mon'sum'o? Fin'e do, kial vi ne merit'as edz'iĝ'i kun mi'a fil'in'o?

—Sinjor'in'o, mi ne est'as....

—Nu, kio vi ne est'as? Vi ne est'as Angl'o!

—Ho! tut'e ne.

—Ĉu do vi kred'as, ke ni est'as sufiĉ'e rid'ind'a'j por riproĉ'i vi'n pri vi'a nask'iĝ'o? He! sinjor'o, mi sci'as ja, ke ne est'as donac'it'e al ĉiu hom'o, est'i Angl'o. La tut'a ter'glob'o ne pov'as est'i Angl'a... almenaŭ antaŭ kelk'a'j jar'o'j. Sed oni pov'as est'i honest'ul'o kaj inteligent'ul'o, ne pozitiv'e nask'iĝ'int'e en Angl'uj'o.

—Pri la honest'ec'o, sinjor'in'o, ĝi est'as propr'aĵ'o, kiu'n ni trans'don'as al ni de patr'o al fil'o. Inteligent'o'n mi posed'as ĝust'e sufiĉ'e por est'i doktor'o. Sed bedaŭr'ind'e mi ne iluzi'as pri la difekt'o'j de mi'a ekster'aĵ'o....

—Vi vol'as dir'i, ke vi est'as mal'bel'a, ĉu ne? Ne, sinjor'o, vi ne est'as mal'bel'a. Vi hav'as inteligent'a'n vizaĝ'o'n. Mary-An'n, ĉu la sinjor'o hav'as inteligent'a'n vizaĝ'o'n?

—Jes, patr'in'et'o,» dir'is Mary-An'n. Ĉu ŝi ruĝ'iĝ'is respond'ant'e, ŝi'a patr'in'o vid'is pli bon'e ol mi, ĉar mi'a'j okul'o'j est'is obstin'e fiks'it'a'j ter'e'n.

«Ceter'e, al'don'is S^in'o Simons, eĉ se vi est'us dek'foj'e pli mal'bel'a, vi ne est'us tiel mal'bel'a, kiel mi'a mort'int'a edz'o. Kaj tamen, vol'u kred'i ke mi est'is sam'e graci'a, kiel mi'a fil'in'o, kiam mi don'is al li mi'a'n man'o'n. Kio'n vi respond'os al tio?

—Neni'o'n, sinjor'in'o, se ne, ke vi super'donac'as mi'n, kaj ke, kiom ajn de'pend'os de mi, vi est'os morgaŭ sur la voj'o al Ateno.

—Kio'n vi intenc'as far'i? Tiu'n foj'o'n, pen'u por trov'i rimed'o'n mal'pli rid'ind'a'n, ol antaŭ kelk'a'j tag'o'j!

—Mi esper'as, ke vi est'os kontent'a pri mi, se vi bon'vol'os aŭskult'i mi'n ĝis'fin'e....

—Jes, sinjor'o....

—Ne inter'romp'ant'e mi'n.

—Mi ne inter'romp'os vi'n. Ĉu iam oni vi'n inter'romp'is?

—Jes.

—Ne.

—Jes do!

—Kiam?

—Neniam. Sinjor'in'o, ĉiu'j kapital'o'j de Haĝ'i-Stavros est'as depon'it'a'j ĉe S^ro'j Barley kaj K^o.

—Ĉe ni!

—Plac'o Cavendish, 31, en Londono. Merkred'o'n last'a'n, li dikt'is antaŭ ni afer'a'n leter'o'n adres'it'a'n al S^ro Barley.

—Kaj vi ne dir'is tio'n al mi pli fru'e!

—Vi neniam las'is al mi la temp'o'n.

—Sed tio est'as monstr'a! Vi'a kondut'o est'as ne'klar'ig'ebl'a! Ni est'us liber'a'j jam de ses tag'o'j! Mi est'us ir'int'a rekt'e al li; mi est'us kompren'ig'int'a al li ni'a'j'n rilat'o'j'n.

—Kaj li est'us postul'int'a de vi du'cent aŭ tri'cent mil frank'o'j'n! kred'u mi'n, sinjor'in'o, plej bon'e est'as silent'i pri tio. Pag'u vi'a'n re'aĉet'o'n; postul'u ricev'atest'o'n, kaj post du semajn'o'j, send'ig'u al li kur'ant'a'n kont'o'n kun la jen'a not'o:

«Pli'e, 100.000 frank'o'j pag'it'a'j person'e per S^in'o Simons, ni'a asoci'an'in'o, kontraŭ kvitanc'o.»

Tia'manier'e, vi re'akir'os vi'a'n mon'o'n, sen help'o de la ĝendarm'ar'o. Ĉu ĝi est'as klar'a?»

Mi lev'is la okul'o'j'n, kaj mi vid'is la graci'a'n rid'et'o'n de Mary-An'n, tut'e radi'a'n pro dank'em'o. S^in'o Simons lev'is furioz'e la ŝultr'o'j'n, kaj ŝajn'is emoci'it'a nur de mal'kontent'iĝ'o.

«Laŭ'ver'e, dir'is ŝi, vi est'as mir'ig'a hom'o! vi propon'is al ni akrobat'a'n for'ramp'o'n, kiam ni hav'is rimed'o'n tiel simpl'a'n! Kaj vi sci'as tio'n de merkred'o maten'e! Mi neniam pardon'os, ke vi ne dir'is ĝi'n je la unu'a tag'o.

—Sed sinjor'in'o, vol'u memor'i, ke mi invit'is vi'n, skrib'i al vi'a sinjor'o frat'o por pet'i de li cent dek kvin mil frank'o'j'n.

—Kial cent dek kvin?

—Mi vol'as dir'i cent mil.

—Ne, cent dek kvin. Tio est'as just'a. Ĉu vi est'as cert'a, ke Haĝ'i-Stavros ne konserv'os ni'n ĉi tie, post ricev'o de la mon'o?

—Tio'n mi garanti'as. La rab'ist'o'j est'as la sol'a'j Grek'o'j, kiu'j neniam vort-romp'as. Vi kompren'as, ke se ili nur unu'foj'e konserv'us la kapt'it'o'j'n, ricev'int'e la mon'o'n, neni'u si'n re'aĉet'us plu.

—Prav'e. Sed kia strang'a German'o vi est'as, ke vi ne parol'is pli fru'e!

—Vi ĉiam inter'romp'is mi'a'n parol'o'n.

—Vi dev'is parol'i malgraŭ ĉio.

—Sed, sinjor'in'o....

—Silent'u, kaj konduk'u ni'n al tiu mal'ben'it'a Stavros.»

La Reĝ'o maten'manĝ'is rost'it'a'j'n turt'o'j'n, sub si'a tribunal'a arb'o, kun la ne'vund'it'a'j oficir'o'j, kiu'j rest'is al li. Li est'is tualet'int'a, nom'e for'lav'int'a la sang'o'n de si'a'j man'o'j kaj sur'met'int'a ali'a'n vest'o'n. Li serĉ'is kun si'a'j kun'manĝ'ant'o'j la plej rapid'a'n rimed'o'n por plen'ig'i la mank'o'j'n, kiu'j'n la mort'o far'is en li'a'j vic'o'j. Vasili, kiu est'is el Janina, propon'is si'n por ir'i dung'i tri'dek vir'o'j'n en Epir'o, kie la observ'ad'o de la Turk'a'j aŭtoritat'o'j sen'okup'ig'is pli ol mil rab'ist'o'j'n. Ali'a, el Lakonio, vol'is, ke oni aĉet'u per sufiĉ'a pag'o la mal'grand'a'n band'o'n de la Spart'an'o Pavlos, kiu ekspluat'as la region'o'n Man'i, apud Kalamata. La Reĝ'o, ĉiam penetr'it'a de la Angl'a'j ide'o'j, pens'is organiz'i la rekrut'ig'o'n per la fort'o, kaj kapt'i ĉiu'j'n paŝt'ist'o'j'n de Atenlando. Tiu sistem'o ŝajn'is des pli bon'a, ke ĝi okaz'ig'us neniu'n el'spez'o'n, kaj ke oni ricev'us la brut'ar'o'j'n pli'e.

Inter'romp'it'e mez'e de la konsil'iĝ'o, Haĝ'i-Stavros akcept'is si'a'j'n kapt'it'in'o'j'n glaci'e. Li ne prezent'is eĉ glas'o'n da akv'o al S^in'o Simons, kiu, ne maten'manĝ'int'e, ofend'iĝ'is pri tiu forges'o de la dec'regul'o'j. Mi pren'is la parol'o'n je la nom'o de l’ Angl'in'o'j, kaj pro la for'est'o de la Korfu'an'o, la Reĝ'o est'is dev'ig'at'a akcept'i mi'n kiel interpret'ist'o'n. Mi dir'is al li, ke, post la hieraŭ'a mal'feliĉ'eg'o, li est'os kontent'a, ek'sci'ant'e la decid'o'n de S^in'o Simons, ke ŝi pag'os sen'prokrast'e si'a'n re'aĉet'o'n kaj la mi'a'n; ke la mon'o est'os depon'at'a morgaŭ, kontraŭ ricev'atest'o, ĉu en la Bank'o'n de Ateno, aŭ en iu'n ali'a'n lok'o'n, kiu'n li elekt'os laŭ'plaĉ'e.

«Mi ĝoj'as, dir'is li, ke tiu'j vir'in'o'j rezign'is kun'vok'i la Grek'a'n arme'o'n al ili'a help'o. Dir'u al ili, ke oni don'os al ili de'nov'e komplet'a'n skrib'il'ar'o'n: sed ili ne mal'bon'uz'u plu mi'a'n konfid'o'n! ili ne al'vok'u la soldat'o'j'n ĉi tie'n! Se nur unu kep'o aper'os sur la mont'o'n, mi de'tranĉ'ig'os al ili la kap'o'n. Mi ĵur'as ĝi'n per la Virg'ul'in'o de Megaspileon, skulpt'it'a de la propr'a man'o de sankt'a Luk'o!

—Suspekt'u neni'o'n. Mi garanti'don'as la parol'o'n de la sinjor'in'o kaj la mi'a'n. Kie'n vi vol'as, ke oni depon'u la mon'o'n?

—En la Naci'a'n Bank'o'n de Grek'uj'o. Ĝi est'as la sol'a, kiu ankoraŭ ne bankrot'is.

—Ĉu vi hav'as konfid'ind'a'n hom'o'n por port'i la leter'o'n?

—Mi hav'as la «bon'a'n mal'jun'ul'o'n». Oni vok'os li'n. Kiom'a hor'o est'as? La naŭ'a maten'e. Li'a monaĥ'a Moŝt'o ne trink'is ankoraŭ sufiĉ'e por est'i ebri'a.

—Pren'u do la monaĥ'o'n! Kiam la frat'o de S^in'o Simons est'os pag'int'a la sum'o'n kaj pren'int'a vi'a'n kvitanc'o'n, la monaĥ'o re'ven'os sci'ig'i vi'n.

—Kiu'n kvitanc'o'n? Kial kvitanc'o'n? Mi neniam don'is. Kiam vi est'os ĉiu'j liber'a'j, oni vid'os ja, ke vi pag'is, kio'n vi ŝuld'is al mi.

—Mi kred'is, ke tia hom'o, kia vi est'as, trakt'as la afer'o'j'n laŭ Eŭrop'a mod'o. Laŭ bon'a administr'o....

—Mi trakt'as la afer'o'j'n laŭ mi'a plaĉ'o, kaj mi est'as tro mal'jun'a por ŝanĝ'i mi'a'n metod'o'n.

—Kiel plaĉ'os al vi. Mi pet'is tio'n de vi por la util'o de S^in'o Simons. Ŝi est'as zorg'ant'in'o de si'a ne'plen'aĝ'a fil'in'o, kaj ŝuld'os kont'o'n al ŝi pri la tut'o de ŝi'a propr'aĵ'o.

—Tut'e egal'e! Mi zorg'as pri ŝi'a util'o kiel ŝi pri la mi'a. Eĉ se ŝi pag'us por si'a fil'in'o, kia mal'feliĉ'o! Mi neniam bedaŭr'is, kio'n mi el'spez'is por Fotini. Jen paper'o, ink'o kaj kan'o'j. Hav'u la komplez'o'n observ'i la redakt'o'n de la leter'o. Vi risk'as ankaŭ vi'a'n kap'o'n.»

Mi lev'iĝ'is tut'e konfuz'a kaj mi sekv'is la sinjor'in'o'j'n, kiu'j diven'is mi'a'n embaras'o'n ne penetr'ant'e ĝi'a'n kaŭz'o'n. Sed subit'a inspir'o re'konduk'is mi'n al la Reĝ'o. Mi dir'is al li: «Decid'e, vi est'is prav'a rifuz'ant'e la kvitanc'o'n, kaj mi ne dev'is pet'i ĝi'n. Vi est'as pli prudent'a ol mi; la jun'ul'o'j est'as ne'si'n'gard'em'a'j.

—Kio'n ĝi signif'as?

—Vi est'as prav'a, mi ripet'as al vi. Oni dev'as ĉio'n antaŭ'vid'i. Kiu sci'as, ĉu vi ne sufer'os du'a'n mal'venk'o'n, pli terur'a'n ol la unu'a? Ĉar vi ne hav'os ĉiam vi'a'j'n krur'o'j'n de du'dek'jar'ul'o, la soldat'o'j pov'us vi'n kapt'i viv'ant'a'n.

—Mi'n!

—Oni juĝ'us vi'n, kvazaŭ vi est'us simpl'a krim'ul'o; la juĝ'ist'o'j ne tim'us vi'n plu. En tia cirkonstanc'o, kvitanc'o por cent dek kvin mil frank'o'j est'us prem'eg'a pruv'o. Ne don'u batal'il'o'j'n al la tribunal'o'j kontraŭ vi. Ebl'e S^in'o Simons aŭ ŝi'a'j hered'ont'o'j inter'ven'us en la proces'o'n por re'postul'i, kio'n oni pren'is de ŝi. Neniam sub'skrib'u kvitanc'o'n!»

Li respond'is per tondr'a voĉ'o: «Mi sub'skrib'os unu! Kaj pli'vol'e du ol unu! mi sub'skrib'os tiom da ili, kiom oni vol'os! Mi ĉiam sub'skrib'os kvitanc'o'j'n, kaj al ĉiu'j hom'o'j. Ha! la soldat'o'j imag'as, ke ili mi'n sub'met'os facil'e, pro tio, ke unu'foj'e la hazard'o kaj la pli'mult'ec'o don'is al ili la venk'o'n! Ili kapt'us mi'n viv'ant'a'n, mi'n, kies brak'o est'as ŝirm'e kontraŭ lac'ec'o, kaj la kap'o ŝirm'e kontraŭ la kugl'o'j! Mi ir'us sid'iĝ'i sur benk'o'n, antaŭ juĝ'ist'o'n, kiel kamp'ar'an'o, kiu ŝtel'is brasik'o'j'n! Jun'ul'o, vi ne kon'as ankoraŭ Haĝ'i-Stavros. Est'us pli facil'e el'radik'ig'i mont'o'n Parnis kaj trans'lok'i ĝi'n sur la supr'o'n de mont'o Tajgeto, ol for'tir'i mi'n el mi'a'j mont'o'j por mi'n ĵet'i sur tribunal'a'n benk'o'n! Skrib'u al mi la nom'o'n de S^in'o Simons per Grek'a'j liter'o'j! Bon'e. Ankaŭ la vi'a'n!

—Ne est'as neces'e, kaj....

—Skrib'u tamen. Vi sci'as mi'a'n nom'o'n, kaj mi est'as cert'a, ke vi ne forges'os ĝi'n. Mi vol'as hav'i la vi'a'n, por ĝi'n memor'i.»

Mi skrib'aĉ'is mi'a'n nom'o'n kiel ebl'e plej bon'e en la harmoni'a lingv'o de Platon'o. La leŭtenant'o'j de la Reĝ'o aplaŭd'is li'a'n firm'ec'o'n ne antaŭ'vid'ant'e, ke ĝi kost'os al ili cent dek kvin mil frank'o'j'n. Mi kur'is, kontent'a pri mi, kaj kun mal'pez'a kor'o, al la tend'o de S^in'o Simons. Post hor'du'on'o, ŝi prezent'is al mi'a aprob'o la jen'a'n leter'o'n:

«El mont'o Parnis, mez'e de la demon'o'j de tiu Stavros.

«Mi'a kar'a frat'o,

«La ĝendarm'o'j, kiu'j'n vi send'is al mi'a help'o, perfid'is kaj el'rab'is ni'n abomen'e. Mi tre rekomend'as al vi, ke vi ig'u ili'n pend'ig'it'a'j. Por ili'a kapitan'o Perikles mend'u pend'ig'il'o'n alt'a'n je cent fut'o'j. Mi plend'os special'e pri li en la depeŝ'o, kiu'n mi intenc'as send'i al lord'o Palmerston, kaj mi dediĉ'os al li plen'a'n paragraf'o'n de la leter'o, kiu'n mi skrib'os al la redaktor'o de la Times, tuj kiam vi est'os liber'ig'int'a ni'n. Oni pov'as esper'i neni'o'n de la lok'a'j aŭtoritat'o'j. Ĉiu'j en'land'ul'o'j inter'konsent'as kontraŭ ni, kaj, la tag'o'n post ni'a for'ir'o, la Grek'a popol'o kun'ven'os en iu'n angul'o'n por divid'i ni'a'j'n ŝtel'it'a'j'n posed'aĵ'o'j'n. Feliĉ'e, ili hav'os mal'mult'o'n. Mi ek'sci'is per jun'a German'o, kiu'n mi konsider'is komenc'e kiel spion'ist'o'n, kaj kiu est'as tre honest'a sinjor'o, ke tiu Stavros, al'nom'at'a Haĝ'i-Stavros, depon'is si'a'j'n kapital'o'j'n ĉe ni'a firm'o. Vol'u kontrol'i tiu'n fakt'o'n; kaj, se ĝi est'as ver'a, neni'o mal'help'as, ke ni pag'u la re'aĉet'o'n, kiu'n oni postul'as el ni. Pag'ig'u al la Bank'o de Grek'uj'o 115.000 frank'o'j'n (4.600 sterling'a'j'n funt'o'j'n) kontraŭ regul'a kvitanc'o sigel'it'a per la ordinar'a sigel'o de tiu Stavros. Oni en'skrib'os la sum'o'n en li'a'n kalkul'o'n, kaj ĉio est'os en ord'o. Ni'a fart'o est'as bon'a, kvankam la mont'ar'a viv'o tut'e ne est'as komfort'a. Est'as abomen'e, ke du Angl'in'o'j, regn'an'in'o'j de la plej grand'a imperi'o en la mond'o, est'as dev'ig'at'a'j manĝ'i si'a'n rost'aĵ'o'n sen mustard'o kaj sen pickles, kaj trink'i pur'a'n akv'o'n, kvazaŭ la last'a el la fiŝ'o'j.

«Esperant'e, ke vi re'konduk'os mi'n baldaŭ al ni'a kutim'a viv'o, mi est'as, mi'a kar'a frat'o,

«Tre sincer'e vi'a  
«Rebecca Simons

«Lund'o'n, 5 maj'o 1856.»

Mi port'is mem al la reĝ'o la aŭtograf'o'n de la bon'a sinjor'in'o. Li pren'is ĝi'n mal'fid'e kaj konsider'is ĝi'n per tiel penetr'a rigard'o, ke mi trem'is, ke li kompren'os ĝi'a'n senc'o'n. Mi est'is tamen cert'eg'a, ke li ne sci'as unu vort'o'n el la Angl'a. Sed tiu diabl'a hom'o inspir'is al mi superstiĉ'a'n tim'eg'o'n, kaj mi kred'is li'n kapabl'a far'i mirakl'o'j'n. Li ŝajn'is kontent'a, nur kiam li al'ven'is al la nombr'o 4.600 funt'o'j. Tiam li vid'is, ke la tem'o ne est'as pri ĝendarm'o'j. La leter'o'n oni met'is kun ali'a'j paper'o'j en fer'lad'a'n cilindr'o'n. Oni ven'ig'is la «bon'a'n mal'jun'ul'o'n», kiu est'is trink'int'a ĝust'e sufiĉ'e da vin'o por vigl'ig'i si'a'j'n krur'o'j'n, kaj la reĝ'o don'is al li la leter'uj'o'n kun preciz'a'j instrukci'o'j. Li for'ir'is, kaj mi'a kor'o kur'is kun li ĝis la lim'o de li'a vojaĝ'o. Horaci'o ne sekv'is per pli sent'em'a rigard'o la ŝip'o'n, kiu port'is Virgilion.

La Reĝ'o dolĉ'iĝ'is tre, kiam li pov'is konsider'i tiu'n grav'a'n afer'o'n kiel fin'it'a'n. Li mend'is por ni ver'a'n festen'o'n; li dis'don'ig'is al si'a'j soldat'o'j du'obl'a'n porci'o'n da vin'o; li ir'is vizit'i la vund'it'o'j'n kaj el'tir'i propr'a'man'e la kugl'o'n de Sofokl'is. Ĉiu'j rab'ist'o'j ricev'is ordon'o'n ag'i kontraŭ ni kun la respekt'o ŝuld'at'a al ni'a mon'o.

La maten'manĝ'o, kiu'n mi en'sorb'is sen ĉe'est'ant'o'j, en la societ'o de la sinjor'in'o'j, est'as unu el la plej ĝoj'a'j manĝ'o'j, kiu'j'n mi memor'as. Ĉiu'j mi'a'j sufer'o'j fin'iĝ'is do! Mi est'os liber'a post du tag'o'j da dolĉ'a kapt'it'ec'o. Ebl'e eĉ, post for'ir'o el la man'o'j de Haĝ'i-Stavros, ador'ind'a katen'o!... Mi sent'is mi'n poet'o laŭ la manier'o de Gessner. Mi manĝ'is tiel fervor'e, kiel S^in'o Simons, kaj mi trink'is cert'e pli soif'e. Mi pruv'is mi'a'n estim'o'n al la blank'a vin'o el Egino, kiel iam al la vin'o el Santorin. Mi trink'is je la san'o de Mary-An'n, je la san'o de ŝi'a patr'in'o, je la san'o de mi'a'j bon'a'j ge'patr'o'j kaj de princ'in'o Ipsof. S^in'o Simons vol'is aŭd'i la histori'o'n de tiu nobel'a fremd'ul'in'o, kaj, ver'e, mi ne kaŝ'is ĝi'n al ŝi. La bon'a'j ekzempl'o'j est'as neniam tro kon'at'a'j! Mary-An'n atent'is plej ĉarm'e mi'a'n rakont'o'n. Ŝi esprim'is la opini'o'n, ke la princ'in'o est'is prav'a, kaj ke vir'in'o dev'as pren'i si'a'n feliĉ'o'n tie, kie ŝi trov'as ĝi'n. Kia bel'a parol'o! La proverb'o'j est'as la saĝ'o de la popol'o'j kaj kelk'a'foj'e ili'a feliĉ'o. Mi est'is sur la dekliv'o al ĉiu'j prosper'ec'o'j, kaj mi sent'is mi'n rul'iĝ'ant'a, al mi ne sci'as kiu sur'ter'a paradiz'o. Ho Mary-An'n! la ŝip'an'o'j, kiu'j vetur'as sur la Ocean'o, hav'is neniam, kiel gvid'il'o'j'n, du stel'o'j'n simil'a'j'n al vi'a'j okul'o'j!

Mi sid'is antaŭ ŝi. Pas'ig'ant'e al ŝi flug'il'o'n de kok'id'o, mi al'proksim'iĝ'is tiel, ke mi vid'is mi'a'n vizaĝ'o'n du'foj'e re'bril'ant'a'n miniatur'e inter ŝi'a'j nigr'a'j palpebr'o'har'o'j. Mi trov'is mi'n bel'a, sinjor'o, unu'a'foj'e en mi'a viv'o. La kadr'o valor'ig'is tiel bon'e la bild'o'n! Strang'a ide'o tra'pas'is mi'a'n spirit'o'n. Mi kred'is, ke mi ek'vid'as, per tiu okaz'aĵ'o, decid'o'n de la destin'o. Ŝajn'is al mi, ke la bel'a Mary-An'n hav'as en la fund'o de la kor'o la vizaĝ'o'n, kiu'n mi rimark'as en ŝi'a'j okul'o'j.

Ĉio tio ne est'is am'o, mi sci'as bon'e, kaj mi intenc'as nek riproĉ'i nek laŭd'i mi'n pri sent'o, kiu'n mi neniam kon'is; sed ĝi est'is amik'ec'o fortik'a, kaj kiu sufiĉ'as, laŭ mi'a opini'o, al tiu, kiu est'as edz'iĝ'ont'a. Neni'a agit'ec'a emoci'o mov'ig'is la fibr'o'j'n de mi'a kor'o, sed mi sent'is ĝi'n mal'rapid'e fluid'iĝ'ant'a, kiel vaks'a tavol'o sub la varm'ec'o de sun'o tiel dolĉ'a.

Sub la influ'o de tiu kviet'a ekstaz'o, mi rakont'is al Mary-An'n kaj al ŝi'a patr'in'o mi'a'n tut'a'n viv'o'n de'post mi'a unu'a tag'o. Mi pentr'is al ili la ge'patr'a'n dom'o'n, la grand'a'n kuir'ej'o'n, en kiu ni manĝ'is ĉiu'j kun'e, la kaserol'o'j'n el kupr'o al'pend'ig'it'a'j'n ĉe la mur'o laŭ vic'o de grand'ec'o, la girland'o'j'n de ŝink'o'j kaj kolbas'o'j mal'volv'iĝ'ant'a'j'n en la intern'o de l’ kamen'o, ni'a'n modest'a'n kaj tre oft'e mal'facil'a'n viv'o'n, la est'ont'ec'o'n de ĉiu el mi'a'j frat'o'j: Henrik'o est'os la post'e'ul'o de patr'et'o; Frederik'o lern'as la tajlor'a'n meti'o'n; Frantz kaj Johano-Nikolao soldat'iĝ'is je si'a dek-ok'a jar'o: unu est'as kavaleri'a kaporal'o, la ali'a port'as jam serĝent'a'n galon'o'n. Mi rakont'is al ili mi'a'j'n stud'o'j'n, mi'a'j'n ekzamen'o'j'n, mi'a'j'n universitat'a'j'n sukces'et'o'j'n, la bel'a'n profesor'a'n est'ont'ec'o'n, kiu'n mi pov'as aspir'i, kun almenaŭ tri mil frank'o'j da salajr'o. Mi ne sci'as, ĝis kia punkt'o mi'a rakont'o interes'is ili'n, sed mi ricev'is de ĝi grand'eg'a'n plezur'o'n, kaj de temp'o al temp'o mi verŝ'is al mi por trink'i.

S^in'o Simons ne re'parol'is al mi pri ni'a'j edz'iĝ'a'j projekt'o'j, kaj mi est'is tre kontent'a pro tio. Pli bon'e est'is silent'i pri ili, ol ili'n pri'parol'i ne'serioz'e, dum ni kon'as ankoraŭ tiel mal'bon'e unu la ali'a'n. La tag'o for'flu'is por mi kvazaŭ unu hor'o; mi vol'as dir'i, unu hor'o da plezur'o. La post'a tag'o ŝajn'is iom long'a al S^in'o Simons; mi'a'flank'e, mi est'us vol'int'a halt'ig'i la kur'ad'o'n de la sun'o. Mi instru'is Mary-An'n pri la unu'a'j element'o'j de la botanik'o. Ha! sinjor'o! la hom'o'j ne sci'as, kiom da am'em'a'j kaj delikat'a'j sent'o'j oni pov'as esprim'i per unu lecion'o de botanik'o.

Fin'e, merkred'o'n maten'e, la monaĥ'o aper'is sur la horizont'o. Li est'is lev'iĝ'int'a antaŭ la tag'o por al'port'i al ni la liber'ec'o'n en si'a poŝ'o. Li don'is al la Reĝ'o leter'o'n de l’ bank'estr'o, kaj al S^in'o Simons bilet'o'n de ŝi'a frat'o. Haĝ'i-Stavros dir'is al S^in'o Simons: «Vi est'as liber'a, sinjor'in'o, kaj vi pov'as for'konduk'i vi'a'n fraŭl'in'o'n fil'in'o'n. Mi dezir'as, ke vi ne kun'port'u de ni'a'j ŝton'eg'o'j tro mal'bon'a'n re'memor'o'n. Ni don'is al vi ĉio'n, kio'n ni posed'as; se la kuŝ'ej'o kaj la manĝ'o ne est'is ind'a'j de vi, nur la cirkonstanc'o'j est'as kulp'a'j. Tiu'maten'e mi hav'is ek'mov'o'n de mal'pacienc'o, pri kiu mi pet'as vi'a'n forges'o'n: oni dev'as pardon'i i'o'n al venk'it'a general'o. Se mi kuraĝ'us prezent'i ne'grav'a'n donac'o'n al la fraŭl'in'o, mi pet'us, ke ŝi akcept'u antikv'a'n ring'o'n, kiu'n oni pov'os pli'mal'larĝ'ig'i laŭ la mezur'o de ŝi'a fingr'o. Ĝi ne de'ven'as de la rab'ad'o; mi aĉet'is ĝi'n ĉe butik'ist'o, en Naŭpli'o. La fraŭl'in'o montr'os tiu'n juvel'o'n en Angl'uj'o, rakont'ant'e si'a'n vizit'o'n ĉe la kort'eg'o de la Reĝ'o de l’ mont'o'j.»

Mi traduk'is fidel'e tiu'n parol'et'o'n, kaj mi ŝov'is mem la ring'o'n de l’ Reĝ'o sur la fingr'o'n de Mary-An'n.

«Kaj mi, demand'is mi la bon'a'n Haĝ'i-Stavros, ĉu mi for'port'os neni'o'n pro memor'o al vi?

—Vi, kar'a sinjor'o? Sed vi rest'os kun ni. Vi'a re'aĉet'o ne est'as pag'it'a!»

Mi turn'is mi'n al S^in'o Simons, kiu prezent'is al mi la jen'a'n leter'o'n:

«Kar'a frat'in'o,

«Post kontrol'o, mi don'is la 4.000 sterling'a'j'n funt'o'j'n kontraŭ la kvitanc'o. Mi ne pov'is pag'i la 600 ali'a'j'n, pro tio, ke la kvitanc'o ne port'is vi'a'n nom'o'n, kaj ke est'us ne'ebl'e, ili'n re'en'spez'i. Mi est'as, atend'ant'e vi'a'n kar'a'n ĉe'est'o'n,

«Kor'e vi'a,  
«Edward Sharper.»

Mi tro bon'e predik'is al Haĝ'i-Stavros. Pro bon'a administr'o, li kred'is si'n dev'ig'it'a send'i du kvitanc'o'j'n!

S^in'o Simons dir'is al mi en la orel'o'n: «Vi ŝajn'as en embaras'o! Ĉu ekzist'as motiv'o por far'i tia'n grimac'o'n? Montr'u do, ke vi est'as vir'o, kaj for'las'u tiu'n fizionomi'o'n de mal'sek'iĝ'int'a kok'in'o. La plej mal'facil'a est'as ating'it'a, ĉar ni est'as sav'it'a'j sen'pag'e, mi'a fil'in'o kaj mi. Pri vi, mi est'as trankvil'a: vi sci'os ja for'kur'i. Vi'a unu'a plan'o, kiu tut'e ne taŭg'is por du vir'in'o'j, far'iĝ'os admir'ind'a, de kiam vi rest'os sol'a. Nu, je kiu tag'o ni akcept'os vi'a'n vizit'o'n?»

Mi dank'is ŝi'n kor'e. Ŝi don'is al mi tiel bel'a'n okaz'o'n por montr'i mi'a'j'n person'a'j'n kvalit'o'j'n kaj merit'i triumf'e la estim'o'n de Mary-An'n! «Jes, sinjor'in'o, dir'is mi; konfid'u al mi. Mi el'ir'os el ĉi tie kuraĝ'ul'e, kaj se mi el'met'as mi'n al iom'a danĝer'o, des pli bon'e. Mi est'as kontent'a, ke mi'a re'aĉet'o ne est'as pag'it'a, kaj mi dank'as vi'a'n sinjor'o'n frat'o'n pri tio, kio'n li far'is por mi. Vi vid'os, ĉu German'o ne sci'as el'ir'i el embaras'o. Jes, vi ricev'os baldaŭ sci'ig'o'j'n pri mi.

—Kiam vi est'os for de ĉi tie, ne mank'u vi'n prezent'ig'i ĉe ni.

—Ho! sinjor'in'o!

—Kaj nun, pet'u tiu'n Stavros, ke li don'u al ni eskort'o'n da kvin aŭ ses rab'ist'o'j.

—Kial do, bon'a Di'o?

—Nu, por protekt'i ni'n kontraŭ la ĝendarm'o'j!»

Vi

La Fug'o

Mez'e de ni'a'j adiaŭ'o'j, dis'ĵet'iĝ'is ĉirkaŭ ni ajl'a odor'o, kiu incit'is mi'a'n gorĝ'o'n. Ĝi est'is la ĉambr'ist'in'o de la sinjor'in'o, kiu ven'is por si'n rekomend'i al ili'a donac'em'o. Tiu kre'it'aĵ'o est'is montr'int'a si'n pli ĝen'a ol util'a, kaj de du tag'o'j oni est'is liber'ig'int'a ŝi'n de ĉia serv'o. Tamen S^in'o Simons bedaŭr'is la ne'ebl'ec'o'n, i'o'n don'i al ŝi, kaj pet'is, ke mi rakont'u, kiel oni est'is for'pren'int'a ŝi'a'n tut'a'n mon'o'n. Haĝ'i-Stavros ŝajn'is nek surpriz'it'a, nek skandal'it'a. Li lev'is simpl'e la ŝultr'o'j'n, kaj dir'is inter si'a'j dent'o'j: «Tiu Perikles!... mal'bon'a eduk'it'ec'o.... La urb'o.... la kort'eg'o.... Mi dev'is antaŭ'vid'i tio'n.» Li al'don'is laŭt'e: «Pet'u la sinjor'in'o'j'n, ke ili zorg'u pri neni'o. Mi don'is al ili serv'ist'in'o'n, mi dev'as ŝi'n pag'i. Dir'u al ili, ke, se ili bezon'as iom da mon'o por re'ir'i urb'e'n, mi'a mon'uj'o est'as je ili'a dispon'o. Mi akompan'ig'os ili'n ĝis la pied'o de l’ mont'o'j, kvankam ili risk'as neni'a'n danĝer'o'n. La ĝendarm'o'j est'as mal'pli tim'ind'a'j, ol oni kred'as ĝeneral'e. Ili trov'os maten'manĝ'o'n, ĉeval'o'j'n kaj gvid'ist'o'n en la vilaĝ'o Kastia: ĉio est'as antaŭ'vid'it'a kaj pag'it'a. Ĉu vi kred'as, ke ili far'os al mi la plezur'o'n prem'i mi'a'n man'o'n, kiel atest'o de re'pac'iĝ'o?»

S^in'o Simons ne konsent'is facil'e, sed ŝi'a fil'in'o prezent'is decid'em'e la man'o'n al la mal'jun'a Palikaro. Ŝi dir'is al li en Angl'a, kun sufiĉ'e amuz'a petol'ec'o: «Grand'a'n honor'o'n vi far'as al ni, tre interes'ig'a sinjor'o, ĉar en tiu moment'o ni est'as la Kleptoj, kaj vi est'as la viktim'o.»

La Reĝ'o respond'is ne kompren'int'e: «Dank'o'n, fraŭl'in'o; vi est'as tro bon'a.»

La bel'a man'o de Mary-An'n est'is brun'iĝ'int'a kiel pec'o de roz'kolor'a atlas'o, kiu rest'is dum tri somer'a'j monat'o'j en montr'a fenestr'o. Vol'u tamen kred'i, ke ŝi ne bezon'is pet'i mi'n, por ke mi sur'met'u al ĝi mi'a'j'n lip'o'j'n. Mi kis'is post'e la rigid'a'n meta'karpe'o'n de S^in'o Simons. «Bon'a'n kuraĝ'o'n! sinjor'o,» kri'is la mal'jun'a sinjor'in'o mal'proksim'iĝ'ant'e. Mary-An'n dir'is neni'o'n; sed ŝi ĵet'is al mi ek'rigard'o'n, kapabl'a'n elektr'iz'i arme'o'n. Tia'j rigard'o'j egal'valor'as proklam'o'n.

Post la mal'aper'o de la last'a eskort'an'o, Haĝ'i-Stavros konduk'is mi'n apart'e'n kaj dir'is: «Nu! Ĉu ni far'is do i'a'n mal'lert'aĵ'o'n?

—Ho ve! jes. Ni ne est'is lert'a'j.

—Vi'a re'aĉet'o ne est'as pag'it'a. Ĉu ĝi est'os? Mi kred'as ĝi'n. La Angl'in'o'j ŝajn'as hav'i la plej bon'a'j'n rilat'o'j'n kun vi.

—Est'u trankvil'a, antaŭ tri tag'o'j mi est'os mal'proksim'e de mont'o Parnis.

—Nu, bon'eg'e! mi bezon'eg'as mon'o'n, kiel vi sci'as. Ni'a'j perd'o'j de pas'int'a lund'o far'is breĉ'o'n en ni'a budĝet'o. Mi dev'os re'komplet'ig'i la person'ar'o'n kaj la il'ar'o'n.

—Vi pov'as plend'i! vi ĵus en'kas'ig'is cent mil frank'o'j'n per unu sol'a foj'o!

—Ne, naŭ'dek mil: la monaĥ'o jam de'pren'is la dek'on'impost'o'n. El tiu sum'o, kiu ŝajn'as al vi grand'eg'a, ne rest'os du'dek mil frank'o'j por mi. Kio okaz'us do, se la ĝeneral'a kun'ven'o de la akci'ul'o'j decid'us fond'i Invalid'ej'o'n, laŭ jam far'it'a propon'o? Mank'us ankoraŭ, ke ni dev'us pag'i rent'o'n al la vidv'in'o'j kaj orfanoj de la rab'ist'ar'o! Ĉar la febr'o'j kaj la paf'o'j for'pren'as de ni po tri'dek hom'o'j ĉiu'jar'e, vi vid'as, kie'n tio ni'n konduk'us. Ni kovr'us apenaŭ ni'a'j'n el'spez'o'j'n; mi dev'us don'i el mi'a mon'o, mi'a kar'a sinjor'o!

—Ĉu okaz'is iam, ke vi mal'gajn'is pro iu afer'o?

—Nur unu'foj'e. Mi est'is en'spez'int'a kvin'dek mil frank'o'j'n por la kont'o de la societ'o. Unu el mi'a'j sekretari'o'j, kiu'n mi pend'ig'is post'e, for'kur'is en Tesalion kun la kas'o. Mi dev'is anstataŭ'ig'i la deficit'o'n: mi est'as respond'a. Mi'a part'o est'is da sep mil frank'o'j; mi perd'is do kvar'dek tri mil. Sed la sen'taŭg'ul'o, kiu mi'n ŝtel'is, pag'is ĝi'n kar'e. Mi pun'is li'n laŭ Persa kutim'o. Antaŭ ol li'n pend'ig'i, oni for'tir'is ĉiu'j'n li'a'j'n dent'o'j'n, kaj oni plant'is ili'n per martel'o en li'a'n krani'o'n... por la bon'a ekzempl'o, vi kompren'as? Mi ne est'as mal'bon'a, sed mi ne toler'as, ke oni mal'util'u al mi.»

Mi ĝoj'is pens'ant'e, ke la Palikaro, kiu ne est'as mal'bon'a, mal'gajn'os ok'dek mil frank'o'j'n el la re'aĉet'o de S^in'o Simons, kaj ke li ek'sci'os ĝi'n kiam mi'a krani'o kaj mi'a'j dent'o'j ne est'os plu traf'ebl'a'j de li. Li ŝov'is si'a'n brak'o'n sub la mi'a'n, kaj dir'is al mi kvazaŭ famili'e:

«Kiel vi far'os por pas'ig'i la temp'o'n ĝis vi'a for'ir'o? La sinjor'in'o'j mank'os al vi, kaj la dom'o ŝajn'os al vi grand'a. Ĉu vi vol'as tra'rigard'i la ĵurnal'o'j'n el Ateno? la monaĥ'o al'port'is ili'n. Jen la Oficial'a Gazet'o, la Esper'o, la Palikaro, la Karikatur'o. Ĉiu'j, ver'simil'e, parol'as pri ni. Plend'ind'a'j abon'int'o'j! Mi las'as vi'n. Se vi trov'os i'o'n kurioz'a'n, vi rakont'os ĝi'n al mi.»

La Esper'o, redakt'at'a Franc'e, kaj destin'it'a por iluzi'ig'i Eŭrop'o'n, dediĉ'is long'a'n artikol'o'n por ne'i la last'a'j'n nov'aĵ'o'j'n pri la rab'ad'o. Ĝi mok'is sprit'e la naiv'a'j'n vojaĝ'ant'o'j'n, kiu'j vid'as ŝtel'ist'o'n en ĉiu vest'aĉ'it'a kamp'ar'an'o, arm'ist'a'n band'o'n en ĉiu polv'o'nub'o, kaj pet'as pardon'o'n de la unu'a arb'et'aĵ'o, kiu ili'n halt'ig'is ĉe la manik'o de ili'a vest'o. Tiu ver'em'a foli'o laŭd'is la sen'danĝer'ec'o'n de la voj'o'j, glor'is la mal'profit'em'ec'o'n de la indiĝen'o'j, pri'kant'is la trankvil'ec'o'n kaj la facil'a'n medit'ad'o'n, kiu'j'n oni nepr'e trov'as sur ĉiu'j mont'o'j de l’ reĝ'o'land'o.

La Palikaro, redakt'at'a sub la inspir'o de kelk'a'j amik'o'j de Haĝ'i-Stavros, en'hav'is elokvent'a'n biografi'o'n de si'a hero'o. Ĝi rakont'is, ke tiu Teze'o de la modern'a'j temp'o'j, la sol'a hom'o en ni'a jar'cent'o, kiu est'is neniam venk'at'a, prov'is far'i fort'a'n milit'esplor'o'n apud la Scironaj ŝton'eg'o'j. Ne'sukces'int'e pro la tim'em'o de si'a'j kun'ul'o'j, li re'tir'iĝ'is kun sen'signif'a'j perd'o'j. Sed, kapt'it'e de profund'a naŭz'o al degener'int'a profesi'o, li rezign'as de nun la praktik'o'n de la rab'ad'o kaj for'las'os la Grek'a'n ter'o'n; li el'land'iĝ'os al Eŭrop'o, kie li'a glor'e akir'it'a riĉ'ec'o ebl'ig'as al li, viv'i kvazaŭ princ'o. «Kaj nun, al'dir'is la Palikaro, ir'u, ven'u, kur'u en la eben'aĵ'o'n kaj en la mont'ar'o'n! Bankier'o'j kaj negoc'ist'o'j, Grek'o'j, fremd'ul'o'j, vojaĝ'ant'o'j, vi hav'as plu neni'o'n por tim'i: kiel Karolo la Kvin'a, la Reĝ'o de la mont'o'j vol'is rezign'i ating'int'e la supr'o'n de la glor'o kaj de si'a potenc'o.»

En la Oficial'a Gazet'o oni leg'is:

«Dimanĉ'o'n, la 3^an de l’ kur'ant'a, je la kvin'a vesper'e, la milit'ist'a kas'o, kiu'n oni konduk'is al Arg'os, kun sum'o da du'dek mil frank'o'j, est'is atak'at'a de la band'o de Haĝ'i-Stavros, kon'at'a sub la nom'o Reĝ'o de la mont'o'j. La rab'ist'o'j, je nombr'o da tri aŭ kvar cent, si'n ĵet'is sur la eskort'o'n kun ne'kred'ebl'a furioz'ec'o. Sed la unu'a'j kompani'o'j de la 2^a batalion'o de l’ 4^a lini'a regiment'o, komand'at'a'j de la brav'a major'o Nikolaidis, kontraŭ'star'is hero'e. La sovaĝ'a'j atak'ant'o'j est'is for'puŝ'at'a'j bajonet'e, las'ant'e la batal'ej'o'n kovr'it'a per mort'int'o'j. Haĝ'i-Stavros est'as, laŭ'dir'e, grav'e vund'it'a. Ni'a'j perd'o'j est'as sen'signif'a'j.

«La sam'a'n tag'o'n, je la sam'a hor'o, la trup'o'j de Li'a Reĝ'a Moŝt'o traf'is ali'a'n venk'o'n, je dek mejl'o'j da distanc'o. Apud la supr'o de mont'o Parnis, je kvar stadi'o'j de Kastia, la 2^a kompani'o de la 1^a batalion'o de ĝendarm'ar'o venk'is la band'o'n de Haĝ'i-Stavros. Tie ankaŭ, laŭ la raport'o de la brav'a kapitan'o Perikles, la Reĝ'o de la mont'o'j est'as paf'vund'it'a. Bedaŭr'ind'e, tiu sukces'o est'as kar'e pag'it'a. La rab'ist'o'j, ŝirm'at'a'j de la rok'o'j kaj arb'et'aĵ'o'j, mort'ig'is aŭ vund'ig'is grav'e dek ĝendarm'o'j'n. Jun'a oficir'o de grand'a est'ont'ec'o, S^ro Spir'o, eks-lern'ant'o de la lern'ej'o de Evelpidoj, trov'is glor'a'n mort'o'n sur la batal'kamp'o. Ĉe tiel grand'a'j mal'feliĉ'o'j, est'as konsol'e pens'i, ke tie, kiel ĉie, la venk'o rest'is al la leĝ'o.»

La ĵurnal'o Karikatur'o en'hav'is mal'bon'e desegn'it'a'n litografi'o'n, sur kiu mi re'kon'is tamen la portret'o'j'n de kapitan'o Perikles kaj de la Reĝ'o de la mont'o'j. La bapt'o'fil'o kaj la bapt'o'patr'o ĉirkaŭ'brak'is unu ali'a'n. Sub tiu bild'o, la art'ist'o est'is skrib'int'a la jen'a'n klar'ig'o'n:

Kia'manier'e Ili Batal'as!

«Ŝajn'as, pens'is mi, ke mi ne kon'as sol'a la konfidenci'o'n, kaj ke la sekret'o de Perikles simil'os baldaŭ al la sekret'o de Pulĉinel'o.»

Mi re'fald'is la ĵurnal'o'j'n, kaj atend'ant'e la re'ven'o'n de la Reĝ'o, mi medit'is pri la situaci'o, en kiu S^in'o Simons las'is mi'n. Cert'e, est'os glor'e ŝuld'i mi'a'n liber'ec'o'n nur al mi mem, kaj mi prefer'os el'ir'i el la karcer'o por kuraĝ'aĵ'o, ol per ruz'o de lern'ant'o. Mi pov'os, en unu tag'o, far'iĝ'i roman'hero'o kaj admir'aĵ'o por ĉiu'j fraŭl'in'o'j de Eŭrop'o. Neni'a dub'o, ke Mary-An'n mi'n ek'am'eg'os, kiam ŝi vid'os mi'n sav'it'a kaj san'a post tiel danĝer'a fug'o. Tamen, mi pov'os far'i mal'rekt'a'n paŝ'o'n dum tiu terur'a glit'ad'o. Se mi romp'os al mi brak'o'n aŭ krur'o'n, ĉu Mary-An'n rigard'os favor'e lam'a'n aŭ brak'o'kripl'a'n hero'o'n? Pli'e, oni cert'e gard'os mi'n nokt'e kaj tag'e. Kiel ajn sagac'a est'as mi'a plan'o, ĝi est'as efektiv'ig'ebl'a nur post la mort'o de mi'a gard'ant'o. Mort'ig'i hom'o'n ne est'as bagatel'o, eĉ por doktor'o. Ĝi est'as neni'o laŭ'parol'e, precip'e kiam oni parol'as al si'a am'at'in'o. Sed, de'post la for'ir'o de Mary-An'n, mi ne hav'is plu la kap'o'n re'turn'it'a. Ŝajn'is al mi mal'pli facil'e, hav'ig'i al mi batal'il'o'n, kaj mal'pli oportun'e, ĝi'n uz'i. Ponard'o'frap'o est'as ĥirurgi'a operaci'o, kiu dev'as don'i anser'haŭt'o'n al ĉiu honest'ul'o. Kio'n vi dir'as pri tio, sinjor'o? Mi'a'flank'e, mi opini'is, ke mi'a est'ont'a bo'patr'in'o ag'is ebl'e iom sen'pri'pens'e kontraŭ si'a bo'fil'o en esper'o. Ne est'us kar'e por ŝi, send'i al mi dek kvin mil frank'o'j'n da re'aĉet'o, kondiĉ'e ke ŝi de'kalkul'os ili'n post'e el la dot'o de Mary-An'n. Dek kvin mil frank'o'j est'us mal'mult'o por mi, la tag'o'n de l’ edz'iĝ'o. Ili est'is mult'o en mi'a nun'a situaci'o, unu tag'o'n antaŭ ol buĉ'i hom'o'n, kaj mal'supr'e'n'ir'i kelk'a'j'n cent'o'j'n da metr'o'j per ŝtup'ar'o sen ŝtup'o'j. Mi ir'is ĝis mal'ben'i S^in'o'n Simons tiel kor'e, kiel la pli'mult'a'j bo'fil'o'j mal'ben'as si'a'n bo'patr'in'o'n en ĉiu'j civiliz'a'j land'o'j. Ĉar mal'ben'o'j kost'is neni'o'n al mi, mi direkt'is ankaŭ kelk'a'j'n al mi'a bon'eg'a amik'o John Harris, kiu for'las'is mi'n al mi'a sort'o. Mi pens'is, ke, se li est'us en mi'a lok'o kaj mi en li'a, mi ne las'us li'n ok long'a'j'n tag'o'j'n sen sci'ig'o'j. Konven'e pri Lobster, kiu est'as tro jun'a; pri Giacomo, kiu est'as ne'inteligent'a fort'o, pri S^ro Mérinay, kies fortik'a'n ego'ism'o'n mi kon'as! Oni pardon'as facil'e fid'romp'o'n al la ego'ist'o'j, ĉar oni kutim'iĝ'is atend'i neni'o'n de ili. Sed Harris, kiu danĝer'ig'is si'a'n viv'o'n por sav'i mal'jun'a'n negr'in'o'n el Boston! Ĉu mi ne egal'valor'as negr'in'o'n? Mi kred'is laŭ bon'a just'ec'o, kaj sen aristokrat'a antaŭ'juĝ'o, ke mi valor'as almenaŭ du aŭ tri.

Haĝ'i-Stavros ven'is kaj ŝanĝ'is la ir'ad'o'n de mi'a'j ide'o'j, prezent'ant'e al mi fug'rimed'o'n pli simpl'a'n kaj mal'pli danĝer'a'n. Ĝi postul'is nur krur'o'j'n, kaj dank’ al Di'o, tiu propr'aĵ'o ne mank'as al mi. La Reĝ'o surpriz'is mi'n, dum mi osced'is kiel la plej humil'a el la best'o'j.

«Vi enu'as? dir'is li al mi. La leg'ad'o est'as kaŭz'o. Mi neniam sukces'is mal'ferm'i libr'o'n sen danĝer'o por mi'a makzel'o. Mi vid'as plezur'e, ke la doktor'o'j ne kontraŭ'star'as pli bon'e ol mi. Sed kial vi ne pas'ig'as pli util'e la temp'o'n, kiu rest'as al vi? Vi ven'is ĉi tie'n por kolekt'i la mont'a'j'n veget'aĵ'o'j'n; ne ŝajn'as, ke vi'a uj'o plen'iĝ'is dum tiu'j ok tag'o'j. Ĉu vi vol'as, ke mi send'u vi'n por promen'i, sub observ'o de du vir'o'j? Mi est'as tro bon'vol'a princ'o por rifuz'i al vi tiu'n mal'grand'a'n favor'o'n. Ĉiu dev'as far'i si'a'n meti'o'n en ĉi tiu mal'supr'a mond'o. Al vi la herb'aĵ'o'j, al mi la mon'o. Vi dir'os al tiu'j, kiu'j vi'n send'is ĉi tie'n: «Jen herb'o'j rikolt'it'a'j en la reĝ'land'o de Haĝ'i-Stavros!» Se vi trov'us unu ver'e bel'a'n kaj kurioz'a'n, kaj pri kiu oni neniam aŭd'is i'o'n en vi'a land'o, vi dev'us don'i al ĝi mi'a'n nom'o'n, kaj bapt'i ĝi'n la Reĝ'in'o'n de la mont'o'j.

—Sed jen! pens'is mi, se mi est'us je unu mejl'o de ĉi tie, inter du rab'ist'o'j, ne est'us tre mal'facil'e, ili'n preter'kur'i. La danĝer'o du'obl'ig'us mi'a'j'n fort'o'j'n, ne'dub'ebl'e. Tiu, kiu pli rapid'e kur'as, est'as tiu, al kiu kur'i est'as pli util'e. Kial la lepor'o est'as la plej rapid'ir'a el ĉiu'j best'o'j? Tial, ke ĝi est'as la plej minac'at'a.»

Mi akcept'is la propon'o'n de l’ Reĝ'o, kaj li tuj dediĉ'is du korp'o'gard'ist'o'j'n al mi'a person'o. Li ne don'is al ili detal'a'j'n instrukci'o'j'n. Li dir'is simpl'e:

«Jen milordo, valor'ant'a dek kvin mil frank'o'j'n: se vi perd'os li'n, vi dev'os li'n re'pag'i aŭ anstataŭ'ig'i.»

Mi'a'j akompan'ont'o'j tut'e ne simil'is al invalid'o'j: ili hav'is nek vund'o'n, nek kontuz'o'n, nek ia'spec'a'n difekt'o'n; ili'a'j sub'genu'o'j est'is el ŝtal'o, kaj ne est'is esper'ebl'e, ke ili'a'j pied'o'j est'os ĝen'at'a'j de la ŝu'o'j, ĉar ili sur'hav'is tre larĝ'a'j'n sandal'o'j'n, kiu'j las'is la kalkan'o'j'n vid'ebl'a'j. Inspekt'ant'e ili'n, mi rimark'is, ne sen bedaŭr'o, du pistol'o'j'n, tiel long'a'j'n, kiel paf'il'o'j por infan'o'j. Tamen, mi ne mal'kuraĝ'iĝ'is. Pro sufiĉ'a rilat'iĝ'o kun mal'bon'a societ'o, mi est'is kutim'iĝ'int'a la sibl'ad'o'n de la kugl'o'j. Mi rimen'lig'is mi'a'n herb'uj'o'n sur mi'a'j'n ŝultr'o'j'n kaj for'ir'is.

«Mult'a'n plezur'o'n! kri'is al mi la Reĝ'o.

—Adiaŭ, vi'a Moŝt'o.

—Ne, mi pet'as: ĝis re'vid'o!»

Mi for'konduk'is mi'a'j'n kun'ul'o'j'n laŭ la direkt'o al Ateno: tio est'is jam antaŭ'profit'o. Ili ne kontraŭ'parol'is, kaj permes'is, ke mi ir'u, kie'n mi vol'is. Tiu'j rab'ist'o'j, mult'e pli bon'e eduk'it'a'j ol la ĝendarm'o'j de Perikles, las'is al mi'a'j mov'o'j ĉiu'n dezir'ebl'a'n liber'ec'o'n. Mi ne sent'is je ĉiu paŝ'o ili'a'j'n kubut'o'j'n intern'iĝ'ant'a'j en mi'a'j'n flank'o'j'n. Ili kolekt'is herb'o'j'n, si'a'flank'e, por la vesper'manĝ'o. Mi montr'is mi'n tre labor'em'a: mi for'ŝir'is dekstr'e kaj mal'dekstr'e tuf'o'j'n da herb'o, kiu'j est'is ver'e sen'kulp'a'j; mi ŝajn'e elekt'is herb'er'o'n en la amas'o kaj met'is ĝi'n zorg'eg'e en la fund'o'n de mi'a uj'o, atent'ant'e por ne tro'ŝarĝ'i mi'n: ĉar mi port'is jam sufiĉ'a'n pez'o'n. Mi est'is rimark'int'a, ke, en ĉeval'kur'ad'o, bon'eg'a ĵoke'o est'is mal'gajn'int'a, pro super'ŝarĝ'o da kvin kilo'gram'o'j. Mi'a atent'o ŝajn'is fiks'it'a ter'e'n, sed vi pov'as kred'i, ke ne est'is tiel. En tia cirkonstanc'o, oni ne plu est'as botanik'ist'o, oni est'as mal'liber'ul'o. Pellisson ne est'us lud'int'a kun arane'o'j, se li posed'us nur unu najl'o'n por seg'i si'a'j'n fenestr'o'bar'o'j'n. Mi renkont'is ebl'e, en tiu tag'o, ne'kon'at'a'j'n veget'aĵ'o'j'n, kiu'j est'as kapabl'a'j al'port'i la glor'o'n al natur'esplor'ant'o; sed mi zorg'is pri ili, kiel pri flav'a levkoj'o. Mi est'as cert'a, ke mi pas'is apud admir'ind'a ekzempler'o de boryana variabilis; ĝi pez'is funt'du'on'o'n, kun la radik'o'j. Mi ne honor'is ĝi'n per unu rigard'o; mi vid'is nur du afer'o'j'n: Atenon ĉe la horizont'o, kaj la rab'ist'o'j'n ĉe mi'a'j flank'o'j. Mi sub'observ'is la okul'o'j'n de mi'a'j sen'taŭg'ul'o'j, esperant'e, ke favor'a mal'atent'o liber'ig'os mi'n de ili'a kontrol'o; sed, ĉu est'ant'e apud mi'a man'o, aŭ je dek paŝ'o'j de mi, ĉu rikolt'ant'e si'a'n salat'o'n aŭ rigard'ant'e la flug'ad'o'n de la vultur'o'j, ili hav'is ĉiam almenaŭ unu okul'o'n direkt'it'a al mi'a'j mov'o'j.

Ven'is al mi la ide'o, kre'i por ili serioz'a'n okup'o'n. Ni est'is sur voj'et'o sufiĉ'e rekt'a, kiu konduk'as evident'e al Ateno. Mi ek'vid'is je mi'a mal'dekstr'a flank'o bel'a'n tuf'o'n da stip'o, kiu'n la pri'zorg'o de la Providenc'o kresk'ig'is sur la supr'o de ŝton'eg'o. Mi ŝajn'ig'is, ke mi dezir'eg'as ĝi'n, kvazaŭ trezor'o'n. Mi sur'ramp'is kvin- aŭ ses-foj'e la krut'a'n dekliv'o'n, kiu ĝi'n protekt'as. Mi pen'is tiom, ke unu el mi'a'j gard'ant'o'j kompat'is al mi'a embaras'o, kaj propon'is al mi la help'o'n de si'a'j ŝultr'o'j. Tio ne est'is preciz'e, kio'n mi dezir'is. Mi dev'is tamen akcept'i li'a'j'n serv'o'j'n; sed, grimp'ant'e sur li'a'n dors'o'n, mi kontuz'is li'n tiel kruel'e per mi'a'j fer'um'it'a'j ŝu'o'j, ke li kri'eg'is pro dolor'o, kaj las'is mi'n fal'i ter'e'n. Li'a kamarad'o, kiu interes'iĝ'is pri la sukces'o de l’ entrepren'o, dir'is al li: «Atend'u! mi grimp'os anstataŭ la milordo, ĉar mi'a'j ŝu'o'j est'as sen'najl'a'j.» Ĵus dir'it'e, tuj far'it'e; li supr'e'n'salt'as, ek'pren'as la veget'aĵ'o'n ĉe la trunk'o, ĝi'n sku'as, ŝancel'as kaj for'ŝir'as, kaj el'las'as kri'o'n. Mi kur'is jam, ne rigard'ant'e mal'antaŭ'e'n. Ili'a mir'eg'o don'is al mi dek plen'a'j'n sekund'o'j'n da antaŭ'ec'o. Sed ili ne perd'is temp'o'n riproĉ'ant'e unu ali'a'n, ĉar baldaŭ mi aŭd'is ili'a'j'n paŝ'o'j'n, kiu'j sekv'as mi'n mal'proksim'e. Mi du'obl'ig'is mi'a'n rapid'ec'o'n: la voj'o est'is bel'a, eben'a, glat'a, kre'it'a por mi. Ni mal'supr'e'n'ir'is krut'a'n dekliv'o'n. Mi ir'is rapid'eg'e, fiks'int'e la kubut'o'j'n ĉe la korp'o, ne sent'ant'e la ŝton'o'j'n, kiu'j rul'iĝ'as post mi, kaj ne rigard'ant'e, kie'n mi met'as la pied'o'j'n; la ŝton'eg'o'j kaj arb'et'aĵ'o'j ŝajn'is kur'i al kontraŭ'a direkt'o, ambaŭ'flank'e de la voj'o; mi est'is sen'pez'a, mi est'is rapid'a, mi'a korp'o est'is ne'materi'a, mi hav'is flug'il'o'j'n. Sed tiu bru'o de kvar pied'o'j lac'ig'is mi'a'j'n orel'o'j'n. Subit'e, ili halt'is, mi aŭd'is plu neni'o'n. Ĉu ili est'as lac'a'j, mi'n persekut'i? Nub'et'o de polv'o lev'iĝ'as, dek paŝ'o'j'n antaŭ mi. Iom pli mal'proksim'e, blank'a makul'o ek'met'iĝ'as sur griz'a'n ŝton'eg'o'n. Sam'temp'e aŭd'iĝ'as du eksplod'bru'o'j. La rab'ist'o'j est'is ĵus mal'ŝarg'int'a'j si'a'j'n pistol'o'j'n, mi est'is sufer'int'a la paf'ad'o'n de l’ mal'amik'o, kaj mi daŭr'is kur'i. La persekut'o re'komenc'iĝ'as; mi aŭd'as du spir'eg'ant'a'j'n voĉ'o'j'n, kiu'j kri'as al mi: «Halt'u! Halt'u!» Mi ne halt'as. Mi perd'as la voj'o'n, kaj mi kur'as sen'ĉes'e, ne sci'ant'e, kie'n mi ir'as. Fos'aĵ'o vid'iĝ'as, larĝ'a kvazaŭ river'o; sed mi hav'as tro da rapid'ec'o por mezur'i la distanc'o'j'n. Mi salt'as: mi est'as sav'it'a. Mi'a ŝelk'o romp'iĝ'as: mi est'as perd'it'a!

Vi rid'as! Mi vol'us ja vid'i vi'n kur'ant'a'n sen ŝelk'o, ten'ant'a'n per ambaŭ man'o'j la zon'um'o'n de vi'a pantalon'o! Kvin minut'o'j'n post'e, sinjor'o, la rab'ist'o'j est'is re'kapt'int'a'j mi'n. Ili kun'iĝ'is por met'i al mi man'katen'o'j'n kaj pied'lig'il'o'j'n, kaj puŝ'is mi'n per fort'a'j baston'frap'o'j al la tend'ar'o de Haĝ'i-Stavros.

La Reĝ'o akcept'is mi'n kiel bankrot'int'o'n, kiu for'port'is de li dek kvin mil frank'o'j'n. «Sinjor'o, dir'is li, mi hav'is ali'a'n opini'o'n pri vi. Mi kred'is, ke mi est'as hom'o'kon'ant'o; vi'a fizionomi'o tromp'is mi'n tre. Mi est'us neniam kred'int'a, ke vi est'us kapabl'a mal'util'i al ni, precip'e pro la manier'o, kiel mi ag'is kontraŭ vi. Ne mir'u, ke mi al'pren'as de nun sever'a'j'n aranĝ'o'j'n: vi est'as, kiu dev'ig'as mi'n. Vi est'os intern'ig'it'a en vi'a ĉambr'o ĝis nov'a ordon'o. Unu el mi'a'j oficir'o'j far'os societ'o'n al vi sub vi'a tend'o. Tio, ankoraŭ, est'as nur antaŭ'rimed'o. En okaz'o de re'kulp'o, pun'o'n vi dev'us atend'i. Vasili, al ci mi konfid'as gard'ad'i la sinjor'o'n.»

Vasili salut'is mi'n kun si'a kutim'a ĝentil'ec'o.

«Ha! kanajl'o! pens'is mi, ci est'as, kiu ĵet'as la infan'et'o'j'n en la fajr'o'n! ci est'as, kiu tuŝ'is la tali'o'n de Mary-An'n! ci est'as, kiu vol'is ponard'frap'i mi'n, je la tag'o de la Ĉiel'ir'o. Nu! mi prefer'as rilat'i kun ci, ol kun iu ali'a.»

Mi ne rakont'os al vi la tri tag'o'j'n, kiu'j'n mi pas'ig'is en mi'a ĉambr'o kun'e kun Vasili. Tiu sen'taŭg'ul'o hav'ig'is al mi doz'o'n da enu'o, kiu'n mi vol'as divid'i kun neni'u. Li dezir'is al mi neni'o'n mal'bon'a'n; li hav'is eĉ i'a'n simpati'o'n al mi. Mi kred'as, ke, se li est'us kapt'int'a mi'n por si'a propr'a kont'o, li est'us for'las'int'a mi'n sen re'aĉet'o. Mi'a vizaĝ'o est'is plaĉ'int'a al li unu'a'vid'e. Mi memor'ig'is al li pli jun'a'n frat'o'n, kiu'n li perd'is ĉe la krim'a juĝ'ist'ar'o. Sed li'a'j cert'ig'o'j pri si'a amik'ec'o ted'is mi'n cent'foj'e pli ol la plej mal'bon'a'j ag'o'j. Li ne atend'is la sun'lev'iĝ'o'n por salut'i mi'n per «bon'tag'o'n»; ĉe la nokt'iĝ'o, li forges'is neniam dezir'i al mi prosper'ec'o'j'n, kies list'o est'is long'a. Li sku'is mi'n, kiam mi ripoz'is plej profund'e, por ek'sci'i, ĉu mi est'as bon'e kovr'it'a. Ĉe la manĝ'o, li serv'is mi'n kiel bon'a serv'ist'o; por la desert'o, li rakont'is al mi histori'o'j'n, aŭ pet'is, ke mi dir'u al li kelk'a'j'n. Kaj ĉiam la man'o antaŭ'e'n por prem'i la mi'a'n! Mi prezent'is al li'a bon'vol'o fervor'a'n kontraŭ'star'o'n. Krom tio, ke ŝajn'is al mi ne'util'e en'skrib'i rost'ist'o'n de infan'o'j sur la list'o'n de mi'a'j amik'o'j, mi sent'is neni'a'n dezir'o'n, prem'i la man'o'n de hom'o, kies mort'o'n mi est'is decid'int'a. Mi'a konscienc'o permes'is al mi, li'n mort'ig'i: ĉu mi ne est'is en okaz'o de neces'a si'n'defend'o? sed est'us skrupul'ig'e por mi, li'n mort'ig'i perfid'e, kaj mi dev'is almenaŭ atent'ig'i li'n per mal'amik'a, minac'a si'n'ten'ad'o. Re'puŝ'ant'e li'a'j'n al'log'o'j'n, mal'atent'ant'e li'a'j'n ĝentil'aĵ'o'j'n, mal'akcept'ant'e li'a'j'n afabl'aĵ'o'j'n, mi observ'is zorg'e okaz'o'n por for'iĝ'i; sed li'a amik'ec'o, pli diligent'a ol la mal'am'o, ne ĉes'is mi'n vid'i eĉ unu moment'o'n. Kiam mi klin'iĝ'is super la kaskad'o por gravur'i en mi'a'n memor'o'n la mal'eben'aĵ'o'j'n de l’ grund'o, li for'pren'is mi'n el mi'a rigard'ad'o kun patr'in'a zorg'em'o: «Atent'u! dir'is li tir'ant'e mi'n ĉe la pied'o'j: se pro mal'feliĉ'o ci fal'us, mi riproĉ'us mi'n dum mi'a tut'a viv'o.» Kiam, nokt'e, mi prov'is lev'iĝ'i ne'rimark'it'e, li salt'is el si'a lit'o demand'ant'e, ĉu mi bezon'as i'o'n. Neni'a'n oni vid'is pli vigl'a'n fripon'o'n. Li rond'ir'is ĉirkaŭ mi, kiel en'kaĝ'ig'it'a sciur'o.

Pli ol io ajn, mi'n mal'esper'ig'is li'a konfid'o al mi. Mi esprim'is foj'e la dezir'o'n ekzamen'i li'a'j'n batal'il'o'j'n. Li met'is si'a'n ponard'o'n en mi'a'n man'o'n. Ĝi est'is Rus'a ponard'o, el damasken'it'a ŝtal'o, el la fabrik'ej'o en Tul'a. Mi tir'is la kling'o'n el la ing'o, mi prov'is la pint'o'n kontraŭ mi'a fingr'o, mi direkt'is ĝi'n al li'a brust'o, elekt'ant'e la lok'o'n, inter la kvin'a rip'o kaj la ses'a. Li dir'is al mi rid'et'ant'e: «Ne apog'u, ci mort'ig'us mi'n». Cert'e, sinjor'o, se mi est'us apog'int'a iom'et'e, mi est'us far'int'a just'o'n al li, sed io de'ten'is mi'a'n brak'o'n. Est'as bedaŭr'ind'e, ke la honest'ul'o'j mort'ig'as tiel mal'facil'anim'e la krim'ul'o'j'n, kiu'j mort'ig'as tiel facil'anim'e la honest'ul'o'j'n. Mi re'met'is la ponard'o'n en la ing'o'n. Vasili prezent'is al mi si'a'n pistol'o'n, sed mi rifuz'is pren'i ĝi'n, kaj dir'is, ke mi'a sci'em'o est'as kontent'ig'it'a. Li streĉ'is la ĉan'o'n, montr'is al mi la prajm'o'n, apog'is la tub'o'n kontraŭ si'a'n kap'o'n, kaj dir'is al mi: «Jen! ci ne hav'us plu gard'ant'o'n.»

Neniu'n gard'ant'o'n plu! He! per Di'o! tio'n preciz'e mi vol'is. Sed la okaz'o est'is tro bel'a, kaj la pend'ig'ind'ul'o paraliz'is mi'n. Se mi est'us mort'ig'int'a li'n en tia moment'o, mi ne est'us pov'int'a toler'i li'a'n last'a'n rigard'o'n. Pli bon'e est'is proced'i dum la nokt'o. Sed mal'feliĉ'e, anstataŭ kaŝ'i si'a'j'n batal'il'o'j'n, li de'met'is ili'n vid'ebl'e inter si'a lit'o kaj la mi'a.

Fin'e mi trov'is rimed'o'n por fug'i, ne vek'ant'e nek buĉ'ant'e li'n. Tiu ide'o ven'is al mi dimanĉ'o'n, 11^an de maj'o, je la ses'a. Mi est'is rimark'int'a, la Ĉiel'ir'a'n tag'o'n, ke Vasili est'as drink'em'a kaj toler'as mal'bon'e la vin'o'n. Mi invit'is li'n por vesper'manĝ'i kun mi. Tiu pruv'o de amik'ec'o ekscit'is li'n: la vin'o de Egino komplet'ig'is la kap'turn'iĝ'o'n. Haĝ'i-Stavros, kiu ne est'is plu honor'int'a mi'n per unu vizit'o, ĉar mi perd'is li'a'n estim'o'n, daŭr'is ag'i kiel donac'em'a gast'ig'ant'o. Mi'a tabl'o est'is pli bon'e proviz'it'a ol la li'a. Mi est'us pov'int'a trink'i plen'a'n fel'sak'o'n da vin'o kaj barel'o'n da rhaki. Vasili, akcept'it'a kiel part'o'pren'ant'o en tiu'j bon'aĵ'o'j, komenc'is la manĝ'o'n kun kor'tuŝ'a humil'ec'o. Li rest'is je tri fut'o'j de la tabl'o, kiel vilaĝ'an'o invit'it'a ĉe si'a land'sinjor'o. Iom post iom, la vin'o mal'grand'ig'is la inter'spac'o'n. Je la ok'a vesper'e, mi'a gard'ant'o klar'ig'is al mi si'a'n karakter'o'n. Je la naŭ'a, li rakont'is balbut'ant'e la aventur'o'j'n de si'a jun'ec'o, kaj seri'o'n da hero'aĵ'o'j, kiu'j est'us star'ig'int'a'j la har'o'j'n de esplor'a juĝ'ist'o. Je la dek'a, li fal'is en la filantrop'ec'o'n; tiu kor'o el tremp'it'a ŝtal'o fluid'iĝ'is en la rhaki, kiel la perl'o de Kleopatr'o en la vinagr'o. Li ĵur'is al mi, ke li far'iĝ'is rab'ist'o pro am'o al la hom'ar'o; ke li vol'as riĉ'iĝ'i en dek jar'o'j, fond'i hospital'o'n per si'a'j ŝpar'aĵ'o'j, kaj rifuĝ'i post'e en monaĥ'ej'o'n sur mont'o At'os. Li promes'is ne forges'i mi'n en si'a'j preĝ'o'j. Mi profit'is tiu'j'n bon'a'j'n inklin'o'j'n por en'glut'ig'i al li grand'eg'a'n tas'o'n da rhaki. Mi est'us pov'int'a prezent'i al li brul'ant'a'n peĉ'o'n: li est'is tro mi'a amik'o por rifuz'i i'o'n de mi. Baldaŭ li perd'is la voĉ'o'n; li'a kap'o klin'iĝ'is dekstr'e'n kaj mal'dekstr'e'n kun pendol'a regul'ec'o; li prezent'is al mi la man'o'n, renkont'is rest'o'n de rost'aĵ'o, prem'is ĝi'n kor'e, fal'is renvers'e'n, kaj komenc'is dorm'i sam'e profund'e, kiel la sfinks'o'j de Egipt'uj'o, kiu'j'n la Franc'a'j kanon'o'j ne vek'is.

Mi ne hav'is unu moment'o'n por perd'i: la minut'o'j est'is el or'o. Mi pren'is li'a'n pistol'o'n, kiu'n mi ĵet'is en la val'o'n. Mi ek'kapt'is li'a'n ponard'o'n, kaj mi est'is tuj eksped'ont'a ĝi'n al la sam'a direkt'o, kiam mi pri'pens'is, ke ĝi pov'os util'i al mi por tranĉ'i bul'o'j'n de herb'aĵ'o. Mi'a dik'a horloĝ'o montr'is la dek-unu'a'n. Mi esting'is la du fajr'o'j'n el rezin'a lign'o, kiu'j lum'ig'is ni'a'n tabl'o'n: la lum'o pov'is al'tir'i la atent'o'n de la Reĝ'o. La veter'o est'is bel'a. Ne pli da lun'o ol sur mi'a man'o, sed mult'eg'o da stel'o'j: ĝi est'is ver'e tiu nokt'o, kiu'n mi bezon'is. La herb'o, de'tranĉ'it'a laŭ long'a'j bed'o'j, est'is for'tir'ebl'a kiel pec'o de drap'o. Mi'a'j material'o'j est'is pret'a'j post unu hor'o. Dum mi port'is ili'n al la font'o, mi tuŝ'is Vasili per la pied'o. Li lev'is si'n pez'e kaj demand'is mi'n, pro kutim'o, ĉu mi bezon'as i'o'n. Mi las'is mi'a'n ŝarĝ'o'n fal'i, mi sid'iĝ'is apud la drink'em'ul'o, kaj pet'is, ke li trink'u ankoraŭ unu'foj'e por mi'a san'o. «Jes, dir'is li, mi soif'as.» Mi plen'ig'is al li por la last'a foj'o la kupr'a'n pokal'o'n. Li trink'is du'on'o'n de ĝi, dis'verŝ'is la rest'o'n sur si'a'n menton'o'n kaj si'a'n kol'o'n, prov'is lev'iĝ'i, re'fal'is kun vizaĝ'o mal'supr'e, etend'is la brak'o'j'n antaŭ'e'n, kaj ne mov'iĝ'is plu. Mi kur'is al mi'a dig'o, kaj, kiel ajn nov'ul'o mi est'is, la river'et'o est'is fortik'e barit'a post kvar'dek kvin minut'o'j: est'is tri kvar'on'o'j post nokt'o'mez'o. La bru'o'n de la kaskad'o anstataŭ'is profund'a silent'o. Tim'o ek'kapt'is mi'n. Mi pri'pens'is, ke ver'ŝajn'e la Reĝ'o dorm'as mal'pez'e, kiel ĉiu'j mal'jun'ul'o'j, kaj ke tiu ne'kutim'a silent'o pov'os li'n vek'i. En la tumult'o de la ide'o'j, kiu'j plen'ig'is mi'a'n cerb'o'n, mi memor'is scen'o'n de la Barbir'o de Sevilla, en kiu Bartholo vek'iĝ'as, tuj kiam li ĉes'as aŭd'i la fortepian'o'n. Mi ŝov'is mi'n laŭ'long'e de la arb'o'j ĝis la ŝtup'ar'o, kaj mi tra'rigard'is la skrib'ej'o'n de Haĝ'i-Stavros. La Reĝ'o ripoz'is pac'e apud si'a ĉibuĝi. Mi ramp'is ĝis dek fut'o'j de li'a abi'o, mi aŭskult'is: ĉio dorm'as. Mi re'ven'is al mi'a dig'o tra marĉ'aĵ'et'o de mal'varm'eg'a akv'o, kiu ating'is jam mi'a'j'n maleol'o'j'n. Mi klin'iĝ'is super la abism'o.

La flank'o de la mont'o re'bril'is ne'sent'ebl'e. Oni vid'is tie kaj tie kelk'a'j'n kav'aĵ'o'j'n, en kiu'j la akv'o est'is rest'ad'int'a. Mi not'is ili'n atent'e: ili est'is tiom da lok'o'j, kie'n mi pov'os met'i la pied'o'n. Mi re'ir'is al mi'a tend'o, mi pren'is mi'a'n herb'uj'o'n, kiu est'is al'pend'ig'it'a super mi'a lit'o, kaj mi lig'is ĝi'n sur mi'a'j'n ŝultr'o'j'n. Pas'ant'e tra la lok'o, kie ni est'is vesper'manĝ'int'a'j, mi re'lev'is pan'kvar'on'o'n kaj pec'o'n da viand'o, kiu'j'n la akv'o ne ankoraŭ mal'sek'ig'is. Mi en'ferm'is tiu'j'n proviz'o'j'n en la uj'o'n por mi'a morgaŭ'a maten'manĝ'o. La dig'o rezist'is bon'e, la vent'et'o est'is ver'simil'e sek'ig'int'a mi'a'n voj'o'n; est'is preskaŭ la du'a. Mi est'us dezir'int'a kun'port'i la ponard'o'n de Vasili, por okaz'o de mal'bon'a renkont'o. Sed ĝi est'is sub la akv'o, kaj mi ne perd'is mi'a'n temp'o'n por ĝi'n serĉ'i. Mi de'met'is mi'a'j'n ŝu'o'j'n, ili'n kun'lig'is per la ŝnur'o'j kaj al'pend'ig'is ĉe la rimen'o'j'n de mi'a uj'o. Fin'e, ĉio'n pri'pens'int'e, don'int'e last'a'n rigard'o'n al mi'a'j ter'amas'o'j, el'vok'int'e la re'memor'o'j'n pri la patr'a dom'o, kaj send'int'e kis'o'n al la direkt'o al Ateno kaj Mary-An'n, mi trans'ig'is unu krur'o'n super la parapet'o, kapt'is per ambaŭ man'o'j arb'et'o'n, kiu pend'as super la abism'o, kaj ek'vojaĝ'is, konfid'ant'e al Di'o.

Ĝi est'is mal'facil'a labor'o, pli mal'facil'a ol mi est'is konjekt'int'a el tie supr'e. La ankoraŭ akv'um'it'a rok'o sent'ig'is al mi mal'sek'a'n mal'varm'o'n, kiel la kontakt'o de serpent'o. Mi est'is mal'bon'e taks'int'a la distanc'o'j'n, kaj la apog'punkt'o'j est'is mult'e pli mal'oft'a'j, ol mi esper'is. Du'foj'e mi el'voj'iĝ'is, direkt'ant'e mi'n mal'dekstr'e'n. Mi dev'is re'ven'i, tra ne'kred'ebl'a'j mal'facil'aĵ'o'j. La esper'o for'las'is mi'n oft'e, sed ne la vol'o. La ter'o ek'mank'is al mi'a pied'o: mi konfuz'is ombr'o'n kun el'star'aĵ'o, kaj mi fal'is dek kvin aŭ du'dek fut'o'j'n, al'glu'ig'ant'e mi'a'j'n man'o'j'n kaj mi'a'n korp'o'n al la flank'o de la mont'o, ne trov'ant'e punkt'o'n por mi'n halt'ig'i. Radik'o de fig'arb'o al'kroĉ'is mi'n ĉe la manik'o de mi'a palt'o: ĉi tie vi vid'as ĝi'a'j'n sign'o'j'n. Iom post'e, bird'o, kaŭr'int'a en kav'aĵ'o, for'flug'is tiel subit'e inter mi'a'j krur'o'j, ke la tim'o fal'ig'is mi'n preskaŭ renvers'e'n. Mi marŝ'is per la pied'o'j kaj per la man'o'j, precip'e per la man'o'j. Mi'a'j brak'o'j est'is romp'it'a'j, kaj mi aŭd'is ĉiu'j'n tenden'o'j'n, vibr'ant'a'j'n kiel la kord'o'j de harp'o. Mi'a'j ung'o'j dolor'is tiel, ke mi ne sent'is plu ili'n. Ebl'e mi est'us hav'int'a pli da fort'o, se est'us ebl'e mezur'i la voj'o'n, kiu rest'as tra'ir'ot'a; sed kiam mi prov'is turn'i la kap'o'n mal'antaŭ'e'n, la kap'turn'iĝ'o mi'n kapt'is, kaj mi sent'is, ke mi sven'as. Por sub'ten'i mi'a'n kuraĝ'o'n mi admon'is mi'n mem; mi al'parol'is mi'n laŭt'e inter mi'a'j kun'prem'it'a'j dent'o'j: «Ankoraŭ unu paŝ'o'n por mi'a patr'o! ankoraŭ unu paŝ'o'n por Mary-An'n! ankoraŭ unu paŝ'o'n por la konfuz'ig'o de la rab'ist'o'j kaj la furioz'ig'o de Haĝ'i-Stavros!»

Fin'e mi'a'j pied'o'j star'iĝ'is sur pli larĝ'a plat'aĵ'o. Ŝajn'is al mi, ke la ter'o ŝanĝ'is si'a'n kolor'o'n. Mi fleks'is la sub'genu'o'j'n, mi sid'iĝ'is, mi turn'is tim'em'e la kap'o'n. Mi est'is nur je dek fut'o'j de la river'et'o: mi est'is ating'int'a la ruĝ'a'j'n ŝton'eg'o'j'n. Eben'a surfac'o, bor'it'a de mil tru'et'o'j, en kiu'j rest'is ankoraŭ akv'o, ebl'ig'is al mi re'spir'i kaj ripoz'i iom. Mi rigard'is mi'a'n horloĝ'o'n: est'is nur la du'a kaj du'on'o. Mi est'us kred'int'a, ver'e, ke mi'a vojaĝ'o daŭr'is tri nokt'o'j'n. Mi palp'is mi'a'j'n brak'o'j'n kaj krur'o'j'n, por vid'i, ĉu mi est'as komplet'a; en tia'j ekspedici'o'j, oni sci'as, kio for'ir'as, sed oni ne'sci'as, kio al'ven'as. Mi hav'is bon'ŝanc'o'n, mi kvit'iĝ'is kun kelk'a'j kontuz'o'j kaj du aŭ tri de'frot'aĵ'o'j. La plej mal'san'a est'is mi'a palt'o. Mi lev'is la okul'o'j'n supr'e'n, ne ankoraŭ por dank'i la ĉiel'o'n, sed por mi'n konvink'i, ĉu io mov'iĝ'as en mi'a antaŭ'a loĝ'ej'o. Mi aŭd'is nur kelk'a'j'n akv'o'gut'o'j'n, kiu'j filtr'iĝ'as tra mi'a dig'o. Ĉio est'is en ord'o; la mal'antaŭ'o est'is sen'danĝer'a; mi sci'is, kie mi trov'os Atenon; adiaŭ, do, al la Reĝ'o de la mont'o'j!

Mi est'is tuj salt'ont'a en la fund'o'n de la val'o, kiam blanket'a form'o star'iĝ'is antaŭ mi, kaj mi aŭd'is la plej furioz'a'n boj'o'n, kiu iam vek'is la eĥ'o'j'n je tia hor'o. Ho ve! sinjor'o, mi est'is forges'int'a la hund'o'j'n de mi'a gast'ig'ant'o. Tiu'j mal'amik'o'j al la hom'o vag'ad'is ĉiu'hor'e ĉirkaŭ la tend'ar'o, kaj unu el ili est'is flar'int'a mi'n. Kiom da furioz'ec'o kaj mal'am'o mi sent'is renkont'ant'e ĝi'n, est'as ne'dir'ebl'e; neni'u iam mal'am'is tiu'grad'e mal'saĝ'a'n est'aĵ'o'n! Mi est'us prefer'int'a star'i antaŭ lup'o, tigr'o aŭ blank'a urs'o, nobl'a'j best'o'j, kiu'j manĝ'us mi'n silent'e, sed ne denunc'us mi'n. La sovaĝ'a'j best'o'j ir'as ĉas'i por si mem; sed kio'n pens'i pri tiu abomen'a hund'o, kiu en'glut'os mi'n bru'eg'e por flat'i la mal'jun'a'n Haĝ'i-Stavros? Mi kovr'is ĝi'n per insult'o'j; mi pluv'ig'is sur ĝi'n la plej mal'afabl'a'j'n nom'o'j'n; sed kio'n ajn mi far'is, ĝi parol'is pli laŭt'e ol mi. Mi ŝanĝ'is mi'a'n ton'o'n, mi prov'is la efik'o'n de la bon'a'j parol'o'j, mi al'parol'is ĝi'n dolĉ'e en Grek'a, en la lingv'o de ĝi'a'j ge'av'o'j; ĝi sci'is nur unu respond'o'n al ĉiu'j mi'a'j dir'o'j, kaj ĝi'a respond'o ŝancel'is la mont'o'n. Mi silent'is, tio est'is bon'a ide'o; ĝi silent'is. Mi kuŝ'iĝ'is mez'e de la ŝlim'akv'o; ĝi stern'iĝ'is apud la pied'o de l’ ŝton'eg'o, grumbl'ant'e inter si'a'j dent'o'j. Mi ŝajn'ig'is, ke mi dorm'as; ĝi dorm'is. Mi las'is mi'n glit'i ne'sent'ebl'e al la river'et'o; ĝi lev'iĝ'is per unu salt'o, kaj mi hav'is nur la temp'o'n re'grimp'i sur mi'a'n piedestal'o'n. Mi'a ĉapel'o rest'is inter la man'o'j, aŭ pli ĝust'e inter la dent'o'j de la mal'amik'o. Unu moment'o'n post'e, ĝi est'is nur past'o, marmelad'o, kaĉ'o el ĉapel'o! Plend'ind'a ĉapel'o! mi kompat'is al ĝi, mi met'is mi'n en ĝi'a'n lok'o'n. Se mi est'us pov'int'a el'ir'i el embaras'o, sufer'ant'e kelk'a'j'n mord'o'j'n, mi ne marĉand'us tre, mi don'us al la hund'o si'a'n part'o'n. Sed tiu'j monstr'o'j ne kontent'iĝ'as mord'ant'e, ili el'manĝ'as la hom'o'j'n!

Mi ek'pens'is, ke ver'ŝajn'e ĝi mal'sat'as; ke, se mi trov'os por ĝi'n sat'ig'i, kred'ebl'e ĝi mord'os mi'n ankoraŭ, sed ne manĝ'os mi'n. Mi hav'is proviz'o'j'n, mi ofer'don'is ili'n; mi'a sol'a bedaŭr'o est'is, ke mi ne hav'as cent'foj'e pli. Mi ĵet'is al ĝi du'on'o'n de mi'a pan'o; ĝi en'glut'is ĝi'n kiel profund'eg'aĵ'o: imag'u ŝton'et'o'n, kiu fal'as en put'o'n. Mi est'is mal'gaj'e rigard'ant'a la mal'mult'o'n, kiu rest'as al mi por don'i al ĝi, kiam mi re'kon'is, ĉe la fund'o de la herb'uj'o, blank'a'n pak'et'o'n, kiu inspir'is ide'o'j'n al mi. Ĝi est'is mal'grand'a proviz'o de arsenik'o, destin'it'a al mi'a'j zoologi'a'j prepar'aĵ'o'j. Mi uz'is ĝi'n por pajl'o'ŝtop'i bird'o'j'n, sed neni'u leĝ'o mal'permes'is ke mi ŝov'u kelk'a'j'n gram'o'j'n da ĝi en la korp'o'n de hund'o. Mi'a kun'parol'ant'o, ricev'int'e apetit'o'n, dezir'is nur daŭr'ig'i si'a'n manĝ'o'n. «Atend'u, dir'is mi al ĝi, ci ricev'os manĝ'aĵ'o'n laŭ mi'a prepar'o!...» La pak'et'o en'hav'is ĉirkaŭ tri'dek kvin gram'o'j'n da bel'et'a pulvor'o, blank'a kaj bril'a. Mi ŝut'is kvin aŭ ses en mal'grand'a'n kvant'o'n da klar'a akv'o, kaj re'met'is la rest'o'n en mi'a'n poŝ'o'n. Mi dis'ŝlim'ig'is zorg'e la part'o'n de la best'o; mi atend'is, ĝis kiam la arsen'oz'a acid'o est'os bon'e solv'it'a; mi tremp'is en la solv'aĵ'o'n pec'o'n de pan'o, kiu sorb'is ĉio'n, kiel spong'o. La hund'o antaŭ'e'n'salt'is bon'apetit'e kaj en'glut'is la mort'o'n per unu glut'o.

Sed kial mi ne est'is proviz'it'a per iom da striknin'o, aŭ per ia ajn bon'a venen'o, pli fulm'o'frap'a ol arsenik'o? Est'is pli ol la tri'a, kaj mi dev'is atend'i long'e la efekt'o'j'n de mi'a el'pens'o. Ĉirkaŭ la du'on'o, la hund'o komenc'is blek'eg'i per ĉiu'j si'a'j fort'o'j. Tio ne est'is grand'a profit'o por mi: boj'o'j aŭ blek'o'j, kri'o'j pro furioz'ec'o aŭ pro dolor'o, ir'is ĉiam al la sam'a cel'punkt'o, tio est'as al la orel'o'j de Haĝ'i-Stavros. Baldaŭ la best'o tord'iĝ'is en terur'a'j konvulsi'o'j; ĝi ŝaŭm'is, ĝi naŭz'iĝ'is, ĝi far'is fort'eg'a'j'n pen'o'j'n por el'pel'i la venen'o'n, kiu ĝi'n konsum'as. Ĝi est'is ver'e dolĉ'a spektakl'o por mi, kaj mi ĝu'e gust'um'is la plezur'o'n de la di'o'j; sed nur la mort'o de l’ mal'amik'o pov'is mi'n sav'i, kaj la mort'o obe'is al mi mal'bon'vol'e. Mi esper'is, ke, venk'it'e de la dolor'o, la hund'o fin'e las'os mi'n pas'i; sed ĝi obstin'eg'is kontraŭ mi, ĝi montr'is si'a'n ŝaŭm'ant'a'n kaj sang'o'kovr'it'a'n buŝ'o'n, kvazaŭ por riproĉ'i mi'n pri mi'a'j donac'o'j kaj dir'i al mi, ke ĝi ne mort'os ne'venĝ'it'e. Mi ĵet'is al ĝi mi'a'n naz'tuk'o'n: ĝi dis'ŝir'is ĝi'n tiel vigl'e, kiel mi'a'n ĉapel'o'n. La ĉiel'o jam ek'klar'iĝ'is, kaj mi antaŭ'sent'is, ke mi far'is ne'util'a'n mort'ig'o'n. Ankoraŭ unu hor'o, kaj la rab'ist'o'j est'os sur mi'a'j ŝultr'o'j. Mi lev'is la kap'o'n al tiu mal'ben'it'a ĉambr'o, kiu'n mi for'las'is sen dezir'o al re'ven'o, kaj kie'n la potenc'o de hund'o mi'n baldaŭ re'konduk'os. Terur'a akv'o'fal'eg'o renvers'is mi'n, la vizaĝ'o kontraŭ ter'o.

Herbaĵbuloj, ŝton'et'o'j, fragment'o'j de rok'o rul'iĝ'is ĉirkaŭ mi kun torent'o de glaci'a akv'o. La dig'o est'is romp'it'a, kaj la tut'a lag'o mal'plen'iĝ'is sur mi'a'n kap'o'n. Trem'ad'o mi'n ek'kapt'is: ĉiu ond'o pas'ant'e for'port'is kelk'a'j'n grad'o'j'n el mi'a animal'a varm'ec'o, kaj mi'a sang'o far'iĝ'is tiel mal'varm'a, kiel sang'o de fiŝ'o. Mi rigard'as la hund'o'n: ĝi est'as ĉiam ĉe la pied'o de mi'a ŝton'eg'o, batal'ant'a kontraŭ la mort'o, kontraŭ la flu'o, kontraŭ ĉio, kun mal'ferm'it'a buŝ'o kaj okul'o'j direkt'it'a'j al mi. Est'is neces'eg'e fin'i. Mi mal'lig'is mi'a'n herb'uj'o'n, pren'is ĝi'n per la du rimen'o'j, kaj frap'is tiu'n abomen'a'n best'o'n tiel furioz'e, ke la mal'amik'o for'las'is al mi la batal'ej'o'n. La torent'o kapt'is ĝi'n flank'e, rul'is ĝi'n du- aŭ tri-foj'e, kaj ĝi'n port'is, mi ne sci'as kie'n.

Mi salt'as en la akv'o'n: ĝi alt'iĝ'is ĝis mez'korp'o; mi al'kroĉ'iĝ'as ĉe la ŝton'eg'o'j de l’ bord'o; mi el'ir'as el la flu'o; mi al'bord'iĝ'as, mi sku'as mi'n, kaj mi kri'as: Hur'a por Mary-An'n!

Kvar rab'ist'o'j el'star'iĝ'as el la ter'o kaj kapt'as mi'n ĉe la kol'um'o, dir'ant'e: «Jen do ci est'as, mort'ig'ist'o! Ven'u ĉiu'j! ni ten'as li'n! la Reĝ'o est'os kontent'a! Vasili est'os venĝ'it'a!»

Ŝajn'as, ke, ne'sci'e, mi est'is dron'ig'int'a mi'a'n amik'o'n Vasili.

En tiu temp'o, sinjor'o, mi est'is ankoraŭ mort'ig'int'a neniu'n: Vasili est'is mi'a unu'a viktim'o. Post'e, mi fal'ig'is mult'a'j'n ali'a'j'n, tut'e kontraŭ'vol'e, kaj nur por defend'i mi'a'n viv'o'n; sed Vasili est'as la sol'a, kiu okaz'ig'is al mi pent'o'n, kvankam li'a pere'o rezult'is de ver'e sen'kulp'a ne'si'n'gard'o. Vi sci'as, kio est'as unu'a paŝ'o! Neni'u mort'ig'int'o, trov'it'a de la polic'o, kaj konduk'at'a inter du ĝendarm'o'j ĝis la lok'o de li'a krim'o, mal'lev'is la kap'o'n pli humil'e ol mi. Mi ne kuraĝ'is lev'i la okul'o'j'n al la honest'ul'o'j, kiu'j mi'n arest'is; mi ne sent'is la fort'o'n, toler'i ili'a'j'n mal'aprob'a'j'n rigard'o'j'n; mi antaŭ'sent'is, trem'ant'e, tim'eg'ind'a'n prov'o'n: mi est'is cert'a, ke mi est'os prezent'at'a al mi'a juĝ'ont'o kaj konduk'at'a apud mi'a'n viktim'o'n. Kiel mi star'os antaŭ la brov'o'j de l’ Reĝ'o de la mont'o'j, post tia ag'o? Kiel mi re'vid'os, ne mort'ant'e pro hont'o, la sen'viv'a'n korp'o'n de l’ mal'feliĉ'a Vasili? Pli ol unu'foj'e mi'a'j genu'o'j fleks'iĝ'is sub mi, kaj mi est'us rest'int'a sur la voj'o, sen la pied'frap'o'j, kiu'j sekv'is mi'n.

Mi tra'ir'is la sen'hom'a'n tend'ar'o'n, la skrib'ej'o'n de la Reĝ'o, okup'it'a'n de kelk'a'j vund'it'o'j, kaj mi mal'supr'e'n'ir'is, aŭ pli ĝust'e mi fal'is de la ŝtup'ar'o en mi'a'n ĉambr'o'n. La akv'o est'is for'flu'int'a las'ant'e ŝlim'a'j'n makul'o'j'n ĉe ĉiu'j mur'o'j kaj arb'o'j. Last'a marĉ'er'o rest'is en la lok'o, kie mi for'pren'is la herb'o'n. La rab'ist'o'j, la Reĝ'o kaj la monaĥ'o star'is, laŭ'rond'e, ĉirkaŭ griz'a kaj kotoza objekt'o, kies vid'o star'ig'is la har'o'j'n sur mi'a kap'o: ĝi est'is Vasili. La ĉiel'o vi'n gard'u, sinjor'o, iam vid'i kadavr'o'n fason'it'a'n de vi! La akv'o, kaj la kot'o, for'flu'ant'e, est'is de'met'int'a'j abomen'a'n ŝmir'aĵ'o'n ĉirkaŭ li. Ĉu vi vid'is iam dik'a'n muŝ'o'n kapt'it'a'n de'post tri aŭ kvar tag'o'j en arane'aĵ'o? La ŝpin'best'o, ne pov'ant'e for'ig'i tia'n gast'o'n, vind'as ĝi'n per volv'aĵ'o de griz'a'j faden'o'j, kaj ŝanĝ'as ĝi'n en sen'form'a'n kaj ne're'kon'ebl'a'n mas'o'n; tia est'is Vasili, kelk'a'j'n hor'o'j'n post kiam li vesper'manĝ'is kun mi. Mi re'trov'is li'n je dek paŝ'o'j de la lok'o, kie mi est'is adiaŭ'int'a li'n. Mi ne sci'as, ĉu la rab'ist'o'j li'n trans'lok'is, aŭ ĉu li mem rul'iĝ'is tie'n en la konvulsi'o'j de l’ agoni'o; tamen mi inklin'as konjekt'i, ke la mort'o est'is dolĉ'a al li. Plen'a de vin'o, kiel mi las'is li'n, li pere'is ver'simil'e sen batal'o pro fort'a cerb'a sang'al'flu'o.

Mal'bon'sign'a murmur'o salut'is mi'a'n al'ven'o'n. Haĝ'i-Stavros, pal'a kaj kun frunt'o kun'tir'it'a, marŝ'is rekt'e al mi, kapt'is mi'n ĉe la mal'dekstr'a man'radik'o, kaj tir'is mi'n tiel fort'eg'e, ke li kvazaŭ el'artik'ig'is mi'a'n brak'o'n. Li ĵet'is mi'n mez'e'n de la rond'o tiel viv'e, ke mi preskaŭ met'is la pied'o'n sur la korp'o'n de mi'a viktim'o: mi re'ĵet'is mi'n rapid'e mal'antaŭ'e'n.

«Rigard'u! kri'is li al mi per tondr'a voĉ'o; rigard'u, kio'n vi far'is! ĝu'u vi'a'n el'labor'aĵ'o'n! sat'ig'u vi'a'j'n okul'o'j'n per vi'a krim'o. Mal'feliĉ'ul'o! sed kie do vi halt'os? Kiu est'is dir'int'a al mi, en la tag'o, kiam mi akcept'is vi'n ĉi tie, ke mi mal'ferm'as mi'a'n pord'o'n al mort'ig'ist'o?»

Mi balbut'is kelk'a'j'n klar'ig'o'j'n; mi prov'is montr'i al la juĝ'ant'o, ke mi est'as kulp'a nur pro ne'si'n'gard'o. Mi konfes'is sincer'e, ke mi ebri'ig'is mi'a'n gard'ant'o'n por liber'ig'i mi'n de li'a observ'ad'o, kaj for'kur'i ne'ĝen'at'e el mi'a karcer'o; sed mi defend'is mi'n pri la krim'o de hom'mort'ig'o. Ĉu mi est'as kulp'a, ke la pli'alt'iĝ'o de l’ akv'o li'n dron'ig'is, unu hor'o'n post mi'a for'ir'o? La pruv'o, ke mi dezir'is neni'o'n mal'bon'a'n al li, est'as, ke mi ne don'is al li eĉ unu ponard'frap'o'n dum li est'as mort'e ebri'a kaj mi hav'as li'a'j'n batal'il'o'j'n en mi'a'j man'o'j. Oni pov'as lav'i li'a'n korp'o'n, kaj kontrol'i, ke ĝi est'as sen'vund'a.

«Almenaŭ, dir'is la Reĝ'o, konfes'u, ke vi'a ne'si'n'gard'em'o est'as ja tre ego'ist'a kaj kulp'a! Kiam vi'a viv'o ne est'is minac'at'a, kiam oni gard'is vi'n ĉi tie nur pro mon'sum'o, vi for'kur'is pro avar'ec'o; vi pri'pens'is nur la ŝpar'o'n de kelk'a'j piastr'o'j, kaj vi ne okup'is vi'n pri tiu plend'ind'ul'o, kiu'n vi las'as mort'i mal'antaŭ vi! Vi ne zorg'is pri mi, kiu'n vi sen'ig'os de neces'eg'a help'ant'o! Kaj kiu'n moment'o'n vi elekt'is por fid'romp'i al ni? la tag'o'n, kiam ĉiu'j mal'feliĉ'o'j atak'as ni'n kun'e; kiam mi perd'is mi'a'j'n plej bon'a'j'n soldat'o'j'n; kiam Sofokl'is est'as vund'it'a, kiam la Korfu'an'o est'as mort'ant'a, kiam la jun'a Spir'o, en kiu mi esper'is, perd'is la viv'o'n, kiam ĉiu'j mi'a'j vir'o'j est'as lac'a'j kaj sen'kuraĝ'ig'it'a'j! En tia moment'o vi hav'is la kuraĝ'o'n for'pren'i de mi mi'a'n Vasili! Ĉu vi ne hav'as do hom'a'j'n sent'o'j'n? Ĉu ne est'is cent'foj'e prefer'ind'e, pag'i honest'e vi'a'n re'aĉet'o'n, kiel dec'as al bon'a kapt'it'o, pli'vol'e ol las'i dir'i, ke vi ofer'is la viv'o'n de unu hom'o pro dek kvin mil frank'o'j?

—He! diabl'e! ek'kri'is mi mi'a'vic'e, vi mort'ig'is ja mult'a'j'n ali'a'j'n, kaj pro mal'pli mult'o.»

Li respond'is kun ind'ec'o: «Ĝi est'as mi'a profesi'o, sinjor'o: ĝi ne est'as la vi'a. Mi est'as rab'ist'o, kaj vi est'as doktor'o. Mi est'as Grek'o, kaj vi est'as German'o.»

Al tio, mi hav'is neni'o'n por respond'i. Mi sent'is ja, pro la trem'ad'o de ĉiu'j fibr'o'j de mi'a kor'o, ke mi est'as nek nask'iĝ'int'a nek eduk'it'a por la hom'mort'ig'ist'a profesi'o. La Reĝ'o, prav'ig'it'e de mi'a silent'o, pli'alt'iĝ'is si'a'n voĉ'o'n je unu ton'o, kaj daŭr'ig'is jen'e:

«Ĉu vi sci'as, mal'ŝat'ind'a jun'ul'o, kia est'is la bon'eg'a est'aĵ'o, kies mort'o'n vi kaŭz'is? Li de'ven'is de tiu'j fam'eg'a'j rab'ist'o'j el Sul'i, kiu'j daŭr'ig'is tiel terur'a'j'n milit'o'j'n por la religi'o kaj la patr'uj'o kontraŭ Al'i el Tebelen, paŝaho de Janina. De kvar generaci'o'j, ĉiu'j li'a'j av'o'j est'as pend'ig'it'a'j aŭ sen'kap'ig'it'a'j; ne unu mort'is en si'a lit'o. Ne pas'is ankoraŭ ses jar'o'j, de kiam li'a propr'a frat'o pere'is en Epir'o sekv'e de kondamn'o je mort'o: li est'is mort'ig'int'a mahomet'an'o'n. La pi'ec'o kaj la kuraĝ'o est'as hered'a'j en tiu famili'o. Neniam Vasili forges'is si'a'j'n religi'a'j'n dev'o'j'n. Li donac'is al la preĝ'ej'o'j, li don'is al la mal'riĉ'ul'o'j. La Pask'a'n tag'o'n, li brul'ig'is pli dik'a'n kandel'eg'o'n ol ĉiu'j ceter'a'j. Li est'us mort'int'a pli'vol'e ol mal'obe'i la fast'a'n leĝ'o'n, aŭ ol manĝ'i viand'o'n en abstinenc'a tag'o. Li ŝpar'is por rifuĝ'i en monaĥ'ej'o'n de mont'o At'os. Ĉu vi sci'is tio'n?»

Mi konfes'is humil'e, ke mi ĝi'n sci'is.

«Ĉu vi sci'is, ke li est'as la plej brav'a el tiu'j mi'a'j kun'ul'o'j? Mi vol'as de'pren'i neni'o'n el la person'a merit'o de mi'a'j aŭskult'ant'o'j, sed Vasili hav'is blind'a'n si'n'don'em'o'n, kuraĝ'eg'a'n obe'em'o'n, fervor'o'n ne'detru'ebl'a'n de iu ajn cirkonstanc'o. Neni'a task'o est'is tro krut'a laŭ bon'trov'o de li'a kuraĝ'o; neni'a ekzekut'o ted'is li'a'n fidel'ec'o'n. Li est'us buĉ'int'a la tut'a'n reĝ'o'land'o'n, se mi est'us ordon'int'a, ke li far'u ĝi'n. Li est'us el'ŝir'int'a okul'o'n de si'a plej bon'a amik'o, pro simpl'a sign'o de mi'a mal'grand'a fingr'o. Kaj vi for'mort'ig'is li'n de mi! Mal'feliĉ'a Vasili! kiam mi hav'os vilaĝ'o'n por brul'ig'i, avar'ul'o'n por met'i sur rost'il'o'n, vir'in'o'n por dis'pec'ig'i, infan'o'n por sen'haŭt'ig'i viv'ant'a'n, kiu ci'n anstataŭ'os?»

Ĉiu'j rab'ist'o'j elektr'iz'it'a'j de tiu funebr'a parol'o, ek'kri'is unu'anim'e: «Ni! Ni!» Unu'j etend'is la brak'o'j'n al la Reĝ'o, la ali'a'j el'ing'ig'is si'a'j'n ponard'o'j'n; la plej fervor'a'j al'cel'is mi'n per si'a'j pistol'o'j. Haĝ'i-Stavros halt'ig'is ili'a'n entuziasm'o'n: li kovr'is mi'n per si'a korp'o, kaj daŭr'ig'is si'a'n parol'o'n kiel sekv'as:

«Konsol'iĝ'u, Vasili, ci ne rest'os ne'venĝ'it'a. Se mi aŭskult'us nur mi'a'n dolor'o'n, mi ofer'don'us al ci'a anim'o la kap'o'n de la mort'ig'int'o; sed ĝi valor'as dek kvin mil frank'o'j'n, kaj tiu pens'o de'ten'as mi'n. Ci mem, se ci pov'us ek'parol'i, kiel ci far'is iam en ni'a'j konsil'iĝ'o'j, ci pet'us, ke mi ŝpar'u li'a'j'n tag'o'j'n; ci mal'akcept'us tiel mult'e'kost'a'n venĝ'o'n. Ne en la cirkonstanc'o'j, en kiu'j ni'n las'is ci'a mort'o, konven'as far'i mal'saĝ'aĵ'o'j'n kaj ĵet'i la mon'o'n tra la fenestr'o'j.»

Li halt'is moment'o'n; mi spir'is.

«Sed, daŭr'ig'is la Reĝ'o, mi sci'os kun'ig'i la util'o'n kaj la just'ec'o'n. Mi pun'os la kulp'ul'o'n, ne risk'ant'e la kapital'o'n. Li'a pun'o est'os la plej bel'a ornam'o de ci'a funebr'a ceremoni'o; kaj el supr'e de la last'a Palikarejo, kie'n for'flug'is ci'a anim'o, ci rigard'os kun ĝoj'o el'pag'ig'a'n turment'ad'o'n, kiu ne kost'os al ni unu sold'o'n.»

Tiu parol'fin'o rav'is la aŭd'ant'ar'o'n. Ĉiu'j est'is ĉarm'it'a'j, escept'e mi. Mi romp'is al mi la kap'o'n por diven'i, kio'n la Reĝ'o rezerv'as al mi, kaj mi est'is tiel mal'trankvil'a, ke mi'a'j dent'o'j klak'is ĝis'romp'e. Cert'e, mi dev'is juĝ'i mi'n feliĉ'a, ke mi'a viv'o est'as sav'it'a, kaj la konserv'o de mi'a kap'o ne ŝajn'is al mi mal'ŝat'ind'a rezult'o; sed mi kon'is la el'pens'em'a'n imag'o'n de la Grek'a'j voj'rab'ist'o'j: Haĝ'i-Stavros, ne mort'ig'ant'e mi'n, pov'os trud'i al mi tia'n pun'o'n, ke mi ek'mal'am'os la viv'o'n. La mal'jun'a kanajl'o rifuz'is sci'ig'i al mi, al kia turment'o li destin'as mi'n. Li kompat'is tiel mal'mult'e al mi'a sufer'o, ke li dev'ig'is mi'n, ĉe'est'i la funebr'a'n ceremoni'o'n de li'a leŭtenant'o.

La korp'o'n oni sen'vest'ig'is, transport'is apud la font'o'n, kaj plen'e lav'is. La trajt'o'j de Vasili est'is apenaŭ difekt'it'a'j; la kvazaŭ osced'ant'a buŝ'o hav'is ankoraŭ la mal'facil'a'n rid'et'o'n de l’ ebri'ec'o; li'a'j mal'ferm'it'a'j okul'o'j konserv'is mal'sprit'eg'a'n rigard'o'n. La membr'o'j perd'is neni'o'n el si'a fleks'ebl'ec'o; la kadavr'a rigid'ec'o al'ven'as mal'fru'e ĉe la hom'o'j, kiu'j mort'is akcident'e.

La kafeĝi de l’ Reĝ'o kaj li'a ĉibuk-port'ist'o far'is la tualet'o'n de l’ mort'int'o. Haĝ'i-Stavros pag'is la el'spez'o'n, ĉar li hered'is. Vasili ne hav'is plu famili'o'n, kaj ĉiu'j li'a'j propr'aĵ'o'j est'is aparten'ont'a'j al la Reĝ'o. Oni vest'is la korp'o'n per mal'dik'a ĉemiz'o, jup'o el bel'a perkal'o kaj arĝent'brod'it'a jak'o. Oni kovr'is li'a'j'n mal'sek'a'j'n har'o'j'n per ĉap'o preskaŭ nov'a. Oni en'ferm'is en gamaŝ'o'j'n el ruĝ'a silk'o li'a'j'n krur'o'j'n, kiu'j ne kur'os plu. Oni pied'vest'is li'n per babuŝ'o'j el Rus'a led'o. Dum si'a tut'a viv'o, la mal'feliĉ'a Vasili neniam est'is tiel pur'a kaj bel'a. Oni ŝmir'is karmin'o'n sur li'a'j'n lip'o'j'n; oni kolor'ig'is li'n blank'e kaj ruĝ'e, kiel junamiston, kiu tuj en'ir'os la scen'ej'o'n. Dum la tut'a far'o, la orkestr'o de la rab'ist'o'j lud'is funebr'a'n ari'o'n, kiu'n vi cert'e aŭd'is pli ol unu'foj'e sur la strat'o'j de Ateno. Mi ĝoj'as, ke mi ne mort'is en Grek'uj'o, ĉar ĝi est'as abomen'a muzik'o, kaj mi konsol'iĝ'us neniam, se mi est'us en'ter'ig'it'a kun tiu akompan'o.

Kvar rab'ist'o'j komenc'is fos'i tomb'o'n mez'e de la ĉambr'o, sur la lok'o de la tend'o de S^in'o Simons, tie, kie Mary-An'n est'is dorm'int'a. Du ali'a'j kur'is al la ten'ej'o por pren'i kandel'eg'o'j'n, kiu'j'n ili dis'don'is al la ĉe'est'ant'ar'o. Mi ricev'is unu; kiel ĉiu'j. La monaĥ'o ek'kant'is la Di'serv'o'n por la mort'int'o'j. Haĝ'i-Stavros psalm'o'dir'is la respond'o'j'n per firm'a voĉ'o, kiu tuŝ'is mi'n ĝis en la fund'o de l’ anim'o. Vent'et'o blov'is, kaj la vaks'o de mi'a kandel'eg'o fal'is sur mi'a'n man'o'n kiel brul'ig'a pluv'o; sed tio est'is, ho ve! tre mal'mult'e, kompar'e kun tio, kio mi'n atend'is. Mi est'us volont'e abon'int'a tiu'n ĉi dolor'o'n, se est'us ebl'e, ke la ceremoni'o neniam fin'iĝ'os.

Ĝi fin'iĝ'is tamen. Kiam la last'a preĝ'o est'is dir'it'a, la Reĝ'o al'proksim'iĝ'is solen'e al la brak'port'il'o, sur kiu kuŝ'is la korp'o, kaj kis'is ĉi tiu'n ĉe la frunt'o. La rab'ist'o'j, unu post ali'a, sekv'is li'a'n ekzempl'o'n. Mi trem'eg'is pens'ant'e, ke mi'a vic'o ven'os tuj. Mi kaŝ'is mi'n mal'antaŭ tiu'j, kiu'j jam lud'is si'a'n rol'o'n, sed la Reĝ'o vid'is mi'n kaj dir'is: «Est'as vi'a vic'o. Marŝ'u do! vi ŝuld'as ja tio'n al li.»

Ĉu tio est'as fin'e la pun'o, je kiu li minac'is mi'n? Just'em'a hom'o est'us kontent'iĝ'int'a mal'pli kost'e. Mi ĵur'as al vi, sinjor'o, ke ne est'as infan'a lud'o, kis'i la lip'o'j'n de kadavr'o, precip'e kiam oni riproĉ'as si'n pro ĝi'a mort'ig'o. Mi antaŭ'e'n'ir'is al la port'il'o, mi rigard'is rekt'e'n tiu'n vizaĝ'o'n, kies mal'ferm'it'a'j okul'o'j ŝajn'is rid'i pri mi'a embaras'o; mi klin'iĝ'is la kap'o'n, mi tuŝ'et'is la lip'o'j'n. Ŝerc'em'a rab'ist'o apog'is la man'o'n sur mi'a'n nuk'o'n. Mi'a buŝ'o plat'iĝ'is sur la mal'varm'a buŝ'o; mi sent'is la kontakt'o'n de li'a'j glaci'a'j dent'o'j, kaj mi re'lev'iĝ'is kapt'it'e de terur'o, kun'port'ant'e mi ne sci'as kia'n gust'o'n de mort'o, kiu prem'as ankoraŭ mi'a'n gorĝ'o'n en la moment'o, kiam mi parol'as al vi. La vir'in'o'j est'as ver'e feliĉ'a'j: ili hav'as la rimed'o'n sven'i.

Tiam oni mal'lev'ig'is la kadavr'o'n en la ter'o'n. Oni ĵet'is sur ĝi'n plen'man'o'n da flor'o'j, unu pan'o'n, unu pom'o'n, kaj kelk'a'j'n gut'o'j'n da vin'o el Egino. Tio est'is, kio'n li mal'plej bezon'is. La fos'aĵ'o est'is rapid'e ferm'it'a, pli rapid'e ol mi est'us dezir'int'a. Rab'ist'o rimark'ig'is, ke oni bezon'us du baston'o'j'n por far'i kruc'o'n. Haĝ'i-Stavros respond'is al li: «Est'u trankvil'a; oni met'os la baston'o'j'n de la milordo.» Mi las'as vi'n imag'i, ĉu mi'a kor'o bru'eg'is en mi'a brust'o. Kia'j'n baston'o'j'n? Kio est'as komun'a inter la baston'o'j kaj mi?

La Reĝ'o far'is sign'o'n al ŝi'a ĉibuĝi, kiu kur'is al la ofic'ej'o'j kaj re'ven'is kun du long'a'j stang'o'j el Apolon'a laŭr'o. Haĝ'i-Stavros pren'is la funebr'a'n port'il'o'n kaj port'is ĝi'n sur la tomb'o'n. Li apog'is ĝi'n sur la ĵus ŝovel'it'a'n ter'o'n, lev'ig'is unu el ĝi'a'j ekstrem'aĵ'o'j dum la ali'a rest'is ter'e, kaj dir'is al mi kun rid'et'o. «Por vi, mi labor'as. Sen'ŝu'ig'u vi'n, mi pet'as.»

Li leg'is ver'ŝajn'e en mi'a'j okul'o'j demand'o'n plen'a'n de angor'o kaj tim'eg'o, ĉar li respond'is al la parol'o'j, kiu'j'n mi ne kuraĝ'is dir'i:

«Mi ne est'as mal'bon'a, kaj mi ĉiam mal'am'is la ne'util'a'j'n sever'aĵ'o'j'n. Pro tio mi vol'as trud'i al vi pun'o'n, kiu util'os al ni, liber'ig'ant'e ni'n, de nun, de vi'a gard'ad'o. De kelk'a'j tag'o'j, vi hav'as obstin'a'n for'kur'em'o'n. Mi esper'as, ke, kiam vi est'os ricev'int'a du'dek baston'frap'o'j'n sur la pied'pland'o'j, vi ne bezon'os plu gard'ant'o'n, kaj vi'a am'o al la vojaĝ'o'j kviet'iĝ'os por kelk'a temp'o. Ĝi est'as turment'o, kiu'n mi kon'as; la Turk'o'j sufer'ig'is ĝi'n al mi dum mi'a jun'ec'o, kaj mi sci'as pro spert'o, ke ĝi ne mort'ig'as. Ĝi dolor'as tre; vi kri'os, mi inform'as vi'n pri tio. Vasili aŭd'os vi'n el la fund'o de si'a tomb'o, kaj li est'os kontent'a pri ni.»

Ĉe tiu ek'sci'o, mi'a unu'a ide'o est'is uz'i mi'a'j'n krur'o'j'n, dum mi dispon'as ili'n ankoraŭ. Sed kred'ind'e mi'a vol'ec'o est'is tre mal'san'a, ĉar est'is al mi ne'ebl'e met'i unu pied'o'n antaŭ la ali'a'n. Haĝ'i-Stavros sub'lev'is mi'n tiel facil'e, kiel ni kolekt'as insekt'o'n sur voj'o. Mi sent'is, ke oni lig'as kaj sen'ŝu'ig'as mi'n, antaŭ ol unu pens'o, el'ir'int'a el mi'a cerb'o, hav'is la temp'o'n ating'i la ekstrem'aĵ'o'n de la membr'o'j. Mi sci'as, nek sur kio'n oni apog'is mi'a'j'n pied'o'j'n, nek kiel oni mal'help'is, ke ili retro'ir'u ĝis mi'a kap'o ĉe la unu'a baston'frap'o. Mi vid'is ambaŭ stang'o'j'n turn'iĝ'ad'i antaŭ mi, unu dekstr'e, la ali'a mal'dekstr'e; mi ferm'is la okul'o'j'n, kaj atend'is. Mi cert'e ne atend'is dum dek'on'o da sekund'o, kaj tamen, dum tiel mal'long'a daŭr'o, mi hav'is la temp'o'n send'i ben'o'n al mi'a patr'o, kis'o'n al Mary-An'n, kaj pli ol cent mil mal'ben'o'j'n divid'ot'a'j'n inter S^in'o Simons kaj John Harris.

Mi ne sven'is eĉ unu moment'o; ĝi est'as kapabl'o, kiu mank'as al mi, mi jam dir'is al vi. Tial, neni'o perd'iĝ'is. Mi sent'is ĉiu'j'n frap'o'j'n, unu post la ali'a. La unu'a est'is tiel furioz'a, ke mi kred'is, ke la ceter'a'j pov'os far'i neni'o'n pli'e. Ĝi traf'is mi'n mez'e de la pied'pland'o, sub tiu elast'a ark'aĵ'et'o, kiu est'as antaŭ la kalkan'o kaj port'as la korp'o'n. Ne est'as la pied'o, kiu sent'is dolor'o'n, tiu'n foj'o'n; sed mi kred'is, ke la ost'o'j de mi'a'j mal'feliĉ'a'j krur'o'j dis'pec'iĝ'os. La du'a traf'is mi'n pli mal'supr'e, preciz'e sub la kalkan'o'j; ĝi don'is al mi profund'a'n, fort'eg'a'n sku'o'n, kiu ŝancel'is la tut'a'n vertebr'ar'o'n, kaj plen'ig'is per terur'a tumult'o mi'a'n krani'o'n kvazaŭ dis'krev'ont'a'n. La tri'a tuŝ'is rekt'e la fingr'o'j'n kaj produkt'is akr'a'n kaj pik'a'n sent'o'n, kiu tra'kur'is la tut'a'n antaŭ'a'n part'o'n de l’ korp'o kaj kred'ig'is al mi dum moment'o, ke la ekstrem'aĵ'o de l’ baston'o re'lev'is la pint'o'n de mi'a naz'o. Tiu moment'o est'as, mi kred'as, kiam la sang'o spruĉis unu'a'foj'e. La frap'o'j inter'sekv'is laŭ sam'a vic'o kaj sur la sam'a'j lok'o'j, post egal'a'j inter'temp'o'j. Mi hav'is sufiĉ'e da kuraĝ'o por silent'i ĉe la du unu'a'j; mi kri'is ĉe la tri'a, mi blek'eg'is ĉe la kvar'a, mi ĝem'is ĉe la kvin'a kaj la post'a'j. Ĉe la dek'a, la karn'o mem ne hav'is plu sufiĉ'a'n fort'o'n por plend'i: mi silent'is. Sed la neni'ig'o de la korp'a fort'o mal'pli'grand'ig'is neniel la klar'ec'o'n de mi'a'j percept'o'j. Mi ne est'is kapabl'a lev'i la palpebr'o'j, kaj tamen la plej mal'fort'a bru'o ating'is tro bon'e mi'a'j'n orel'o'j'n. Mi ne perd'is unu vort'o'n de tio, kio'n oni dir'is ĉirkaŭ mi. Tio est'as observ'o, kiu'n mi memor'os iam, se mi praktik'os la medicin'o'n. La kurac'ist'o'j ne ĝen'as si'n por kondamn'i mal'san'ul'o'n, je kvar paŝ'o'j de li'a lit'o, ne pri'pens'ant'e, ke la plend'ind'ul'o hav'as ebl'e ankoraŭ sufiĉ'a'n aŭd'o'n por ili'n kompren'i. Mi aŭd'is jun'a'n rab'ist'o'n, kiu dir'as al la Reĝ'o: «Li mort'is. Kial ni lac'ig'as du vir'o'j'n sen profit'o por iu?» Haĝ'i-Stavros respond'is: «Tim'u neni'o'n. Mi ricev'is ses'dek inter'sekv'e, kaj du tag'o'j'n post'e, mi danc'is la Romaikon.

—Kiel ci far'is?

—Mi uz'is la ŝmir'aĵ'o'n de Ital'a renegat'o, nom'it'a Lu'iĝ'i-Bej’.... Kie'n ni al'ven'is? Kiom da frap'o'j?

—Dek sep.

—Ankoraŭ tri, infan'o'j; kaj zorg'e prepar'u la last'a'j'n.»

La baston'o van'e fal'is. La last'a'j frap'o'j traf'is sang'o'kovr'it'a'n, sed sen'sent'a'n materi'o'n. La dolor'o est'is preskaŭ paraliz'int'a mi'n.

Oni for'pren'is mi'n el la port'il'o; oni mal'lig'is la ŝnur'o'j'n; oni vind'is mi'a'j'n pied'o'j'n per kompres'o'j de mal'varm'a akv'o, kaj ĉar mi sent'is soif'o'n de vund'it'o, oni don'is al mi grand'a'n glas'o'n da vin'o. La koler'o re'ven'is al mi antaŭ la fort'o. Mi ne sci'as, ĉu vi est'as konstru'it'a kiel mi, sed mi kon'as neni'o'n tiel humil'ig'a'n, kiel est'as korp'a pun'o. Est'i nask'iĝ'int'a dum la 19^a jar'cent'o, uz'i la vapor'o'n kaj la elektr'o'n, posed'i du'on'o'n el la sekret'o'j de la natur'o, kon'i plen'e ĉio'n, kio'n la scienc'o el'trov'is por la bon'stat'o kaj la sen'danĝer'ec'o de la hom'o, sci'i, kiel oni kurac'as la febr'o'n, kiel oni mal'help'as la variol'o'n, kiel oni romp'as ŝton'o'n en la vezik'o, kaj ne est'i kapabl'a si'n defend'i kontraŭ baston'frap'o, tio est'as iom tro'a, laŭ'ver'e! Se mi est'us soldat'o kaj sub'met'it'a al korp'a'j pun'o'j, mi nepr'e mort'ig'us mi'a'j'n estr'o'j'n.

Kiam mi vid'is mi'n sid'ant'a sur la al'glu'ant'a ter'o, kun pied'o'j en'katen'it'a'j de l’ dolor'o, kun mal'viv'a'j man'o'j; kiam mi ek'vid'is ĉirkaŭ mi la hom'o'j'n, kiu'j mi'n bat'is, tiu'n, kiu mi'n bat'ig'is, kaj tiu'j, kiu'j rigard'is dum oni bat'as mi'n, la koler'o, la hont'o, la sent'o de mi'a ofend'it'a ind'ec'o, de la mal'respekt'it'a just'ec'o, de la brut'e sufer'ig'it'a inteligent'o, en'blov'is, en mi'a'n sen'fort'a'n korp'o'n, plen'ec'o'n de mal'am'o, de ribel'o kaj de venĝ'em'o. Mi forges'is ĉio'n, kalkul'o'n, util'o'n, si'n'gard'o'n, est'ont'ec'o'n; mi el'las'is ĉiu'j'n ver'aĵ'o'j'n, kiu'j mi'n sufok'is; torent'o da insult'o'j supr'e'n'ven'is rekt'e al mi'a'j lip'o'j, dum la ekster'ŝut'it'a gal'o super'flu'is kiel flav'a ŝaŭm'o ĝis en mi'a'j okul'blank'o'j. Cert'e, mi ne est'as orator'o, kaj mi'a'j sol'ec'a'j stud'o'j ne kutim'ig'is mi'n al la uz'o de la parol'o; sed la indign'o, kiu nask'is poet'o'j'n, prunt'is al mi dum hor'kvar'on'o la sovaĝ'a'n elokvent'ec'o'n de tiu'j Kantabraj kapt'it'o'j, kiu'j el'spir'is la anim'o'n kun insult'o'j kaj kraĉ'is si'a'n last'a'n sopir'o'n al la vizaĝ'o de la venk'int'a'j Roman'o'j. Ĉio'n, kio pov'as ofend'i hom'o'n en li'a fier'ec'o, en li'a am'em'o kaj en li'a'j plej kar'a'j sent'o'j, mi dir'is al la Reĝ'o de la mont'o'j. Mi met'is li'n en la rang'o'n de la mal'pur'eg'a'j best'o'j kaj rifuz'is al li eĉ la nom'o'n de hom'o. Mi insult'is li'n en li'a patr'in'o, kaj en li'a edz'in'o, kaj en li'a fil'in'o, kaj en li'a tut'a ge'id'ar'o. Mi dezir'us ĉio'n ripet'i laŭ'tekst'e al vi, kio'n aŭd'i mi li'n dev'ig'is, sed la vort'o'j mank'as al mi hodiaŭ ĉar mi est'as mal'varm'sang'a. Tiu'moment'e, mi fabrik'is ĉiu'spec'a'j'n esprim'o'j'n, kiu'j ne trov'iĝ'as en la vort'ar'o, kaj kiu'j'n oni kompren'is tamen, ĉar la rab'ist'a aŭd'ant'ar'o blek'eg'is sub mi'a'j parol'o'j, kiel ĉas'hund'ar'o sub la vip'o'j de la konduk'ist'o'j. Sed van'e mi rigard'is la mal'jun'a'n Palikaron, mi observ'is ĉiu'j'n muskol'o'j'n de li'a vizaĝ'o, mi esplor'is avid'e la plej mal'grand'a'j'n sulk'o'j'n de li'a frunt'o, mi ne konstat'is ĉe li sign'et'o'n de emoci'o. Haĝ'i-Stavros ne brov'um'is pli ol bust'o el marmor'o. Li respond'is al ĉiu'j mi'a'j ofend'o'j per la sen'mov'a insult'o de la mal'ŝat'o. Li'a si'n'ten'ad'o incit'eg'is mi'n ĝis frenez'ec'o. Mi hav'is moment'o'n de delir'o. Nub'o, ruĝ'a kiel sang'o, pas'is antaŭ mi'a'j okul'o'j. Mi lev'iĝ'as subit'e sur mi'a'j kontuz'it'a'j pied'o'j, mi ek'vid'as pistol'o'n ĉe la zon'um'o de rab'ist'o, mi el'tir'as ĝi'n, mi lev'as la ĉan'o'n, mi al'cel'as la Reĝ'o'n el proksim'eg'e, la paf'o son'as, kaj mi fal'as renvers'e'n murmur'ant'e: «Mi est'as venĝ'it'a!»

Li est'as, kiu mi'n re'lev'is. Mi rigard'is li'n kun tiel profund'a mir'eg'o, kvazaŭ mi vid'us li'n el'ir'int'a el la infer'o. Li ne ŝajn'is emoci'it'a, kaj rid'et'is kviet'e, kiel sen'mort'ul'o. Kaj tamen, sinjor'o, mi ne mal'traf'is li'n. Mi'a kugl'o tuŝ'is li'n ĉe la frunt'o, unu centi'metr'o'n super la mal'dekstr'a brov'o: sang'a sign'o ĝi'n pruv'is. Sed, ĉu tial, ke la pistol'o est'is mal'bon'e ŝarg'it'a, aŭ ke la pulv'o est'is mal'bon'a, aŭ pli ver'simil'e ke la kugl'o glit'is sur la ost'o de l’ krani'o, mi'a pistol'paf'o produkt'is nur de'frot'aĵ'o'n!

La ne'vund'ebl'a monstr'o sid'ig'is mi'n zorg'e sur la ter'o'n, klin'iĝ'is al mi, tir'is mi'a'n orel'o'n, kaj dir'is: «Kial vi prov'as la ne'ebl'o'n, jun'ul'o? Mi antaŭ'sci'ig'is vi'n, ke mi'a kap'o ne est'as tra'paf'ebl'a, kaj vi sci'as, ke mi neniam mensog'as. Ĉu oni ne rakont'is ankaŭ al vi, ke Ibrahim mi'n al'paf'ig'is de sep Egiptoj, kaj mi sav'is mi'a'n haŭt'o'n? Mi esper'as, ke vi ne pretend'as est'i pli lert'a ol sep Egiptoj! Sed aŭskult'u: kvankam vi est'as hom'o el la Nord'o, vi hav'as la man'o'n rapid'a! Tio est'as vi'a afer'o! Diabl'e! se mi'a patr'in'o, pri kiu vi ĵus parol'is tiel sen'pri'pens'e, ne est'us konstru'int'a mi'n fortik'e, mi est'us hom'o en'ter'ig'ot'a. Iu ajn, en mi'a lok'o, est'us mort'int'a, ne dir'ant'e dank'o'n. Mi'a'flank'e, tia'j okaz'aĵ'o'j mi'n re'jun'ig'as. Ili memor'ig'as al mi mi'a'n bon'a'n temp'o'n. Je vi'a aĝ'o, mi el'met'is mi'a'n viv'o'n kvar'foj'e en ĉiu tag'o, kaj mi digest'is nur des pli bon'e. Nu, mi ne koler'as kontraŭ vi, kaj mi pardon'as vi'a'n mov'o'n de mal'pacienc'o. Sed pro tio, ke ĉiu'j mi'a'j reg'at'o'j ne est'as ne'tra'paf'ebl'a'j, kaj ke vi pov'us ced'i de'nov'e al vi'a ne'si'n'gard'em'o, ni uz'os por vi'a'j man'o'j la sam'a'n kurac'o'n, ol por vi'a'j pied'o'j. Neni'o mal'help'us ni'n, komenc'i tuj: tamen mi atend'os ĝis morgaŭ, pro interes'o al vi'a san'o. Vi vid'as, ke la baston'o est'as ĝentil'a batal'il'o, kiu ne mort'ig'as: vi mem ĵus pruv'is, ke baston'frap'it'a hom'o egal'valor'as du. La morgaŭ'a ceremoni'o okup'os vi'n. La kapt'it'o'j ne sci'as, kia'manier'e pas'ig'i si'a'n temp'o'n. La sen'okup'ec'o est'as, kiu don'is al vi mal'bon'a'j'n konsil'o'j'n. Ceter'e, est'u trankvil'a: tuj post al'ven'o de vi'a re'aĉet'o, mi kurac'os vi'a'j'n de'frot'aĵ'o'j'n. Rest'as ankoraŭ al mi iom da ŝmir'aĵ'o de Lu'iĝ'i-be'j. Neni'o vid'iĝ'os plu post du tag'o'j, kaj vi pov'os vals'i en la bal'o de la palac'o, ne sci'ig'ant'e al vi'a'j kun'danc'ant'in'o'j, ke ili apog'as si'n sur la brak'o de el'bat'it'a sinjor'o.»

Mi ne est'as Grek'o, mi, kaj la insult'o'j vund'as mi'n tiel grav'e, kiel la bat'o'j. Mi montr'is la pugn'o'n al la mal'jun'a pend'ind'ul'o, kaj mi kri'is per ĉiu'j mi'a'j fort'o'j:

«Ne, kanajl'o, mi'a re'aĉet'o est'os neniam pag'it'a! ne! mi pet'is mon'o'n de neni'u! Ci ricev'os el mi nur mi'a'n kap'o'n, kiu neniel util'os al ci. Pren'u ĝi'n tuj, laŭ ci'a bon'trov'o. Ci far'os serv'o'n al mi, kaj al ci ankaŭ. Ci ŝpar'ig'os al mi du semajn'o'j'n da turment'o'j, kaj la naŭz'o'n pro ci'a vid'o, kiu est'as la plej grav'a el tiu'j turment'o'j. Kaj ci mem ŝpar'os mi'a'n du'semajn'a'n nutr'ad'o'n. Ne hezit'u, ci ne ricev'os ali'a'n profit'o'n de mi!»

Li rid'et'is, lev'is la ŝultr'o'j'n kaj respond'is: «Ta! ta! ta! ta! Jen ver'e mi'a'j jun'ul'o'j! ili ir'as ĉiam tro antaŭ'e'n! Ĉe la unu'a mal'help'o, ili ĉio'n for'las'as. Se mi aŭskult'us vi'n, mi bedaŭr'us ĝi'n antaŭ ok tag'o'j, kaj vi ankaŭ. La Angl'in'o'j pag'os, mi est'as cert'a. Mi kon'as ankoraŭ la vir'in'o'j'n, kvankam de'long'e mi viv'as izol'e. Kio'n oni dir'us, se mi mort'ig'us vi'n hodiaŭ kaj la re'aĉet'o al'ven'us morgaŭ? Oni dis'kon'ig'us la fam'o'n, ke mi mal'respekt'is mi'a'n parol'o'n, kaj mi'a'j est'ont'a'j kapt'it'o'j sufer'us buĉ'ad'o'n kiel ŝaf'id'o'j, ne pet'ant'e unu centim'o'n de si'a'j parenc'o'j. Ni ne mal'bon'ig'u la meti'o'n!

—Ha! Ci kred'as, lert'a hom'o, ke la Angl'in'o'j ci'n pag'is! Jes, ili pag'is ci'n, kiel ci merit'is!

—Vi est'as tro afabl'a.

—Ili'a re'aĉet'o kost'os al ci ok'dek mil frank'o'j'n, ĉu ci aŭd'as? Ok'dek mil frank'o'j'n el ci'a poŝ'o!

—Ne dir'u do tia'j'n parol'o'j'n! Oni kred'us, ke la baston'o'j traf'is vi'n ĉe la kap'o'n.

—Mi tio'n dir'as, kio est'as. Ĉu ci memor'as la nom'o'n de ci'a'j kapt'it'in'o'j?

—Ne, sed mi hav'as ĝi'n skrib'e.

—Mi help'os ci'a'n memor'o'n. La sinjor'in'o est'as nom'at'a Simons.

—Nu?

—Asoci'an'in'o de la firm'o Barley, en Londono.

—Mi'a bankier'o?

—Ĝust'e.

—Kiel ci sci'as la nom'o'n de mi'a bankier'o?

—Kial ci dikt'is ci'a'n korespond'ad'o'n en mi'a ĉe'est'o?

—Ceter'e, tut'e egal'e? Ili ne pov'as fripon'i mi'n; ili ne est'as Grek'o'j, ili est'as Angl'o'j; la tribunal'o'j.... Mi far'os proces'o'n!

—Kaj ci perd'os. Ili hav'as kvitanc'o'n.

—Est'as ver'e. Sed pro kiu fatal'ec'o mi don'is al ili kvitanc'o'n?

—Pro tio, ke mi konsil'is ĝi'n al ci, plend'ind'a hom'o!

—Kanajl'o! mal'bon'e bapt'it'a hund'o! infer'a skism'an'o! ci sen'hav'ig'is mi'n! ci perfid'is mi'n! ci fripon'is mi'n! Ok'dek mil frank'o'j! Mi hav'as la respond'ec'o'n! Se almenaŭ Barley kaj K^o est'us la bankier'o'j de la Kompani'o! mi perd'us nur mi'a'n part'o'n. Sed ili hav'as nur mi'a'j'n kapital'o'j'n, mi perd'os ĉio'n. Ĉu ver'e ci est'as cert'a, ke ŝi est'as el la firm'o Barley?

—Sam'e, kiel cert'a, ke mi mort'os hodiaŭ.

—Ne, ci mort'os nur morgaŭ. Ci ne sufer'is sufiĉ'e. Oni trud'os al ci dolor'o'n por ok'dek mil frank'o'j. Kia'n turment'o'n mi el'pens'os? Ok'dek mil frank'o'j? Ok'dek mil mort'o'j est'us mal'mult'o. Kio'n do mi far'is al tiu perfid'ul'o, kiu ŝtel'is de mi kvar'dek mil? Pfu! Infan'a lud'o, ŝerc'o! Li ne kri'eg'is du hor'o'j'n! Mi trov'os i'o'n pli konven'a'n. Sed, se ekzist'us du sam'nom'a'j firm'o'j?

—Plac'o Cavendish, 31!

—Jes, tia est'as la adres'o. Mal'sprit'ul'o! kial ci ne inform'is mi'n, anstataŭ mi'n perfid'i? Mi est'us postul'int'a de ili la du'obl'o'n. Ili est'us pag'int'a'j; ili est'as sufiĉ'e riĉ'a'j. Mi ne est'us don'int'a kvitanc'o'n: mi ne don'os plu tia'n.... Ne, ne! tiu foj'o est'as la last'a!... Ricev'it'e: cent mil frank'o'j'n de S^in'o Simons! Kia mal'sprit'a fraz'o! Ĉu ver'e mi est'as, kiu dikt'is tio'n?... Sed mi pri'pens'as! mi ne sub'sign'is!... Jes, sed mi'a sigel'o valor'as sub'skrib'o'n: ili hav'as du'dek leter'o'j'n de mi. Kial ci pet'is de mi tiu'n kvitanc'o'n? Kio'n ci atend'is el tiu'j du vir'in'o'j? Dek kvin mil frank'o'j'n por ci'a re'aĉet'o.... Ĉie, la ego'ism'o!... Ci dev'is al'konfid'i ci'n al mi: mi est'us re'send'int'a ci'n sen'pag'e; mi est'us eĉ pag'int'a ci'n. Se ci est'as mal'riĉ'a, kiel ci dir'as, ci dev'as sci'i, kiel bon'a est'as la mon'o. Ĉu ci imag'as nur, kio est'as sum'o da ok'dek mil frank'o'j? Ĉu ci sci'as, kiom'a'n volumen'o'n ĝi far'as en ĉambr'o? kiom da or'mon'er'o'j ĝi en'hav'as? kaj kiom da mon'o oni pov'as gajn'i en la negoc'o per ok'dek mil frank'o'j? Ĝi est'as riĉ'aĵ'o, kanajl'o! Ci ŝtel'is de mi riĉ'aĵ'o'n! Ci sen'ig'is mi'a'n fil'in'o'n, la sol'a'n est'aĵ'o'n, kiu'n mi am'as en la mond'o. Ŝi est'as, por kiu mi labor'as. Sed, se ci kon'as mi'a'j'n afer'o'j'n, ci sci'as, ke mi tra'kur'as la mont'ar'o'n dum plen'a jar'o por gajn'i kvar'dek mil frank'o'j'n. Ci for'pren'is du jar'o'j'n el mi'a viv'o: est'as, kvazaŭ mi dorm'is du jar'o'j'n!»

Mi est'is do fin'e trov'int'a la vund'ebl'a'n lok'o'n! La mal'jun'a Palikaro est'is traf'it'a ĉe la kor'o. Mi sci'is, ke mi'a kont'o est'as ferm'it'a, mi esper'is neniu'n pardon'o'n, kaj tamen mi sent'is mal'dolĉ'a'n ĝoj'o'n pro la konfuz'iĝ'o de tiu kviet'eg'a vizaĝ'o kaj de tiu mask'o el ŝton'o. Plezur'e mi sekv'is, sur la sulk'o'j de li'a vizaĝ'o, la konvulsi'a'n mov'o'n de la pasi'o, sam'e kiel la ŝip'pere'int'o, vag'ant'a sur furioz'a mar'o, admir'as mal'proksim'e la ond'o'n, kiu li'n en'glut'os. Mi est'is simil'a al la pens'ant'a kan'o, kiu'n la brut'a univers'o prem'eg'as per si'a mas'o, kaj kiu mort'ant'e konsol'iĝ'as pro la fier'a konsci'o pri si'a super'ec'o[8]. Mi pens'is fier'eg'e: «Mi pere'os en la turment'o'j, sed mi est'as estr'o de mi'a estr'o, kaj turment'ist'o de mi'a turment'ist'o».

Vi'i

JOHN HARRIS

La Reĝ'o konsider'ad'is si'a'n venĝ'o'n, kiel hom'o, fast'int'e tri tag'o'j'n, rigard'as bon'a'n manĝ'o'n. Li esplor'is inter'sekv'e ĉiu'j'n plad'o'j'n, mi vol'as dir'i, ĉiu'j'n turment'o'j'n; li pas'ig'is la lang'o'n sur si'a'j sek'iĝ'int'a'j lip'o'j, sed li ne sci'is, per kio li komenc'os, nek kio'n li elekt'os. Ŝajn'is, kvazaŭ pro tro'a mal'sat'o li est'us perd'int'a la apetit'o'n. Li pugn'o'frap'is si'a'n kap'o'n, kvazaŭ por ŝpruc'ig'i i'o'n el ĝi; sed la ide'o'j el'ir'is tiel rapid'e kaj tiel kun'prem'it'e, ke est'is mal'facil'e kapt'i unu el ili ĉe ĝi'a pas'o. «Parol'u do! kri'is li al si'a'j reg'at'o'j. Konsil'u al mi. Por kio vi est'as util'a'j, se vi ne est'as kapabl'a'j don'i konsil'o'n? Ĉu mi atend'os, ĝis kiam la Korfu'an'o est'os re'ven'int'a, aŭ kiam Vasili aŭd'ig'os si'a'n voĉ'o'n el la fund'o de la tomb'o? Trov'u al mi, brut'ul'o'j, kiu'j vi est'as, turment'o'n, kiu valor'u ok'dek mil frank'o'j'n!»

La jun'a ĉibuĝi dir'is al si'a estr'o: «Al mi ven'as ide'o. Unu el ci'a'j oficir'o'j mort'is, unu for'est'as, tri'a est'as vund'it'a. Far'u konkurs'o'n por ili'a'j ofic'o'j. Promes'u, ke tiu'j, kiu'j sci'os venĝ'i ci'n la plej bon'e, anstataŭ'os Sofokl'is, la Korfu'an'o'n kaj Vasili.»

Haĝ'i-Stavros rid'et'is komplez'e pri tiu el'pens'o. Li kares'is la menton'o'n de l’ knab'o kaj dir'is:

«Ci est'as ambici'a, hom'et'o! Bon'eg'e! La ambici'o est'as la risort'o de l’ kuraĝ'o. Konsent'it'e pri la konkurs'o! Ĝi est'as modern'a ide'o el Eŭrop'o; tio plaĉ'as al mi. Por ci'n rekompenc'i, ci opini'os unu'a, kaj se ci trov'os i'o'n bel'a, Vasili ne hav'os ali'a'n hered'ont'o'n, ol ci'n.

—Mi vol'us, dir'is la knab'o, el'tir'i kelk'a'j'n dent'o'j'n de la milordo, met'i en'buŝ'aĵ'o'n en si'a'n buŝ'o'n, kaj kur'ig'i li'n, brid'um'it'a'n, ĝis kiam li fal'os pro lac'ec'o.

—Li'a'j pied'o'j est'as tro mal'san'a'j: li fal'us ĉe la du'a paŝ'o. Vi'a'vic'e, nun! Tambur'is, Mustakas, Koltzida, Milotis, parol'u, mi aŭskult'as vi'n.

—Mi, dir'is Koltzida, romp'us bol'ant'a'j'n ov'o'j'n sub li'a'j aksel'o'j. Mi prov'is jam tio'n ĉe vir'in'o el Megara, kaj mi ricev'is mult'e da plezur'o.

—Mi, dir'is Tambur'is, kuŝ'ig'us li'n ter'e'n kun ŝton'o da kvin'cent funt'o'j sur la brust'o. Oni el'streĉ'as la lang'o'n kaj oni kraĉ'as sang'o'n; ĝi est'as sufiĉ'e bel'a spektakl'o.

—Mi, dir'is Milotis, met'us vinagr'o'n en li'a'j'n naz'tru'o'j'n, kaj en'puŝ'us dorn'o'j'n sub li'a'j'n ung'o'j'n. Oni tern'as rav'e, kaj oni ne sci'as, kie'n met'i si'a'j'n man'o'j'n.»

Mustakas est'is unu el la kuir'ist'o'j de la band'o. Li propon'is, ke oni kuir'u mi'n mal'rapid'e. La vizaĝ'o de l’ Reĝ'o hel'iĝ'is.

La monaĥ'o ĉe'est'is la konferenc'o'n kaj las'is parol'i, ne esprim'ant'e si'a'n opini'o'n. Tamen, li kompat'is mi'n, kiom ebl'ig'is li'a sent'em'ec'o, kaj help'is mi'n, proporci'e al li'a inteligent'o. «Mustakas, dir'is li, est'as tro mal'bon'kor'a. Oni pov'as ja turment'i la milordon, ne brul'ig'ant'e li'n viv'ant'a'n. Se vi nutr'us li'n per pekl'aĵ'o, ne permes'ant'e, ke li trink'u, li daŭr'us long'e, li sufer'us mult'e, kaj la Reĝ'o kontent'ig'us si'a'n venĝ'em'o'n, ne el'vok'ant'e tiu'n de Di'o. Tut'e ne'profit'em'a'n konsil'o'n mi don'as al vi; ĝi produkt'os neni'o'n al mi; sed mi vol'us, ke ĉiu'j est'u kontent'a'j, ĉar la monaĥ'ej'o en'spez'is ja la dek'on'impost'o'n.

—Halt'u! inter'romp'is la kafeĝi. «Bon'a mal'jun'ul'o», mi hav'as ide'o'n, kiu egal'valor'as la ci'a'n. Mi kondamn'as la milordon je mort'o pro mal'sat'o. La ceter'a'j far'os al li tiom da mal'bon'o, kiom ili vol'os; mi pretend'as mal'help'i neni'o'n. Sed mi gard'o'star'os antaŭ li'a buŝ'o, kaj mi zorg'os por ke nek gut'o da akv'o nek pec'et'o da pan'o ĝi'n en'ir'u. La lac'ec'o du'obl'ig'os li'a'n mal'sat'o'n, la vund'o'j ek'brul'ig'os li'a'n soif'o'n kaj la tut'a labor'o de la ceter'a'j util'os fin'e al mi'a profit'o. Kio'n ci dir'as pri tio, ci'a Reĝ'a Moŝt'o? Ĉu mi rezon'is bon'e kaj ci don'as al mi la hered'aĵ'o'n de Vasili?

—Ir'u ĉiu'j al la diabl'o! dir'is la Reĝ'o. Vi rezon'us mal'pli kviet'e, se la mal'nobl'ul'o est'us ŝtel'int'a de vi ok'dek mil frank'o'j'n! For'port'u li'n en la tend'ar'o'n, kaj amuz'u vi'n per li. Sed ve al la mal'lert'ul'o, kiu mort'ig'us li'n pro ne'si'n'gard'o! Tiu ĉi hom'o dev'as mort'i nur per mi'a man'o. Mi vol'as, ke li re'pag'u al mi per plezur'o ĉio'n, kio'n li for'pren'is de mi per'mon'e. Li verŝ'os gut'op'e la sang'o'n de si'a'j vejn'o'j, kiel mal'bon'a ŝuld'ant'o, kiu el'pag'as soldope.»

Vi ne pov'as kred'i, sinjor'o'j, per kia'j kramp'o'j la plej mal'feliĉ'a hom'o est'as ankoraŭ lig'it'a kun la viv'o. Cert'e, mi est'is avid'eg'a mort'i; kaj neni'o pli feliĉ'a pov'is okaz'i al mi, ol pere'i per unu sol'a foj'o. Tamen, io ĝoj'is en mi ĉe tiu minac'o de Haĝ'i-Stavros. Mi ben'is la long'ec'o'n de mi'a turment'ad'o. Esper'a instinkt'o tikl'is la fund'o'n de mi'a kor'o. Se bon'far'ul'o est'us propon'int'a al mi, paf'i en mi'a'n kap'o'n, mi est'us hezit'int'a.

Kvar rab'ist'o'j pren'is mi'n ĉe kap'o kaj krur'o'j, kaj port'is mi'n, kiel blek'eg'ant'a'n pak'o'n, tra la skrib'ej'o de l’ Reĝ'o. Mi'a voĉ'o vek'is Sofokl'is sur li'a kuŝ'ej'o. Li vok'is si'a'j'n kun'ul'o'j'n, rakont'ig'is al si la nov'aĵ'o'j'n, kaj pet'is vid'i mi'n el proksim'e. Ĝi est'is kapric'o de mal'san'ul'o. Oni ĵet'is mi'n ter'e'n apud li:

«Milordo, dir'is li al mi, ni est'as ambaŭ en tre mal'bon'a stat'o; sed oni pov'as vet'i mult'o'n, ke mi re'lev'iĝ'os antaŭ vi. Ŝajn'as, ke oni pri'pens'as jam por don'i al mi post'e'ul'o'n. Kiel mal'just'a'j est'as la hom'o'j! Mi'a ofic'o en konkurs'o! Nu mi vol'as ankaŭ konkurs'i kaj star'iĝ'i kiel kandidat'o. Vi atest'os por mi, kaj vi pruv'os per vi'a'j ĝem'o'j, ke Sofokl'is ne mort'is ankoraŭ. Oni tuj lig'os vi'a'j'n kvar membr'o'j'n, kaj mi pren'as sur mi'n, turment'i vi'n per unu sol'a man'o tiel vigl'e, kiel la plej bon'fart'a el tiu'j sinjor'o'j.»

Por komplez'i al la sen'taŭg'ul'o, oni lig'is mi'a'j'n brak'o'j'n. Li pet'is, ke oni turn'u li'n al mi, kaj komenc'is for'tir'i mi'a'j'n har'o'j'n, unu post ali'a, kun la pacienc'o kaj la regul'ec'o de profesi'a sen'har'ig'ist'in'o. Kiam mi vid'is, ĝis kio mal'grav'iĝ'as tiu nov'a turment'o, mi kred'is, ke la vund'it'o, tuŝ'it'e de mi'a mizer'o kaj kompat'ant'e pro si'a'j propr'a'j sufer'o'j, vol'as liber'ig'i mi'n de si'a'j kamarad'o'j kaj hav'ig'i al mi unu hor'o'n da ripoz'o. La for'tir'o de unu har'o est'as mult'e mal'pli dolor'a ol pingl'o'pik'o. La du'dek unu'a'j for'ir'is unu post la ali'a ne las'ant'e bedaŭr'o'n al mi, kaj mi dezir'is kor'e bon'a'n vojaĝ'o'n al ili. Sed mi dev'is baldaŭ kant'i laŭ ali'a ton'o. La krani'haŭt'o, incit'it'e de mult'eg'o da ne'sent'ebl'a'j vund'o'j, inflam'is. Juk'o mal'preciz'a, post'e iom pli akr'a, post'e ne'toler'ebl'a, kur'is ĉirkaŭ mi'a kap'o. Mi vol'is al'met'i la man'o'j'n tie'n; mi kompren'is, pro kia intenc'o la sovaĝ'ul'o mi'n lig'ig'is. La sen'pacienc'o pli'grand'ig'is la sufer'o'n; mi'a tut'a sang'o al'flu'is al la kap'o. Ĉiu'foj'e, kiam la man'o de Sofokl'is al'proksim'iĝ'is al mi'a har'ar'o, dolor'oz'a trem'ad'o dis'vast'iĝ'is en la tut'a'n korp'o'n. Mil ne'klar'ig'ebl'a'j juk'o'j turment'is mi'a'j'n krur'o'j'n kaj brak'o'j'n. La nerv'ar'o, ĉiu'lok'e incit'eg'it'a, en'volv'is mi'n per ret'o pli dolor'a ol la tunik'o de Dejaniro. Mi rul'iĝ'is ter'e, mi kri'is, mi pet'is pardon'o'n, mi bedaŭr'is la baston'bat'o'j'n sur la pied'pland'o'j. La turment'ist'o kompat'is mi'n, nur kiam li'a'j fort'o'j est'is komsumitaj. Kiam li sent'is si'a'n vid'o'n mal'klar'a, si'a'n kap'o'n pez'a kaj si'a'n brak'o'n lac'a, li far'is last'a'n pen'o'n, en'ŝov'is la man'o'n en mi'a'j'n har'o'j'n, ek'kapt'is plen'a'n tuf'o'n da ili, kaj las'is si'n re'fal'i sur si'a'n kuŝ'ej'o'n, el'tir'ant'e el mi kri'o'n de mal'esper'o.

«Ven'u kun mi, dir'is Mustakas. Ci juĝ'os, apud mi'a fajr'o, ĉu mi tiom valor'as, kiom Sofokl'is, kaj ĉu mi merit'as leŭtenant'a'n ofic'o'n.»

Li lev'is mi'n, kiel plum'o'n, kaj port'is mi'n en la tend'ar'o'n, antaŭ amas'o'n de rezin'a lign'o kaj dorn'aĵ'ar'o. Li mal'lig'is la ŝnur'o'j'n, for'pren'is mi'a'j'n vest'aĵ'o'j'n kaj ĉemiz'o'n, las'ant'e al mi nur la pantalon'o'n. «Ci est'os, dir'is li, mi'a kuir'ej'a help'ant'o. Ni ek'brul'ig'os fajr'o'n kaj prepar'os kun'e la manĝ'o'n de l’ Reĝ'o.»

Li ek'flam'ig'is la ŝtip'ar'o'n kaj etend'is mi'n laŭ'dors'e, je du fut'o'j de mont'o el flam'o'j. La lign'o krak'et'is; la brul'ruĝ'a'j karb'o'j fal'is hajl'e ĉirkaŭ mi. La varm'o est'is ne'toler'ebl'a. Mi tren'is mi'n per la man'o'j iom pli mal'proksim'e'n, sed li re'ven'is kun pat'o, kaj re'puŝ'is mi'n per la pied'o ĝis la lok'o, kie'n li est'is met'int'a mi'n.

«Rigard'u atent'e, dir'is li, kaj profit'u mi'a'j'n lecion'o'j'n. Jen la intern'aĵ'o de tri ŝaf'id'o'j: ĝi sufiĉ'as por nutr'i du'dek hom'o'j'n. La Reĝ'o elekt'os la plej delikat'a'j'n part'o'j'n; li dis'don'os la rest'o'n al si'a'j amik'o'j. Ci ne est'as tiu'moment'e inter ĉi tiu'j, kaj se ci gust'um'os mi'a'n kuir'aĵ'o'n, ĝi est'os nur per la okul'o'j.»

Mi aŭd'is baldaŭ la frit'aĵ'o'n, kiu bol'as, kaj tiu bru'o memor'ig'is al mi, ke mi fast'as de hieraŭ. Mi'a stomak'o en'vic'iĝ'is inter mi'a'j'n turment'ist'o'j'n, kaj mi hav'is unu pli'a'n mal'amik'o'n. Mustakas prezent'is la pat'o'n sub mi'a'j'n okul'o'j'n, kaj bril'ig'is antaŭ mi'a'j rigard'o'j la apetit'don'a'n kolor'o'n de la viand'o. Li sku'is sub mi'a'j naz'tru'o'j la al'log'a'j parfum'o'j de la rost'it'a ŝaf'id'o. Subit'e, li rimark'is, ke li forges'is i'a'n spic'o'n, kaj kur'is por pren'i sal'o'n kaj pipr'o'n, al'kon'fid'ant'e la pat'o'n al mi'a diligent'ec'o. La unu'a ide'o, kiu ven'is al mi, est'is, ŝtel'i pec'o'n da viand'o; sed la rab'ist'o'j est'is nur je dek paŝ'o'j; ili est'us mal'help'int'a'j mi'n ĝust'a'temp'e. «Se, almenaŭ, pens'is mi, mi hav'us ankoraŭ mi'a'n pak'o'n de arsenik'o!» Kio'n mi far'is el ĝi? Mi ne est'is re'met'int'a ĝi'n en la herb'uj'o'n. Mi met'is la man'o'j'n en ambaŭ poŝ'o'j'n. Mi pren'is el ili mal'pur'a'n paper'o'n kaj plen'man'o'n da tiu bon'far'ont'a polv'o, kiu ebl'e mi'n sav'os kaj almenaŭ mi'n venĝ'os.

Mustakas re'ven'is en la moment'o, kiam mi'a dekstr'a man'o est'is mal'ferm'it'a super la pat'o. Li ek'kapt'is mi'a'n brak'o'n, en'ig'is si'a'n rigard'o'n ĝis la fund'o de mi'a'j okul'o'j, kaj dir'is per minac'a voĉ'o: «Mi sci'as, kio'n ci far'is.»

Mi'a brak'o fal'is sen'kuraĝ'ig'it'e. La kuir'ist'o daŭr'ig'is:

«Jes, ci ĵet'is i'o'n sur la manĝ'o'n de la Reĝ'o.

—Kio'n do?

—Sorĉ'aĵ'o'n. Sed tut'e egal'e. Ir'u, mi'a mal'feliĉ'a milordo, Haĝ'i-Stavros est'as pli lert'a sorĉ'ist'o ol ci. Mi tuj serv'os al li la manĝ'o'n. Mi hav'os mi'a'n part'o'n de ĝi, kaj ci ne gust'um'os ĝi'n.

—Ĝi mult'e util'u al ci!»

Li las'is mi'n antaŭ la fajr'o, rekomend'int'e mi'n al dek'du'o da rab'ist'o'j, kiu'j manĝ'is brun'a'n pan'o'n kaj mal'dolĉ'a'j'n oliv'o'j'n. Tiu'j Spart'an'o'j far'is societ'o'n al mi dum unu aŭ du hor'o'j. Ili aranĝ'is mi'a'n fajr'o'n kun fleg'ist'a atent'ad'o. Se foj'e mi prov'is ramp'i iom pli mal'proksim'e'n de mi'a turment'o, ili ek'kri'is: «Atent'u, ci mal'varm'um'iĝ'us!» Kaj ili puŝ'is mi'n ĝis en la flam'o per fort'a'j bat'o'j de brul'ant'a'j baston'o'j. Mi'a dors'o est'is stri'it'a de ruĝ'a'j makul'o'j, mi'a haŭt'o ŝvel'is en brul'um'a'j vezik'et'o'j, mi'a'j okul'har'o'j friz'iĝ'is pro la varm'ec'o de l’ fajr'o, mi'a'j har'o'j haladz'is odor'o'n de brul'ig'it'a karn'o, kiu mi'n naŭz'is; kaj tamen mi frot'is mi'a'j'n man'o'j'n pens'ant'e, ke la Reĝ'o manĝ'os el mi'a kuir'aĵ'o, kaj ke io nov'a okaz'os sur mont'o Parnis antaŭ la fin'iĝ'o de l’ tag'o.

Baldaŭ la kun'manĝ'int'o'j de Haĝ'i-Stavros re'aper'is en la tend'ar'o, kun plen'a stomak'o, bril'a okul'o, hel'a vizaĝ'o. «Bon'e, pens'is mi, vi'a ĝoj'o kaj vi'a san'o fal'os simil'e al mask'o, kaj vi mal'ben'os sincer'e ĉiu'n plen'buŝ'o'n el la festen'o, kiu'n mi spic'is por vi!» La fam'a Lokust'o, mi konjekt'as, pas'ig'is agrabl'a'j'n moment'o'j'n en si'a viv'o. Kiam oni hav'as motiv'o'n por mal'am'i la hom'o'j'n, est'as iom dolĉ'e vid'i fortik'a'n est'aĵ'o'n, kiu ir'as, ven'as, kant'as, port'ant'e en la intest'o ĝerm'o'n de mort'o, kiu kresk'os kaj li'n konsum'os. Ĝi est'as proksim'um'e tiu sam'a ĝoj'o, kiu'n sent'as bon'a kurac'ist'o vid'ant'e mort'ant'o'n, kiu'n li sci'as re'viv'ig'i. Lokust'o praktik'is kontraŭ'manier'a'n medicin'o'n, kaj mi ankaŭ.

Mi'a'j'n mal'am'em'a'j'n pri'pens'o'j'n inter'romp'is strang'a tumult'o. La hund'o'j boj'is ĥor'e, kaj sufok'iĝ'ant'a sci'ig'ist'o aper'is sur la plat'aĵ'o kun la tut'a hund'ar'o post li. Ĝi est'is Dimitri, la fil'o de Kristodulo. Kelk'a'j ŝton'o'j, ĵet'it'a'j de la rab'ist'o'j, liber'ig'is li'n de li'a eskort'o. Li kri'is el kiel ebl'e plej mal'proksim'e: «La Reĝ'o'n! mi bezon'as parol'i al la Reĝ'o!» Kiam li est'is je du'dek paŝ'o'j de mi, mi vok'is li'n per plend'a voĉ'o. Li est'is terur'it'a de la stat'o, en kiu li trov'as mi'n, kaj li ek'kri'is: «Ho ne'si'n'gard'ul'o'j! Plend'ind'a jun'ul'in'o!

—Mi'a bon'a Dimitri! dir'is mi al li, el kie ci ven'as? ĉu ebl'e mi'n re'aĉet'o est'as pag'it'a?

—La tem'o est'as ver'e pri re'aĉet'o! sed tim'u neni'o'n, mi al'port'as bon'a'j'n nov'aĵ'o'j'n. Bon'a'j'n por vi, mal'feliĉ'a'j'n por mi, por li, por ŝi, por ĉiu'j! Mi bezon'as vid'i Haĝ'i-Stavros. Ne unu minut'o est'as perd'ot'a. Ĝis mi'a re'ven'o, ne permes'u ke oni sufer'ig'u vi'n: ŝi mort'us pro tio! Vi aŭd'as, vi ceter'a'j! ne tuŝ'u la milordon. Ĝi kost'us al vi la viv'o'n. La Reĝ'o dis'tranĉ'ig'us vi'n en pec'o'j'n. Konduk'u mi'n al la Reĝ'o!»

La mond'o est'as tia'manier'e aranĝ'it'a, ke kiu ajn parol'as kiel estr'o, est'as preskaŭ cert'a, ke oni li'n obe'os. Tiom da aŭtoritat'ec'o aŭd'iĝ'is en la voĉ'o de tiu serv'ist'o, kaj li'a pasi'o parol'is por tiel komand'em'a ton'o, ke mi'a'j gard'ant'o'j, mir'ig'it'a'j kaj tim'eg'ig'it'a'j, forges'is rest'ig'i mi'n apud la fajr'o. Mi ramp'is iom mal'proksim'e'n, kaj ripoz'ig'is dolĉ'eg'e mi'a'n korp'o'n sur mal'varm'a ŝton'eg'o ĝis la al'ven'o de Haĝ'i-Stavros.

Li ŝajn'is nek mal'pli emoci'it'a nek mal'pli agit'it'a ol Dimitri. Li pren'is mi'n en si'a'j'n brak'o'j'n, kiel mal'san'a'n infan'o'n, kaj for'port'is mi'n rekt'e ĝis la fund'o de tiu fatal'a ĉambr'o, kie Vasili est'as en'ter'ig'it'a. Li met'is mi'n sur si'a'n propr'a'n tapiŝ'o'n kun patr'in'a'j zorg'o'j; li far'is du paŝ'o'j'n mal'antaŭ'e'n, kaj rigard'is mi'n kun strang'a miks'aĵ'o de mal'am'o kaj de kompat'o. Li dir'is al Dimitri: «Mi'a infan'o, por la unu'a foj'o mi las'os tia'n krim'o'n ne'pun'it'a. Li mort'ig'is Vasili, tio est'as neni'o. Li vol'is mort'ig'i mi'n mem, mi pardon'as ĝi'n al li. Sed li fripon'is mi'n, la sen'taŭg'ul'o! Ok'dek mil frank'o'j mal'pli'e en la dot'o de Fotini? Mi est'is serĉ'ant'a turment'o'n egal'a'n al li'a krim'o. Ho! est'u cert'a! Mi est'us trov'int'a!... Mi mal'feliĉ'ul'o! Kial mi ne venk'is mi'a'n koler'o'n? Mi ag'is ver'e mal'dolĉ'e kontraŭ li. Ŝi est'as, kiu pag'os pro tio. Se ŝi ricev'us du'dek baston'frap'o'j'n sur si'a'j pied'et'o'j, mi ne re'vid'us ŝi'n. La vir'o'j ne mort'as pro tio, sed vir'in'o! Dek kvin jar'a infan'in'o!»

Li for'send'is el la ĉambr'o ĉiu'j'n rab'ist'o'j'n, kiu'j amas'iĝ'is ĉirkaŭ ni. Li mal'lig'is zorg'atent'e la sang'o'makul'it'a'j'n tol'aĵ'o'j'n, kiu'j kovr'is mi'a'j'n vund'o'j'n. Li send'is si'a'n ĉibuĝi por la ŝmir'aĵ'o de Lu'iĝ'i-Be'j. Li sid'iĝ'is antaŭ mi sur la mal'sek'a'n herb'o'n, pren'is mi'a'j'n pied'o'j'n en si'a'j'n man'o'j'n kaj rigard'ad'is mi'a'j'n vund'o'j'n. Ne'kred'ebl'a fakt'o: li hav'is larm'o'j'n en la okul'o'j!

«Mal'feliĉ'a infan'o! dir'is li, vi cert'e sufer'as terur'e. Pardon'u al mi. Mi est'as mal'jun'a brut'ul'o, mont'a lup'o, Palikaro! Mi est'as eduk'it'a al kruel'ec'o, jam de mi'a du'dek'a jar'o. Sed vi vid'as, ke mi'a kor'o est'as bon'a, ĉar mi bedaŭr'as ja, kio'n mi far'is. Mi est'as pli mal'feliĉ'a ol vi, ĉar vi hav'as sek'a'j'n okul'o'j'n, dum mi plor'as. Mi tuj liber'ig'os vi'n, ne perd'ant'e unu minut'o'n; sed, ne, vi ne pov'as for'ir'i en tia stat'o. Mi vol'as antaŭ'e re'san'ig'i vi'n. La balzam'o est'as efik'eg'a, mi fleg'os vi'n kvazaŭ fil'o'n, la san'ec'o re'ven'os baldaŭ. Neces'e est'as, ke vi est'u kapabl'a marŝ'i morgaŭ. Ŝi ne pov'as rest'i unu tag'o'n pli'e en la man'o'j de vi'a amik'o.

«Je la nom'o de l’ ĉiel'o, rakont'u al neni'u ni'a'n hodiaŭ'a'n disput'o'n! vi sci'as, ke mi ne mal'am'is vi'n; mi dir'is ĝi'n oft'e al vi; mi hav'is simpati'o'n al vi, mi konfid'is al vi. Mi dir'is al vi mi'a'j'n plej intim'a'j'n sekret'o'j'n. Memor'u, ke ni est'is du amik'o'j ĝis la mort'o de Vasili. Unu moment'o da koler'o ne dev'as forges'ig'i al vi dek du tag'o'j'n da bon'a'j ag'o'j. Vi ne vol'as, ke mi'a patr'a kor'o est'u ŝir'it'a. Vi est'as bon'a jun'ul'o; vi'a amik'o dev'as est'i tiel bon'a, kiel vi.

—Sed kiu do? ek'kri'is mi.

—Kiu? Tiu mal'ben'at'a Harris! tiu infer'a Amerik'an'o! tiu mal'am'ind'a kaper'ist'o! tiu rab'ist'o de infan'o'j! tiu mort'ig'ant'o de jun'ul'in'o'j! tiu mal'nobl'ul'o, kiu'n mi vol'us ten'i kun'e kun ci por prem'eg'i vi'n en mi'a'j man'o'j, frap'i vi'n unu kontraŭ ali'a'n, kaj ĵet'i vi'n, pulvor'ig'it'a'j'n, al la vent'o de mi'a'j mont'o'j! Vi est'as ĉiu'j sam'a'j, Eŭrop'an'o'j, ras'o de perfid'ul'o'j, kiu'j ne kuraĝ'as atak'i la vir'o'j'n, kaj hav'as kuraĝ'o'n nur kontraŭ la infan'o'j. Ci leg'u, kio'n li ĵus skrib'is al mi, kaj respond'u, ĉu ekzist'as turment'o'j sufiĉ'e kruel'a'j por pun'i krim'o'n simil'a'n al la li'a!»

Li ĵet'is brut'ec'e al mi ĉif'it'a'n leter'o'n. Mi re'kon'is la skrib'o'n unu'a'vid'e, kaj mi leg'is:

«Dimanĉ'o'n, la 11^an de maj'o, sur la ŝip'o Fancy, en la rod'o apud Salamino.

«Haĝ'i-Stavros, Fotini est'as sur mi'a ŝip'o, gard'at'e de kvar Uson'a'j kanon'o'j. Mi konserv'os ŝi'n kiel garanti'ul'in'o'n tiel long'e, kiel Herman'n Schultz est'os mal'liber'a. Kiel ci ag'os kontraŭ mi'a amik'o, sam'e mi ag'os kontraŭ ci'a fil'in'o. Ŝi pag'os har'o'n pro har'o, dent'o'n pro dent'o, kap'o'n pro kap'o. Respond'u al mi sen'prokrast'e, se ne, mi vizit'os ci'n.

«John Harris»

Leg'ant'e tio'n, mi tut'e ne pov'is halt'ig'i mi'a'n ĝoj'o'n. «Tiu bon'a Harris! ek'kri'is mi laŭt'e. Kaj mi akuz'is li'n! Sed klar'ig'u do al mi, Dimitri, kial li ne help'is mi'n pli fru'e.

—Li for'est'is, sinjor'o Herman'n; li persekut'is la kaper'ist'o'j'n. Li re'ven'is hieraŭ maten'e, tre mal'feliĉ'e por ni. Kial do li ne rest'is sur'mar'e!

—Bon'eg'a Harris! li ne perd'is unu sol'a'n tag'o'n! Sed kie do li el'trov'is la fil'in'o'n de tiu mal'jun'a kanajl'o?

—En ni'a dom'o, sinjor'o Herman'n. Vi kon'as ŝi'n ja, Fotini. Vi vesper'manĝ'is pli ol unu'foj'e kun ŝi.

—La fil'in'o de la Reĝ'o de l’ mont'o'j est'is do tiu eduk'at'in'o kun plat'a naz'o, kiu sopir'is por John Harris!»

El tio mi konklud'is silent'e, ke la for'log'o okaz'is sen uz'o de fort'o.

La ĉibuĝi re'ven'is kun pak'et'o da tol'o kaj botel'et'o plen'a de flavatra ŝmir'aĵ'o. La Reĝ'o bandaĝ'is mi'a'j'n du pied'o'j'n kiel spert'a ĥirurgi'ist'o, kaj mi sent'is tuj i'a'n kviet'iĝ'o'n. Haĝ'i-Stavros est'is tiu'moment'e bel'a objekt'o por psikologi'a stud'o. En li'a'j okul'o'j est'is tiom da brut'ec'o, kiom da delikat'ec'o en li'a'j man'o'j. Li volv'is tiel dolĉ'e la bandaĝ'o'j'n ĉirkaŭ mi'a pied'artik'o, ke mi sent'is apenaŭ i'o'n; sed li'a rigard'o dir'is laŭt'e: «Kiel volont'e mi prem'us ci'a'n kol'o'n per ŝnur'o!» Li en'ig'is la pingl'o'j'n kun vir'in'a lert'ec'o; sed kun kiom'a plezur'o li plant'us si'a'n kanĝiaron mez'e'n de mi'a korp'o!

Kiam la aparat'o est'is met'it'a, li etend'is la pugn'o'n al la mar'o, kaj dir'is kun koler'a kri'eg'o:

«Mi ne est'as do plu la Reĝ'o, ke est'as mal'permes'it'e al mi, sat'ig'i mi'a'n koler'o'n! Mi, kiu ĉiam ordon'is, obe'as al minac'o. Tiu, kiu trem'ig'is milion'o'n da hom'o'j, hodiaŭ tim'as! Ili fanfaron'os sen'dub'e; ili dir'os ĝi'n al ĉiu'j. Ne'ebl'e est'as, silent'ig'i tiu'j'n babil'em'a'j'n Eŭrop'an'o'j'n! Oni met'os tio'n en ĉiu'j'n ĵurnal'o'j'n, ebl'e eĉ en la libr'o'j'n. Mi merit'is tio'n! Kial mi edz'iĝ'is? Ĉu tia hom'o, kia mi est'as, dev'as hav'i id'ar'o'n? Mi est'as kre'it'a por dis'tranĉ'i soldat'o'j'n, ne por lul'i knab'in'o'j'n. La tondr'o ne hav'as id'ar'o'n; kanon'o ne hav'as id'ar'o'n. Se ili hav'us, oni ne tim'us plu la fulm'o'n, kaj la kugl'eg'o'j ek'halt'us sur'voj'e. Tiu John Harris, cert'e, rid'eg'as pri mi! Se mi proklam'us al li milit'o'n! Se mi sur'atak'us li'a'n ŝip'o'n! Mi kapt'is ja pli ol unu ali'a'n, kiam mi est'is kaper'ist'o, kaj mi atent'is pri du'dek kanon'o'j kiel pri neni'o! Sed mi'a fil'in'o ne est'is sur tiu'j ŝip'o'j. Kar'ul'in'et'o! Vi kon'is ŝi'n do, sinjor'o Herman'n! Kial vi ne dir'is al mi, ke vi loĝ'as ĉe Kristodulo? Mi est'us postul'int'a neni'o'n de vi; mi est'us for'las'int'a vi'n tuj, pro am'o al Fotini. Ĝust'e, mi vol'as, ke ŝi el'lern'u vi'a'n lingv'o'n. Ŝi est'os princ'in'o en German'uj'o, iam aŭ tiam. Ĉu ne ver'e, ŝi est'os bel'et'a princ'in'o? Sed mi pens'as! Ĉar vi kon'as ŝi'n, vi mal'permes'os, ke vi'a amik'o ŝi'n sufer'ig'u. Ĉu vi toler'us vid'i larm'o'n fal'ant'a'n el ŝi'a'j kar'a'j okul'o'j? Ŝi far'is neni'o'n al vi, la mal'feliĉ'a sen'kulp'ul'in'o. Se iu dev'as pun'pag'i vi'a'j'n sufer'o'j'n, ĝi est'as mi. Dir'u al S^ro John Harris, ke vi sen'haŭt'ig'is vi'a'j'n pied'o'j'n sur la voj'o'j; post'e, vi tiom sufer'ig'os mi'n, kiom plaĉ'os al vi!»

Dimitri halt'ig'is tiu'n parol'flu'o'n. «Est'as tre bedaŭr'ind'e, dir'is li, ke S^ro Herman'n est'as vund'it'a. Fotini ne est'as sen'danĝer'a mez'e de tiu'j herez'ul'o'j, kaj mi kon'as S^ro'n Harris: li est'as kapabl'a je ĉio!»

La Reĝ'o sulk'ig'is la brov'o'j'n. La suspekt'em'o de am'ant'o en'iĝ'is rekt'e en si'a'n patr'a'n kor'o'n. «For'ir'u, dir'is li al mi; se neces'e, mi port'os vi'n ĝis la pied'o de l’ mont'o; vi atend'os en iu vilaĝ'o ĉeval'o'n, vetur'il'o'n, port'il'o'n; mi proviz'os, kio'n vi bezon'os. Sed sci'ig'u al li jam hodiaŭ, ke vi est'as liber'a, kaj ĵur'u al mi, per la kap'o de vi'a patr'in'o, ke vi parol'os al neni'u pri la dolor'o'j trud'it'a'j al vi!»

Mi ne tre sci'is, kiel mi el'port'os la lac'iĝ'o'j'n de l’ transport'o; sed ĉio ŝajn'is al mi prefer'ind'a, ol la kompani'o de mi'a'j turment'int'o'j. Mi tim'is, ke nov'a bar'il'o ek'star'iĝ'os inter mi kaj la liber'ec'o. Mi dir'is al la Reĝ'o: «Ni for'ir'u. Mi ĵur'as al ci, per ĉio plej sankt'a, ke oni ne tuŝ'os unu har'o'n de ci'a fil'in'o.»

Li lev'is mi'n en si'a'j brak'o'j, ĵet'is mi'n sur si'a'n ŝultr'o'n, kaj supr'e'n'ir'is la ŝtup'ar'o'n al si'a skrib'ej'o. La tut'a band'o al'kur'is renkont'e'n, kaj bar'is al ni la voj'o'n. Mustafa, plumb'e'viol'a kiel ĥoler'ul'o, dir'is al li: «Kie'n ci ir'as? La German'o en'sorĉ'is la frit'aĵ'o'n. Ni sufer'as ĉiu'j kiel infer'ul'o'j. Ni tuj krev'os pro li'a kulp'o, kaj ni vol'as, ke li mort'u, antaŭ ol ni mort'os.»

Mi fal'is tut'e laŭ'long'e el la supr'o de mi'a'j esper'o'j. La al'ven'o de Dimitri, la providenc'a inter'met'o de John Harris, la ŝanĝ'iĝ'o de Haĝ'i-Stavros, la humil'iĝ'o de tiu fier'eg'a kap'o antaŭ la pied'o'j de li'a kapt'it'o, tiom da far'iĝ'o'j amas'iĝ'int'a'j dum kvar'on'o da hor'o, est'is konfuz'ig'int'a'j mi'a'n cerb'o'n: mi forges'is jam la est'int'ec'o'n, kaj ĵet'is mi'n sen'pri'pens'e en la est'ont'ec'o'n.

La vid'o de Mustakas re'memor'ig'is al mi la venen'o'n. Mi sent'is, ke ĉiu minut'o rapid'ig'os terur'a'n okaz'aĵ'o'n. Mi lig'is mi'n al la Reĝ'o de l’ mont'o'j, mi ĵet'is mi'a'j'n brak'o'j'n ĉirkaŭ li'a'n kol'o'n, mi pet'eg'is, ke li for'port'u mi'n sen'prokrast'e. «La demand'o, dir'is mi al li, est'as pri ci'a glor'o. Pruv'u al tiu'j rabi'ul'o'j, ke ci est'as la Reĝ'o! Ne respond'u: la parol'o'j est'as ne'util'a'j. Ni sur'marŝ'u ili'n. Ci mem ne sci'as, kiom ci bezon'as sav'i mi'n. Ci'a fil'in'o am'as John Harris; mi est'as cert'a pri tio, ŝi konfes'is ĝi'n al mi!

—Atend'u, respond'is li. Ni pas'os unu'e; ni parol'os post'e.»

Li de'met'is mi'n zorg'e ter'e'n kaj kur'is, kun ferm'it'a'j pugn'o'j, mez'e'n de la band'an'o'j. «Vi est'as frenez'a'j! kri'is li. La unu'a, kiu tuŝ'os la milordon, dev'os parol'i kun mi. Kiu'n sorĉ'aĵ'o'n vi imag'as, far'it'a'n de li? mi manĝ'is kun vi; ĉu mi est'as mal'san'a? Las'u li'n for'ir'i; li est'as honest'ul'o; li est'as mi'a amik'o!»

Subit'e li'a vizaĝ'o ŝanĝ'iĝ'is; li'a'j krur'o'j fleks'iĝ'is sub la pez'o de li'a korp'o. Li sid'iĝ'is apud mi, klin'iĝ'is al mi'a orel'o, kaj dir'is al mi kun pli da dolor'o ol da koler'o:

«Ne'si'n'gard'ul'o! Kial vi ne inform'is mi'n, ke vi ni'n venen'is?»

Mi kapt'is la man'o'n de l’ Reĝ'o: ĝi est'is mal'varm'a. Li'a'j trajt'o'j est'is dis'met'it'a'j; li'a marmor'a vizaĝ'o est'is ter'kolor'e pal'a. Ĉe tiu vid'o, la fort'o for'las'is mi'n tut'e, kaj mi sent'is mi'n mort'ant'a. Mi hav'is plu neni'o'n por esper'i en la mond'o: ĉu mi ne kondamn'is mi'n mem, mort'ig'ant'e la sol'a'n hom'o'n, kies util'o est'as, mi'n sav'i? Mi las'is la kap'o'n fal'i sur mi'a'n brust'o'n, kaj mi rest'is sen'mov'a apud la pal'eg'a kaj glaci'ig'it'a mal'jun'ul'o.

Jam Mustakas kaj kelk'a'j ali'a'j etend'is la man'o'j'n por mi'n pren'i kaj ig'i mi'n part'o'pren'i en la dolor'o'j de ili'a agoni'o. Haĝ'i-Stavros ne hav'is plu fort'o'n por mi'n defend'i. De temp'o al temp'o, terur'a singult'o sku'is tiu'n grand'a'n korp'o'n, kiel la hak'il'o de arb'ar'ist'o ŝancel'as cent'jar'a'n kverk'o'n. La rab'ist'o'j est'is konvink'it'a'j, ke li est'as pere'ant'a, kaj ke la mal'jun'a ne'venk'ebl'ul'o fin'e fal'os tuj, venk'it'e de la mort'o. Ĉiu'j lig'il'o'j, kiu'j lig'is ili'n al ili'a estr'o, lig'il'o'j de util'o, de tim'o, de esper'o kaj de dank'em'o, romp'iĝ'is kiel arane'o'faden'o'j. La Grek'o'j est'as la plej mal'obe'em'a naci'o en la mond'o. Ili'a mov'iĝ'em'a kaj mal'moder'em'a vant'ec'o fleks'iĝ'is kelk'a'foj'e, sed kiel risort'o pret'a por re'salt'i. Ili sci'as, se neces'e, si'n apog'i sur iu pli fort'a, aŭ si'n ŝov'i modest'e post iu pli lert'a, sed neniam ili pardon'as al la estr'o, kiu ili'n protekt'as aŭ riĉ'ig'as. De'post tri'dek jar'cent'o'j kaj pli'e, tiu popol'o konsist'as el ego'ist'a'j kaj envi'em'a'j unu'o'j, kiu'j'n la neces'ec'o kun'ig'as, dum la inklin'o ili'n dis'ig'as, kaj neni'u hom'a fort'o est'as kapabl'a ili'n fand'i en tut'aĵ'o'n.

Haĝ'i-Stavros ek'sci'is per propr'a spert'o, ke oni ne estr'as sen'pun'e ses'dek Grek'o'j'n. Li'a aŭtoritat'ec'o ne post'viv'is dum unu minut'o li'a'n moral'a'n vigl'ec'o'n kaj li'a'n korp'a'n fort'o'n. Dum la mal'san'iĝ'int'o'j montr'is al ni la pugn'o'n, riproĉ'ant'e ni'n pri si'a'j sufer'o'j, la san'ul'o'j grup'iĝ'is antaŭ si'a rajt'a Reĝ'o, ĉirkaŭ dik'a brut'a kamp'ar'an'o, nom'at'a Koltzida. Li est'is la plej babil'em'a kaj sen'hont'a el la band'o, sen'skrupul'a mal'lert'ul'o sen talent'o nek kuraĝ'o, el tiu'j, kiu'j si'n kaŝ'as dum la batal'o kaj port'as la standard'o'n post la venk'o; sed, en tia'j okaz'o'j, la sukces'o est'as por la sen'hont'ul'o'j kaj babil'em'ul'o'j. Koltzida, fier'a pri si'a'j pulm'o'j, ĵet'is plen'ŝovel'il'o'j'n da insult'o'j sur la korp'o'n de Haĝ'i-Stavros, kiel fos'ist'o ĵet'as ter'o'n sur la ĉerk'o'n de mort'int'o: «Jen do ci est'as, lert'a hom'o, ne'venk'ebl'a general'o, ĉio'n'pov'a reĝ'o, ne'vund'ebl'a mort'ul'o! Ci ver'e merit'is ci'a'n glor'o'n, kaj ni est'is bon'e inspir'it'a'j, kiam ni konfid'is al ci! Kio'n ni gajn'is kun ci? Por kio ci util'is al ni? Ci don'is al ni salajr'aĉ'o'n po kvin'dek kvar frank'o'j ĉiu'monat'e, tag'labor'ist'a'n pag'o'n! Ci nutr'is ni'n per brun'a pan'o kaj ŝim'it'a fromaĝ'o, kiu'n la hund'o'j mal'akcept'us, dum ci riĉ'iĝ'is kaj send'is al ĉiu'j fremd'a'j bankier'o'j ŝip'o'j'n ŝarĝ'it'a'j'n per or'o. Kio'n ni ricev'is el ni'a'j venk'o'j kaj el tiu brav'a sang'o, kiu'n ni verŝ'is sur la mont'ar'o? Neni'o'n. Ci gard'is ĉio'n por ci, rab'aĵ'o'n, akir'aĵ'o'j'n, kaj re'aĉet'o'n de la kapt'it'o'j! Ver'e est'as, ke ci las'is al ni la bajonet'vund'o'j'n: ili est'as la sol'a profit'o, en kiu ci neniam part'o'pren'is. De du jar'o'j, kiu'j'n mi pas'ig'is kun ci, mi ricev'is ĉe la dors'o dek kvar vund'o'j'n, kaj ci ne hav'as eĉ unu cikatr'o'n por montr'i! Se almenaŭ ci sci'us ni'n konduk'i! Se ci est'us elekt'int'a la bon'a'j'n okaz'o'j'n, kiu'j prezent'as mal'mult'e da risk'o kaj mult'e da profit'o! Sed ci ig'is ni'n draŝ'at'a'j de la trup'o de lini'o; ci far'iĝ'is la ekzekut'ist'o de ni'a'j kamarad'o'j; ci konduk'is ni'n en la buŝ'o'n de la lup'o! Ci atend'as do tiel sen'pacienc'e eks'iĝ'o'n kaj pensi'o'n! Al ci urĝ'as do tre, ke ni est'u ĉiu'j en'ter'ig'it'a'j apud Vasili, ĉar ci liver'as ni'n al tiu mal'ben'at'a milordo, kiu ĵet'is sorĉ'aĵ'o'n al ni'a'j plej brav'a'j soldat'o'j! Sed ne esper'u evit'i ni'a'n venĝ'o'n. Mi sci'as, pro kio ci vol'as, ke li for'ir'u: li pag'is si'a'n re'aĉet'o'n. Sed por kio util'os al ci tiu mon'o? Ĉu ci kun'port'os ĝi'n en la ali'a'n mond'o'n? Ci est'as ver'e mal'san'a, mi'a mal'feliĉ'a Haĝ'i-Stavros. La milordo ne indulg'is al ci: tuj ci mort'os ankaŭ, kaj est'as just'e! Mi'a'j amik'o'j, ni est'as ni'a'j estr'o'j. Ni obe'os plu neniu'n, ni ag'os laŭ ni'a bon'trov'o, ni manĝ'os la plej bon'a'j'n pec'o'j'n, ni el'trink'os la Eginan vin'o'n, ni brul'ig'os tut'a'j'n arb'ar'o'j'n por kuir'i tut'a'j'n brut'ar'o'j'n, ni rab'ad'os la reĝ'o'land'o'n! ni pren'os Atenon, kaj ni kamp'ad'os en la ĝarden'o'j de l’ Palac'o! Vi bezon'os nur las'i konduk'i vi'n; mi kon'as la bon'a'j'n lok'o'j'n. Por komenc'i, ni ĵet'u la mal'jun'ul'o'n en la val'o'n kun li'a am'eg'at'a milordo; post'e, mi dir'os al vi, kio'n ni hav'as por far'i!»

La elokvent'ec'o de Koltzida ja preskaŭ kost'is al ni la viv'o'n, ĉar ĉiu'j aplaŭd'is. La mal'nov'a'j kun'batal'int'o'j de Haĝ'i-Stavros, dek aŭ dek du si'n'don'a'j Palikaroj, kiu'j pov'us help'i li'n, est'is manĝ'int'a'j la rest'aĵ'o'j'n el li'a tabl'o: ili tord'iĝ'is pro kolik'o. Sed popol'a orator'o ne pov'as alt'iĝ'i al la potenc'o, ne nask'ant'e envi'o'n. Kiam ŝajn'is vid'ebl'e, ke Koltzida far'iĝ'os estr'o de la band'o, Tambur'is kaj kelk'a'j ali'a'j ambici'ul'o'j re'turn'iĝ'is kaj star'iĝ'is por ni. Kiel kapitan'o'n, ili prefer'is tiu'n, kiu sci'as ili'n konduk'i, ol la tro'mem'fid'a'n babil'em'ul'o'n, kies sen'valor'ec'o mal'plaĉ'is al ili. Ceter'e, ili antaŭ'sent'is, ke la Reĝ'o ne viv'os plu long'e, kaj ke li elekt'os si'a'n post'e'ul'o'n inter la fidel'ul'o'j, kiu'j rest'os ĉirkaŭ li. Tio ne est'is ne'grav'a. Est'is tre ver'simil'e, ke la akci'ul'o'j akcept'os pli'vol'e la elekt'o'n far'it'a'n de Haĝ'i-Stavros, ol revoluci'a'n balot'o'n. Ok aŭ dek voĉ'o'j aŭd'iĝ'is por ni. Mi dir'as «ni», ĉar ni est'is, de nun, ne'dis'ig'ebl'a'j. Mi al'kroĉ'iĝ'is al la Reĝ'o de la mont'o'j, kaj li mem ĉirkaŭ'ig'is mi'a'n kol'o'n per unu brak'o. Tambur'is kaj li'a'j amik'o'j konsil'iĝ'is per kvar vort'o'j; ili improviz'is plan'o'n de defend'o; tri vir'o'j profit'is la bru'o'n por kur'i kun Dimitri al la batal'il'ej'o de la band'o, por kolekt'i batal'il'o'j'n kaj munici'o'j'n, kaj ŝut'i, tra la voj'o'n, long'a'n lini'o'n de pulv'o. Ili re'ven'is miks'ant'e si'n diskret'e en la amas'o'n. Ambaŭ parti'o'j mal'konfuz'iĝ'is de minut'o al minut'o; la insult'o'j flug'is de unu grup'o al la ali'a. Ni'a'j pro'batal'ant'o'j, apog'ant'e si'n dors'e kontraŭ la ĉambr'o de Mary-An'n, gard'is la ŝtup'ar'o'n, kovr'is ni'n per si'a korp'o, kaj for'puŝ'is la mal'amik'o'j'n al la skrib'ej'o de l’ Reĝ'o. Dum la puŝ'ad'o, pistol'paf'o aŭd'iĝ'is. Fajr'a ruband'o kur'is tra la polv'o, kaj la ŝton'eg'o'j dis'salt'is kun terur'a bru'eg'o.

Koltzida kaj li'a'j parti'an'o'j, surpriz'it'e de la eksplod'bru'o, kur'is ĉiu'j al la batal'il'ej'o. Tambur'is ne perd'as unu minut'o'n; li for'pren'as Haĝ'i-Stavros, mal'supr'e'n'ir'as la ŝtup'ar'o'n per du paŝ'o'j, de'met'as li'n en sen'danĝer'a'n lok'o'n, re'ven'as al mi, for'port'as mi'n, kaj mi'n ĵet'as ĉe la pied'o'j'n de l’ Reĝ'o. Ni'a'j amik'o'j si'n ŝirm'as en la ĉambr'o, fal'ig'as arb'o'j'n, bar'as la ŝtup'ar'o'n, kaj organiz'as la defend'o'n, antaŭ ol Koltzida re'ven'is de si'a promen'ad'o kaj de si'a surpriz'o.

Tiam, ni komput'as ni'n. Ni'a arme'o konsist'is el la Reĝ'o, li'a'j du serv'ist'o'j, Tambur'is kun ok rab'ist'o'j, Dimitri kaj mi: sum'e, dek kvar vir'o'j, el kiu'j tri ne batal'kapabl'a'j. La kafeĝi est'is venen'it'a kun'e kun si'a estr'o, kaj ek'sent'is jam la unu'a'j'n atak'o'j'n de l’ mal'san'o. Sed ni hav'is po du paf'il'o'j por ĉiu vir'o, kaj kartoĉ'o'j'n laŭ'vol'e, dum ni'a'j mal'amik'o'j posed'is nur la batal'il'o'j'n kaj munici'o'j'n, kiu'j'n ili sur'hav'is. Ili est'is super'a'j rilat'e al nombr'o kaj lok'o. Ni ne sci'is ĝust'e, kiom da bon'fart'a'j vir'o'j ili hav'as, sed ni dev'as atend'i du'dek kvin aŭ tri'dek atak'ant'o'j'n. Mi ne bezon'as pri'skrib'i al vi la sieĝ'at'a'n fortik'aĵ'o'n: vi kon'as ĝi'n de long'e. Kred'u tamen, ke la aspekt'o de la lok'o'j est'is tre ŝanĝ'it'a, de'post la tag'o, kiam mi maten'manĝ'is tie por la unu'a foj'o inter S^in'o Simons kaj Mary-An'n, sub la rigard'o de la Korfu'an'o. Ni'a'j bel'a'j arb'o'j hav'is si'a'j'n radik'o'j'n en la aer'o, kaj la najtingal'o est'is mal'proksim'e. Kio'n vi bezon'as sci'i, est'as ke, dekstr'e kaj mal'dekstr'e, ni est'is defend'at'a'j de ŝton'eg'o'j ne'al'ir'ebl'a'j, eĉ por ni'a mal'amik'o. Li atak'is ni'n el supr'e, el la skrib'ej'o de l’ Reĝ'o, kaj observ'is ni'n el la fund'o de la val'o. Ĉe unu flank'o, li'a paf'ad'o mal'supr'e'n'ven'is al ni; ĉe la ali'a, ni pov'is mal'supr'e'n'paf'i al li'a'j gard'o'star'ant'o'j, sed tiel mal'proksim'e'n, ke tia paf'ad'o est'us perd'o de pulv'o.

Se Koltzida kaj li'a'j kun'ul'o'j est'us hav'int'a'j i'a'n ajn spert'o'n pri milit'o, est'us fin'it'e pri ni. Ili dev'is atak'i la barikad'o'n, en'ir'i per'fort'e, puŝ'i ni'n kontraŭ mur'o'n, aŭ ni'n fal'ig'i en la val'o'n. Sed la mal'sprit'ul'o, kiu hav'is pli ol du vir'o'j'n kontraŭ unu, vol'is ŝpar'i si'a'j'n munici'o'j'n, kaj dis'lok'is kiel svarm'ist'o'j'n du'dek mal'lert'ul'o'j'n, kiu'j ne sci'is paf'i. La ni'a'j ne est'is mult'e pli lert'a'j. Tamen, pli bon'e komand'at'a'j kaj pli prudent'a'j, ili konven'e romp'is kvin kap'o'j'n antaŭ la komenc'o de la nokt'o. Ĉiu batal'ant'o kon'is la nom'o'j'n de l’ ali'a'j. Ili si'n al'parol'is el mal'proksim'e, laŭ la manier'o de la Homeraj hero'o'j. Unu prov'is konvert'i la ali'a'n al'cel'ant'e li'n, la ali'a respond'is per kugl'o kaj per rezon'o. La batal'o est'is nur diskut'o de arm'it'o'j, en kiu de temp'o al temp'o la pulv'o dir'is si'a'n vort'o'n.

Mi'a'flank'e, kuŝ'ant'e en angul'o ŝirm'at'a kontraŭ la kugl'o'j, mi prov'is mal'far'i mi'a'n fatal'a'n far'aĵ'o'n kaj re'viv'ig'i la mal'feliĉ'a'n Reĝ'o'n de la mont'o'j. Li sufer'is kruel'e; li plend'is pri ard'a soif'o kaj fort'a dolor'o ĉe la epigastr'o. Li'a'j mal'varm'eg'a'j man'o'j kaj pied'o'j kun'tir'iĝ'is fort'eg'e. La puls'o est'is mal'oft'a, la spir'ad'o ne'regul'a. Li'a stomak'o ŝajn'is batal'i kontraŭ intern'a mal'amik'o, ne sukces'ant'e li'n el'pel'i. Tamen al li'a spirit'o mank'is neni'o el ĝi'a viv'ec'o kaj sagac'ec'o; li'a vigl'a kaj penetr'a rigard'o serĉ'is ĉe la horizont'o la Salaminan rod'o'n kaj la flot'ant'a'n karcer'o'n de Fotini.

Li dir'is al mi, kun'tir'iĝ'e prem'ant'e mi'a'n man'o'n per la si'a: «Re'san'ig'u mi'n, mi'a kar'a infan'o! Vi est'as doktor'o, vi dev'as mi'n re'san'ig'i. Mi ne riproĉ'as vi'n pri tio, kio'n vi far'is al mi; vi hav'is plen'a'n rajt'o'n; vi est'is prav'a mort'ig'ant'e mi'n, ĉar mi ĵur'as, ke, sen vi'a amik'o Harris, mi ne est'us mal'traf'int'a vi'n! Ĉu ekzist'as neni'o por esting'i la fajr'o'n, kiu mi'n konsum'as? Mi ne ŝat'eg'as la viv'o'n, kred'u mi'n; mi viv'is ja sufiĉ'e; sed, se mi mort'os, ili mort'ig'os vi'n, kaj mi'a mal'feliĉ'a Fotini est'os buĉ'at'a. Mi sufer'as. Palp'u mi'a'j'n man'o'j'n; al mi ŝajn'as, ke jam ili ne est'as plu mi'a'j. Sed ĉu vi kred'as, ke tiu Amerik'an'o kuraĝ'os efektiv'ig'i si'a'j'n minac'o'j'n? Kio'n vi dir'is tuj al mi? Fotini li'n am'as? La plend'ind'ul'in'o! Mi est'is eduk'int'a ŝi'n, por ke ŝi far'iĝ'u reĝ'edz'in'o. Mi prefer'us vid'i ŝi'n mort'int'a ol.... Ne, mi ĝoj'as, en'tut'e, ke ŝi hav'as am'o'n al tiu jun'ul'o; ebl'e li kompat'os al ŝi. Kio vi est'as al li? amik'o, neni'o pli'e: vi eĉ ne est'as li'a sam'land'an'o. Oni hav'as tiom da amik'o'j, kiom oni vol'as; oni ne pov'as trov'i du tia'j'n vir'in'o'j'n, kia est'as Fotini. Cert'e, mi sufok'us ĉiu'j'n mi'a'j'n amik'o'j'n, se mi trov'us per tio profit'o'n; sed neniam mi mort'ig'us vir'in'o'n, kiu hav'us am'o'n al mi. Se almenaŭ li sci'us, kiel riĉ'a ŝi est'as! La Uson'an'o'j est'as pozitiv'em'a'j hom'o'j, almenaŭ oni dir'as tiel. Sed la mal'feliĉ'a naiv'ul'in'o ne kon'as si'a'n riĉ'ec'o'n. Mi est'us dev'int'a inform'i ŝi'n. Nun'temp'e, kiel mi pov'us sci'ig'i al ŝi, ke ŝi hav'os kvar milion'o'j'n da dot'o? Ni est'as la kapt'it'o'j de iu sinjor'o Koltzida! Re'san'ig'u mi'n do, per ĉiu'j sankt'ul'o'j de l’ paradiz'o, por ke mi prem'eg'u tiu'n best'aĉ'o'n.»

Mi ne est'as kurac'ist'o, kaj mi sci'as nur la mal'mult'o'n da toks'ik'ologi'o, kiu est'as lern'ebl'a en la element'a'j gvid'libr'o'j; tamen mi memor'is, ke la venen'it'ec'o per arsenik'o est'as kurac'ebl'a per metod'o, kiu simil'as iom al tiu de doktor'o Sangrado[9]. Mi tikl'is la ezofag'o'n de la mal'san'ul'o por liber'ig'i li'a'n stomak'o'n de la pez'o, kiu li'n turment'as. Mi'a'j fingr'o'j anstataŭ'is por li emetik'o'n, kaj baldaŭ mi pov'is esper'i, ke la venen'o est'as grand'a'part'e el'pel'it'a. La re'ag'a'j fenomen'o'j okaz'is post'e; la haŭt'o far'iĝ'is varm'eg'a, la puls'o akcel'is si'a'n ir'ad'o'n, la vizaĝ'o kolor'iĝ'is, en la okul'o'j aper'is ruĝ'a'j lini'et'o'j. Mi demand'is li'n, ĉu unu el li'a'j vir'o'j est'as sufiĉ'e lert'a por sang'el'tir'i al li. Li bandaĝ'is mem si'a'n brak'o'n, kaj kviet'e mal'ferm'is al si vejn'o'n, sub la bru'o de la paf'ad'o kaj mez'e de la perd'it'a'j kugl'o'j, kiu'j re'salt'is ĝis li. Li ĵet'is ter'e'n tut'a'n funt'o'n da sang'o kaj demand'is mi'n per dolĉ'a kaj kviet'a voĉ'o, kio'n pli'e li dev'as far'i. Mi ordon'is, ke li trink'u, kaj trink'u ankoraŭ, kaj ĉiam trink'u, ĝis kiam la last'a'j er'o'j de l’ arsenik'o est'os for'port'it'a'j de la torent'o de l’ trink'aĵ'o. Preciz'e, la fel'sak'o da blank'a vin'o, kiu kaŭz'is la mort'o'n de Vasili, est'is ankoraŭ en la ĉambr'o. Tiu vin'o, en kiu'n ni miks'is akv'o'n, util'is por re'viv'ig'i la reĝ'o'n. Li obe'is al mi kiel infan'o. Eĉ mi kred'as, ke, kiam por la unu'a foj'o mi prezent'is al li la pokal'o'n, li'a mal'feliĉ'a mal'jun'a mal'san'a Reĝ'a Moŝt'o pren'is mi'a'n man'o'n por ĝi'n kis'i.

Ĉirkaŭ la dek'a vesper'e, li fart'is pli bon'e, sed li'a kafeĝi est'is mort'int'a. La plend'ind'ul'o pov'is nek liber'iĝ'i de la venen'o nek re'varm'iĝ'i. Oni ĵet'is li'n en la val'o'n, de la supr'o de la kaskad'o. Ĉiu'j ni'a'j defend'ant'o'j ŝajn'is en bon'a stat'o, sen unu vund'o, sed mal'sat'a'j kiel lup'o'j en decembr'o. Mi'a'flank'e, mi fast'is de'post du'dek kvar hor'o'j, kaj mi'a stomak'o plend'eg'is. La mal'amik'o'j, por ni'n mok'i, pas'ig'is la nokt'o'n trink'ant'e kaj manĝ'ant'e super ni'a'j kap'o'j. Ili ĵet'is al ni ŝaf'ost'o'j'n kaj mal'plen'a'j'n vin'sak'o'j'n. La ni'a'j respond'is per kelk'a'j paf'o'j, laŭ'hazard'e. Ni aŭd'is klar'e la kri'o'j'n pro ĝoj'o kaj la mort'minac'a'j'n kri'o'j'n. Koltzida est'is ebri'a; la vund'it'o'j kaj la mal'san'ul'o'j kri'eg'is kun'e; Mustakas ne kri'is long'e. La tumult'o ig'is mi'n mal'dorm'i la tut'a'n nokt'o'n apud la mal'jun'a Reĝ'o. Ha! sinjor'o, kiel long'a'j ŝajn'as la nokt'o'j al tiu, kiu tim'as, ke li mort'os morgaŭ!

La maten'o de mard'o est'is mal'lum'a kaj pluv'a. La ĉiel'o kovr'iĝ'is je la sun'lev'iĝ'o, kaj griz'a pluv'o fal'is sen'parti'e sur ni'a'j'n amik'o'j'n kaj mal'amik'o'j'n. Sed, dum ni est'is sufiĉ'e vigl'a'j por ŝirm'i ni'a'j'n batal'il'o'j'n kaj munici'o'j'n, la arme'o de general'o Koltzida ne est'is zorg'int'a sam'e. La unu'a ek'batal'o est'is tut'e favor'a al ni. La mal'amik'o si'n kaŝ'is mal'bon'e, kaj paf'is per ebri'a man'o. La lud'o ŝajn'is al mi tiel facil'a, ke mi pren'is paf'il'o'n, sam'e kiel la ceter'a'j. Kio okaz'is, tio'n mi skrib'os al vi post kelk'a'j jar'o'j, se mi est'os akcept'it'a kiel kurac'ist'o. Mi jam konfes'is al vi sufiĉ'e da mort'ig'o'j, ĉar ĝi ne est'as ja ankoraŭ mi'a meti'o. Haĝ'i-Stavros vol'is sekv'i mi'a'n ekzempl'o'n; sed li'a'j man'o'j rifuz'is la serv'o'n; li'a'j ekstrem'aĵ'o'j est'is ŝvel'int'a'j kaj dolor'a'j, kaj mi inform'is li'n kun mi'a kutim'a sincer'ec'o, ke tiu labor'ne'kapabl'ec'o daŭr'os ebl'e tiel long'e, kiel li.

Ĉirkaŭ la naŭ'a, la mal'amik'o, kiu ŝajn'is tre diligent'a por respond'i al ni, turn'is subit'e la dors'o'n. Mi aŭd'is sen'halt'a'n paf'ad'o'n ne direkt'at'a'n al ni, kaj mi konklud'is, ke magistr'o Koltzida las'is surpriz'i si'n el mal'antaŭ'e. Kiu est'as la ne'kon'at'a amik'o, kiu util'as al ni tiel bon'e? Ĉu est'as konsil'ind'e kun'iĝ'i kun li, dis'ĵet'ant'e ni'a'j'n barikad'o'j'n? Mi dezir'is neni'o'n ali'a'n, sed la Reĝ'o pens'is pri la trup'o de lini'o, kaj Tambur'is mord'is si'a'n lip'barb'o'n. Ni'a'j dub'o'j mal'aper'is baldaŭ. Voĉ'o, bon'e kon'at'a de mi, kri'is: All right! Tri jun'ul'o'j, arm'it'a'j de pied'o'j ĝis kap'o, si'n ĵet'is antaŭ'e'n kiel tigr'o'j, super'salt'is la barikad'o'n, kaj fal'is mez'e'n de ni. Harris kaj Lobster ten'is en ĉiu man'o ses'ŝarg'a'n revolver'o'n. Giacomo sving'is milit'regul'a'n paf'il'o'n kun supr'e'n'lev'it'a ŝtip'o, kiel baston'eg'o'n: nur tia'manier'e li kompren'as la uz'ad'o'n de fajr'o'batal'il'o'j.

La tondr'o, tombante en la ĉambr'o'n, est'us produkt'int'a mal'pli magi'a'n efekt'o'n, ol la en'ir'o de tiu'j vir'o'j, kiu'j dis'don'is kugl'o'j'n tiel riĉ'eg'e, kaj ŝajn'is hav'i plen'man'o'j'n da mort'o. Mi'a'j tri kun'gast'o'j, ebri'a'j pro bru'o, mov'o kaj venk'o, ek'vid'is nek Haĝ'i-Stavros, nek mi'n; ili vid'is nur hom'o'j'n mort'ig'ot'a'j'n, kaj Di'o sci'as, ĉu ili rapid'is si'a'n labor'o'n. Ni'a'j mal'feliĉ'a'j defend'int'o'j, surpriz'it'a'j, mal'kviet'eg'a'j, fal'is ne hav'int'e temp'o'n por si'n defend'i aŭ re'prudent'iĝ'i. Mi mem, kiu vol'us sav'i ili'a'n viv'o'n, van'e kri'is el mi'a angul'o; mi'a voĉ'o est'is kovr'at'a de la bru'o de l’ polv'o kaj de la ek'kri'o'j de la venk'ant'o'j. Dimitri, ŝov'kaŝ'at'e inter Haĝ'i-Stavros kaj mi, kun'ig'is van'e si'a'n voĉ'o'n al la mi'a. Harris, Lobster kaj Giacomo paf'is, kur'is, frap'is, komput'ant'e la bat'o'j'n, ĉiu en si'a lingv'o.

On'e! dir'is Lobster.

Two! respond'is Harris.

Tre! quatro! cinque! kri'eg'is Giacomo. La kvin'a est'is Tambur'is. Li'a kap'o dis'krev'is sub la paf'il'o kiel freŝ'a nuks'o sub ŝton'o. La cerb'o elspruĉis ĉirkaŭ'e'n, kaj la korp'o mal'lev'iĝ'is en la font'o'n, kiel pak'et'o de ĉifon'aĵ'o'j, kiu'n lav'ist'in'o ĵet'as apud la river'o. Mi'a'j amik'o'j est'is bel'a'j por vid'i, en ili'a terur'a labor'o. Ili mort'ig'is ebri'ec'e, ili plezur'iĝ'is en si'a venĝ'o. Ili est'is sen'ĉapel'ig'it'a'j pro vent'o kaj kur'ad'o; ili'a'j har'o'j ond'iĝ'is mal'antaŭ'e; ili'a'j rigard'o'j radi'is per tiel mort'ig'a bril'o, ke oni ek'kon'is mal'facil'e, ĉu la mort'o el'ir'as el ili'a'j okul'o'j aŭ man'o'j. Ŝajn'is, kvazaŭ la Detru'o si'n en'korp'ig'is en tiu'n spir'eg'ant'a'n tri'unu'o'n. Kiam ĉio est'is eben'ig'it'a ĉirkaŭ ili, kaj ili ne vid'is plu ali'a'j'n mal'amik'o'j'n, ol tri aŭ kvar ter'e ramp'ant'a'j'n vund'it'o'j'n, ili spir'is. Harris, unu'a, memor'is mi'n. Giacomo hav'is nur unu zorg'o'n: li ne sci'is, ĉu, inter ali'a'j, li romp'is la kap'o'n de Haĝ'i-Stavros. Harris kri'is per ĉiu'j si'a'j fort'o'j: «Herman'n, kie vi est'as?»

—Ĉi tie!» respond'is mi; kaj la tri detru'ist'o'j al'kur'is al mi'a voĉ'o.

La Reĝ'o de la mont'o'j, kiel ajn mal'fort'a li est'is, apog'is man'o'n sur mi'a'n ŝultr'o'n kaj la dors'o'n ĉe la ŝton'eg'o'n, rigard'is fiks'e tiu'j'n vir'o'j'n, kiu'j mort'ig'is tiom da hom'o'j nur por al'ven'i ĝis li, kaj dir'is al ili per firm'a voĉ'o: «Mi est'as Haĝ'i-Stavros».

Vi sci'as, de kiom da temp'o mi'a'j amik'o'j atend'is la okaz'o'n por pun'i la mal'jun'a'n Palikaron. Ili promes'is al si li'a'n mort'o'n, kiel fest'o'n. Ili vol'is venĝ'i la knab'in'o'j'n el Mistra, mil ali'a'j'n viktim'o'j'n, kaj mi'n, kaj si'n mem. Kaj tamen, mi ne bezon'is de'ten'i ili'a'j'n brak'o'j'n. En tiu el'fal'int'a hero'o est'is tiom'a rest'o de grand'ec'o, ke ili'a koler'o kviet'iĝ'is propr'a'mov'e kaj las'is lok'o'n al la mir'o. Ili est'is ĉiu'j jun'a'j, en tiu aĝ'o, kie oni ne trov'as plu si'a'j'n batal'il'o'j'n kontraŭ mal'arm'it'a mal'amik'o. Mi sci'ig'is al ili per kelk'a'j vort'o'j, kiel la Reĝ'o defend'is mi'n kontraŭ si'a tut'a band'o, kvankam li est'is mort'ant'a, kaj en la tag'o mem, kiam mi est'is venen'int'a li'n. Mi klar'ig'is al ili la batal'o'n, kiu'n ili inter'romp'is, la barikad'o'j'n, kiu'j'n ili ĵus super'pas'is, kaj tiu'n strang'a'n milit'o'n, en kiu'n ili inter'ven'is por mort'ig'i ni'a'j'n defend'ant'o'j'n.

«Tut'e egal'e! dir'is John Harris. Tut'sam'e kiel la Just'ec'o, ni hav'is bandaĝ'o'n sur la okul'o'j. Se la sen'taŭg'ul'o'j hav'is bon'a'n ek'mov'o'n antaŭ ol mort'i, ĝi est'os al'skrib'it'a al ili en la ĉiel'o; al tio mi ne kontraŭ'star'as.

—Pri la help'ant'o'j, je kiu'j ni sen'ig'is vi'n, dir'is Lobster, ne zorg'u. Kun du revolver'o'j en la man'o'j kaj du ali'a'j en'poŝ'e, ĉiu el ni valor'as du'dek kvar hom'o'j'n. Ni mort'ig'is ĉi tiu'j'n; la ceter'a'j re'ven'u, se ili vol'as! Ĉu ne, Giacomo?

—Mi, dir'is la Malt'an'o, el'bat'us arme'o'n da bov'vir'o'j: mi hav'as bon'a'n ŝanc'o'n! Ĉu ne est'as bedaŭr'ind'e, ke, kun du tia'j man'o'j, mi est'as dev'ig'it'a sigel'i leter'o'j!»

Sed la mal'amik'o, re'konsci'int'e el si'a mir'eg'o, est'is re'komenc'int'a la sieĝ'o'n. Tri aŭ kvar rab'ist'o'j est'is ŝov'int'a'j la naz'o'n super ni'a'j rempar'o'j, kaj vid'int'a'j la buĉ'ad'o'n. Koltzida ne sci'is, kio'n pens'i pri tiu'j tri skurĝ'o'j, kiu'j'n li est'is vid'int'a frap'ant'a'j'n blind'e sur li'a'j'n amik'o'j'n kaj mal'amik'o'j'n; sed li konjekt'is, ke la fer'o aŭ la venen'o liber'ig'is li'n de la Reĝ'o de l’ mont'o'j. Li ordon'is, ke oni dis'ĵet'u si'n'gard'e ni'a'j'n defend'a'j'n konstru'aĵ'o'j'n. Ni est'is ekster li'a vid'o, ŝirm'it'e kontraŭ mur'o, je dek paŝ'o'j de la ŝtup'ar'o. La bru'o de la fal'ant'a'j material'o'j avert'is ni'a'j'n amik'o'j'n, ke ili re'ŝarg'u si'a'j'n batal'il'o'j'n. Haĝ'i-Stavros ne mal'help'is ili'n. Post'e, li dir'is al John Harris:

«Kie est'as Fotini?

—Sur mi'a ŝip'o.

—Vi ne sufer'ig'is ŝi'n?

—Ĉu mi pren'is lecion'o'j'n de vi por turment'i la jun'ul'in'o'j'n?

—Vi est'as prav'a, mi est'as mal'estim'ind'a mal'jun'ul'o; pardon'u al mi. Promes'u, ke vi pardon'os al ŝi!

—Kio'n, diabl'e, mi far'us al ŝi? Ĉar mi nun re'trov'is Herman'n, mi re'don'os ŝi'n al vi, kiam vi vol'os.

—Sen re'aĉet'o?

—Mal'jun'a stult'ul'o!

—Vi tuj vid'os, dir'is la Reĝ'o, ĉu mi est'as mal'jun'a stult'ul'o.»

Li met'is la mal'dekstr'a'n brak'o'n ĉirkaŭ la kol'o'n de Dimitri, etend'is si'a'n kun'tir'it'a'n kaj trem'ant'a'n man'o'n al la ten'il'o de si'a sabr'o, tir'is klopod'e la kling'o'n el la ing'o, kaj marŝ'is al la ŝtup'ar'o, kie'n la ribel'ant'o'j de Koltzida si'n risk'is hezit'ant'e. Ili retro'ir'is vid'ant'e li'n, kvazaŭ la ter'o est'us mal'ferm'iĝ'int'a por el'las'i la grand'a'n juĝ'ant'o'n de l’ infer'o'j. Ili est'is dek kvin aŭ du'dek, ĉiu'j arm'it'a'j: neni'u el ili kuraĝ'is si'n defend'i, pet'i pardon'o'n, aŭ for'kur'i. Ili star'is trem'ant'a'j antaŭ la terur'a vizaĝ'o de la re'viv'iĝ'int'a Reĝ'o. Haĝ'i-Stavros marŝ'is rekt'e al Koltzida, kiu si'n kaŝ'is, pli pal'a kaj pli tim'ig'it'a ol ĉiu'j ceter'a'j. Li ĵet'is la brak'o'n mal'antaŭ'e'n per ne'mezur'ebl'a pen'o, kaj per unu frap'o de'tranĉ'is tiu'n kap'o'n, abomen'a'n pro tim'eg'o. La trem'ad'o re'kapt'is li'n post'e. Li las'is si'a'n sabr'o'n fal'i apud la kadavr'o'n, kaj ne bon'trov'is re'lev'i ĝi'n.

«Ni ir'u, dir'is li, mi kun'port'os mi'a'n glav'ing'o'n sen'en'hav'a'n. La kling'o ne est'as plu taŭg'a por io, nek mi ankaŭ; mi fin'is.»

Li'a'j eks-kun'ul'o'j al'proksim'iĝ'is al li por pet'i pardon'o'n. Kelk'a'j pet'eg'is, ke li ne for'las'u ili'n; ili ne sci'is, kio'n far'i sen li. Li ne honor'is ili'n per unu respond'a vort'o. Li pet'is ni'n, ke ni konduk'u li'n al Kastia por pren'i ĉeval'o'j'n, kaj al Salamino por re'trov'i Fotini.

La rab'ist'o'j las'is ni'n for'ir'i sen kontraŭ'star'o. Post kelk'a'j paŝ'o'j, mi'a'j amik'o'j vid'is, ke mi tren'as mi'n mal'facil'e; Giacomo sub'ten'is mi'n; Harris demand'is, ĉu mi est'as vund'it'a. La Reĝ'o ĵet'is al mi pet'eg'a'n rigard'o'n: la plend'ind'ul'o! Mi rakont'is al mi'a'j amik'o'j, ke mi prov'is danĝer'a'n fug'o'n, dum kiu mi'a'j pied'o'j difekt'iĝ'is. Ni mal'supr'e'n'ir'is mal'rapid'e la voj'et'o'j'n de l’ mont'o. La kri'o'j de la vund'it'o'j kaj la voĉ'o'j de la konsil'iĝ'ant'a'j band'an'o'j persekut'is ni'n ĝis du'on'o da mejlkvarono. Laŭ tio, ke ni al'proksim'iĝ'is al la vilaĝ'o, la veter'o pli'bel'iĝ'is, la voj'o'j sek'iĝ'is sub ni'a'j paŝ'o'j. Kiel bel'a ŝajn'is al mi la unu'a sun'radi'o! Haĝ'i-Stavros atent'is mal'mult'e la ekster'a'n mond'o'n: li rigard'is en si'n mem. Ne est'as mal'mult'o, for'las'i kvin'dek'jar'a'n kutim'o'n.

Ĉe la unu'a'j dom'o'j de Kastia, ni renkont'is la monaĥ'o'n, kiu transport'as abel'ar'o'n en sak'o. Li prezent'is al ni si'a'j'n ĝentil'aĵ'o'j'n, kaj pet'is pardon'o'n, ke li ne vizit'is ni'n de'post hieraŭ. La paf'o'j est'is tim'ig'int'a'j li'n. La Reĝ'o salut'is li'n per'man'e kaj preter'pas'is.

La ĉeval'o'j de mi'a'j amik'o'j atend'is ili'n kun ili'a gvid'ist'o apud la font'o. Mi demand'is, kial ili hav'as kvar ĉeval'o'j'n. Ili sci'ig'is al mi, ke S^ro Mérinay part'o'pren'is en la ekspedici'o, sed ke li est'is de'salt'int'a por konsider'i kurioz'a'n ŝton'o'n, kaj ne re'aper'is.

Giacomo Fond'i port'is mi'n sur mi'a'n sel'o'n, kompren'ebl'e per etend'it'a brak'o: ĝi est'as ne'venk'ebl'a kutim'o. La Reĝ'o, help'at'e de Dimitri, supr'e'n'iĝ'is mal'facil'e sur la si'a'n. Harris kaj li'a nev'o salt'is sur si'a'j'n ĉeval'o'j'n; la Malt'an'o, Dimitri kaj la gvid'ist'o marŝ'is antaŭ'e.

Rajd'ant'e, mi al'proksim'iĝ'is al Harry, kaj li rakont'is al mi, kiel la fil'in'o de la Reĝ'o ven'is sub li'a'n potenc'o'n.

«Imag'u, dir'is li, ke mi al'ven'is de mi'a kroz'ad'o, sufiĉ'e kontent'a pri mi, kaj tut'e fier'a, ĉar mi est'is dron'int'a ses'o'n da kaper'ŝip'o'j. Mi el'ĵet'as ankr'o'n ĉe Pire'o, dimanĉ'o'n je la ses'a, kaj al'ter'iĝ'as; kaj ĉar mi viv'is de unu semajn'o sol'a kun mi'a stab'o, mi promes'is al mi konversaci'a'n fest'et'o'n. Mi dung'as fiakr'o'n sur la haven'o, kaj mi lu'as ĝi'n por la tut'a vesper'o. Mi al'ven'as al Kristodulo, mez'e de ĝeneral'a konstern'o: mi est'us neniam kred'int'a, ke tiom da enu'o pov'as en'spac'iĝ'i en dom'o de kuk'ist'o. Ĉiu'j est'is kun'ven'int'a'j por la vesper'manĝ'o, Kristodulo, Mar'ul'a, Dimitri, Giacomo, William, S^ro Mérinay, kaj la ĉiu'dimanĉ'a knab'in'o, pli dimanĉ'e'vest'it'a ol iam. William rakont'is al mi vi'a'n aventur'o'n. Ĉu mi kri'eg'is, mi ne bezon'as ĝi'n dir'i. Mi est'is furioz'a, ke mi ne ĉe'est'is. La jun'ul'o cert'ig'as al mi, ke li ĉio'n far'is, kio'n li pov'is. Li tra'kur'is la tut'a'n urb'o'n por kolekt'i dek kvin mil frank'o'j'n, sed li'a'j ge'patr'o'j mal'ferm'is al li tre mal'grand'a'n kredit'o'n; unu'vort'e, li ne trov'is la sum'o'n. Li turn'is si'n, mal'esperant'e pri sukces'o, al S^ro Mérinay; sed la dolĉ'a Mérinay cert'ig'as, ke li'a tut'a mon'o est'as prunt'it'a al intim'a'j amik'o'j, mal'proksim'e de ĉi tie, tre mal'proksim'e; pli mal'proksim'e ol ĉe l’ ekstrem'aĵ'o de l’ mond'o.

«He! diabl'e, dir'is mi al Lobster, per mon'o el plumb'o ni dev'as pag'i la mal'jun'a'n krim'ul'o'n. Pro kio util'as al ci, est'i pli lert'a ol Nemrod, se ci uz'as ci'a'n talent'o'n nur por sen'angul'ig'i la dom'o'n de Sokrat'o? Ni organiz'u ĉas'o'n kontraŭ Palikaroj! Mi rifuz'is iam far'i vojaĝ'o'n al Centr'a Afrik'o, kaj mi bedaŭr'as ĝi'n ankoraŭ. Est'as du'obl'e plezur'e paf'i al ĉas'aĵ'o, kiu si'n defend'as. Proviz'u ni'n per pulv'o kaj kugl'o'j, kaj morgaŭ maten'e ni ek'milit'ir'os.» William konsent'as, Giacomo don'as grand'a'n pugn'o'bat'o'n sur la tabl'o'n; vi kon'as la pugn'o'bat'o'j'n de Giacomo. Li ĵur'as, ke li akompan'os ni'n, se nur ni hav'ig'os al li unu'ŝarg'a'n paf'il'o'n. Sed la plej ekscit'eg'it'a est'is S^ro Mérinay. Li vol'is kolor'ig'i si'a'j'n man'o'j'n per la sang'o de la kulp'ul'o'j. Oni akcept'is li'a'j'n serv'o'j'n, sed mi propon'is al li, ke mi aĉet'os la tut'a'n ĉas'aĵ'o'n, kiu'n li re'port'os. Li ŝvel'is plej rid'ig'e si'a'n voĉ'et'o'n, kaj dir'is, montr'ant'e si'a'j'n jun'ul'in'a'j'n pugn'o'j'n, ke Haĝ'i-Stavros vid'os, kiu li est'as.

«Mi rid'is bon'humor'e, ĉar oni est'as ĉiam gaj'a, la antaŭ'tag'o'n de batal'o. Lobster far'iĝ'is tut'e vigl'a, pens'ant'e, ke li montr'os al la rab'ist'o'j, kia'j'n progres'o'j'n li far'is. Giacomo ne pov'is halt'i pro ĝoj'o; la angul'o'j de li'a buŝ'o ating'is li'a'j'n orel'o'j'n; li romp'is si'a'j'n avel'o'j'n montr'ant'e vizaĝ'o'n de Nurnberga nuks'romp'il'o. S^ro Mérinay hav'is radi'o'j'n ĉirkaŭ la kap'o. Li ne est'is plu hom'o, sed art'fajr'aĵ'o.

«Ĉiu'j ceter'a'j kun'manĝ'ant'o'j hav'is vizaĝ'o'j'n long'a'j'n je unu uln'o. La dik'a kuk'ist'in'o sign'ad'is si'n kruc'e sen'inter'romp'e; Dimitri lev'is la okul'o'j'n al la ĉiel'o, la falanksa leŭtenant'o konsil'is al ni, ke ni pri'pens'u du'foj'e antaŭ ol atak'i la Reĝ'o'n de la mont'o'j. Sed la knab'in'o kun plat'ig'it'a naz'o, tiu, kiu'n vi bapt'is per la nom'o Crinolina invariabilis, montr'is ĉagren'o'n ver'e komik'a'n. Ŝi ek'laŭt'ig'is sopir'o'j'n de lign'o'hak'ist'o, ŝi manĝ'is nur pro si'n'ten'ad'o, kaj mi pov'us en'met'i en mi'a'n mal'dekstr'a'n okul'o'n la tut'a'n vesper'manĝ'o'n, kiu tra'ir'is ŝi'a'n buŝ'o'n.

—Ŝi est'as bon'a knab'in'o, Harris.

—Bon'a knab'in'o, kiom vi vol'os; sed mi trov'as, ke vi'a indulg'o al ŝi trans'pas'as la lim'o'j'n. Mi pov'is neniam pardon'i al ŝi ŝi'a'j'n rob'o'j'n, kiu'j en'ŝov'as si'n obstin'e sub la pied'o'j de mi'a seĝ'o, la odor'o'n de paĉolo, kiu'n ŝi dis'ĵet'as apud mi, kaj la sven'a'j'n rigard'o'j'n, kiu'j'n ŝi promen'ig'as ĉirkaŭ la tabl'o. Ŝajn'us, je la honor'o, ke ŝi ne est'as kapabl'a rigard'i karaf'o'n ne okul'ad'ant'e ĝi'n. Sed se vi ŝat'as ŝi'n tia'n, kia ŝi est'as, mi hav'as neni'o'n por dir'i. Ŝi for'ir'is je la naŭ'a al si'a eduk'ej'o; mi dezir'is al ŝi bon'a'n vojaĝ'o'n. Dek minut'o'j'n post'e, mi prem'as la man'o'n de ni'a'j amik'o'j, ni inter'konsent'as pri rendevu'o por la post'a tag'o, mi el'ir'as, mi vek'as mi'a'n vetur'ig'ist'o'n, kaj diven'u do, kiu'n mi trov'as en la fiakr'o? Crinolina invariabilis, kun la serv'ist'in'o de l’ kuk'ist'o.

«Ŝi apog'as fingr'o'n sur si'a'n buŝ'o'n, mi en'ir'as silent'e, kaj ni for'vetur'as. «Sinjor'o Harris», dir'as ŝi al mi, en sufiĉ'e bon'a Angl'a, laŭ'ver'e! «sinjor'o Harris, ĵur'u al mi, ke vi rezign'os vi'a'j'n projekt'o'j'n kontraŭ la Reĝ'o de l’ mont'o'j.»

«Mi ek'rid'as, ŝi ek'plor'as. Ŝi ĵur'as, ke mi est'os mort'ig'at'a; mi respond'as, ke mi est'as, kiu kutim'as mort'ig'i la ali'a'j'n; ŝi mal'permes'as, ke oni mort'ig'u Haĝ'i-Stavros; mi vol'as sci'i, kial; kaj fin'e, konsum'int'e si'a'n elokvent'ec'o'n, ŝi ek'kri'as, kiel en la kvin'a akt'o de dram'o: «Li est'as mi'a patr'o!» Tiam, mi komenc'as pri'pens'i serioz'e: unu foj'o ne far'as kutim'o'n. Mi pens'as, ke est'as al mi ebl'e re'gajn'i perd'it'a'n amik'o'n ne risk'ant'e du aŭ tri ali'a'j'n, kaj mi dir'as al la jun'a Palikarino:

«Ĉu vi'a patr'o vi'n am'as?

—Pli ol si'a'n viv'o'n.

—Ĉu li iam rifuz'is i'o'n al vi?

—Neni'o'n bezon'at'a'n de mi.

—Kaj se vi skrib'us al li, ke vi bezon'as S^ro'n Herman'n Schultz, ĉu li send'us li'n al vi per re'ven'ant'a poŝt'o?

—Ne.

—Vi est'as cert'a pri tio?

—Tut'e.

—Se est'as tiel, fraŭl'in'o, rest'as al mi nur unu rimed'o. Kontraŭ rab'ist'o, du'obl'a rab'ist'o. Mi kun'port'os vi'n sur mi'a'n ŝip'o'n, kaj mi konserv'os vi'n kiel garanti'ul'in'o'n ĝis la re'ven'o de Herman'n.

—Mi est'is tuj propon'ont'a ĝi'n al vi, dir'is ŝi. Tiupreze, patr'et'o re'don'os vi'a'n amik'o'n.»

Ĉe tiu vort'o mi inter'romp'is la rakont'o'n de John Harris.

«Nu! dir'is mi, ĉu vi ne admir'as la plend'id'ul'in'o'n, kiu vi'n am'as sufiĉ'e por liver'i si'n inter vi'a'j'n man'o'j'n?

—Grav'a afer'o! respond'is li; ŝi vol'is sav'i si'a'n honor'ind'a'n patr'o'n, kaj ŝi sci'is ja, ke, se la milit'o est'os proklam'it'a, ni ne mal'traf'os li'n. Mi promes'is, ke mi ag'os kontraŭ ŝi kun la tut'a respekt'o, kiu'n ĝentil'ul'o ŝuld'as al vir'in'o. Ŝi plor'is ĝis Pire'o, mi konsol'is ŝi'n laŭ mi'a pov'o. Ŝi murmur'is inter si'a'j dent'o'j: «Mi est'as perd'it'a jun'ul'in'o!» Mi pruv'is al ŝi per A plus B, ke ŝi re'trov'iĝ'os. Mi ig'is ŝi'n de'ir'i el la vetur'il'o, mi en'ŝip'ig'is ŝi'n kun la serv'ist'in'o en mi'a'n grand'a'n boat'o'n, tiu'n sam'a'n, kiu ni'n atend'as tie. Mi skrib'is al la mal'jun'a rab'ist'o preciz'eg'a'n leter'o'n, kaj mi re'send'is la vir'in'o'n al la urb'o kun bilet'o por Dimitri.

«De tiu moment'o, la bel'a plor'ant'in'o ĝu'as mi'a'n loĝ'ej'o'n sen'divid'e. Ordon'o, ag'i kontraŭ ŝi, kvazaŭ kun reĝ'id'in'o. Mi atend'is ĝis lund'o vesper'e la respond'o'n de la patr'o; post'e, mi perd'is pacienc'o'n; mi re'ven'is al mi'a unu'a ide'o; mi pren'is mi'a'j'n pistol'o'j'n, far'is sign'o'n al mi'a'j amik'o'j, kaj vi sci'as la rest'o'n. Nun, vi'a'vic'e! vi dev'as hav'i tut'a'n volum'o'n por rakont'i.

—Mi est'as je vi'a dispon'o, dir'is mi. Sed antaŭ'e, mi dev'as en'ŝov'i unu vort'o'n en la orel'o'n de Haĝ'i-Stavros.»

Mi al'proksim'iĝ'is al la Reĝ'o de la mont'o'j, kaj dir'is al li mal'laŭt'e: «Mi ne sci'as, kial mi rakont'is al vi, ke Fotini am'as John Harris. Ŝajn'as, ke la tim'o konfuz'ig'is mi'a'n cerb'o'n. Mi ĵus konversaci'is kun li, kaj mi ĵur'as al vi per la kap'o de mi'a patr'o, ke ŝi est'as tiel indiferent'a kontraŭ li, kvazaŭ ili neniam inter'parol'is.»

La mal'jun'ul'o dank'is mi'n per'man'e, kaj mi re'ir'is al John, por rakont'i al li mi'a'j'n aventur'o'j'n kun Mary-An'n. «Brav'e! ek'kri'is li. Mi trov'is, ke la roman'o ne est'as komplet'a, pro mank'o de iom da am'o. Jen mult'o da ĝi, kio difekt'as neni'o'n.

—Pardon'u, dir'is mi. Ne ekzist'as am'o en ĉio tio: bon'a amik'ec'o unu'flank'e, iom da dank'em'o ali'part'e. Sed tio sufiĉ'as, laŭ mi, por far'i konven'e harmoni'a'n edz'par'o'n.

—Edz'iĝ'u, amik'o, kaj pren'u mi'n kiel ĉe'est'ant'o'n de vi'a feliĉ'o.

—Vi ja merit'is ĝi'n, John Harris.

—Kiam vi re'vid'os ŝi'n? Mi don'us mult'o'n por ĉe'est'i la inter'vid'o'n.

—Mi vol'us far'i al ŝi surpriz'o'n, kaj renkont'i ŝi'n kvazaŭ pro hazard'o.

—Bon'a ide'o! Post'morgaŭ, ĉe la kort'eg'a bal'o! Vi est'as invit'it'a, mi ankaŭ. La leter'o atend'as vi'n sur vi'a tabl'o, ĉe Kristodulo. Ĝis tiam, amik'o, vi dev'os rest'i sur mi'a ŝip'o por vi'n ripar'i iom'et'e. Vi'a'j har'o'j est'as brul'et'it'a'j kaj vi'a'j pied'o'j difekt'it'a'j: ni hav'as la temp'o'n por ĉio'n re'bon'ig'i.»

Est'is la ses'a, kiam la grand'a boat'o de la Fancy konduk'is ni'n sur'ŝip'e'n. Oni port'is la Reĝ'o'n de la mont'o'j ĝis sur la ferdek'o: li ne pov'is plu si'n sub'ten'i. Fotini ĵet'is si'n en li'a'j'n brak'o'j'n plor'ant'e. Est'is ĝoj'ig'e por ŝi, konstat'i, ke ĉiu'j, kiu'j'n ŝi am'as, post'viv'as la batal'o'n, sed ŝi trov'is, ke ŝi'a patr'o pli'mal'jun'iĝ'is po du'dek jar'o'j. Ebl'e ankaŭ ŝi sufer'is pro la indiferent'ec'o de Harris. Li liver'is ŝi'n al la Reĝ'o kun tut'e Amerik'an'a sen'ĝen'o, dir'ant'e: «Ni est'as kvit'a'j. Vi re'don'is al mi mi'a'n amik'o'n, mi re'don'as al vi la fraŭl'in'o'n. Kontant'e, kontant'e. Ĝust'a'j kalkul'o'j far'as bon'a'j'n amik'o'j'n. Kaj nun, honor'eg'ind'a mal'jun'ul'o, sub kiu'n ĉiel'ben'it'a'n klimat'o'n vi ir'os serĉ'i tiu'n, kiu vi'n pend'ig'os? Vi ne est'as hom'o, kiu pov'os ĉes'ig'i la negoc'o'n!

—Pardon'u, respond'is li kun ia nobl'ec'o: mi dir'is adiaŭ al la rab'ad'o, kaj por ĉiam. Kio'n mi far'us sur la mont'o'j? Ĉiu'j mi'a'j vir'o'j est'as sen'viv'a'j, vund'it'a'j aŭ dis'ig'it'a'j. Mi pov'us dung'i ali'a'j'n; sed tiu'j ĉi man'o'j, kiu'j klin'ig'is tiom da kap'o'j, rifuz'as nun serv'ad'o'n. La jun'ul'o'j pren'u mi'a'n lok'o'n; sed mi vet'as, ke ili ne egal'os mi'a'n sukces'o'n kaj mi'a'n fam'o'n. Kio'n mi far'os el tiu rest'aĵ'o da mal'jun'ec'o, kiu'n vi las'is al mi? Mi ne sci'as ankoraŭ; sed est'u cert'a'j, ke mi'a'j last'a'j tag'o'j est'os bon'e plen'ig'it'a'j. Mi dev'as edz'in'ig'i mi'a'n fil'in'o'n, dikt'i mi'a'j'n re'memor'o'j'n. Ebl'e ankaŭ, se la sku'o'j de tiu semajn'o ne lac'ig'is tro mi'a'n cerb'o'n, mi dediĉ'os mi'a'j'n talent'o'j'n kaj spert'o'n al la util'o de la regn'o. Di'o don'u al mi la spirit'a'n san'ec'o'n: antaŭ ses monat'o'j, mi est'os ĉef'ministr'o.»

VIII

La Kort'eg'a Bal'o.

Ĵaŭd'o'n la 15^an de maj'o, je la ses'a vesper'e, John Harris, en grand'a uniform'o, re'konduk'is mi'n al Kristodulo. La kuk'ist'o kaj li'a edz'in'o akcept'is mi'n fest'e, ne sen kelk'a'j sopir'o'j direkt'at'a'j al la Reĝ'o de l’ mont'o'j. Mi'a'flank'e, mi kis'is ili'n volont'e. Mi est'is feliĉ'a viv'i, kaj ĉie mi vid'is nur amik'o'j'n. Mi'a'j pied'o'j est'is re'san'iĝ'int'a'j, mi'a'j har'o'j tond'it'a'j, mi'a stomak'o kontent'ig'it'a. Dimitri cert'ig'is al mi, ke S^in'o Simons, ŝi'a fil'in'o kaj ŝi'a frat'o est'as invit'it'a'j al la kort'eg'a bal'o, kaj ke la lav'ist'in'o ĵus port'is rob'o'n al la Hotel'o de la Fremd'ul'o'j. Mi antaŭ'ĝu'is la surpriz'o'n kaj la ĝoj'o'n de Mary-An'n. Kristodulo prezent'is al mi glas'o'n da Santorina vin'o. Mi imag'is, ke, kun tiu ador'ind'a trink'aĵ'o, mi glut'as la liber'ec'o'n, la riĉ'ec'o'n kaj la feliĉ'ec'o'n. Mi supr'e'n'ir'is la ŝtup'ar'o'n al mi'a ĉambr'o, sed antaŭ ol en'ir'i, mi kred'is, ke mi dev'as al'frap'i la pord'o'n de S^ro Mérinay. Li akcept'is mi'n mez'e de amas'eg'o de libr'o'j kaj paper'o'j. «Kar'a sinjor'o, dir'is li, vi vid'as hom'o'n pere'ig'it'a'n de labor'o. Pli supr'e ol vilaĝ'o Kastia, mi trov'is antikv'a'n sur'skrib'o'n, kiu sen'ig'is mi'n de la plezur'o, batal'i por vi, kaj kiu, de du tag'o'j, mi'n turment'eg'as. Ĝi est'as absolut'e ne'el'don'it'a, mi ĵus kontrol'is tio'n. Neni'u vid'is ĝi'n antaŭ mi; mi hav'os la honor'o'n de la el'trov'o; mi intenc'as kun'lig'i mi'a'n nom'o'n kun ĝi. La ŝton'o est'as mal'grand'a monument'o el konkoza kalk'ŝton'o, alt'a 35 centi'metr'o'j'n kaj larĝ'a 22, kaj star'ant'a hazard'e apud la voj'o. La liter'o'j est'as el la bon'a epok'o kaj tut'e perfekt'e skulpt'it'a'j. Jen la sur'skrib'o, kopi'it'a sur mi'a not'libr'et'o:

S.T.X.X.I.I.
M.D.C.C.C.L.I.

«Se mi sukces'os ĝi'n klar'ig'i, mi ating'os la glor'o'n. Mi est'os membr'o de la Akademi'o de Sur'skrib'o'j kaj Beletrisko en Pont-Audemer! Sed la task'o est'as long'a kaj mal'facil'a. La antikv'a epok'o konserv'as si'a'j'n sekret'o'j'n kun ĵaluz'a zorg'o. Mi tim'as tre, ke mi renkont'is monument'o'n rilat'a'n al la mister'o'j en Eleŭzis. Tiu'okaz'e, ekzist'as ebl'e du klar'ig'o'j, unu «demotik'a», t. e. vulgar'a, la ali'a «hieratik'a», t. e. sankt'a. Mi bezon'os kon'i vi'a'n opini'o'n.

—Mi'a opini'o, respond'is mi, est'as tiu de mal'kler'ul'o. Mi opini'as, ke vi trov'is lim'ŝton'o'n, kiel oni vid'as mult'a'j'n laŭ'long'e de la voj'o'j, kaj ke la sur'skrib'o, kiu okaz'ig'is al vi tiom da pen'o'j, pov'as sen ia mal'konven'o est'i traduk'at'a jen'e: «Stadi'o 22^a, 1851.» Bon'vesper'o'n, kar'a sinjor'o Mérinay; mi ĵus skrib'os al mi'a patr'o kaj sur'met'os mi'a'n bel'a'n ruĝ'a'n vest'o'n.»

Mi'a leter'o al mi'a'j ge'patr'o'j est'is od'o, himn'o, kant'o de feliĉ'ec'o. La rav'o de mi'a kor'o flu'is sur la paper'o'n inter ambaŭ pint'o'j de mi'a plum'o. Mi invit'is la famili'o'n al mi'a edz'iĝ'o'fest'o, ne forges'ant'e la bon'a'n onkl'in'o'n Rosenthaler. Mi pet'is mi'a'n patr'o'n, ke li vend'u si'a'n gast'ej'o'n, eĉ, se neces'e, por mal'alt'a prez'o. Mi postul'is, ke Frantz kaj Johano-Nikolao for'las'u la milit'serv'o'n; mi pet'eg'is, ke mi'a'j ali'a'j frat'o'j elekt'u ali'a'j'n profesi'o'j'n. Mi pren'is ĉio'n sur mi'n; mi garanti'is la est'ont'o'n de ĉiu'j ni'a'j. Ne perd'ant'e unu moment'o'n, mi sigel'is la leter'o'n kaj port'ig'is ĝi'n tuj ekspres'e al Pire'o, sur vapor'ŝip'o de la «Aŭstria Lloyd», kiu for'ir'os vendred'o'n maten'e je la ses'a. «Tia'manier'e, pens'is mi, ili ĝu'os mi'a'n feliĉ'ec'o'n preskaŭ sam'temp'e kun mi.»

Je tri kvar'on'o'j post la ok'a, preciz'eg'e, mi en'ir'is la palac'o'n kun John Harris. Nek Lobster, nek S^ro Mérinay, nek Giacomo est'is invit'it'a'j. Mi'a tri'korn'a ĉapel'o hav'is ne'sent'ebl'e ruĝ'et'a'n re'bril'o'n, sed, sub la lum'o de la kandel'o'j, tiu ne'grav'a difekt'o ne est'is vid'ebl'a. Mi'a spad'o est'is sep aŭ ok centi'metr'o'j'n tro mal'long'a; sed tut'e egal'e: oni ne mezur'as la kuraĝ'o'n laŭ la long'ec'o de la spad'o, kaj, sen fanfaron'ad'o, mi hav'is la rajt'o'n est'i konsider'at'a kiel hero'o. La ruĝ'a frak'o est'is iom mal'larĝ'a; ĝi ĝen'is mi'n sub la brak'o'j, kaj la re'fald'aĵ'o de la manik'o'j rest'is iom mal'proksim'e de mi'a'j man'radik'o'j; sed la brod'aĵ'o far'is bel'a'n efekt'o'n, kiel patr'et'o est'is antaŭ'dir'int'a.

La bal'salon'o, ornam'it'a ne sen'gust'e, kaj bel'eg'e lum'ig'it'a, divid'iĝ'is en du part'o'j. Unu'flank'e est'is la apog'seĝ'o'j rezerv'it'a'j por la sinjor'in'o'j, post la tron'o'j de la ge'reĝ'o'j; ĉe l’ ali'a flank'o est'is la seĝ'o'j destin'it'a'j al la mal'bel'a seks'o. Mi ĉirkaŭ'rigard'is avid'e la spac'o'n okup'it'a'n de la sinjor'in'o'j. Mary-An'n ne ĉe'est'is ankoraŭ.

Je la naŭ'a, mi vid'is la en'ir'o'n de la ge'reĝ'o'j, kiu'j'n antaŭ'ir'is la ĉef'estr'in'o, la palac'marŝal'o, la adjutant'o'j, la honor'sinjor'in'o'j, kaj la help'oficir'o'j, inter kiu'j oni montr'is al mi S^ro'n Georg'o Mikrommatis. La Reĝ'o est'is en bel'eg'a kostum'o de Palikaro, kaj la reĝ'in'o sur'hav'is riĉ'eg'a'n rob'o'n, kies perfekt'a'j elegant'aĵ'o'j pov'is ven'i nur el Parizo. La luks'o de la rob'o'j kaj la bril'o de la naci'a'j kostum'o'j ne blind'ig'is mi'n tiel, ke mi forges'u Mary-An'n. Mi'a'j rigard'o'j est'is fiks'it'a'j ĉe la pord'o, kaj mi atend'is.

La membr'o'j de la diplomat'ar'o kaj la plej eminent'a'j invit'it'o'j ord'ig'is si'n laŭrende ĉirkaŭ la ge'reĝ'o'j, kiu'j dis'don'is al ili afabl'a'j'n parol'o'j'n dum proksim'um'e hor'du'on'o. Mi est'is en la last'a vic'o, kun John Harris. Oficir'o, kiu star'is antaŭ mi, retro'iĝ'is tiel mal'lert'e, ke li marŝ'is sur mi'a'n pied'o'n kaj mi ek'laŭt'ig'is kri'o'n. Li de'turn'is la kap'o'n, kaj mi re'kon'is kapitan'o'n Perikles, tut'e freŝ'e kavalir'ig'it'a per la orden'o de l’ Sav'int'o. Li pet'is mi'a'n pardon'o'n, kaj demand'is mi'n pri mi'a fart'o. Mi ne pov'is de'ten'i mi'n de la respond'o, ke ĝi ne koncern'as li'n. Harris, kiu sci'is mi'a'n histori'o'n de l’ komenc'o ĝis la fin'o, dir'is ĝentil'e al la kapitan'o:

«Ĉu ĝi ne est'as S^ro Perikles, kiu'n mi hav'as la honor'o'n al'parol'i?

—Li mem.

—La renkont'o mi'n ĉarm'as. Ĉu vi hav'us la komplez'o'n akompan'i mi'n dum moment'o en la lud'salon'o'n? Ĝi est'as ankoraŭ dezert'a, kaj ni est'os sol'a'j.

—Je vi'a'j ordon'o'j, sinjor'o.»

S^ro Perikles, pli pal'a ol soldat'o, kiu el'ir'as el la hospital'o, sekv'is ni'n rid'et'ant'e. Al'ven'int'e, li halt'is kontraŭ John Harris, kaj dir'is al li: «Sinjor'o, mi atend'as vi'a'n bon'trov'o'n.»

Kiel sol'a respond'o, Harris for'ŝir'is li'a'n orden'o'n kun la nov'a ruband'o, kaj met'is ĝi'n en si'a'n poŝ'o'n dir'ant'e: «Jen, sinjor'o, ĉio, kio'n mi hav'is por dir'i al vi.

—Sinjor'o! dir'is la kapitan'o retro'ir'ant'e unu paŝ'o'n.

—Ne far'u bru'o'n, sinjor'o, mi pet'as. Se vi ŝat'eg'as tiu'n lud'il'o'n, bon'vol'u send'i por ĝi du el vi'a'j amik'o'j al S^ro John Harris, komand'ant'o de la Fancy.

—Sinjor'o, dir'is Perikles, mi ne sci'as laŭ kiu rajt'o vi for'pren'as de mi orden'o'n, kies valor'o est'as dek kvin frank'o'j, kaj kiu'n mi dev'os anstataŭ'ig'i per mi'a el'spez'o.

—Ne grav'e, sinjor'o: jen sterling'a funt'o kun figur'aĵ'o de la Brit'a reĝ'in'o: dek kvin frank'o'j pro la orden'o, dek pro la ruband'o. Se rest'os io, mi pet'as, ke vi trink'u ĝi'n je mi'a san'o.

—Sinjor'o, dir'is la oficir'o en'poŝ'ig'ant'e la mon'er'o'n, al mi rest'as la dev'o, vi'n dank'i.» Li salut'is ni'n ne al'don'ant'e unu vort'o'n, sed li'a'j okul'o'j promes'is neni'o'n bon'a'n.

«Mi'a kar'a Herman'n, dir'is Harris al mi, vi est'os si'n'gard'a for'las'ant'e tiu'n land'o'n kiel ebl'e plej baldaŭ kun vi'a fianĉ'in'o. Tiu ĝendarm'o hav'as, laŭ mi, la ŝajn'o'n de perfekt'a rab'ist'o. Mi'a'flank'e, mi rest'os ok tag'o'j'n, por las'i al li la temp'o'n, respond'i al mi; post'e, mi plen'um'os la ordon'o'n, kiu mi'n send'as al la Japan'a'j mar'o'j.

—Mi bedaŭr'as tre, respond'is mi, ke vi'a viv'ec'o konduk'is vi'n tiel antaŭ'e'n. Mi ne vol'is for'las'i Grek'uj'o'n sen unu aŭ du ekzempler'o'j de la Boryana variabilis. Mi hav'is unu ne'komplet'a'n, sen la radik'o'j, kaj mi forges'is ĝi'n tie supr'e kun mi'a fer'lad'a herb'uj'o.

—Las'u desegn'aĵ'o'n de vi'a veget'aĵ'o al Lobster aŭ al Giacomo. Ili far'os pilgrim'o'n pro vi sur la mont'o'n. Sed, pro Di'o! rapid'u sen'danĝer'ig'i vi'a'n feliĉ'ec'o'n!»

Atend'ant'e, mi'a feliĉ'ec'o ne al'ven'is en la bal'o'n, kaj mi mort'ig'is mi'a'j'n okul'o'j'n rigard'ad'ant'e ĉiu'j'n danc'ant'in'o'j'n. Ĉirkaŭ la dek-du'a, mi perd'is la esper'o'n. Mi el'ir'is el la grand'a salon'o, kaj star'iĝ'is melankoli'e antaŭ vist'o'tabl'o, kie kvar spert'a'j lud'ant'o'j kur'ig'is la kart'o'j'n kun admir'ind'a lert'ec'o. Mi komenc'is interes'iĝ'i pri tiu ĵongl'a lud'o, kiam arĝent'son'a ek'rid'o salt'ig'is mi'a'n kor'o'n. Mary-An'n est'is tie, mal'antaŭ mi. Mi ne kuraĝ'is turn'i mi'n al ŝi, sed mi sent'is, ke ŝi ĉe'est'as, kaj la ĝoj'o prem'is mi'a'n gorĝ'o'n sufok'e. Kio kaŭz'is ŝi'a'n rid'o'n, tio'n mi sci'is neniam. Ebl'e iu rid'ind'a kostum'o: tia'j'n oni renkont'as ĉiu'land'e en la oficial'a'j bal'o'j. La ide'o ven'is al mi, ke spegul'o est'as antaŭ mi. Mi lev'is la okul'o'j'n, kaj ne'vid'at'e vid'is ŝi'n inter ŝi'a patr'in'o kaj ŝi'a onkl'o, pli bel'a kaj pli radi'a ol en la tag'o, kiam ŝi aper'is al mi unu'a'foj'e. Tri vic'o'j de kares'em'a'j perl'o'j ond'iĝ'is mol'e ĉirkaŭ ŝi'a kol'o kaj sekv'is la dolĉ'a'n kontur'o'n de ŝi'a'j di'ec'a'j ŝultr'o'j. Ŝi'a'j bel'a'j okul'o'j bril'is sub la flam'o de la kandel'o'j, ŝi'a'j dent'o'j rid'is kun ne'esprim'ebl'a graci'o, la lum'o lud'is pasi'e en la arb'ar'o de ŝi'a'j har'o'j. Ŝi'a rob'o est'is la sam'a, kiel tiu de ĉiu'j fraŭl'in'o'j; ŝi ne sur'hav'is, kiel S^in'o Simons, paradiz'bird'o'n sur la kap'o, sed tio ig'is ŝi'n ankoraŭ pli bel'a; ŝi'a jup'o est'is ornam'it'a per kelk'a'j buked'o'j de natur'a'j flor'o'j; ŝi hav'is flor'o'j'n ĉe la korsaĵ'o kaj en la har'o'j, kaj kia'j'n flor'o'j'n, sinjor'o? Diven'u, mi pet'as. Mi kred'is, ke mi mort'os pro ĝoj'o, re'kon'ant'e sur ŝi la Boryana variabilis. Ĉio sam'temp'e fal'is al mi de la ĉiel'o. Ĉu ekzist'as io pli dolĉ'a, ol herb'o'kolekt'i inter la har'o'j de la am'at'in'o? Mi est'is la plej feliĉ'a el la hom'o'j kaj el la natur'esplor'ant'o'j! La tro'a feliĉ'ec'o for'konduk'is mi'n trans la lim'o'j de la dec'regul'o'j. Mi turn'is mi'n subit'e al ŝi, prezent'is al ŝi la man'o'j'n, kaj kri'is: «Mary-An'n! ĝi est'as mi!»

Ĉu vi kred'os, sinjor'o? ŝi retro'salt'is kvazaŭ terur'ig'it'a, anstataŭ fal'i en mi'a'j'n brak'o'j'n. S^in'o Simons lev'is la kap'o'n tiel alt'e'n, ke ŝajn'is al mi, ke ŝi'a paradiz'bird'o supr'e'n'flug'as al la plafon'o. La mal'jun'a sinjor'o pren'is mi'n ĉe la man'o, konduk'is mi'n apart'e'n, ekzamen'is mi'n kvazaŭ kurioz'a'n best'o'n, kaj dir'is al mi: «Sinjor'o, ĉu vi est'as prezent'it'a al la sinjor'in'o'j?

—La tem'o est'as ja ver'e pri tio, mi'a respekt'ind'a sinjor'o Sharper! mi'a kar'a onkl'o! Mi est'as Herman'n! Herman'n Schultz! ili'a kun'kapt'it'o! ili'a sav'int'o! Ha! mi tra'pas'is bel'a'j'n moment'o'j'n, ver'e! post ili'a for'ir'o. Mi rakont'os tio'n al vi dom'e.

—Yes, yes, respond'is li. Sed la Angl'a kutim'o, sinjor'o, postul'as absolut'e, ke oni est'u prezent'it'a al la sinjor'in'o'j, antaŭ ol dir'i rakont'o'j'n al ili.

—Sed ili kon'as mi'n ja, mi'a bon'a kaj bon'eg'a S^ro Sharper! ni vesper'manĝ'is kun'e pli ol dek'foj'e! Mi far'is al ili serv'o'n da cent mil frank'o'j! vi sci'as ĝi'n ja? ĉe la Reĝ'o de l’ mont'o'j?

—Yes, yes; sed vi ne est'as prezent'it'a.

—Sed ĉu vi ne sci'as do, ke mi el'met'is mi'n al mil mort'o'j por mi'a kar'a Mary-An'n?

—Tre bon'e; sed vi ne est'as prezent'it'a.

—Sed fin'e, sinjor'o, mi dev'as edz'iĝ'i kun ŝi; ŝi'a patr'in'o ĝi'n permes'is. Ĉu oni ne dir'is al vi, ke mi edz'iĝ'os kun ŝi?

—Ne antaŭ ol est'i prezent'it'a.

—Prezent'u mi'n do mem!

—Yes, yes; sed antaŭ'e, est'as neces'e, ke vi prezent'ig'u vi'n al mi.

—Atend'u!»

Mi kur'is kiel frenez'ul'o tra la bal'o; mi ek'tuŝ'eg'is pli ol ses grup'o'j'n de ge'danc'ant'o'j; mi'a spad'o implik'iĝ'is kun mi'a'j krur'o'j, mi glit'is sur la parget'o kaj mi fal'is skandal'e laŭ'long'e. John Harris est'as, kiu mi'n re'lev'is.

«Kiu'n vi serĉ'as? dir'is li.

—Ili est'as ĉi tie, mi vid'is ili'n; mi edz'iĝ'os kun Mary-An'n; sed antaŭ'e, est'as neces'e, ke mi est'u prezent'it'a al ili. Ĝi est'as la Angl'a mod'o. Help'u mi'n! Kie ili est'as? Ĉu vi ne vid'is alt'a'n sinjor'in'o'n kun paradiz'bird'o?

—Jes, ŝi ĵus for'las'is la bal'o'n kun ver'e bel'a fraŭl'in'o.

—Ŝi for'las'is la bal'o'n! sed, mi'a amik'o, ŝi est'as la patr'in'o de Mary-An'n!

—Kviet'iĝ'u, ni re'trov'os ŝi'n. Mi vi'n prezent'ig'os de la Uson'a send'it'o.

—Bon'eg'e. Mi tuj montr'os al vi mi'a'n onkl'o'n Edward Sharper. Mi las'is li'n ĉi tie. Kie'n, diabl'e, li for'kur'is? Li ne pov'as est'i mal'proksim'e!»

Onkl'o Edward est'is mal'aper'int'a. Mi for'tren'is Harris ĝis sur plac'o de l’ Palac'o, antaŭ la Hotel'o de la Fremd'ul'o'j. La loĝ'ej'o de S^in'o Simons est'is lum'ig'it'a. Post kelk'a'j minut'o'j, la lum'o'j esting'iĝ'is. Ĉiu'j est'is en la lit'o.

«Ni far'u sam'e, dir'is Harris. La dorm'o kviet'ig'os vi'n. Morgaŭ, inter la unu'a kaj la du'a, mi aranĝ'os vi'a'j'n afer'o'j'n.»

Mi pas'ig'is nokt'o'n pli mal'bon'a'n ol tiu'j de mi'a kapt'it'ec'o. Harris dorm'is apud mi, t. e. ne dorm'is. Ni aŭd'ad'is la vetur'il'o'j'n el la bal'o, kiu'j mal'supr'e'n'ir'is la strat'o'n Hermes ŝarĝ'it'e de uniform'o'j kaj bal'rob'o'j. Ĉirkaŭ la kvin'a, la lac'ec'o ferm'is mi'a'j'n okul'o'j'n. Tri hor'o'j'n post'e, Dimitri en'ir'is mi'a'n ĉambr'o'n, dir'ant'e: «Grand'a'j nov'aĵ'o'j!

—Kio?

—Vi'a'j Angl'in'o'j ĵus for'vojaĝ'is.

—Kie'n?

—Al Triest'o.

—Fatal'ul'o! ĉu ci est'as ver'e cert'a pri tio?

—Mi est'as, kiu konduk'is ili'n al la ŝip'o.

—Mi'a mal'feliĉ'a amik'o, dir'is Harris prem'ant'e mi'a'j'n man'o'j'n, la dank'ec'o est'as trud'ebl'a, sed ne la am'o.

—Ho, ve!» dir'is Dimitri. Li'a kor'o est'is kapabl'a aŭd'ig'i eĥ'o'n.

De tiu tag'o, sinjor'o, mi viv'is kiel la best'o'j, trink'ant'e, manĝ'ant'e kaj spirant'e la aer'o'n. Mi eksped'is mi'a'j'n kolekt'o'j'n al Hamburg'o, sen unu sol'a flor'o de Boryana variabilis. Mi'a'j amik'o'j konduk'is mi'n al la Franc'a ŝip'o, la tag'o'n post la bal'o. Ili opini'is, ke est'as prudent'e vojaĝ'i nokt'e, pro tim'o, renkont'i la soldat'o'j'n de S^ro Perikles. Ni ating'is Pire'o'n ne mal'help'it'e; sed, kiam ni'a boat'o est'is je du'dek kvin klaft'o'j de la bord'o, ses'o da ne'vid'ebl'a'j paf'il'o'j kant'is tut'e proksim'e de ni'a'j orel'o'j. Ĝi est'is la adiaŭ'o de la graci'a kapitan'o kaj de li'a bel'a land'o.

Mi tra'vojaĝ'is la mont'o'j'n de Malto, de Sicilio kaj de Ital'uj'o, kaj mi'a kolekt'o riĉ'iĝ'is pli ol mi mem. Mi'a patr'o, kiu hav'is la prudent'o'n konserv'i si'a'n gast'ej'o'n, sci'ig'is al mi, en Messina, ke mi'a'j send'aĵ'o'j est'as tre ŝat'at'a'j en Hamburg'o. Ebl'e mi trov'os ofic'o'n al'ven'ant'e; sed mi trud'is al mi la leĝ'o'n, ne plu konfid'i al io ajn.

Harris est'as sur la voj'o al Japan'uj'o. Mi esper'as ke, post unu aŭ du jar'o'j, mi ricev'os sci'ig'o'j'n pri li. Jun'a Lobster skrib'is al mi en Romon; li ne ĉes'is ekzerc'iĝ'i en la pistol'paf'ad'o. Giacomo daŭr'as sigel'i leter'o'j'n dum la tag'o kaj romp'i avel'o'j'n vesper'e. S^ro Mérinay trov'is por si'a ŝton'o nov'a'n klar'ig'o'n, mult'e pli sagac'a'n ol la mi'a. Li'a grand'a stud'o pri Demosten'o est'os cert'e pres'at'a. La Reĝ'o de l’ mont'o'j pac'iĝ'is kun la aŭtoritat'o. Li konstru'ig'as grand'a'n dom'o'n sur la voj'o al mont'o Penteliko, kun gard'ej'o por loĝ'ig'i du'dek kvin si'n'don'a'j'n Palikarojn. Atend'ant'e, li lu'pren'is dom'et'o'n en la modern'a urb'o, apud la river'o. Li akcept'as mult'a'j'n person'o'j'n kaj klopod'as ag'em'e por far'iĝ'i ministr'o de la just'ec'o; sed tio postul'os temp'o'n. Fotini mastr'um'as li'a'n dom'o'n. De temp'o al temp'o Dimitri ir'as por vesper'manĝ'i kaj sopir'i en la kuir'ej'o.

Mi ne aŭd'is plu i'o'n pri S^in'o Simons, S^ro Sharper kaj Mary-An'n. Se tiu silent'o daŭr'os, mi baldaŭ forges'os ili'n. Kelk'a'foj'e ankoraŭ, mez'e de la nokt'o, mi sonĝ'as, ke mi est'as antaŭ ŝi, kaj ke mi'a long'a mal'dik'a vizaĝ'o re'bril'as en ŝi'a'j okul'o'j. Tiam, mi vek'iĝ'as, mi plor'eg'as, kaj mi mord'as furioz'e mi'a'n kap'kusen'o'n. Mi'a bedaŭr'o, kred'u mi'n, ne rilat'as al la vir'in'o, sed al la riĉ'ec'o kaj al la situaci'o, kiu'j'n mi mal'traf'is. Feliĉ'e est'as, ke mi ne liver'is mi'a'n kor'o'n, kaj ĉiu'tag'e mi dank'as mi'a'n natur'a'n mal'varm'ec'o'n. Kiel plend'ind'a mi est'us, mi'a kar'a sinjor'o, se mal'bon'sort'e mi est'us en'am'iĝ'int'a!

IX[10]

Leter'o El ATENO.

La tag'o mem, kiam mi est'is send'ont'a la rakont'o'n de S^ro Herman'n Schultz al la pres'ej'o, mi'a honor'ind'a korespond'ant'o en Ateno re'send'is al mi la manuskript'o'n kun la jen'a leter'o:

«Sinjor'o,

«La histori'o de l’ Reĝ'o est'as fantazi'o de iu mal'amik'o de la ver'ec'o kaj de la ĝendarm'ar'o. Neni'u el la cit'it'a'j person'o'j met'is pied'o'n sur la ter'o'n de Grek'uj'o. La polic'o kontrol'is neniu'n pasport'o'n, kiu sur'hav'is la nom'o'n S^in'o Simons. La komand'ant'o de Pire'o neni'o'n aŭd'is pri la Fancy kaj S^ro John Harris. Frat'o'j Philip ne memor'as, est'i okup'ig'int'a'j S^ro'n William Lobster. Neni'u diplomati'a agent'o kon'is en si'a'j ofic'ej'o'j Malt'an'o'n nom'at'a'n Giacomo Fond'i. La Grek'a Naci'a Bank'o hav'as mult'a'j'n kulp'o'j'n por pent'i, sed ĝi neniam hav'is depon'it'a'j'n kapital'o'j'n, de'ven'int'a'j'n de rab'ad'o. Se ĝi est'us ricev'int'a tia'j'n, ĝi est'us konsider'int'a kiel dev'o'n, ili'n konfisk'i por si'a profit'o. Mi pov'as dispon'ig'i al vi la list'o'n de ni'a'j oficir'o'j de ĝendarm'ar'o. Vi trov'os sur ĝi neni'a'n post'sign'o'n de S^ro Perikles. Mi kon'as nur du hom'o'j'n kun tiu nom'o: unu est'as drink'ej'mastr'o en Ateno, la ali'a spic'ist'o en Tripolitza. Pri la fam'a Haĝ'i-Stavros, kies nom'o'n mi aŭd'as hodiaŭ por la unu'a foj'o, ĝi est'as fabel'a est'aĵ'o, met'ot'a en la mit'ologi'o'n. Mi konfes'as tut'sincer'e, ke ekzist'is iam kelk'a'j rab'ist'o'j en la reĝ'o'land'o. La ĉef'a'j'n detru'is Herkul'o kaj Teze'o, kiu'j pov'as est'i konsider'at'a'j kiel la fond'int'o'j de la Grek'a ĝendarm'ar'o. Tiu'j, kiu'j'n ŝpar'is la brak'o de tiu'j du hero'o'j, fal'is sub la bat'o'j de ni'a ne'venk'ebl'a arme'o. La aŭtor'o de la roman'o, per kies send'o vi honor'is mi'n, montr'is tiom da ne'sci'o, kiom da mal'bon'fid'o, afekt'ant'e konsider'i la rab'ad'o'n kiel nun'temp'a'n fakt'o'n. Mi don'us mult'o'n, por ke li'a rakont'o est'u pres'it'a, ĉu en Franc'uj'o, ĉu en Angl'uj'o, kun la portret'o de S^ro Schultz. La mond'o sci'us fin'e, per kia'j mal'honest'a'j artifik'o'j oni prov'as suspekt'ig'i ni'n de ĉiu'j civiliz'it'a'j naci'o'j.

«Pri vi, sinjor'o, kiu ĉiam far'is just'o'n al ni, akcept'u la cert'ig'o'n de ĉiu'j bon'a'j sent'o'j, kun kiu'j mi hav'as la honor'o'n est'i

«Vi'a tre dank'a serv'ant'o,

«Patriot'is Pseftis,

«Aŭtor'o de volum'o da ditiramb'o'j pri la re'gener'o de Grek'uj'o; redaktor'o de la ĵurnal'o La Esper'o; membr'o de la Arkeologi'a Societ'o en Ateno; korespond'a membr'o de la Akademi'o de Ioniaj Insul'o'j; akci'ul'o de la Naci'a Kompani'o de la Spart'an'o Pavlos[11]».

X

La Aŭtor'o Re'pren'as La Parol'o'n

Aten'an'o, amik'o mi'a, la plej ver'a'j histori'o'j ne est'as tiu'j, kiujo okaz'is.

Fi'n

I.—Propon'at'a'j nov'a'j radik'o'j

Ĉi tiu traduk'o postul'is divers'a'j'n nov'a'j'n radik'o'j'n, ne'trov'ebl'a'j'n en Universal'a Vort'ar'o. La pli'mult'o el ili trov'iĝ'as en la du'a el'don'o de la Esperant'a-German'a Vort'ar'o, redakt'it'a sub la kontrol'o de D^ro Zamenhof, kaj ne bezon'as do plu'a'n klar'ig'o'n. La ceter'a'j est'as montr'it'a'j ĉi mal'supr'e, kun ili'a'j Angl'a, Franc'a kaj German'a traduk'o'j. Kelk'a'j el ili, aparten'ant'a'j al special'a'j fak'o'j, trov'iĝ'as en la Teknik'a Vort'ar'o de S^ro Verax kaj est'as montr'it'a'j per la liter'o (V); al tiu'j, kiu'j est'as nom'o'j de veget'aĵ'o'j, mi al'don'is la latin'a'n traduk'o'n.

El la tut'e nov'a'j radik'o'j, nur mal'mult'a'j postul'as apart'a'n klar'ig'o'n.

Antaŭ ĉiu'j, la vort'o fug'i, kiu signif'as for'kur'i. Ŝajn'is al mi, ke tiu last'a vort'o ne est'as sufiĉ'e ĝeneral'a, ĉar la esenc'o de la Esperant'a vort'farad'o est'as, ke la element'o'j de kompon'it'a vort'o konserv'as si'a'j'n apart'a'j'n senc'o'j'n; kaj la vort'o for'kur'i en'hav'as do la ide'o'n de kur'o, dum oni oft'e fug'as tut'e ne kur'ant'e, kaj tia est'as special'e la okaz'o en ĉi tiu roman'o, kiel oni vid'os en ĉapitr'o 6^a. La Franc'a tekst'o uz'as la vort'o'n «évasion», kiu signif'as special'e «fug'o el ferm'it'a lok'o»; kaj unu el la plej eminent'a'j esperant'ist'a'j aŭtor'o'j konsil'is, ke mi uz'u la radik'o'n evado, simil'a al invad'o, kiu est'as jam uz'it'a por traduk'i la Franc'a'n «invasion». Sed mi ne juĝ'is util'e montr'i la tut'e ne inter'naci'a'n nuanc'o'n inter simpl'a fug'o kaj fug'o el ferm'it'a lok'o.

Oni kontraŭ'parol'os ebl'e, ke fug'o est'as jam uz'at'a (ne en Universal'a Vort'ar'o), en muzik'a senc'o. Sed, unu'e, neni'o malkelpas ke teknik'a radik'o hav'u ankaŭ ĝeneral'a'n senc'o'n; kaj ali'part'e, la muzik'a inter'naci'a vort'o fug'o montr'as preciz'e muzik'aĵ'o'n, en kiu du motiv'o'j «fug'as», t. e. for'kur'as, altern'e unu antaŭ la ali'a. La vort'o fug'o, por la ĝeneral'a ide'o de for'kur'o, ŝajn'as do al mi tut'e rekomend'ind'a.

Anstataŭ el'parol'i (kiu dev'us signif'i parol'i el, tut'sam'e kiel al'parol'i signif'as parol'i al), oni propon'is jam de long'e apart'a'n radik'o'n prononc'i aŭ pronunci. Kvankam kelk'a'j person'o'j jam uz'as la du'a'n form'o'n, mi prefer'is prononc'i, pro simil'ec'o kun anonc'i, ĉar la original'a'j naci'a'j vort'o'j, al kiu'j respond'as tiu'j du form'o'j, est'as ident'a'j. Ŝajn'as al mi, ke oni dev'as evit'i ĉiu'n kapric'o'n en la regul'o'j de Esperant'a trans'skrib'o.

La vort'o svarm'ist'o de'ven'as de svarm'i (Esperant'a-German'a Vort'ar'o), kiu signif'as: a. «to swarm», fr. «grouiller, essaimer» kaj g. «schwärmen, wimmeln».

Fin'e, anstataŭ terebint'o (vort'ar'o de Verax), mi uz'is terebento, kiu respond'as pli bon'e, laŭ la Esperant'a metod'o de trans'skrib'o, al la prononc'o de tiu inter'naci'a vort'o.

Jen la list'o de tiu'j propon'at'a'j radik'o'j.

II.—Sufiks'o'j

Krom la ĝust'e'dir'a'j radik'o'j, ĉi tiu verk'o en'hav'as la propon'at'a'j'n sufiks'o'j'n aĉ, atr, iz, kaj oz, kiu'j util'is por anstataŭ'i ne'oportun'a'j'n perifraz'o'j'n.

La sufiks'o aĉ est'as jam tiel ĝeneral'e uz'at'a, ke ĝi ne bezon'as komentari'o'n.

Atr montr'as objekt'o'n, kiu hav'as ŝajn'e, aŭ part'e, la ec'o'n difin'it'a'n de la radik'o. Mi uz'is ĝi'n en la ekzempl'o'j flavatra, grizatra. Tiu'j vort'o'j montr'as objekt'o'j'n, kiu'j est'as kvazaŭ flav'a'j, aŭ griz'a'j; sed tut'e ne «dub'e'flav'a'j», aŭ «dub'e'griz'a'j», laŭ la esprim'o nun'temp'e uz'at'a: la kolor'o ne est'as dub'a, ĝi est'as difin'it'a, kaj simil'as al la flav'a aŭ al la griz'a.

Iz, kiu signif'as «kovr'i, plen'ig'i, smiri, aŭ ĝeneral'e proviz'i per...», util'is por form'i la vort'o'n elektr'iz'i.

Fin'e oz, signifik'ant'a «kiu en'hav'as, aŭ port'as mult'o'n da...», liver'is la vort'o'j'n angul'oz'a, dolor'oz'a, famoza, fumoza, furioz'a, har'oz'a, konkoza, kotoza, odoroza, polv'oz'a, ŝlim'oz'a.

III.—Propr'a'j nom'o'j.

La Grek'a'j, Rus'a'j kaj Turk'a'j nom'o'j, kiu'j trov'iĝ'as en ĉi tiu verk'o, est'as fonetik'e trans'skrib'it'a'j. La ceter'a'j, t. e. la nom'o'j aparten'ant'a'j al lingv'o'j skrib'at'a'j per latin'a'j liter'o'j, est'as pres'it'a'j laŭ ili'a naci'a ortografi'o. Ĉar mult'a'j el la leg'ont'o'j ili'n kon'as, oni ne en'pres'is ili'a'n prononc'o'n en la tekst'o mem, por ne difekt'i la aspekt'o'n de tiu last'a. Por la ceter'a'j person'o'j, tiu prononc'o est'as montr'it'a ĉi sub'e.

Oni eĉ las'is al la antaŭ'nom'o'j la form'o'n, kiu'n ili hav'as en la original'a tekst'o: oni opini'is efektiv'e, ke skrib'i «Johano Har'is» kaj «Jakobo Fond'i», anstataŭ «John Harris» kaj «Giacomo Fond'i», est'us ver'a difekt'ig'o de tiu tekst'o.

Sam'e, oni konserv'is en tiu traduk'o la fremd'a'j'n vort'o'j'n en'hav'at'a'j'n en la original'a tekst'o, don'ant'e nur, pli sub'e, ili'a'n prononc'o'n kaj traduk'o'n, por la person'o'j, kiu'j ili'n ne kon'as. Kompren'ebl'e, ne montr'it'a prononc'o est'as la sam'a, kiel en Esperant'o.

En tiu'j trans'skrib'o'j, la liter'o'j â, ê, ô, û montr'as la Franc'a'j'n «naz'a'j'n vokal'o'j'n». La person'o'j, kiu'j ili'n ne kon'as, pov'as prononc'i ili'n an, en, on, en, anstataŭ'ig'ant'e n per m antaŭ b, p, f kaj v.

Iv.—Fremd'a'j vort'o'j.

• All right (ol rajt), Angl'e: Bon'e!
• Babuŝ'o (Turk'e, babuŝ, el la Persa pa-puŝ; fr. babouche), spec'o de orient'a pantofl'o.
• Belle Jardinière (bel ĵardinjer), la «Bel'a Ĝarden'ist'in'o» nom'o de kon'at'a Pariza vest'aĵ'magazen'o.
• Cant (kant), Angl'e: special'a hipokrit'a prud'ec'o.
• Brutt'a carogna (brut'a karonj'a), Ital'e: mal'bel'a putr'aĵ'o.
• Ĉibuĝi, la serv'ist'o, kiu zorg'as pri la ĉibuk’.
• Ĉibuk, spec'o de Turk'a pip'o.
• Falankso, en antikv'a Grek'uj'o, trup'o de pez'e arm'it'a infanteri'o; modern'e, burĝ'a gvardi'o.
• Fanar, Grek'a kvartal'o de Konstantinoplo, kie sid'as mult'a'j bank'o'j.
• Foreign Office (For'ej'n Ofis), Angl'a nom'o de la ministr'ej'o de ekster'a'j afer'o'j.
• Frank'o, nom'o, kiu'n la Orient'an'o'j don'as al la Okcident-Eŭrop'an'o'j.
• Frond'o, Franc'a civil'a milit'o (1648-1653).
• Gutten Morgen, german'e: Bon'maten'o'n!
• Halal'i, (fr., g., el la ident'a mal'nov'grek'a milit'kri'o), korn'signal'o, kiu signif'as, ke la ĉas'it'a best'o est'as kapt'it'a.
• Kanĝiar, grand'a ponard'o, uz'at'a en Turk'uj'o kaj precip'e en Albanio.
• Khan, orient'a gast'ej'o.
• Khanĝi, mastr'o de Khan.
• Klepto, grek'o: rab'ist'o.
• Kafeĝi, en Orient'o, la serv'ist'o, kiu prepar'as la kaf'o'n.
• Lasting, Angl'a vort'o: spec'o de lan'aĵ'o.
• Lloyd (lojd), nom'o de divers'a'j ŝip'asekur'a'j aŭ mar'vetur'a'j kompani'o'j.
• Milordo, nom'o, kiu'n la sud'a'j kaj orient'a'j popol'an'o'j don'as al fremd'ul'o'j, kiu'j'n ili vol'as flat'i (angl'e, mylord, mi'a lord'o). Ŝajn'is pli bon'e, konserv'i tiu'n nom'o'n, ol dir'i «lord'o».
• Nargile'o, orient'a pip'o kun akv'uj'o.
• Nil admirari, latin'e: mir'i pri neni'o.
• On'e, two (ŭan, tu), Angl'e: unu, du.
• Palikaro, soldat'o de la Grek'a milit'ant'ar'o dum la milit'o de liber'ig'o; oni nom'as ankoraŭ tiel la Grek'o'j'n, kiu'j konserv'is la naci'o'n vest'o'n kun fusten'jup'o.
• Pap'as, grek'e: pastr'o.
• Pickles (pik’lz), Angl'e: legom'o'j konfit'it'a'j en vinagr'o.
• Rahat-lok'um, orient'a konfit'aĵ'o el roz'o'j.
• Rhaki, orient'a brand'o.
• Romaiko, Grek'a naci'a danc'o.
• Square (skŭer), Angl'e: ort'angul'a plac'o, plej oft'e kun arb'o'j kaj flor'o'j. Oni propon'is por ĝi la vort'o'n «skvar'o».
• Stadi'o, aŭ Nov'stadi'o, Grek'e: kilo'metr'o.
• Times (tajmz), Angl'e: temp'o. Nom'o de fam'a ĵurnal'o.
• Tre, quatro, cinque (tre, kŭatro, ĉinkŭe), Ital'e: tri, kvar, kvin.
• Yankee Doodle (Janki Dudl), Uson'a naci'a kant'o.
• Yes (jes), Angl'e: jes.

Tabel'o De En'hav'o

Fin'o De La Tabel'o

Coulommiers.—Imprimerie Paul BRODARD.